Czasowniki odimienne:

orzecznikowe

- czas. Procesualne – oznaczają uzyskiwanie cechy o strukturze „stawać się, stać się tym na co wskazuje podstawa” Tworzone są od rzeczowników i przymiotników Przy pomocy sufiksów –eć (częstsze, tworzą się wyłącznie od przymiotników jakościowych np. korkowaciać, łykowacieć, ale niemożliwe: okiennieć.), i -nąć, np: bieleć, zmądrzeć, wypięknieć , chudnąć. Od rzeczowników są mniej liczne ograniczają się do rzecz. Osobowych: zbabieć, zdziwaczeć.

- czas. Oznaczające przejawianie cech powstają wówczas, gdy podstawami są nazwy kolorów: bieleć, czernieć ,stawać się czarnym’ występuje w czasownikach niedokonanych,

-od rzeczowników tworzone są formacje o strukturze ‘być takim na co wskazuje podstawa’. Jest ich tylko kilka np. chorować, skąpić ‘zachowywać się jak skąpy’. Występuje tu najczęściej sufiks –ować na miejscu daw. –ić dlatego: dziedziczyć, zawodniczyć, ale daw. Matczyć, kucharzć, zastąpiono na kucharzować.

kauzatywne (pośrednio-orzecznikowe)

- derywaty te mają strukturę powodować ‘że coś jest jakieś/czymś’ np. czernić włosy ‘powodować że włosy są czarne’ , polepszyć warunki ‘spowodować że watunki są lepsze’

-sufiks –i/y (rzadziej: -owa) jest wykładnikiem akcji, która wymaga wskazania na obiekt do którego zostaje odniesiona cecha nazwana przez przymiotnik. Czasowniki te są czynne przechodnie i najcz. Dokonane. Oznaczają czynność w wyniku której zaszła zmiana w obiekcie

-rzadko są bezprefiksalne: cieszyć, rzęźwić. Najcz. Są z prefiksem i sufiksem: np.polepszyć, powiększyć, ocieplić. Najczęstszy jest pref: -u

dopełnieniowe

-są to czas. Nazywające czynność ze względu na przedmiot, narzędzie czynności: piłować, korkować , materię z której została wykonana: asfaltować, żwirować, kitować. Dalsza możliwość to nazwanie czynności ze względu na obiekt bliższy:karczować, dalszy: butelkować, wytwór: fałdować, cerować, Miejsce lub czas (można tu mówić o formacjach okolicznikowych): lądować, plażować, zimować.

Czasowniki dewerbalne

Typy czasowników niedokonanych

Niedokonane mogą być tylko czasowniki czynnościowe

Stanowe siedzieć, leżeć, stać, trwać,

Modalne chcieć, umieć, potrafić, filozofować, pielgrzymować, ‘być tym, zachowywać się jak’

Sposób wykonywanej czynności dreptać, człapać, spacerować, podróżować,

Czas. Oznaczające stany psychiczne – bać się, cieszyć się,

czasowniki rezultatywne stanowią podst.opozycje aspektową. Występuje tylko przy czas.czynnościowych i procesualnych. Polega na tym, że czas. DK oznacza zakończenie czynności z wytworzeniem się zmian wywołanych w obiekcie lub podmiocie np.ugotować zupę , napisać, zapakować,

-czas.ruchu: dobiec, dojść

Determinacyjne- czas.które nie są nazwami akcji lub procesów dynamicznych mogą tworzyć derywaty oznaczające wszelkie ograniczenia czasowo przestrzenne

-czasowe (określone czasowo) Prefiks po- ma znaczenie’trochę, przez pewien czas’ pospać, poleżeć, posiedzieć

-inchoatywne (uwydatniają moment początkowy) wzlatywać, zasypiać, zaśpiewać, zaskrzypieć,.

-momentalne kichnąć, klasnąć, kopnąć, trzasnąć

-terminatywne (uwydatniają moment końcowy) dośpiewać, dobrzmieć

subiektowe – derywaty informujące o subiektywnym stanie podmiotu, będącym rezultatem czynności: nagadać się, popić sobie, nachodzić się, naobiecywać się

kompleksowe – to pewien typ oboczności aspektowej pokochać, zrozumieć, poznać, znienawidzić

dystrybutywne oznaczają wielkość akcji, obejmują jej całość, akty wykonane przez jeden podmiot na wielu obiektach lub też przez wiele podmiotów, tworzone są prefiksem po- od czasow.będących wtórnymi imperfektywami pozmywać, powynosić

iteratywne (oznaczające jakąś częstotliwość) mają ograniczony zakres, czytywać, jadać, mawiać, widywać, przerabiać

refleksywne – morfem refleksywny informuje, że proces zachodzi w podmiocie, a nie jest wywoływany przez podmiot w obiekcie, cieszyć się, dziwić się