50. MODEL PAŃSTWA IDEALNEGO WEDŁUG PLATONA
Platon pochodził z arystokratycznej rodziny. Był uczniem Sokratesa, którego nauki i śmierć wywarły ogromny wpływ na doktrynę platońską.
Platon przedstawił ewolucję ustrojów, klasyfikując je według stopnia zepsucia: timokracja, oligarchia, demokracja, tyrania. Każdy z tych ustrojów posiadał zasadniczą wadę, jaką była jego zdaniem nietrwałość i ciągłe uleganie degradacji. Wg Platona, państwo doskonałe powinno być oparte na ideach Dobra, Sprawiedliwości, Prawdy i Piękna. Takie państwo może zbudować jedynie mędrzec, który osiągnął poznanie absolutne.
Władzę w państwie idealnym mają sprawować ci, którzy w największym stopniu posiedli wiedzę, a więc filozofowie. Początkowo zakładał, że albo filozofowie powinni zdobyć władzę królewską albo królowie i władcy powinni stać się filozofami. Ta druga idea zawiodła w czasie doświadczeń na Sycylii, dlatego przystąpił do realizacji pierwszej. W Atenach stworzył szkołę, która miała kształcić elitę, najlepszych, przyszłych rządców w państwie doskonałym – Akademię.
Idealne państwo Platona ma być zbudowane hierarchicznie, mają w nim istnieć trzy warstwy społeczne:
Filozofowie – sprawujący władzę, wybierani spośród najzdolniejszych, w trakcie ich edukacji eliminowano najsłabszych i tylko najzdolniejszych posyłano do dalszej nauki; po wychowaniu fizycznym i studiach ogólnych, w wieku 30 lat zaczynali uczyć się filozofii, po wypełnieniu funkcji publicznych, w wieku 50 lat rozum i doświadczenie łączą się w idealnym wzorcu „króla-filozofa”
Wojownicy – są pomocnikami filozofów, od małego wpajano im wzorce honoru, męstwa i cnoty, dbano o rozwój ich ciała i umysłu poprzez gimnastykę i muzykę
Lud – najniższe klasy obywateli, którzy mieli za zadanie jedynie pracować i utrzymać materialną stronę państwa
Podział stanowy zapewnia każdemu obywatelowi wyznaczone miejsce w państwie, dzięki czemu każdy wypełnia swoje obowiązki w najlepszy i najdokładniejszy sposób. Żadna z tych grup nie może osiągnąć szczęścia i doskonałości samodzielnie, konieczne jest współistnienie wszystkich trzech warstw. Szczęście osobiste i rodzinne to rzecz obojętna, liczy się szczęście polis.
Wśród warstw najwyższych ma panować równouprawnienie kobiet i mężczyzn. Małżeństwa mają być zastąpione przez luźne związki dobierane w wyniku losowania, a dzieci mają być wychowywane w grupach, nie znając swoich rodziców. Aby stworzyć silną grupę arystokracji, wewnątrz której będzie panować równość, konieczna jest wspólnota majątkowa i rodzinna. Nie ma zarówno własności indywidualnej, jak i nie ma rodziny. Dzięki temu ani chciwość ani afekt do rodziny nie przeszkadzają pełnemu oddaniu się sprawom polis.