Zarzadzanie wprowadzenie wykład (slajdów 18) Zarządzanie…Klasyczne funkcje zarządzania: planowanie, organizowanie, kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie… . Zarządzanie, według Griffina, to zestaw działań (planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrola) skierowanych na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe, informacyjne, środowiskowe)wykorzystywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji

PLANOWANIE: Określenie celów ,ORGANIZACJA: Przygotowanie działań, KIEROWANIE: Określenie zadań dla innych, KONTROLA: Sprawdzanie i wprowadzanie korekt, UCZESTNICY PROCESU: Decydowanie kto będzie brał udział w działaniach.

Zarządzanie. Zarządzanie środowiskiem oznaczam.in.: zarządzanie użytkowaniem, ochroną i kształtowaniem środowiska. Może występować w organizacjach(np. gospodarczych) oraz w układach terytorialnych (województwa,regiony, powiaty, gminy etc.). Wyodrębnioną i odpowiednio uporządkowaną cześć rzeczywistości, która jest związana z zarządzaniem, użytkowaniem, ochroną i kształtowaniem środowiska przyrodniczego, nazywamy systemem zarządzania (sterowania)środowiskiem. System ten jest zaliczany do kategorii systemów szczególnie złożonych, niejednorodnych.

Relacje międzysystemowe. W szczególnie złożonym makrosystemie społeczeństwo <-> gospodarka <->środowisko występuje wiele wzajemnych powiązań i zależności. System zarządzania środowiskiem: Narzędzia zarządzania, Środki zarządzania, Instrumenty zarządzania, Procedury zarządzania

Narzędzia zarządzania środowiskiem: Programowanie i planowanie w dziedzinie ochrony środowiska, Instrumenty prawno-administracyjne, Instrumenty ekonomiczne

Człowiek żyjąc w środowisku wprowadza w nim zmiany, wykorzystuje i przekształca jego elementy. Stosunkowo niedawno zauważono, że jednostronny rozwój przemysłu i urbanizacja są czynnikami, które z jednej strony służą człowiekowi, z drugiej przynoszą straty poprzez degradację środowiska, coraz wyraźniej widoczną zwłaszcza w dłuższych okresach czasu. Zagrożenia środowiska i ich potencjalne skutki są obecnie już dość dobrze

rozpoznane, przede wszystkim w ich bezpośrednim oddziaływaniu. Nie w pełni rozpoznano jeszcze skutki długofalowe, niektóre jednak opracowania mają wydźwięk nawet katastroficzny. Do szczególnie niekorzystnych zjawisk, praktycznie przez człowieka niezamierzonych, należą:- zanieczyszczenie wód i powietrza atmosferycznego,- erozja i skażenie gleb,- zaburzenia naturalnej równowagi biologicznej w przyrodzie,- wymieranie roślin i zwierząt,- zmniejszanie się powierzchni leśnych i obszarów gleb czynnych biologicznie.

Klasyfikując zagrożenia należy pamiętać, że chodzi o dwa podstawowe zagadnienia:• zagrożenia stanu różnych elementów środowiska i środowiska jako całości, wynikające z wprowadzenia zanieczyszczeń i różnych form degradacji środowiska;• wykorzystywanie przez ludzkość określonych zasobów środowiska, mających ograniczony charakter i w znacznej części praktycznie nieodnawialnych.

Należy zwrócić uwagę na klasyfikacje, biorące pod uwagę kolejno następujące kryteria:1) zasięg zagrożeń,2) źródło zagrożeń,3) przedmiot i charakter zagrożeń (rodzaj oddziaływań degradujących określony element środowiska).Biorąc pod uwagę zasięg zagrożeń, wymienia się zwykle cztery grupy zagrożeń:• lokalne (wokół określonego zakładu przemysłowego czy w danej miejscowości);• regionalne (powstające poprzez zgrupowanie na określonym terenie pewnej liczby zagrożeń lokalnych – okręgi przemysłowe, większe rzeki);• kontynentalne (specyficzne zagrożenia dla całych kontynentów bądź znacznych ich części);• globalne (obejmujące całą kule ziemską bądź duże jej obszary).

Jako główne źródło zagrożeń dla środowiska wymienia się najczęściej:- przemysł,- procesy urbanizacyjne wraz z gospodarką komunalną,- transport,- rolnictwo,- eksplozję demograficzną. Ta klasyfikacja (pogłębiona w poszczególnych grupach) pozwala na ustalenie, jaki rodzaj konkretnej działalności człowieka powoduje określone skutki. Trzecia klasyfikacja wskazuje, w jaki sposób(jakimi oddziaływaniami) są degradowane poszczególne komponenty środowiska. Można wyróżnić cztery kierunki zagrożeń:1.Zagrożenia hydrosfery2.Zagrożenia atmosfery3.Zagrożenia biosfery4. Zagrożenia geosfery.

1. Zagrożenia hydrosfery- zanieczyszczenie wód śródlądowych, podziemnych i morskich wskutek nieprawidłowego gospodarowania ściekami (prowadzącego do przemian chemicznych wód, zwłaszcza obniżenia zawartości tlenu, zmian w składzie flory i fauny wodnej);- funkcjonowanie transportu wodnego (odprowadzanie substancji ropopochodnych i ścieków bytowo gospodarczych);- awarie i katastrofy przemysłowe, komunalne i transportowe;- nadmierna chemizacja w rolnictwie (zatrucie i eutrofizacja wód, zwłaszcza w zbiornikach zamkniętych);- nadmierny pobór wód;- utrata części zasobów wskutek nieprawidłowo przeprowadzanych prac hydrotechnicznych, melioracyjnych i wycinania lasów.

