18.02.2009

Zagadnienia dotyczące szeroko rozumianej osobowości nauczyciela.

Zawód nauczyciela należy do zawodów publicznego zaufania, co za tym idzie są stawiane liczne wymagania.

Nauka o osobie i zawodzie nauczyciela – pedeutologia (subdyscyplina pedagogiki początek XX w. Eugeniusz Euzebietti, lekarz, zaproponował porządkowanie wiedzy o nauczycielu)

Istnieje umowny podział na profesjonalnych i nieprofesjonalnych nauczycieli ze względu na to czy jest to główna praca czy tylko dorywcza.

Pedeutologia – nauka o osobie i zawodzie nauczyciela.

Nie każda osoba nadaje się do tego zawodu.

Nauczycielem zajmują się również socjologowie, psychologowie, historycy.

Każda dyscyplina (lub subdyscyplina) badająca nauczyciela pod pewnym określonym kątem.

Pedeutologia przedmiotem swoich badań czyni przede wszystkim zagadnienia dotyczące nauczyciela w zakresie jego osobowości, doboru kandydatów do tego zawodu, kształcenia i dokształcania zawodowego, pracy zawodowej oraz ich aktywnością pozazawodową.

Szczególne znaczenie w badaniach pedentologicznych w aktualnie zmieniającej się sytuacji społecznej ma zagadnienie jak we współczesnych warunkach dokonuje się wchodzenie w zawód, rozwój zawodowy. Badanie w dwóch wymiarach: podmiotowo – osobowościowym (kim jest nauczyciel jako człowiek) i rzeczowo – instrumentalnym (czy nauczyciel posiada dostateczną wiedzę merytoryczną dotycząca wykonywania zawodu).

Ważne jest niekoniecznie rozwiązanie problemu ale właściwe jego nazwanie.

Wymiar podmiotowo - osobowościowy

Kim jest nauczyciel?

Predyspozycje

Predylekcja – zamiłowanie, zainteresowanie do wykonywania pracy

Autentyczny nauczyciel musi wykonywać swoją pracę na najwyższym poziomie jakim potrafi bez względu na to ile mu płacą.

Ważne również są motywy jakimi się kieruje nauczyciel.

Nauczycieli kształci się bez kontaktu bezpośredniego, bez relacji osobowych między wykładowcami a studentami, brakuje procesów kształtowania i utrzymywania motywacji.

Stosunek nauczyciela do powinności etyczno – deontologicznych przypisanych do tego zawodu.

Zawody publicznego zaufania poprzez ich historię wypracowują sobie swój kodeks etyczno – deontologiczny, którego muszą przestrzegać.

Są to ogólnie funkcjonujące normy, które dotyczą nas wszystkich ale w kodeksach są wyszczególnione ukazując ich specjalne miejsce zajmowane w danym zawodzie.

Obligatoryjnie wprowadzone kodeksy pozwalają komisją orzekać czy np. lekarz postąpił właściwie czy nie. W zawodzie nauczycielskim nie występuje taki oficjalny kodeks.

Wymiar rzeczowo – instrumentalny

Czy posiada wiedzę symultaniczną (z jednej strony na konkretną wiedzę wynikającą ze studiowanej dyscypliny a także konkretną wiedzę, która dodatkowo jest niezbędna aby w sposób optymalny wykonywać zawód). Kwalifikacje a kompetencje, lepsi są ludzie, którzy mają kompetencję a nie mają kwalifikacji niż na odwrót. W jakim stopniu nauczyciel wykorzystuje własne i innych osób doświadczenia pedagogiczne?

Proces formacyjny (na studiach teologicznych może studiować każdy nawet ten co nie chce być związany z duszpasterstwem, natomiast w seminariach duchownych dokonuje się formacji osobowościowej, np. po studiach prawniczych dopiero podczas aplikacji dokonuje się proces formacyjny).

4.03.2009

Formacja osobowościowa nauczyciela

Ma służyć, ma wyrażać się w ukształtowanych celach:

Godności, czyli kierowaniu się przez nauczyciela wartościami, obyczajami, normami postępowania powszechnie akceptowanymi, a także respektowaniem obowiązków i powinności zawodowych;

Prawości, czyli podporządkowaniu własnego postępowania całożyciowego, osobistego i zawodowego określonym wartościom/dobru moralnemu, ku któremu nauczyciel kieruje się wolnością wyboru;

Odpowiedzialności opartej na świadomym poczuciu brania jej na siebie, z racji roli zawodowej i funkcji oraz zadań im przypisanych, a także z tytułu znanych nauczycielowi norm postępowania, które sugerują przewidywane skutki. Odpowiedzialność nauczyciela ma charakter wielopłaszczyznowy.

