Zmiany wyglądu twarzy po uszkodzeniu nerwów i mięśni twarzy.

Definicja porażenia twarzy - porażenie nerwu twarzowego

Porażenie twarzy jest stanem, w którym sparaliżowane zostają mięśnie twarzy. Dzieje się to, gdy nerw kontrolujący mięśnie twarzy (n. twarzowy) lub część mózgu kontrolująca ten nerw nie działa prawidłowo. Mamy dwa nerwy twarzowe i zwykle tylko jeden z nich zostaje dotknięty, skutkując porażeniem mięśni tylko z jednej strony twarzy. Najczęstszą formą paraliżu twarzy jest porażenie Bella, którego przyczyna nie jest znana, ale zwykle stan ten jest tymczasowy.

Przyczyny porażenia twarzy lub porażenia nerwu twarzowego

Porażenie twarzy najczęściej spowodowany jest porażeniem Bella. Jednak stan ten może mieć też następujące przyczyny:

Infekcja wirusa opryszczki pospolitej lub półpaśca, ospa wietrzna lub borelioza może rzadko wywołać zapalenie mózgu często przenoszonej przy ugryzieniu kleszcza. W rzadkich przypadkach paraliż twarzy jest komplikacją po infekcji ucha środkowego.

• Udar

• Zapalenie nerwów, na przykład zespół Guillaina-Barre

• Urazy czaszki

• Nowotwór mózgu lub nowotwór slinianki przyusznej

• Uszkodzenie chirurgiczne nerwu twarzowego – lub ucisk przez nowotwór

Objawy paraliżu twarzy

Porażenie twarzy, porażenie nerwu twarzowego, zwykle rozwija się gwałtownie. Twarz wygląda niesymetrycznie, gdy tylko jedna część jest sparaliżowana. Powieka i kącik ust z tej samej strony twarzy opadają, oraz może wystąpić ból ucha z tej samej strony.

Zwykle nie obserwuje się zaburzeń czucia, mogą zostać ograniczenia następujących zdolności:

• Uśmiechanie się

• Wydymanie policzków

• Wysuwanie ust (jak do pocałunku)

• Mrużenie oczu

• Marszczenie brwi

• Zamykanie oczu

• Może być odczuwany dyskomfort lub ból wokół ucha, zaburzenia słuchu oraz zniesienie smaku na 2/3 przednich języka

Jeśli możliwe jest wykonanie jednego z powyższych ruchów, może to oznaczać, że paraliż spowodowany jest uszkodzeniem nerwu gdzieś na drodze z mózgu do mięśni i stan ten nazywa się  obwodowym porażeniem nerwu twarzowego Jeśli przyczyną porażenia jest uszkodzenie komórek nerwowych na poziomie korzenia nerwu, nazywa się to centralnym porażeniem nerwu twarzowego. Możliwe jest wtedy marszczenie brwi i mrużenie oczu po sparaliżowanej stronie, ponieważ część sparaliżowanego nerwu twarzowego, która prowadzi do górnych mięśni twarzy jest kontrolowana przez dwa różne neurony w mózgu.Inne części twarzy będą sparaliżowane, jak przy porażeniu obwodowym.

Zmiany wyglądu twarzy w trakcie porażenia obwodowego:

• wygładzenie zajętej połowy twarzy

• brak ruchów mimicznych

• połowa czoła wygładzona (nie marszczy się)

• szpara powiekowa szeroko rozwarta (porażenie m. okrężnego oka)-oko zajęcze

• powieki nie zaciskają się

• zniesienie mrugania

• wygładzenie bruzdy nosowo wargowej

• opuszczenie kącika ust

• brew opuszczona bądź uniesiona (OBJAW CHARCOTA- uniesienie łuku brwiowego)

• przy próbie wyszczerzenia zębów następuje przeciąganie ust w stronę zdrową

• przeczulenie słuchu, nadwrażliwość na tony głębokie

• OBJAW BELLA- przy zamykaniu powiek gałka oczna fizjologicznie wywraca się ku górze, a przy niedomkniętej powiece dolnej widoczna jest białkówka oka

• OBJAW BERGERA WARTENBERGA- wyczuwalna przy dotyku wibracja mięśnia okrężnego oka przy zaciskaniu powiek jest słabsza lub zniesiona.

• OBJAW OCZNY- objaw łzawienia z kąta przyśrodkowego gałki ocznej z przejawem niedomykania oka.

Diagnozowanie

Jeśli porażona jest połowa twarzy wymagana jest pomoc medyczna. Badanie określi stopień porażenia i jeśli istnieje podejrzenie centralnego porażenia twarzy zostanie przeprowadzona tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Jeśli istnieje podejrzenie infekcji, na przykład zapalenia mózgu, boreliozy lub opryszczki, może zostać przeprowadzone nakłucie lędźwiowe oraz pobrane próbki krwi do analizy.
 

Leczenie porażenia twarzy

Porażenie Bella zazwyczaj nie wymaga leczenia i ustępuje samorzutnie. Jeśli stan spowodowany jest przez infekcję, zostaną przepisane antybiotyki działające na mikroorganizmy. W przypadku nowotworu właściwa może być operacja, i czasami zabieg chirurgiczny zostaje przeprowadzony w celu usunięcia podejrzanego nacisku na zajęty nerw. W niewielu przypadkach zostają przeprowadzone próby przeszczepu części zdrowego nerwu ze skóry lub z innej okolicy.

Jeśli nie można zamknąć oka, i zmniejszone zostało wytwarzanie łez, podawany jest sztuczny płyn łzowy. Jeśli to nie wystarcza, jednym z rozwiązań jest zszycie powiek (tarsorafia), żeby utrzymać oko częściowo zamkniętym.

