104. Na czym polega Umowa z Schengen.

W roku 1985 kilka krajów członkowskich Wspólnot Europejskich zdecydowało się znieść kontrole graniczne między sobą. Umowa została sformalizowana jako porozumienie z Schengen, uzupełnione potem o porozumienie wykonawcze z 1990 roku (zwane Schengen II). Oba dokumenty określa sie powszechnie jako układ z Schengen., który ostatecznie wszedł w życie w 1995r. W ten sposób Belgia, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Francja i Włochy stworzyły nową strukturę rzutującą na kompetencje ich policji i władz centralnych. Z czasem dołączyły do nich kolejne państwa - obecnie obszar Schengen tworzą 24 państwa (w tym Polska), a dodatkowo Islandia i Norwegia posiadają status państw stowarzyszonych. Wielka Brytania i Irlandia nie przystąpiły do umowy, jednak obecnie zacieśniają one współpracę z krajami Schengen w coraz większym zakresie.

Podstawowym celem porozumienie z Schengen było stworzenie instrumentów mających zastosowanie do zewnętrznych granic wspólnoty, aby łatwiej było usunąć granice w obrębie WE. Skupiono się głównie na: wspólnej ochronie granic zewnętrznych, wprowadzeniu jednolitego systemu ich przekraczania, harmonizacji polityki wizowej, azylowej i celnej, współpracy służb policyjnych i sądowych oraz skutecznej wymianie informacji.

Jeśli chodzi o azyl, stworzono nowy system służący określeniu państwa odpowiedzialnego za rozpatrywanie podań o azyl w poszczególnych przypadkach. Państwa sygnatariusze zgodziły się przekazać tę funkcję wybranemu państwu, aby uniemożliwić jednej osobie jednoczesne ubieganie się o azyl w różnych krajach członkowskich. Miało to na celu zmniejszenie kosztów administracyjnych w związku z rozpatrywaniem wielu dublujących się podań. Wynegocjowano również wspólna listę krajów, których obywatele potrzebują wizy wyjazdowej , a państwa członkowskie zgodziły sie ponadto wydawać jednolite wizy Schengen, pozwalające na wjazd do wszystkich państw objętych porozumieniem z Schengen.

W przypadku współpracy sądowej prowadzone były próby usunięcia przeszkód stojących na drodze ekstradycji między krajami członkowskimi. Porozumienie wykonawcze przewidywało również współpracę w sprawach ochrony porządku publicznego, zwłaszcza dotyczących handlu narkotykami. Powołana została grupa oficerów łącznikowych odpowiedzialna za tworzenie linii łączności oraz propagowanie wymiany informacji między policjami krajów członkowskich. Stanowiło to podstawę do wytworzenia sie praktyki regularnych konsultacji między niepowiązanymi ze sobą, państwowymi służbami cywilnymi.

Jeśli chodzi o wymianę informacji - stworzono System Informacyjny Schengen. Jest to nowatorska, wspólna baza danych gromadząca ważne informacje, jak kartoteki przestępców, czy podania o azyl, dostępna dla narodowych organów ochrony porządku publicznego.

Układ z Schengen określa również warunki, jakie musi spełnić obywatel państwa trzeciego chcący wjechać na teren Obszaru Schengen. Wymieniono m.in. obowiązek posiadania ważnego dokumentu podróży, wizy (jeśli jest ona wymagana), dok. określających cel i czas pobytu oraz potwierdzenie posiadania wystarczających środków finansowych.

Dodatkowo wprowadzono jednolite zasady przekraczania granicy i procedury kontroli, osobne punkty kontroli dla obywateli państw członkowskich i obywateli państw trzecich oraz zasady obejmujące przewoźników w celu przeciwdziałania nielegalnej migracji.

Treść układu z Schengen stała się częścią acquis communauitare poprzez dołączenie jej do traktatu amsterdamskiego. Utworzenie Obszary Schengen było krokiem milowym w tworzeniu wspólnej polityki migracyjnej. Długodystansowym celem współpracy państw tego obszaru jest włączenie do niej wszystkich krajów członkowskich.