MIĘDZYMÓZGOWIE
(diencephalon)
WZGÓRZE (thalamus)
Jądro przednio – brzuszne (nucleus anteroventralis) – dochodzą do niego aksony z ciałą suteczkowatego (pęczek suteczkowo – wzgórzowy) oraz hipokampa. Jądro to ma połączenia z korą zakrętu obręczy.
Jądro przednio – przyśrodkowe (nucelus anteromedialis) – wnika do niego pęczek suteczkowo – wzgórzowy.
Uważa się, że jądra przednie wzgórza są ośrodkiem zespalającym czynność hipokampa. Mają również licznie, obukierunkowe połączenia z korą zakrętu obręczy.
Jądro brzuszne przednie (nucleus ventralis anterior/ VA) – dochodzą do niego połączenia z ciała prążkowanego, tworu siatkowatego śródmózgowia i jąder niespecyficznych wzgórza. Z jądra aksony zdążają do prążkowa i do kory przedruchowe. Jądro odpowiada za napięcie mięśniowe, jego zniszczenie wiązane jest z zespołem Parkinsona .
(od móżdżku i zwojów podstawy do kory ruchowej)
Jądro brzuszne tylne (nuclei ventralis posterior)
jądro brzuszne tylno - przyśrodkowe (nucleus ventralis posteromedialis, VPM) – wstęga trójdzielna (lemniscus trigeminalis) biegnąca od jąder nerwu tójdzielnego do tego jądra (od drogi trójdzielnowzgórzowej do kory somatosensorycznej), docierają tu impulsy czuciowe z twarzy
jądro brzuszne tylno – boczne (nuclei ventralis lateralis, VPL) – wstęga przyśrodkowa (lemniscus medullaris)
i wstęga rdzeniowa (lemniscus spinalis) (od wstęgi przyśrodkowej do kory somatosensorycznej), docierają impulsy czuciowe z kończyny górnej, dolnej i tułowia
Jądro brzuszne boczne (nucleus ventralis lateralis, VL) – uczestniczy w sprzężeniu zwrotnym między móżdżkiem a korą mózgu. Dochodzą do niego aksony z jądra zębatego móżdżku, jądra czerwiennego i gałki bladej. Włókna wychodzące biegną do kory ruchowej i przedruchowej.
(od móżdżku i zwojów podstawy do kory ruchowej)
Jądra ciała kolankowatego przyśrodkowego (nuclei corpois geniculati medialis) – dochodzą do niego włókna wstęgi bocznej oraz aksony jądra wzgórka dolnego. Włókna wychodzące dążą do kory słuchowej.
Jądra ciała kolankowatego bocznego (nuclei corporis geniculati lateralis) – dochodzą do niego włóknapasma wzrokowego oraz oksony z kory wzrokowej.
PODWZGÓRZE (hypothalamus)
Grupa przednia jąder podwzgórza:
Jądro nadwzrokowe (nucleus supraopticus) – leży nad tylną częścią skrzyżowania wzrokowego i początkowym odcinkiem pasma wzrokowego. (Neurosekrecyjne, wysyła aksony do tylnego płata przysadki i lejka)
Jądro przykomorowe (nucleus paraventricularis) – leży w ścianie komory trzeciej. (Neurosekrecyjne, wysyła aksony do tylnego płata przysadki i lejka)
Jądro nadskrzyżowaniowe (nucleus suprachiasmaticus) – w okolicy przedniej – pole przedwzrokowe przyśrodkowe i boczne (area praeoprica medialis et lateralis). Dochodzą do niego włókna wzrokowe z siatkówki i prawdopodobnie z szyszynką (zegar biologiczny)
Grupa środkowa jąder podwzgórza:
Jądro lejka (ncleus infundibuli), czyli jądro łukowate (nucleus arcuatus) – otacza wejście do zachyłku lejka (recessus infundibuli)
Jądro brzuszno – przyśrodkowe (nucleus ventromedialis) – leży powyżej jądra lejka, ośrodek nasycenia.
Jądro grzbietowo – przyśrodkowe (nucleus dorsomedialis) – leży powyżej jądra brzuszno – przyśrodkowego
Kompleks jąder ciała suteczkowatego:
Jądro suteczkowe przyśrdkowe (nucleus mamillaris medialis) – zajmuje większą część ciała suteczkowatego. Wychodzi z niego pęczek suteczkowy główny (fasciculus mamillaris princeps) oraz wnikają włókna sklepienia (fornix)
Jądro suteczkowate boczne (nucleus mamillaris lateralis)
Jądro przedsuteczkowe (nucleus pramamillares)
Jądro guzowo – suteczkowate
Czynność podwzgórza
neurosekrecja i kontrola przysadki
integracja czynności wegetatywnych
część przednia – przywspółczulna
część środkowa i tylna – współczulna
u chorych: podwyższone/ obniżone ciśnienie krwi, naczynioruchowe bóle głowy, nadmierne pocenie się, osłabienie perystaltyki jelit
termoregulacja
chemoreceptory reagujące na substancje gorączkotwórcze
część przednia - ośrodki chroniące przed przegrzaniem
część tylna – ośrodki chroniące przed oziębieniem
regulacja pobierania pokarmu i wody
część boczna – ośrodek głodu (łaknienia) ---> upośledzenie powoduje anoreksje, ośrodek pragnienia
część przyśrodkowa – ośrodek nasycenia (najprawdopodobniej jądro brzuszno – przyśrodkowe) ---> otyłość
regulacja czynności płciowych – wydziela substancje (guz popielaty i okolica przednia podwzgórza), które uwalniają hormony gonadotropowe z przedniego płata przysadki
emocje – lęk, gniew ---> u chorych występuje zmienność nastrojów
sen i czuwanie ---> obustronne zniszczenie przedniej części podwzgórza powoduje zaburzenia rytmu dobowego. U chorych z uszkodzeniami międzymózgowia i śródmózgowia obserwuje się zaburzenia snu:
narkolepsja (nagły sen w różnych sytuacjach),
śpiączka okresowa (do kilku dni),
bezsenność,
odwrócenie prawidłowego rytmu snu
NISKOWZGÓRZE – udział w układzie pozapiramidowym
Jądro niskowzgórzowe (nucleus subthalamicus) jest ściśle związane z gałką bladą zarówno połączeniami odprowadzającymi jak i doprowadzającymi. Ponadto opisywano połączenia tego jądra z innymi ośrodkami układu pozapramidowego (do którego należy). U chorego występują gwałtowne ruchy mimowolne głównie mięśni proksymalnych kończyn i tułowia (hemibalizm).