Najnowsza myśl ekonomiczna
Spory o przyczyny kryzysu (Hitler itp.) – uzupełnić!
Spór o przyczyny, przebieg i skutki wielkiego kryzysu lat 1929-1933 (5)
W USA dno kryzysu wystąpiło w 1933 roku, kiedy dochód narodowy spadł o połowę, produkcja globalna o jedną trzecią, a bezrobocie osiągnęło 25% całej siły roboczej
W 1933 r. prezydent USA Franklin Roosevelt rozpoczął program reform ekonomiczno-społecznych, znany jako New Deal, czyli Nowy Ład.
W świetle idei dokonała się rewolucyjna zmiana – opinia publiczna doszła do wniosku, ze kapitalizm jest systemem niestabilnym, skazanym na coraz głębszy kryzys
Rząd miał odtąd odgrywać aktywną rolę oraz interweniować, aby przeciwdziałać niestabilności wysołanej przez prywatną przedsiębiorczość
Makroekonomia keynesowska
Teoretyczną podstawę interwencjonizmu państwowego w ramach gospodarki rynkowej stworzył John Maynard Kayned (1883-1946) – ekonomista nastawiony na politykę
Koncepcja Keynesa zawarta w pracy Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza z 1936 r. została entuznajstycznie przyjęta przez część zawodowych ekonomistów i polityków
W ten sposób rozpoczęła się rewolucja keynesowska
Teoria Keynesa miała charakter realistyczny, stanowiący kompromis pomiędzy podejściem realistycznym i analitycznym
Była to mieszanka indukcyjnej informacji o gospodarce z logiką dedukcyjną
Teoria realistyczna była teorią kontekstową (pisze o konkretnej rzeczywistości)
Kenes założył stałość cen i płac
Proces dostosowawczy odbywa się zatem przez zmiany dochodu
Krzywa popytu na całość produktu została oparta na funkcjach wydatków konsumpcyjnych, inwestycyjnych i wydatków państwa
Keynes dowodził, że inwestycje były bardzo niestabilne
Zależały one od oczekiwań, które zmieniały się od euforii inwestycyjnej do pesymizmu inwestycyjnego
Keynes akcentował kluczową rolę polityki fiskalno-budżetowej i zawodowość polityki pieniężnej (problem pułapki płynności) w makroekonomicznym stabilizowaniu gospodarki
Koncepcja Keynesa została zinterpretowana i spopularyzowana przez innych ekonomistów i przyczyniła się do ukształtowania kapitalizmu opiekuńczego
Szczególną rolę w rozwoju ekonomii keynesowskiego odegrali Paul Samuelson (ur. 1915), Alvin Hansen (1887-1975), Abba Lerner (1903-1982) oraz John Hicks (1904-1989), który skontruował IS-LM, a następnie wykazał jego błędność
W makroekonomii keynesowskiej posługiwano się krzywą Phillipsa z 1958 r.
Pokazała ona zależność (wymienialność – trade off to jeden z kanonów tamtych czasów) pomiędzy inflacją a bezrobociem
Ekonomia keynesowska – główne kierunki rozwoju
Ekonomia neokeynesowska
Ekonomia postkeynesowska
Neokeynesowska:
Przedstwiciele: John Hicks, Alvin Hansen, Lawrence Klein, Don Platinkin, James Tobin, Paul Samuelson, Franco Modigliani
Stworzyli oni tzw. syntezę neoklasyczną
Główne elementy teoretyczne neokeynesizmu:
Gospodarką cechują różne niedoskonałości
Dostosowania rynkowe dokonują się powoli (Keynes mówił, że zmiany tylko przez dochód przy stałych cenach jest roznica), co powoduje wahania produkcji i zatrudnienia
Podmioty gospodarcze zachowują się racjonalnie i dąża do maksymalizacji swoich korzyści (u keynesa niepewność była stałą cechą – inwestorzy mieli okresy optymizmu i pesymizmu)
W długim okresie gospodarka osiąga równowagę (wg keynesa są zaburzenia), w krótkim i średnim okresie występują rozmaite zakłócenia
Bezrobocie może występować w sytuacji równowagii długookresowej (Keynes by się zgodził, ale wg niego nie było czegoś takiego jak równowagi długookresowej) i ni ezawsze ma charakter pryzmusowy
W krótkim i średnim okresie pieniądz nie jest neutralny, w długim jest neutralny (nie wpływa na sektor realny)
Trwałe fluktuacje gospodarcze wymagają stosowanej polityki oddziaływującej zarówno na popyt jak i na podaż
Analiza makroekonomiczna musi się opierać na solidnych podstawach mikroekonomicznych (u Keynesa tego nie ma, Keynes analizuje sferę makro)
Wniosek: keynesism i neokeynesism mają mało wspólnego
Ekonomia postkeynesowska
Przedstawiciele: Joan Robinson, Roy Harrod, Richard F. Kahn, Nichilas Kaldor, Piero Sraffa, Luigi Pasinetti
Podkreślali odejście ekonomi neokeynesowskie od pierwotnego ujęcia keynesowskiego
Znacznie słabszy nurt od neokeynesowskiego. Nie dostali też żadnego maila ani nic!
