Logistyka zaopatrzenia i produkcji WYKŁAD 1- 5.03.2011

Sterowanie zapasami

Zapasy to określona ilość dóbr (surowców, materiałów), wyrobów, towarów) znajdującym się w systemie logistycznym (;przedsiębiorstwie lub łańcuchu ostaw) bieżąco nie wykorzystywana a przeznaczona do późniejszego przetworzenia lub sprzedaży

Decyzja w zakresie sterowania zapasami

• Które zapasy utrzymywać?

• Jaki poziom zapasów utrzymywać?

• Kiedy należy składać zamówienie?

• Ile zamawiać?

• Jak kontrolować poziom zapasów?

Klasyfikacja zapasów wg powodów tworzenia

• Zapas bieżący (cykliczny, rotujący)

• Zapas bezpieczeństwa (zabezpieczający, nierotujący)

• Zapas sezonowy

• Zapas „spekulacyjny”- tanio kupić drożej sprzedać

Klasyfikacja zapasów wg przeznaczenia i miejsca powstania

• Zapasy surowców i materiałów do produkcji

• Zapas produkcji w toku

• Zapas wyrobów gotowych

• Zapas części zamiennych i materiałów pomocniczych

Klasyfikacja zapasów wg szybkości obrotu

• Zapas szybko rotujący- np. produkty spożywcze

• Zapas wolno rotujący- np. w przemyśle samochodowym

• Zapas nie wykazujący ruchu- np. np. w przedsiębiorstwie mleczarskim (kubki które kiedyś były używane a teraz są nieprzydatne i są na magazynie)

• Zapasy zbędne

• Zapasy awaryjne: strategiczne

STRUKTURA ZAPASU

Zapas rotujący (ZR)

+

Zapas nierotujący

• Zapas zabezpieczający (ZB)

• Zapas nadmierny (ZN)

=

Zapas całkowity (ZC)

ZAPAS CYKLICZNY (ZR) = 0,5 * WIELKOŚĆ DOSTAWY

ZAPAS ZABEZPIECZAJĄCY (ZB)=

Przyczyny utrzymywania zapasów

• Przechowywanie nadprodukcji

• Zachowanie marginesu ze względu na błędy pomiaru i zapisu

• Ekonomia skali w procesie produkcji w azkupach w transporcie

• Zapewnienie ciągłości procesu produkcji

• Zapewnienie założonego poziomu obsługi klientów zabezpieczenie przed tzw. Siłą wyższą (strajki, klęski żywiołowe)

• Zabezpieczenie przed zawodnością dostaw

Przyczyny tworzenia i utrzymywania zapasów

Zapas cykliczny:

• Brak możliwości synchronizacji i dostaw

• Duże wielkości dostaw wynikające z uwarunkowania technicznych, organizacyjnych lub ekonomicznych

Zapas zabezpieczający:

• Losowe wahania popytu

• Błędy prognozowania

• Długie cykle uzupełnienia zapasu

• Nieprzewidywalne opóźnienia dostaw

• Wymagania związane z poziomem obsługi

Zapas nadmierny:

• Zła ocena wielkości wpływająca na zapas zabezpieczający

• Nietrafione oceny wymaganego poziomu obsługi

• Zbyt „asekuracyjne” podejście do ryzyka powstania braków w zapasie

Czy utrzymywanie zapasów jest dobre czy złe?

Dobre bo zapasy:

• gwarantują ciągłość dostępu do dóbr w warunkach nieciągłości dostaw

• Gwarantują możliwość wykorzystywania dóbr w okresach ich niedostępności

• Zapewniają wymagany poziom obsługi klienta w warunkach losowych zmian popytu i w warunkach niepewności, co do terminowości dostaw

Złe bo zapasy

• Powodują zamrożenie kapitału

• Zajmują przestrzeń i generują koszty: magazynowania, strzeżenia fizycznego i moralnego, strat magazynowych

• Często stanowią swego rodzaju „przykrywkę” dla wielu problemów istniejących w przedsiębiorstwie