3 aspekty formacji osobowej nauczyciela:

1. intelektualny

2. profesjonalny

3. etyczny (etyczno-deontologiczny)

Intelektualny

Dotyczy 3 elementów:

• Wiedzy

• Eurydycji nauczyciela

• Mądrości

Wiedza

Nauczyciel chcąc nauczać musi mieć rzetelną wiedzę merytoryczną, z przedmiotu, który naucza. Zdobywa ją w toku własnych studiów.

Eurydycja

Posiadanie znacznie szerszej wiedzy, poruszanie się po większej przestrzeni wiedzy z różnych obszarów. Szczególnie ważne w przypadku nauczycie najmłodszych (dzieci). Nauczyciel erudyta = człowiek otwartego umysłu, wielkiego umysłu.

Mądrość

To nie wiedza. Można mieć wykształcenie i nie być mądrym. Zdolność do odróżniania prawdy od fałszu, dobra od zła. Nabywana na drodze codziennych doświadczeń własnego życia i innych.

Aspekt profesjonalny odnosi się do konkretnych działań nauczyciela, postępowań zawodowych.

Elementy:

a) kwalifikacje – najlepiej najwyższe

b) kompetencje – nie są to kwalifikacje, elementarne, musi posiadać

c) predyspozycje – nie każdy się nadaje, właściwości osobowościowe gwarantujące optymalne wykonywanie zawodu

d) predylekcje – upodobania do pracy z młodzieżą i z dziećmi

„Nauczyciel refleksyjny profesjonalista”:

• Zna swoje braki

• Poszukuje nowej wiedzy

• Kreatywny, konstruktywny

• Pracuje nad swoją osobowością

• Ma koncepcje swojej pracy

• Komunikatywny

• Potrafi mieć autentyczny, krytyczny stosunek do samego siebie

Aspekt etyczny

Zawody publicznego zaufania mają swoje kodeksy. Nauczyciele go nie mają! „O dobrych obyczajach w nauce” – nie ma mocy prawnej (dla nauczycieli akademickich). „O powinnościach nauczyciela” Piramowicza Grzegorza – próba opisania powinności nauczyciela. Mikołaj Kozakiewicz, Muszyński – kolejne próby (spaliły na panewce).

Sprawności moralne nauczyciela = cnoty moralne

Społeczeństwo pełni funkcje kontrolną, mówi co nauczycielowi wolno, a czego nie (obdarzenie go społecznym zaufaniem).

18.03.2009

Autorytety padają (w ich zamian pojawiają się eksperci)

Autorytet nauczyciela i jego wyznaczniki

Chyli się ku upadkowi na wskutek upowszechnienia się tego zawodu

Pojęcie autorytetu i jego geneza

„Auctoritas” – to rada doświadczonych, wpływowych, wzorowych, godnych zaufani i szacunku mężczyzn w Rzymie, spełniająca „pośrednią władzę” wzmacniającą decyzję podejmowane przez senat rzymski.

Auctoritas w języku polskim autorytet: oznacza powagę, wzór, przykład, znaczenie, wpływ, godność.

W naukach pedagogicznych wskazuje się na znaczenie autorytetu nauczyciela, wychowawców, rodziców; w socjologii – autorytet przywódców, zwierzchników; w psychologii – autorytet osób znaczących.

Autorytet w rozumieniu nauk pedagogicznych wiąże się zawsze z wpływem osoby cieszącej się ogólnym uznaniem przez dzieci, młodzież a także dorosłych, którzy dobrowolnie poddają się jej kierownictwu w określonych sferach ich życia.

Wraz z dorastaniem uczniów następuje osłabienie roli autorytetu nauczyciela, a także wzrasta ich krytycyzm wobec jego osoby i zadań jakie wypełnia w szkolnym procesie edukacyjnym, czyli dydaktyczno-wychowawczym.

Autorytet nauczyciela nie jest aktem woli samego nauczyciela, lecz odzwierciedla się on w świadomości uczniów i ich rodziców.

W przeszłości bycie nauczycielem świadczyło o awansie społecznym (przede wszystkim jako jeden z nielicznych umiał czytać, pisać).