Główne elementy:
Procesy gospodarcze dokonuja się w warunkach niepewności – stąd wynika niestabilnoć gospodarki rynkowej
Zasadnicze znaczenie mają dostosowania dochodowe, a nie cenowe, których rolę docenia ekonomia neokeynesowska
Kwestie podziału są znacznie ważnieszie niż relacje cenowe
Proces gospodarczy ma dynamiczny charakter i nie można go opisywać za pomocą statystycznego modelu równowagi ogólnej, należy rozwijać teorię akumulacji i wzrostu
Paradoks: Ci co powowują się na Keynesa mają nic wspólnego, a postkeynesiści – odwołujący się na Keynesa na serio – są zmarginalizowani.
Makroekonomia Monetarystyczna:
Tymczasem Milton Friedman twierdził wiele lat po wielkim kryzysie, ze zmiana poglądów opinii publicznej i zawodowych ekonomistów wynikała z niezrozumienia tego, co faktycznie się wydarzyło
Zawiniło bowiem państwo, a w szczególności polityka pieniężna amerykańskiego banku centralnego, czyli System Rezenrwy Federalnej
Spekulacyjny boom finansowany nadmierną emisją pieniądza musiał się skończyć wcześniej czy później. Problem – co robi BC jak kończy się boom i pęka spekulacyjna bańka. Czy zachowuje się prawidłowo, czy normalnie? Friedman sądził, że BC oszukiwał ludzi, robił co innego niż faktycznie się działo.
Zamiast prowadzić politykę antycykliczną i pełnić rolę balansjera, czyli zwiększyć stopę wzrostu podaży pieniądza, gdy koniunktura wykazywała oznaki hamowania i zmniejszać ją, gdy koniunktura wykazywała oznaki przegrzania. Fed prowadził politykę pro cykliczną
Zamiast zwiększać stopę wzrostu podaży pieniądza, Fed ją zmniejszył, pogarszając jeszcze bardziej koniunkturę oraz wywołując paniki i kryzysy bankowe, co pogłębiło bessę na giełdzie
Miltoon Friendman twierdził, że Fed dezinformował opinię publiczną, podając nieprawdziwe informacje na temat podejmowanych działań w zakresie polityki pieniężnej
Po śmierci Benamina Stronga – szefa Nowojorskiego Banku Rezerwy Federalnej w ramach Fed-u toczyła się ostra walka o władze nad polityką pieniężną.
Friendman był zwolennikiem zwiększania podaży pieniądza w stałym tempie (monetary rule)
Preferował zatem stabilną politykę pieniężną.
Friedman był również zwolennikiem koncepcji państwa minimalnego
Friendman stworzył fundamenty monetaryzmu – wzrot w totalnei przicwną stronę niż ketnesism (kontrrewolucja)
W ten sposób zapoczątkował kontrrewolucję monetarystyczną w ekonomii
Monetaryści kładą nacisk na kotrolę podaży pieniądza
Twierdzą, ze pieniądz ma znaczenia, a jego podaż wpływa w długim okresie na poziom cen
Początkowo uformowała się szkoła oczekiwań adaptacyjnych, do której należy Friedman
Obejmowała ona ekonomistów przekonanych, że ludzie uczą się przede wszystkim na podstawie zebranych doświadczeń
Później utworzyła się szkoła oczekiwań racjonalnych (nowa ekonomia klasyczna)
Obejmowała ona ekonomistów przekonanych, że ludzie uczą się wykorzystywać wszystkie dostępne informacje i mogą antycypować politykę gospodarczą, czyniąc ją w praktyce nieskuteczną
Wybitnym przedstawicielem szkoły oczekiwań racjonalnych (nowej ekonomii klasycznej) jest Robert Emerson Lucas (ur. 1937)
Wykazał on, ze stosowane keynesowskich modeli ekonometrycznych do predykcji efektów przyszłej polityki jest niewłaściwe
Działania jednostek są bowiem zależne od oczekiwanej polityki
Formalistyczna rewolucja w ekonomii:
Wraz z ekspansją ekonomii keynesowskiej dokonywała się formalistyczna rewolucja w ekonomii
Formaliści (ekonomiści matematyczni) zmierzali do przekształcenia ekonomii w zmatematyzowaną konstrukcję)
Stopniowo matematyka stawała się językiem wykładu, a analiza kontekstowa ustępowała na rzecz bezbkontekstowej abstrakcyjnej argumentacji
Sposób ekonomistów zaangażowanych w formalizacje szczegolna role odegral Paul A. Samuelson, laureat nagrody Nobla z ekonomii i autor popularnego podręcznika z tego przedmiotu
Konkurencja monopolistyczna (konkurencja niedoskonala)
Joan robinson (1903-1983) i Edward Chamberlin (1899-1967) wniesinli znaczący wkład w analizę struktury rynków w stadiach pośrednich między monopolem i konkurencją doskonałą
Joan robinson opisala w 1933 konkurencję niedoskonałą
Ed. Chamberlin przedstawił w 1933 koncepcję konkurencję monopolistyczną
Obie koncepce były bardzo podobne, chociaż nazywaly się inaczej
Rozwój współczesnej ekonomii intytucjonalnej