Zasada jawności administracyjnej – w systemie prawa polskiego pojawiła się jako zasada jawności proceduralnej w KPA. Obecnie określona jest w konstytucji w art. 61. Zasada ta wynika z wprost gwarantowanego konstytucyjnie prawa obywatela do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej i osób pełniących funkcję publiczną. Korelatem tego prawa do uzyskiwania informacji będzie obowiązek informacyjny, który dotyczy organów władzy publicznej, w tym organów administracji publicznej oraz organy samorządu terytorialnego, osoby, jednostki organizacyjne w zakresie wykonywanych zadań publicznych dysponujące majątkiem komunalnym lub majątkiem skarbu państwa. Prawo obywatela do uzyskiwania informacji publicznej obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z wyborów powszechnych. Ograniczenie prawa obywatela do uzyskiwania informacji może nastąpić wyłącznie na podstawie ustawy i wyłącznie ze względu na ochronę praw i wolności innych osób (podmiotów gospodarczych), ze względu na bezpieczeństwo i porządek publiczny lub ważny interes gospodarczy państwa. (art. 61.3).

Konstytucja odsyła w zakresie trybu i zasad szczegółowych udzielania informacji do ustaw oraz regulaminów sejmu i senatu. Podstawowym aktem prawnym w tym zakresie jest ustawa z 6.09.2001 o dostępie do informacji publicznej. Oprócz tej ustawy obowiązują w tym zakresie:

• Ustawy samorzÄ…dowe – gdy chodzi o prawo do uzyskiwania informacji o dziaÅ‚alnoÅ›ci organów samorzÄ…du terytorialnego

  • Ustawa z dnia 8.03.1990r. o samorzÄ…dzie gminnym

  • Ustawa z dnia 5.06.1998r. o samorzÄ…dzie powiatowym

  • Ustawa z dnie 5.06.1998r. o samorzÄ…dzie wojewódzkim

• Konstytucyjnie okreÅ›lone prawo każdego do informacji o stanie i ochronie Å›rodowiska (art. 74.3)

• Ustawa z 1997r. o ograniczeniu prowadzenia dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej przez osoby peÅ‚niÄ…ce funkcje publiczne

• Ustawa Prawo Prasowe

Ustawa o dostępie do informacji publicznej

Informacją publiczną w rozumieniu ustawy jest każda informacja o charakterze publicznym. Każdemu przysługuje prawo dostępu do informacji publicznej. Obowiązek do udostępniania informacji publicznej mają władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne. Udostępnianiu podlega informacja publiczna, w szczególności dotycząca:

• Polityki wewnÄ™trznej i zagranicznej

• Organizacji podmiotów wykonujÄ…cych zadania publiczne

• Zasad i funkcjonowania

• Danych publicznych (w tym dokumentów urzÄ™dowych)

• MajÄ…tku publicznego

Prawo do sÄ…du

Prawo do sądu wynika z art. 45.1 konstytucji, który stanowi, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezawisły, bezstronny i niezależny sąd. To prawo ma charakter powszechny oraz generalny. Ustawa, zgodnie z art. 77.2, nie może nikomu zamykać drogi sadowej dochodzenia naruszonych praw i wolności.

Zasada pomocniczości (subsydiarności)

Można ją określać jako zasadę w ruchu. Postuluje ona podział władzy. Oznacza ona, że nigdy nie należy powierzać jednostce większej tego co może równie wydajnie wykonać jednostka mniejsza. Dotyczy również relacji państwo – obywatel, gdzie postuluje, aby wszystkie decyzje dotyczące obywatela czy jednostki były podejmowane na szczeblach jak najniższych i jak najbliższych temu obywatelowi. Podstawa prawna tej zasady znajduje się w preambule.