Nauczyciel był traktowany jako ktoś kto posiadał wiedzę, był w stanie odpowiedzieć na wiele problemów, autorytet był wyznaczany naukowością, a samo bycie nauczycielem już wiązało się z byciem nauczycielem. Wiadomo było że nauczycielowi nie wypadało robić niektórych rzeczy, był wzorem norm etycznych i moralnych. Wobec nauczyciela wymagania w tej kwestii były większy. Naukowość i moralność były wyznacznikami autorytetu nauczycielskiego.

Uczniowie dokonują podziału autorytetu (dawniej)

• Hamujący (lęk, bojaźń przed nauczycielem)

• Wyzwalający (wyzwala w uczniu wszystkie drzemiący możliwości potencjalne)

1. Autorytet jednostronny i autorytet wielostronny

Jednostronny – oparty na jednej płaszczyźnie aktywności nauczyciela np. dydaktycznej

Wielostronny – większy wymiar relacji wychowawca - nauczyciel na różnych płaszczyznach

2. Autorytet oparty na nagrodach i karach – autorytet wyrastający z mechanizmów behawioralnych.

Ważną rolę odgrywają stosowane przez nauczyciela odmienne środki wychowawcze.

3. Wyodrębnia się także inny typ autorytetu nauczyciela – oparty na fachowości i zaufaniu (respektowanie porządku pedagogicznego, moralnego)

4. Autorytet biernego posłuszeństwa.

5. Autorytet racjonalny – wynika z kompetencji nauczyciela.

6. Autorytet prestiżu, modelu, wzoru.

Koncepcje treści i zakresu autorytetu nauczyciela.

Autorytet jest pewnym zjawiskiem społecznym. Zmienia się stosunek do wykonawców tego zawodu, nie stoi on już bardzo wysoko.

1. Nauczyciel zawsze przewyższa uczniów wiekiem i doświadczeniem życiowym.

2. Nauczyciel posiada wiedzę akademicką i obycie kulturowe (uczelnie w większych miastach). Wiedza merytoryczna i ta, która pozwala mu wykonywać zawód.

3. Nauczyciel powierzoną mu rolę społeczną wypełnia w czyimś imieniu – w imieniu władz państwowych, samorządowych, szkolnych i to również nadaje mu pewną pozycję. Obrażenie nauczyciela traktuje się jak obrażenie funkcjonariusza państwowego.

4. Nauczyciel rozporządza określonymi uprawnieniami i sankcjami.

5. Od niego zależy los ucznia. Nauczyciel wywiera wpływ na uczniów i środowisko społeczne.

O autorytecie nauczyciela można mówić jako o pewnej cesze osobowościowej (aspekt psychologiczny). Henryk Rowitt: „Autorytet jest pewną swoistą właściwością tkwiącą immanentnie w osobowości nauczyciela”. Należy posiadać pewne predyspozycje i predylekcje.

Józef Pieter „O autorytecie nauczyciela decyduje zespół różnorodnych cech osobowości nauczyciela”.

Autorytet nauczyciela wiąże się jakoś z warunkami psychicznymi. Marian Lehman: „Autorytet wynika z takich cech, które przyczyniają się do jego powszechnego uznania”.

Autorytet charyzmatyczny – nauczyciel posiada szczególne cechy postrzegane i oceniane przez uczniów. Nauczyciele mogą mieć różne cechy, które są szczególnymi cechami ale także mogą to być cechy, które korelują z nauczycielem określonego przedmiotu.

Autorytet buduje się w kontekście określonych relacji.

Autorytet jako relacja interpersonalna - Nauczyciel reprezentuje pewne wartości, a uczniowie je akceptują i wyrażają im uznanie. Wartości te wyznaczają jakość stosunków międzyludzkich w oparciu o nie uczniowie oceniają nauczyciela pozytywnie, odnoszą się do niego z uznaniem i zaufaniem, darzą go autentycznym szacunkiem oraz dobrowolnie podporządkowują się pod jego kierownictwo.

1.04.2009

Odpowiedzialność nauczyciela

Odpowiedzialność – wartość etyczna, źródło kształtowania norm

Hofmeister „wzięcie na siebie skutków własnego działania do czego człowiek – osoba moralna – czuje się wewnętrznie przymuszony” – trzeba posiadać dojrzałość;

Silane(y) „człowiek jest odpowiedzialny za czyny, których nie popełnił ale im nie zapobiegł” „być odpowiedzialnym to zaciągnąć zobowiązanie moralne”

Tischner „odpowiedzialność to nic innego jak odpowiedź drugiemu człowiekowi” – niezawodność w postępowaniu wobec drugiego człowieka.

