Wykład 3. Konteksty wychowania.

a) kulturowy- wychowaniu towarzyszą przekazy kulturowe znacznie wykraczające poza jego pedagogiczny kontekst (np.. zachowanie bohatera filmu, ocena jego postaw moralnych, teksty piosenek, poglądy głoszone w mass mediach)

b) społeczny- związki praktyki edukacyjnej z takimi zjawiskami społecznymi, jak selekcje społeczne, organizacje społeczne i państwowe, dystrybucja dóbr i ról społecznych, zasady organizacji życia społecznego, prawa i obowiązki obywateli itd.

c)rozwojowy- bardzo rozległy, ponieważ niełatwo jest wskazać kierunek rozwoju. Aby go scharakteryzować należy wybrać aspekty, które łączą się z pozostałymi dwoma kontekstami.

kulturowe uwarunkowania edukacji.

bohaterowie popkultury stają się wzorcami

„przesunięcie socjalizacyjne" (Z. Kwieciński) - tradycyjne instytucje socjalizacji (rodzina, szkoła, Kościół) tracą na znaczeniu, a ich rołę przejmują w sposób inwazyjny: grupa rówieśnicza oraz mass media i szeroko rozumiana kultura popularna.

Kultura konsumpcji.
Celem jest radość, przyjemność. obowiązek bycia szczęśliwym za wszelką cenę.
Szczęście, w umysłach milionów ludzi, utożsamiane jest z natychmiastową gratyfikacją, związaną ze stylem życia typu shopping (z udanymi zakupami, byciem na czasie oraz interesującym i ekscytującym stylem życia).
Poszukuje ciągle nowych — związanych z konsumpcją - wrażeń, które pozwalają mu wierzyć, że jest na czasie, że on sam nie jest przestarzały i zużyty. Żyje w ciągłym „konsumpcyjnym niepokoju", który staje się stanem normalnym i obowią­zującym.

Kultura typu instant.
Metafora „kultura typu instant" odnosi się do typowego dla naszych czasów nawyku i konieczności życia w „natychmiastowości" . Symbolem tej kultury jest słynna triada: fast food, fast sex, fast car. (…) Kultura typu instant cechuje się też natychmiastowością komunikacji: telefon komórkowy, fax, e-mail, stacje telewizyjne, internet.
Prymat natychmiastowości w kulturze współczesnej ma ogromny wpływ na tożsamość i styl życia młodzieży. Współczesna młodzież oczekuje natychmias­towości, nie chce i nie umie czekać - zresztą dominującym przekazem ideologii konsumpcji jest: „nie odkładaj życia na później"

Pryzmat zmiany i szybkiego życia.
- nieustanne zmiany,
- nawyk adaptacji do nieustannej zmiany,
- frustracja brakiem zmian,
- tymczasowy, powierzchowny i coraz częściej anonimowy kontakt z innymi ludźmi,
- gotowość do natychmiastowych interakcji,
- wchodzenie w role w relacjach międzyludzkich (uprzejmość, życzliwość, ale i obojętność i bezosobowość),
- brak potrzeby stabilności wśród młodzieży.

Koniec ideałów- triumf codzienności
- zainteresowanie młodzieży codziennymi czynnościami,
- dbałość i uważny stosunek do drobiazgów,
- unikanie trudnych tematów, głębokich refleksji,

Kultura upozorowania
Nie ulega wątpliwości, że współczesna młodzież żyje w świecie, który zdominowany jest przez mass media (…) Niektórzy obserwatorzy utrzymują nawet, iż media nie tyle reprezentują rzeczywistość, ile ją wytwarzają.
W konsekwencji mamy do czynienia z wyłanianiem się kultury upozorowania, w której rzeczywistość społeczna miesza się z medialną do granic nierozróżniałności. Dla określenia tego zjawiska stosuje się często pojęcie hiperrzeczywistości, przy czym przedrostek „hiper" oznacza coś bardziej rzeczywistego niż to, co „rzeczywiste" .

