Koncerny energetyczne: Gazprom

Jednym z największych koncernów energetycznych na świecie jest rosyjski Gazprom. Na podstawie rankingu spółek energetycznych z 2008r pod względem jej wartości zajął 3 miejsce na świecie. Wartość Gazpromu wycenia się na 342 mld dolarów amerykańskich. Koncern powstał w 1989r po rozpadzie Ministerstwa Przemysłu Gazowego ZSRR. W latach 1992-1993 został przekształcony w spółkę skarbu państwa. Początkowo Gazprom przynosił same straty rzędu 6 mln rocznie. Dopiero po 1999r, gdy prezydentem Federacji Rosji został Vladimir Putin, państwo wkroczyło do spółki. Od tego czasu koncern jest pod ścisłą kontrolą państwa. Ponadto ma zapisane zagwarantowany udział w min. 35% udziałach Gazpromu. Obecnie Skarb Państwa posiada obecnie 50,002% akcji. Przychód Brutto spółki za rok 2010 wyniósł ok. 32,5 mld $. Spółka zatrudnia ok. 445 tyś pracowników.

Produktami koncernu jest gaz ziemny, jego pochodne oraz ropa naftowa. Gazprom posiada 16% zasobów gazu ziemnego na świecie, 65% zasobów Rosyjskich. Wielkość produkcji wynosi ok. 14,5% światowego wydobycia gazu. Wydobycie dwóch głównych surowców w 2009r wyniosło: gaz ziemny – 461,5 mld m³, ropy naftowej – 31,6 mln ton. Głównymi źródłami gazowymi Gazpromu są pola: Urengojskie, Jamburskie oraz Miedwieżje. Od kilku lat notuje się spadki w wydobyciu na podanych polach. Dlatego koncern planuje przenieść ciężar wydobycia na nowe zagłębie, którym są złoża znajdujące się na polu Bowanienkowskim (płw. Jamalski) i Sztokmanowskim (Morze Barentsa). Prace z uruchamianiem tychże pól powinny ukończyć się w 2014 roku, przez co płynąć z nich będzie powoli będzie odciążane stare zagłębie gazowe. Ponadto Gazprom w zarządzaniu posiada złoża: części byłych krajów ZSRR, oraz np. w takich krajach jak Wenezuela, Boliwia, czy też Wietnam.

Strategia Gazpromu brzmi następująco: „Strategicznym celem Gazpromu jest osiągnięcie pozycji lidera wśród światowych firm energetycznych poprzez rozwój nowych rynków, dywersyfikacji działalności gospodarczej i zapewnienie niezawodności dostaw.” Koncern dąży do tego będąc łącznikiem pomiędzy Azją, a Europą w dostawach gazu. Gazprom dąży do osiągnięcia monopolu dostaw gazu z Azji. Większość rurociągów prowadzących gaz do Europy należy właśnie do koncernu. Spółka często stosuje metodę kupna taniego gazu od krajów azjatyckich, a następnie sprzedaje go drożej w Europie. Koncern nastawiony jest głownie na eksport. Ok. 50% wydobycia jest przeznaczane jako towar eksportowy. Ceny sprzedaży gazu nie są uwarunkowane ekonomicznie. Głównym uwarunkowaniem są stosunki polityczne Rosji z danym państwem. Przykładem może być Armenia, która w 2008r płaciła najniższą stawkę – 110$/1000m³ (kraj WNP), a najwyższą Gruzja – 235$/1000m³ (konflikt zbrojny z Rosją). Ponadto Gazprom próbuje blokować wszelkiego rodzaju inwestycje w najbliższym otoczeniu Rosji, które są związanie z gazownictwem. Przykładem może być interwencja koncernu w sprawie polskiego gazu łupkowego. Jeżeli zostanie on wykryty oraz jego wydobycie błędzie opłacalne, może to stanowić zagrożenie dla monopolu Gazpromu na rynku europejskim. Dlatego już teraz koncern zaczyna blokować ten projekt na samym początku – w fazie poszukiwań.

Gazprom korzysta z uzależnienia krajów Europy Środkowej, Wschodniej oraz części Zachodniej od dostaw rosyjskiego gazu. Koncern dąży do blokowania możliwości importowania przez Europę tego surowca z innych krajów. O uzależnieniu tychże krajów świadczy o tym, że w czołówce krajów do których Gazprom przesyła gaz są państwa europejskie: Niemcy (38 mld m³), Turcja (23,8 mld m³), Włochy (22,4 mld m³). Koncern dąży do zwiększenia przepustowości już obecnych gazociągów oraz do budowy nowych. Przykładami nowych gazociągów są: Nord Stream (po dnie Morza Bałtyckiego) oraz South Stream (po dnie Morza Czarnego). W związku z tymi projektami pojawiło się wiele kontrowersji. Najsłynniejszym problemem poruszanym przez Polskę, było ominięcie naszego kraju przez rurociąg Nord Stream. Oba nowe rurociągi prowadzą do monopolu rosyjskiej spółki na rynku gazowym. Rurociągi te większą ilość gazu sprowadzanego z Rosji w porównaniu z innymi dostawcami gazu. Może to w przyszłości doprowadzić do wzrostu cen za 1000m³ gazu. Budowa obu tych rurociągów jest decyzją polityczną. Rosja dąży do podporządkowania sobie państw byłego bloku socjalistycznego. Obecnie Kraje takie jak Ukraina, Białoruś są krajami tranzytowymi – przepływa przez nie gaz dla odbiorców z Europy Środkowej i Zachodniej. Do najsłynniejszych utrudnień w dostawach dazu doszło w roku 2006 oraz w 2009, kiedy to Gazprom oskarżył Ukrainę o kradzież gazu oraz o niepłacenie zobowiązań wobec spółki. Nowo wybudowany gazociąg Nord Stream pozwala na szantaż tych krajów poprzez „zakręcanie kurka” bez szkód dla państw Europy Zachodniej. Natomiast rurociąg South Stream jest próbą zablokowania budowy konkurencyjnego gazociągu planowanego w podobnych rejonach. Po jego wybudowaniu budowa innych gazociągów nie będzie się opłacała. Owe inwestycje świadczą o dążeniu do monopolu rosyjskiego giganta na runku gazowym w Europie. Nord Stream nie pozwana na budowę nowych rurociągów z Norwegii i krajów Skandynawskich, natomiast South Stream prowadzi do monopolu na dostawy gazu z Azji oraz bliskiego wschodu.

Inwestycje te mogą doprowadzić do drastycznego obniżenia bezpieczeństwa energetycznego państw Europy Środkowo-Wschodniej w dużej części uzależnionych od dostaw rosyjskiego gazu. Problem głównie polega na wykorzystywaniu Gazpromu przez rząd Federacji Rosyjskiej jako karta przetargowa w wielu rozmowach dyplomatycznych. Problemu tego by nie było, gdyby koncern w dużej części należał do sektora prywatnego.

Bibliografia:

• http://dyplomacjafm.blox.pl/2008/02/Rzecz-o-Gazpromie.html

• Agata Łoskot-Strachota, Ekspansja Gazpromu w UE – kooperacja czy dominacja, 15.10.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich

• http://naftagaz.pl/news/31-08-2011/gazprom-16-miliardow-zysku-w-pierwszym-kwartale

• Historia Gazpromu, Rzeczpospolita, 21.06.2006

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Gazprom

• Wunderwaffe Kremla, Wprost, Numer: 21/2008 (1326)

• www.gazprom.com