Lewinas „odpowiedzialność jest ty, co ciąży jedynie na mnie i czego nie mogę odrzucić” „ciężar ten jest jedyną godnością człowieka”

W. Okoń „ważna cecha postawy człowieka będąca rezultatem sterowania tym postępowaniem w stosunku do innych i sterowania własnym postępowaniem, rozwojem” – dojrzałość odpowiedzialna

Nie ma uniwersalnej definicji odpowiedzialności. Może być rozpatrywana w aspekcie filozoficznym, psychologicznym, pedagogicznym i teologicznym.

Podstawowe kręgi odpowiedzialności (R. Ingarden)

1. Człowiek ponosi odpowiedzialność za czyny z racji roli, funkcji i zadań jemu przypisanych.

2. Człowiek bierze na siebie odpowiedzialność ze względu na własne poczucie

3. Człowiek pociągany jest do odpowiedzialności

4. Człowiek działa odpowiedzialnie, bowiem kieruje się znanymi mu normami postępowania, które sugerują przewidywane skutki

Wymiary odpowiedzialności

(wielowymiarowość, morfologia odpowiedzialności)

1. „Mikrozasięg” – odpowiedzialność osobista, indywidualna, konkretna

2. „Średni zasięg” (Mezozasięg) – odpowiedzialność danej grupy, ale także wynikająca z pełnienia szczególnych ról społecznych: politycznych, obywatelskich, zawodowych (lekarz, nauczyciel, sędzia)

3. „Makrozasięg” – odpowiedzialność i współodpowiedzialność za świat i innych (to pewien miernik człowieczeństwa, wymiar uniwersalny, w jakimś stopniu metafizyczny); odpowiedzialność z górnej półki

Jest się odpowiedzialnym wówczas, gdy istnieje możliwość rozróżnienia m.in. dobra od zła, prawdy od fałszu i dokonać świadomego wyboru między nimi.

Zasady odpowiedzialności

1. Zasada egalitaryzmu - odp. przypisana jest każdemu człowiekowi, wszystkim bez wyjątku i wszystkich obowiązuje

2. Zasada proporcjonalności – każdy objęty odpowiedzialnością w zależności od różnych czynników (warunków, kręgów, wymiarów i innych)

3. Zasada symetrii – dotyczy podzielności odpowiedzialności na wszystkie jej elementy strukturalne, czyli:

• za czyny

• branie odp. za siebie

• pociąganie do odpowiedzialności

• działanie odpowiedzialne

1. Zasada jawności – jest się odpowiedzialnym nie tylko w znaczeniu „przed własnym sumieniem”. Jest kwestią publiczną, upublicznioną, powszechnie znaną każdemu. Odp. za czyny i postawy wywołuje reakcje społeczne.

2. Zasada funkcjonalności – odp. nie jest celem samym w sobie, ale spełnia określone funkcje społ. Człowiek dokonuje odpowiedzialnych wyborów w złożonych, często konfliktowych sytuacjach podejmując ryzyko, niejako na własną odpowiedzialność.

29.04.2009

Zagadnienie odpowiedzialności w pracy nauczyciela

związane jest ścisłe z etyczno-deontologicznym wymiarze pracy naucz.

Etyka należy do filozofii, nie jest nauką o moralności. Etyka jest zbiorem pewnych norm, na które składają się nakazy, zakazy a także powinności.

Etyka zawodowa określa zawodowe postępowanie człowieka z punktu widzenia dobra i zła.

Etyka zawodowa stanowi pewną próbę konkretyzacji moralności ogólnospołecznej.

Etyka zawodowa uwyraźnia przede wszystkim te obowiązki i powinności moralne, których respektowanie wyróżnia przedstawicieli określonego zawodu od pozostałej części społ.

Etyka zawodowa dotyczy zawsze konkretnej grupy zawodowej stawiając jej większe wymagania i oczekując większej wrażliwości na określone normy moralne. Np. u lekarzy najważniejszą zasadą jest to żeby nie szkodzić – działania mają przynosić zdrowie, a najważniejsze jest to właśnie zdrowie i życie człowieka.

Podstawową wartością zawodu nauczycielskiego jest rozwój wychowanka.

Owym obowiązkami zajmuje się obszar – deontologia – nauka o obowiązkach moralnych.

W przeciwieństwie do zawodów prawniczych i medycznych kodeksu będącym dokumentem w zawodzie nauczycielskim, nie ma.

O profesjonalizacji zawodu nauczycielskiego mówimy od kiedy obszar ten zaczęły przejmować organy świeckie.