Zapobieganie porażeniom twarzy

Większości form porażenia twarzy nie da się zapobiec. Jednakże, zapobieganie jest możliwe, jeśli paraliż twarzy związany jest z infekcją bakterii Borrelia (ukąszenie kleszcza). Jest to wczesna kuracja antybiotykowa, gdy są tylko objawy skórne ukąszenia kleszcza zwane rumieniem wędrującym. W przypadkach ukąszeń kleszczy zalecane są czujność i szybkie działanie.
 

Komplikacje i perspektywy

Postępowanie porażenia twarzowego i perspektywy z nim zależą od przyczyny. Cztery na pięć przypadków to porażenie Bella, z którego pacjent zdrowieje samorzutnie w ciągu kilku tygodni lub kilku miesięcy. Jeśli stan spowodowany jest infekcją krwi, często następuje pełne wyzdrowienie, ale w niektórych przypadkach ma miejsce trwałe uszkodzenie nerwu.

Trwały paraliż twarzy może powodować problemy.

Osoba taka może mimowolnie się ślinić, ponieważ usta zwisają bezwładnie, oraz mogą wystąpić problemy ze spożywaniem jedzenia. Dotknięte paraliżem oko może ulegać wysuszaniu i zmniejszeniu wytwarzania łez, co może prowadzić do zapalenia rogówki lub zadrapań na rogówce.

Porażenie Bella

(Bell’s palsy)

Przyczyna nie jest znana, lecz dochodzi tu do uszkodzenia nerwu twarzowego po jednej stronie głowy. Pacjent może zauważyć objawy po obudzeniu się rano lub po spędzeniu jakiegoś czasu na zimnym powietrzu albo w przeciągu.

●        Może wystąpić tępy ból po dotkniętej stronie.

●        Niemożność zamknięcia oka.

●        Usta przekrzywione w stronę przeciwną do uszkodzonego nerwu.

●        Ślina może ściekać po dotkniętej stronie.

●        Niemożność normalnego uśmiechnięcia się czy wyszczerzenia zębów.

●        Porażenie niekiedy wpływa też na wrażenia smakowe po jednej stronie języka.

Jeśli dopisze szczęście, powrót do zdrowia zaczyna się po 7–10 dniach, może jednak potrwać wiele tygodni.

Wiele przypadków jest spowodowanych przez wirus opryszczki. Wcześnie włączone leczenie przeciwwirusowe wraz ze środkami steroidowymi może znacznie poprawić rokowania. Do rzadkich przyczyn porażenia należą późne stadium choroby Lyme’a oraz zespół Guillaina-Barré.

Udar mózgu

Każdy udar może uszkodzić część mózgu, która zawiaduje nerwem odpowiedzialnym za poruszanie mięśniami twarzy. Poszczególne rodzaje udaru w różny sposób wpływają na zmiany na twarzy, tak że w mniejszym lub większym stopniu może wystąpić wiele objawów. Zalicza się do nich:

●        Trudności lub całkowita niemożność zmarszczenia czoła.

●        Trudności lub całkowita niemożność mrugnięcia okiem czy zamknięcia go.

●        Trudności lub całkowita niemożność symetrycznego uśmiechnięcia się.

●        Trudności lub całkowita niemożność wyszczerzenia zębów.

●        Trudności lub całkowita niemożność zagwizdania.

●        Z ust po stronie twarzy dotkniętej porażeniem może cieknąć ślina.

Objawy w innych partiach ciała występują zwykle po tej samej stronie co na twarzy, np. osłabienie lewej ręki i paraliż lewej strony twarzy. Jeśli uszkodzenie dotyczy dominującej strony ciała (tj. prawej u osoby praworęcznej, lewej u leworęcznej), często pojawiają się też zaburzenia mowy.

Jest mało prawdopodobne, by paraliż twarzy wystąpił bez żadnych innych objawów – co pomaga w sprecyzowaniu diagnozy.

 

Możliwe:

Uraz

Uszkodzeniu (niekiedy trwałemu) może ulec fragment lub całość nerwu twarzowego, który zawiaduje ruchami mięśni twarzy. Objawy są takie same jak w przypadku porażenia Bella. Przyczyną bywa rana cięta twarzy (w tym w trakcie operacji chirurgicznej ślinianek przyusznych). Nerw twarzowy biegnie przez ucho tuż za błoną bębenkową i dość łatwo dochodzi do jego uszkodzeń także w tym miejscu.

Choroba Heinego-Medina

Polio, czyli zapalenie istoty szarej, może wpłynąć również na mięśnie twarzy (tzw. postać opuszkowa lub opuszkowo-rdzeniowa choroby), dając objawy podobne do porażenia Bella.

 

Sporadyczne

Guzy

Pierwotne lub wtórne guzy nowotworowe, które rozwijają się w częściach mózgu odpowiedzialnych za ruchy twarzy lub też uciskają nerw twarzowy, mogą dawać zespół objawów podobnych do udaru mózgu lub porażenia Bella.

Zespół Ramsaya-Hunta

Odmiana półpaśca. W przebiegu infekcji ust, podniebienia lub ucha wirusem opryszczki może wystąpić uszkodzenie dróg nerwowych do twarzy.

Zespół Guillaina-Barré

Choroba układu nerwowego, wywołująca wiele rozmaitych objawów o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego. W większości przypadków możliwy jest całkowity powrót do zdrowia, ale może to wymagać wielu miesięcy.

- Zmiana czucia w rękach i nogach.
- Bóle barków i pleców.
- Porażenia twarzy.
- Mięśnie oddechowe mogą być osłabione tak bardzo, że konieczne jest zastosowanie sztucznej wentylacji.
- Zaburzeniom może ulec odruch łykania, toteż w okresie powrotu do zdrowia konieczne bywa sztuczne karmienie przez zgłębnik.