EKONOMIA- nauka o gospodarowaniu , które składa się z procesu produkcji , wymiany , podziału i konsumpcji ( twórca Adam Smith) MIKROEKONOMIA- bardzo szczegółowa , bada decyzje podejmowane przez pojedynczych producentów, konsumentów i zajmuje się tym co się dzieje w danej gałęzi(twórca Keyns) MAKROEKONOMIA-kładzie nacisk na powiązania pomiędzy poszczególnymi gałęziami gospodarki i bada w jakiej części gospodarki mają na nie ii na jej całość wpływ. EKONOMIA POZYTYWNA- bada rzeczywistość taką jaka jest EKONOMIA NORMATYWNA- dostarcza rad i sądów w jaki sposób rozwiązać dany problem RODZAJE CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH: 1.PRACA( kapitał fizyczny, ludzki , społeczny) 2.KAPITAŁ ( pieniężny, rzeczowy, niematerialny) 3.ZIEMIA KRZYWA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH- SA to różne kombinacje dóbr jakie mogą być wytwarzane w gospodarce przy pełnym wykorzystaniu nakładów i zastosowaniu najlepszej ze znanych technologii KOSZT ALTERNATYWNY (WZGLĘDNY) –to wartość najbardziej cennej niewykorzystanej alternatywy produkcji . RYNEK- to ogół warunków, w których dochodzi do zawarcia transakcji wymiennych pomiędzy sprzedającymi ( reprezentującymi podaż ) a kupującymi zgłaszającymi zapotrzebowanie (reprezentującymi popyt) PODZIAŁ RYNKÓW: 1.Kryterium geograficzne(lokalny , regionalny, krajowy, zagraniczny, międzynarodowy, światowy-globalny ) 2.Kryterium przedmiotu obrotu( dóbr i usług, pracy ziemi kapitału obrotu) 3.Kryterium legalności ( biały – przedmiot i sposób przeprowadzania transakcji legalny, szary- przedmiot legalny, sposób przeprowadzania transakcji nielegalny, czarny – przedmiot i sposób przeprowadzania transakcji nielegalny) 4.Kryterium integracji państwa( rynek wolny_ państwo nie integruje w sprawy państwa, rynek regulowany- państwo integruje w każdy aspekt dotyczący rynku) 5.Kryterium stopnia zrównoważenia( rynek zrównoważony – podaż=popytowi, rynek niezrównoważony- r.sprzedawcy popyt>podaż,r.nabywcy- podaż>popyt) RODZAJE PODMIOTÓW RYNKOWYCH: 1.GOSPODARSTWA DOMOWE – osoba lub grupa osób wspólnie zamieszkująca i podejmująca decyzje dotyczące zarobkowania i wydawania dochodu) 2.PRZEDSIĘBIORSTWA- jednostka posiadająca odrębność w sensie organizacyjnym , prawnym i ekonomicznym , która zajmuje się produkcją lub świadczeniem usług 3.PAŃSTWO- SEKTOR CENTRALNY- organami na tym poziomie są Sejm i Senat(organ stanowiący), Rząd i podległe mu ministerstwa(organ wykonawczy) i Bank Centralny. - SEKRTOR REGIONALNY (SAMORZĄDOWY) – wojewódzki , powiatowy, gminny POPYT- odwrotna relacja pomiędzy ceną a ilością dobra , którą chcą i są w stanie zakupić konsumenci. Rodzaje popytu: 1.POPYT POTENCJALNY-chęci konsumentów nie poparte środkami finansowymi , wraz ze wzrostem dochodów popyt potencjalny przeradza się w popyt efektywny 2.POPYT FUNKCJONALNY- wynika z cech produktu, które pozwalają zaspokoić potrzebę konsumenta 3.POPYT NIEFUNKCJONALNY przejawia się w: a)EFEKCIE OWCZEGO PĘDU- produkt jest kupowany ponieważ inni go kupują b)EFEKCJIE PRESTIŻOWYM – dobro jest kupowane w celu wyróżnienia się od innych c)EFEKCIE SNOBIZMU- konsument zarzuca zakup dobra ponieważ Inni go nie kupują d)EFEKCIE SPEKULACYJNYM –dobro jest kupowane w celu odsprzedaży do po wyższej cenie PRAWO POPYTU- wraz ze wzrostem ceny wielkość popytu spada i odwrotnie. Odstępstwem od prawa popytu są PARADOKS GIFFENA( dotyczy dóbr podstawowych i ludności najbiedniejszej ) oraz PARADOKS VEBLENA ( dotyczy dóbr luksusowych i ludności najbogatszej) CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT: 1.DOCHÓD(wraz ze wzrostem dochodu popyt rośnie) 2.CENY DÓBR SUBSTYTUCYJNYCH (jeżeli rośnie cena jednego produktu to spada