Etyka nauczycielska

to pewien określony rodzaj etyki szczegółowej wyrastającej z założeń i ustaleń etyki fundamentalnej oraz etyk szczegółowych, zwłaszcza z etyki zawodowej oraz etyki pracy. Celem etyki nauczycielskiej jest uwrażliwienie moralne wykonawców zawodu nauczycielskiego na wartości moralne, które stanowią fundament ich obowiązków i powinności moralnych.

Dwie kategorie – obowiązek i powinność. Często coś co jest obowiązkiem moralnym jest wpisane w ustawę. Zasadnicze obowiązki mające charakter pracowniczy można egzekwować przez odpowiednie przepisy prawne.

Obowiązek jest imperatywem – czymś co bezwarunkowo zobowiązuje naucz., do przyjęcia takich a nie innych zasad postępowania moralnego.

Obowiązek moralny jest normą nakazującą lub zakazującą czegoś naucz. Wynika on z poleceń, których źródeł upatrywać należy w obowiązujących ogólnych normach moralnych, które mają szczególne znaczenie i zastosowanie w przypadku tego zawodu. Wyrażany jest za pomocą normy, która żądana określonego zachowania się nauczyciela w sytuacjach, które dopiero mają nastąpić. Obowiązki moralne mają charakter uprzedzający.

Powinność ma charakter „pewnej dobrowolności czynów moralnych”. Jest ona więc wewnętrznie autonomiczna, ma wewnętrzną autonomię, której źródłem jest uznanie przez naucz. za własną. Powinność w przeciwieństwie do obowiązku świadczy o doskonałości wewnętrznej, o moralnej odwadze i wysokim poczuciu odpowiedzialności naucz. Powinność moralna jest jakimś wewn. zobowiązaniem naucz. do urzeczywistniania wartości uniwersalnych, naczelnych, a także codziennych. Powinność moralna nie jest czymś co wynika z zewnętrznego nakazu, bądź zakazu lecz ma swoje głębokie umocowanie w intencji i woli naucz., w jego intuicji i w jego wrażliwości moralnej. Dlatego można powiedzieć, że powinność w przeciwieństwie do obowiązku ma w sobie coś z posłannictwa, misji, jest dążeniem do czegoś – nie tylko wypełnianiem obowiązku, dążeniem ku czemuś. Powinność odzwierciedla wewnętrzną potrzebę tego co ma dopiero się zdarzyć. Tym czymś jest zawsze określona wartość moralna.

Za brak ukłonu nie można być ukaranym, można co najwyżej być napiętnowanym.

Podstawowe zasady i normy deontologiczne zawodu naucz. (także wychowawca, opiekun, instruktor)

1. Nauczyciel uznaje wychowanie, socjalizacje i edukację za ważne składniki kultury ogólnoludzkiej i każdego człowieka.

2. Nauczyciel kieruje się zasadami etyki ogólnoludzkiej, której fundamentem są uniwersalne wartości i musi być wierny tym wartościom (tolerancja, dobroć, piękność, wolność, odpowiedzialność,).

3. Nauczyciel przeciwdziała niewłaściwemu wykorzystywaniu wychowania, socjalizacji i edukacji oraz używania ich przeciwko człowiekowi, którego uznaje się za niekwestionowaną wartość, bez względu na jego płeć, wiek, rasę, orientację światopoglądowo-filozoficzną, narodowość, obywatelstwo, status społeczny i materialny.

4. Nauczyciel traktuje swoją działalność jako szczególną misję (posłannictwo) i nie uzależnia jakości swej pracy od wynagrodzenia.

5. Nauczyciel ustawicznie poszerza i pogłębia swoją wiedzę oraz doskonali umiejętności zawodowe, zmierzając do uzyskiwania najwyższych kwalifikacji i kompetencji profesjonalnych.

6. Nauczyciel kieruje się zawsze bez względu na okoliczności dobrem swoich podopiecznych, nawet wówczas gdy przekracza to jego codzienne czynności i działania profesjonalne, bezpośrednio związane z procesami pedagogicznymi, w których uczestniczy.

7. Nauczyciel opiera swoje relacje z innymi współpracownikami na wzajemnym szacunku, tworząc tym samym wspólnotę posiadającą świadomość rangi społecznej wykonywanego zawodu oraz przyjętej na sobie odpowiedzialności. U nauczycieli brak jest solidarności takiej jak np. u lekarzy.

8. Nauczyciel nie jest obojętny na odstępstwa od zasad i norm moralnych ze strony innych podmiotów uczestniczących w procesie wych., socj., eduk.