ANALIZA ABC i XYZ

Vilfredo Pareto

• Wyniki badań- 20% obywateli posiada 80% majątku

Metoda ABC

• Metoda ABC nawiązuje do zasady Pareto

• Analizowanie czynniki (obiekty) należy podzielić na 3 grupy:

• Grupę A – niewielka ilość która odpowiada za większość wartości (efektów)

• Grupa B – ilość proporcjonalna do wartości

• Grupa C- ilość większa od wartości

ANALIZA XYZ

Kryterium klasyfikacji zapasów- regularność zużycia zapasów i dokładność prognoz

X- regularne zużycie

Y- zużycie zgodne z trendem lub sezonowe

Z- nieregularne zużycie

Grupa X to towary/materiały zużywane w miarę regularnie, co pozwala na względnie wiarygodne prognozy popytu

Grupa Y to towary zużywane zgodnie z trendem lub sezonowo, wykazujące większe wahania popytu, a tym samym obciążone większą niepewnością (większymi błędami prognoz)

Grupa Z to towary wolno rotujące, wydawane rzadko w wielkościach często jednostkowych, co powoduje bardzo dużą niepewność i utrudnia skuteczne prognozowanie

TABELA NA KARTCE

ANALIZA ABC <- wartość lub wielkość popytu

ANALIZA XYZ<- charakter popytu (ciągły/ sporadyczny)

Metody prognozowania

• Model naiwny

• Model średniej arytmetycznej

• Zwykła średnia arytmetyczna

• Średnia arytmetyczna ważona

• Średnia ruchoma ważona

• Model Drowna

• Model Holta

• Model Wintersa

• Model wskaźników sezonowości

• Inne

ZAPAMIĘTAĆ że są różne metody które zależą od sezonowości, produktu itp…

Prognoza naiwna

Prognoza naiwna popytu na dany okres jest równa popytowi danemu na dzień wcześniejszy

(poprzedni dzień)

Poziom obsługi klienta (POK)

POK to prawdopodobieństwo nie wystąpienia braku w zapasie w cyklu uzupełnienia zapasu

Zapas zabezpieczający

• Jest utrzymywany dla zabezpieczenia przed zmiennością popytu i czasu cyklu

• Cykl uzupełnienia zapasów wystąpienie potrzeby uzupełnienia zapasóu

• Złożenie zapasu do dostawcy

• Przyjęcie zamówienia do realizacji

• Podjęcie produkcji

• Zakończenie produkcji

• Przygotowanie do wysyłki

• Transport

• Rozładunek u odbiorcy

• Kontrola jakościowa i ilościowa

• …

Średni popyt w cyklu uzupełnienia zapasów

Jeżeli średni popyt tygodniowy wynosi 10 jednostek, to ile wyniesie średni popyt 3 ty.

Wykład III – 14 maja 2011r.

Funkcje zapasów:

*wykorzystanie efektu skali,

*kompensowanie różnic między popytem a podażą,

*ułatwianie specjalizacji produkcji,

*umożliwianie spekulacji,

*zabezpieczanie przed niepewnością.

Z = M składowanie

*zespół czynności związanych z:

• - przyjmowaniem

• Czasowym składowaniem

• Kompletowaniem

• Konfekcjonowaniem

• Przemieszczaniem

• Konserwacją

• Ewidencjonowaniem

• Wydawaniem

*dóbr materialnych(zapasów)

*Magazynowanie to, najprościej mówiąc, składowanie towarów. Obejmuje, w szerokim tego słowa znaczeniu, różnorodne obiekty położone w różnych miejscach.

*Magazynowanie

• Magazyny są:

-punktami dostaw i odbioru

-punktami koncentracji i rozdziału

-strumieni towarów w systemie logistycznym.

*jednostka funkcjonalno-organizacyjna przeznaczona do składowania dóbr materialnych i wykonywania innych czynności związanych z przechowywanymi dobrami w wyodrębnionej przestrzeni budowli, według ustalonej technologii, wyposażona w odpowiednie środki techniczne i zarządzania, obsługiwana przez

*planowana przestrzeń dla efektywnego przechowywania i manipulowania zapasami

*Magazyn jest miejscem(węzłem) w systemie logistycznym, w którym firma składuje albo utrzymuje surowce, półprodukty lub wyroby gotowe.