na nie popyt a rośnie popyt na produkt zamienny 3.CENY DÓBR KOMPLEMANTARNYCH ( jeżeli rośnie cena jednego dobra to spada popyt na to dobro jak i na dobro komplementarne) 4.OCZEKIWANIA ODNOŚNIE ZMIAN CEN ( kons oczekują wzrostu ceny w przyszłości to w danym momencie zwiększają popyt na dobro) 5.CZYNNIKI POZAEKONOMICZNE ( liczba ludności , wiek , płeć , reklama , religia, sezonowość itp.) PODAŻ- dodatnia relacja pomiędzy ceną a ilością dobra , którą chcą i są w stanie zaoferować na rynku sprzedający. PRAWO PODAŻY- „rośnie cena , rośnie podaż `` CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PODAŻ : 1.Wielkość produkcji 2.Ceny czynników produkcji 3.Stosowane technologie 4.Polityka państwa STAN RÓWNOWAGI- to taka sytuacja , w której liczba ofert kupna jest równa liczbie ofert sprzedaży. cena przy tym stanie jest określana mianem równowagi. Przy cenie wyższej sprzedawcy pozostają z zapasami i chcąc się ich pozbyć obniżają cenę. Przy cenie niższej niż cena równowagi występuje nadwyżka popytu i sprzedający muszą dostarczyć na rynek dodatkowe ilości dobra i będą podwyższali cenę . LINIA BBUDŻETOWA- linia obrazująca maksymalne kombinacje ilościowe dóbr , które przy danych cenach może nabyć konsument dysponujący danym dochodem . CENY MINIMALNE- ustalona zawsze powyżej ceny równowagi i ma za zadanie chronić interesy producentów w chwili gdy cena równowagi nie pokrywa kosztów produkcji CENY MAKSYMALNE- ma za zadanie ochronę interesów konsumentów , ustalana jest zawsze poniżej ceny równowagi, ponieważ państwo dochodzi do wniosków że cena rynkowa byłaby zbyt dużym obciążeniem dla konsumentów. ELASTYCZNOŚC CENOWA POPYTU – stosunek względnej lub procentowej zmiany popytu do względnej lub procentowej zmiany ceny .E ^d_p=(^Q_d/Q₀ ) /(^P/P₀) ELASTYCZNOŚĆ CENOWA PODAŻY- stosunek względnej procentowej zmiany podaży do względne procentowej zmiany ceny. E ^s_p=(^Q_s/Q₀ ) /(^P/P₀) PRAWO ENGLA –CHWABEGO –wraz ze wzrostem dochodu a)Rosną wydatki na żywność , lecz ich udział w ogólnych wydatkach zmniejsza się b)Rosną wydatki na dobra trwałego użytku i zwiększa się ich udział w ogólnych wydatkach c)Wydatki na czynsze , energię rosną skokowo TEORIA RACJOLNALNEGO ZACHOWANIA SIĘ KONSUMENTA: 1.Zmienne SA dochody konsumentów , ceny dóbr jakie będzie nabywał 2.Konsument nabywa 2 dobra 3.Potrafi uporządkować zestawy dóbr pod względem zadowolenia jakie mu sprawiają 4.Zawsze woli więcej niż mniej UŻYTECZNOŚĆ – to satysfakcja jaką konsumentowi sprawia użytkowanie posiadane dobra. PPRZYCHÓD CAŁKOWITY – środki pieniężne jakie przedsiębiorstwo otrzymuje w związku z prowadzona działalnością ( wartość sprzedanych produktów razy cena ) KOSZT CAŁKOWITY – środki pieniężne jakie ponosi przedsiębiorstwo w związku z prowadzoną działalnością ( wydatki na zakup surowców , energie itp.) RÓŻNICA FINANSOWA – różnica pomiędzy przychodem a kosztem całkowitym ( dodatnia – zysk , ujemna – strata) PRZYCHÓD KRAŃCOWY – przyrost przychodów całkowitych powiększonych o jedną jednostkę CECHY KONKURENCJI DOSKONAŁEJ : 1.Dużo kupujących i sprzedających 2.Łatwość wejścia i wyjścia z rynku 3.Cena oferowana na rynku jest taka sama 4.Doskonała informacja o rynku 5.Produkt jednorodny CECHY MONOPOLU: 1.Jeden sprzedający i wielu kupujących 2.Dawcą ceny jest przedsiębiorstwo , biorcą rynek 3.Trudność wejścia i wyjścia z rynku 4.Doskonała wiedza o rynku 5.Bariery wejścia na rynek ( kosztowe , administracyjne , naturalne) CECHY KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ: 1.Dużo kupujących i sprzedających 2.Produkt różny ( zaspokaja tę samą potrzebę ale różni się np. kolorem jakością ) 3.Łatwość wejścia i wyjścia z rynku 4.Konkurencja pomiędzy sprzedającymi