9. Nauczyciel współdziała z innymi uczestnikami procesów pedagogicznych na rzecz dobra i wspomagania rozwoju osobistego oraz społecznego wszystkich objętych wych., socj., eduk.

10. Nauczyciel przeciwstawia się warunkom i czynników, które ograniczają poziom gwarantujący optymalny przebieg procesów wychowawczych, edukacyjnych, preedukacyjnych, opiekuńczo-wych., socjalizacyjnych, resocjalizacyjnych i innych.

13.05.09

Zasady nauczyciela – refleksyjnego pedagoga

refleksyjny profesjonalista.

Profesjonalny N to ten, który skończył rzetelne studia.

Zasady i normy:

1. N traktuje swoich podopiecznych podmiotowo, okazując im szacunek nie naruszając ich godności ludzkiej i osobistej.

2. N dokłada wszelkich możliwych starań o najwyższą jakość procesów:

1. wychowawczych (samowych.)

2. edukacyjnych (reeduk.)

3. socjalizacyjnych (resocj.)

i pochodnych

1. N otacza troską (szczególną tych wszystkich, którzy wymagają jej ze wzgl. na ich osobistą sytuację.

2. N przyczynia się do wspomagania rozwoju uczniów, którzy zostali mu powierzeni (jego kierownictwu) w zakresie samodzielności myślenia, a ponadto szanuje ich prawa do swobodnego ich wyrażania jeżeli nie naruszają one ogólnych praw, norm.

3. N dokonuje obiektywnej oceny swoich U na podst. ich indywidualnych zachowań i postępowania (zachowanie nie równa się postępowanie).

4. N traktuje jako poufne, inf. natury osobistej, uzyskane od U w ramach swojej działalności profesjonalnej.

5. N nie angażuje się w nieetyczne więzi ze swoimi U.

6. N nie przyjmuje od swoich U, ich opiekunów itp. osób żadnych korzyści materialnych z tytułu wyk. zadań zawodowych.

7. N posługuje się takimi formami i metodami pracy, które gwarantują najbardziej optymalne warunki ich intelektualnego, psych. i moralnego rozwoju i bezpieczeństwa.

8. N jako autonomiczny współuczestnik procesów wych., socjal. i edukacyjnych współdziała ze swoimi przełożonymi oraz współpracownikami na rzecz dobra swoich uczniów.

Nauczyciel – kreator procesów pedagogicznych i uczestnik życia społecznego

procesy ped. należą do proc. społ.

Zasady:

1. N ustawicznie zagłębia wiedzę naukową dot. proc. wych., socjalizacyjnych i eduk.

1. doskonalenie i dokształcanie (pernamentne)

2. rewitalizacja wiedzy

1. N kierując się pasją poznawczą i chęcią wzbogacania dorobku nauk ped., wyraża gotowość do włączenia się do proc. badawczych obejm. obszar jego pracy zawodowej oraz własnych zainteresowań. N nie jest tylko rzemieślnikiem.

2. N obowiązuje lojalność wobec osób kier. proc. badawczymi, do których został włączony na różnym etapie ich prowadzenia.

3. N uczestniczący w badaniach różnych proc. ped. powinien się troszczyć o to, by ich przebieg nie uwłaczał godności osób objętych badaniami i był zgodny z zasadami humanitarnymi (dobrowolna i świadoma zgoda ludzi badanych, poufność i anonimowość, prawo do wycofania się z badań).

4. N dzieli się z innymi swoją wiedzą merytoryczną oraz doświadczeniem zawodowym.

5. N obowiązuje obiektywna ocena własnych osiągnięć zawodowych i naukowych.

6. N Wyraża swoją opinię o procesach ped., w których uczestniczy, wnikliwie, bezstronnie oraz konkretnie.

7. N uczestniczy w życiu swojego środ. i miejsca pracy wykorzystując w pełni swoją wiedzę, doświadczenie oraz autorytet, który jest mu przypisany.

8. N bez ważnych przyczyn nie powinien uchylać się od kandydowania i przyjmowania funkcji bądź stanowisk, jeśli w ten sposób może przyczyniać się do jakościowo lepszego funkcjonowania procesów społ.

9. N we wszystkich swoich działaniach respektuje prawo człowieka do prawdy i stara się je urzeczywistniać.

Próba usystematyzowania w zakresie etyki naucz. Od KEN pozostanie N było świadectwem awansu zawodowego.

Sprawność moralna N.