*Utrzymywanie zapasów

• wyodrębniona przestrzeń

• wyposażenie

• zapasy

• personel

• organizacja

• koszty funkcjonowania

Oceny magazynu można dokonywać ze względu na każdy z powyższych elementów.

*zapasy magazynowe mogą mieć różne właściwości:

-neutralne,

-agresywne(żrące, palne, itp.).

• Do najważniejszych cech przechowywanych wyrobów, od których zależy sposób ich przechowywania zaliczamy:

-wrażliwość na warunki atmosferyczne

- kształt, masa, wymiar i stan skupienia

- odporność na piętrzenie

- wymagania co do konserwacji

- właściwości ubytkowe

- podatność na korozję

- podatność na samozagrzewanie się,

- higroskopijność,

- pyłochłonność.

Najważniejsze czynniki atmosferyczne

• Opady atmosferyczne

• Temperatura

• Wilgotność powietrza

• Promieniowanie słoneczne

• Ze względu na odporność na piętrzenie wyróżniamy materiały:

-nieodporne, składowane na polach odkładczych lub w urządzeniach do składowania

-odporne, z możliwością piętrzenia się

• Rodzaj towarów i ich podatność magazynowa:

- niepodatne <1doba

- średniopodatne do 1 miesiąca

- podatne >1 miesiąca

• Czas magazynowania zapasów

• Stopień przygotowania towarów do manipulacji

• Stopień zmechanizowania i automatyzacji procesów magazynowych

Wymagania wobec projektu magazynu

• Jak najlepsze wykorzystanie pojemności

• Zapewnienie bezpieczeństwa przechowywania towarów – zarówno ze względu na wymagania

• Rozmieszczenie – wiąże się z rozplanowaniem rozmieszczenia towarów w magazynie, towary szybko rotujące powinny znajdować się bliżej strefy wysyłki, wiąże się także z efektywnym wykorzystaniem miejsca na regałach, tak, aby obniżyć koszty pracy.

• Mechanizacja – w większości magazynów można wykorzystywać urządzenia mechaniczne. Tam gdzie to możliwe należy przewidzieć ich zastosowanie, np. wózki widłowe, przenośniki grawitacyjne itp.

• Produktywność – należy okresowo badać efektywność określonego magazynu i poszukiwać możliwości usprawnień. Analiza dotyczyć może kosztów, zasobów sprzętu, nakładów pracy, poszczególnych czynności magazynowych.

• Komputeryzacja procesów magazynowych – w większości przypadków można zastosować systemy automatycznej identyfikacji i ewidencji.

• Rozplanowanie powierzchni magazynu można rozpatrywać w aspekcie:

- przepływu dóbr przez magazyn

- identyfikacji i lokalizacji magazynowanych rzeczy

- wykorzystanie powierzchni magazynowej

Układy technologiczne magazynu:

• Przelotowy

• Kątowy

• Workowy

Lokalizacja materiałów zależy od ich rotacji:

- Klasyfikacja materiałów może być wykonana np. techniką ABC lub XYZ

• Wyróżnia się następujące, podstawowe

- strefa przyjęć – przestrzeń wydzielona do czynności związanych z przyjęciem towaru do magazynu

- strefa składowania –

- strefa kompletacji – jest wydzielona

- strefa wydań-

Strefa przyjęć/wydań

• Gdy poziom posadzki jest na

Prawo pierwiastka kwadratowego

• Kształtowanie się kosztów zapasów w zależności od liczby magazynów reguluje tzw.

• Głosi ono,

Magazynowanie scentralizowane czy zdecentralizowane

• Decyduje o tym głównie dwa czynniki: wielkość firmy i zasięg geograficzny obsługiwanego przez nią rynku, ale także polityka dystrybucji

Przyjmowanie:

-przyjęcie

* wewnętrzne

* zewnętrzne

-rozładunek

-sortowanie

- identyfikacja

- kontrola

*ilościowa

*jakościowa

- Przygotowanie do składowania

Wydawanie

- pakowanie