2.Zagrożenia atmosfery:- odprowadzanie zanieczyszczeń powodujących:* zmiany składu powietrza i jego przezroczystości,* obniżenie higieny życia,* zmiany składu chemicznego gleby na obszarach emisji,* zanieczyszczenia i zmiany w składzie flory i fauny,* korozję budowli i urządzeń,* zmiany w wyższych warstwach atmosfery- zwłaszcza oddziaływanie na warstwę ozonową, * zmiany klimatyczne,- hałas.

3. Zagrożenia biosfery (żywych zasobów przyrody)- nadmierna eksploatacja określonych gatunków roślin i zwierząt,- zakłócenia w podstawowych procesach ekologicznych,- przypadkowe lub celowe wyniszczanie pewnych gatunków roślin lub zwierząt,- obniżanie różnorodności genetycznej,- nieprawidłowa gospodarka leśna i drzewna powodująca zmiany układów przyrodniczych,- chemizacja rolnictwa.

4. Zagrożenia geosfery (gleby, powierzchni i wnętrza ziemi, krajobrazu)- niszczenie pokrywy glebowej i zmiany przeznaczenia gruntów głównie poprzez procesy urbanizacyjnei industrializację;- niewłaściwe składowanie odpadów (zatrucie gleb i wód podziemnych);- prowadzenie robót górniczych (nadmierna eksploatacja zasobów, szkody górnicze, zmiany w ukształtowaniu powierzchni i szkody w wodach podziemnych - zwłaszcza przy odkrywkowej metodzie wydobycia surowców);- zmiany ukształtowania terenu;- naruszanie stosunków wodnych;- zmiany mikroklimatu;- degradacja krajobrazu;- naruszanie stabilności układów geologicznych -wskutek szeroko zakrojonych prac hydrotechnicznych i ziemnych;- niewłaściwa eksploatacja gleb prowadzącą do ich erozji i wyjałowienia.

Ewolucja Strategii Ochrony Środowiska etapy:

1. Poleganie na samooczyszczającej zdolności środowiska i wprowadzaniu do gleb, wody i atmosfery odpadów ciekłych, stałych i gazowych (w literaturze anglosaskiej etap ten nazywany jest „Dilution” czyli rozcieńczanie).

2. Lata siedemdziesiąte to kontrola środowiska (pollution control) czyli identyfikacja źródeł i skali skażeń, stopniowy rozwój technik oczyszczania i neutralizacji części zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska. Takie działania znacznie ograniczały zagrożenie dla środowiska. Powodowały jednak przesuwanie zagrożeń z jednego elementu środowiska do innego (np. z wód do gleby – osad po oczyszczeniu ścieków, lub z gleby do atmosfery –spalanie odpadów stałych).

3. Od połowy lat osiemdziesiątych rozpowszechniła się tendencja zapobiegania zanieczyszczeniom(Pollution Prevention) Polega ona m.in. na minimalizacji ilości i toksyczności odpadów oraz zanieczyszczeń „u źródła”, promowaniu technologii „przyjaznych” środowisku, upowszechnianiu stosowania urządzeń ochronnych (odpylających, neutralizujących gazy, filtrów i in.). Strategia ta nastawiona jednak na procesy produkcyjne, główniew przemyśle, nie uwzględniała jeszcze oceny jakości produktów, które po okresie użytkowania stają się odpadem, często groźnym dla środowiska.

4. W ostatnich latach rozwijana jest strategia czystszych technologii i produktów –„Cleaner Production”, która obok czystości ekologicznej procesów, zajmuje się jakością produktów. Strategia ta stawia wymóg aby we wszystkich fazach wytwarzania i użytkowania produktu kierować się zasadą zapobiegania lub minimalizacji krótko- i długo okresowego ryzyka dla ludzi i środowiska. Zakłada ona spójne i stałe działania ukierunkowane na redukcję lub nawet eliminację „u źródła” wszelkich zanieczyszczeń, odpadów i innych uciążliwości dla człowieka i środowiska powodowanych w czasie wytwarzania, użytkowania i usuwania produktów. Czystsza produkcja nazywana jest strategią ochrony środowiska XXI wieku.

Wprowadzanie w życie koncepcji „czystszych technologii i produktów” odbywa się w fazach:- projektowania nowych produktów, procesów, urządzeń i instalacji,- modernizacji stosowanych już procesów technologicznych i istniejących linii produkcyjnych,- ponownego i wielokrotnego zawracania odpadów do produkcji i wykorzystywania surowców wtórnych z zewnątrz (recykling),- doboru „zdrowych ekologicznie” metod neutralizacji pozostałości po procesach i produktach, albo składowanie ich bez ryzyka dla środowiska.

W odniesieniu do produkcji – strategia „czystszych technologii” zakłada minimalizację:- zapotrzebowania na surowce, zwłaszcza nieodnawialne,- ilości i toksyczności odpadów oraz innych uciążliwości dla środowiska,- zagrożenia zdrowia pracowników. W odniesieniu do produktu – ocenia jego „cykl życiowy” (lice cycle assesment), począwszy od wydobycia surowców potrzebnych do jego wytworzenia, przez ich transport, wytwarzanie produktu, dystrybucję, zdrowotne walory jego użytkowania, aż do ostatecznego usunięcia produktu lub jego pozostałości.