„Gdy zakosztowaliśmy uroku pseudowydarzeń, zaczynamy wierzyć, że jedynie one są ważnymi wydarzeniami". Przy czym nie ma znaczenia, czy coś jest prawdziwe, czy fałszywe - jeśli zdarza się w mass mediach, jest po prostu wiarygodne. W rezultacie „medialne image'e" zastępują ludziom ideały, a sławni ludzie z telewizji - bohaterów. (…) Dodatkowym wzmocnieniem logiki upozorowania jest fakt, iż telewizja jest bardziej interesująca (i szalona) niż codzienna rzeczywistość zwykłych ludzi.
Stąd prosty wniosek: po co żyć, lepiej śledzić życie na ekranie telewizyjnym. Można wówczas przez moment przeżywać prawdziwe życie.

Kultura kultu ciała i seksualności
- ludzie postrzegani przez pryzmat swoich ciał,
- człowiek tworzy swoją tożsamość poprzez dietę i superdietę, siłownię i solarium, modne stroje, chirurgię plastyczną i perfekcyjny makijaż
- erotyzacja konsumpcji; a przede wszystkim reklam. Ciało i seks stanowią nieodłączną część tysięcy przekazów reklamowych, nawet tych, które z seksualnością nie mają nic wspólnego,
- seks i życie seksualne odarte dziś są z jakiejkolwiek intymności i prywatności,
- przymus udanego życia seksualnego

Amerykanizacja- jednostronny przepływ wartości kulturowych Stanów Zjednoczonych do reszty świata
Dla mieszkańców świata Ameryka pozostaje ciągle miejscem, gdzie jednostka ma szansę na zdobycie pełni indywidualnej wolności i na lepsze życie.

Tożsamość globalnego nastolatka
Tożsamość globalnego nastolatka jest w znacznie mniejszym stopniu kształtowana przez wartości narodowe i państwowe, w znacznie większym – przez kulturę popularną oraz ideologię konsumpcji.
Pojęcie globalnego nastolatka odwołuje się do badań, które wskazują, że wielkomiejską młodzież klasy średniej cechuje - niezależnie od kraju i kontynen­tu - podobna tożsamość i podobny styl życia.
- pragmatyzm,
- łatwość komunikacji,
- tolerancyjny dla różnicy i odmienności,
- sceptyzm wobec większego lub głebszego zaangażowanie,
- konieczność dostosowywania się,
- brak przynależności kulturowej,

Generacja X- pokolenie pozbawione złudzeń, obojętne, pasywne i nieufne pojawiło się jako negatywna reakcja na panującą ideologię sukcesu. Poszukują one przyjemności i natychmiastowości, nie dążą natomiast do zawodowego sukcesu i wysokiej pozycji społecznej. Cechuje ich zero look - stan bylejakości, żadnych nawiązań do stylów, „estetyka nie­obecności"

kult sukcesu

Istnieją przy tym dwa podstawowe konteksty sukcesu. Pierwszy z nich wyznaczony jest przez dążenie do władzy, stanowiska (pozycji) i pieniędzy, drugi - przez „popularną sławę" (uzyskiwaną głównie poprzez obecność w mediach).

Możliwe reakcje na tendencje w rozwoju kultury współczesnej
• świadome dążenie do zablokowania istniejących trendów kulturowych, w imię uznanych, tradycyjnych wartości kulturowych;

• bezrefleksyjne dryfowanie wraz z szybko zmieniającą się kulturą;

• akceptacja euforii supermarketu i bezkrytyczne „klikanie" w rzeczywistość, tak jak gdyby to była strona z Internetu;

• negocjacja z młodzieżą kształtu rzeczywistości, w której wspólnie żyjemy, a w szczególności kształtowanie w młodzieży nawyku świadomego podej­mowania wyborów odnośnie do kształtu własnego „ja".