Fazy prania brudnych pieniędzy:
Brudne pieniądze podlegają procesowi, którego celem jest włączenie ich do legalnego obiegu.
W modelowym procesie prania pieniędzy wyróżniamy trzy fazy:
faza lokowania – w której dochody pochodzące z przestępstwa są po raz pierwszy umieszczane w instytucjach finansowych lub wykorzystane do zakupu różnego rodzaju aktywów;
faza ukrycia („maskowania”) – w której podejmuje się pierwsza próbę ukrycia lub zamaskowania źródła pochodzenia i tożsamości posiadacza pieniędzy;
faza legitymizacji (legalizacji) – w której wprowadza się pieniądze do legalnych struktur gospodarczych i systemów finansowych w celu ich zintegrowania z obecnymi tam środkami.
Wyróżniamy proste i złożone mechanizmy prania brudnych pieniędzy.
Do prostych mechanizmów zaliczamy:
1) wykorzystanie figurantów do prania pieniędzy – są nimi osoby, które stają się właścicielami wartości majątkowych należących do generującego brudne dochody (mocodawcy);
2) mieszanie – jest to łączenie brudnych pieniędzy z dochodami legalnego podmiotu gospodarczego;
3) proste operacje bankowe – polegają na umiejscowieniu brudnej gotówki w banku (otwieranie rachunków, usługi sejfowe, zamiana nominałów, wymiana walut, operacje czekowe).
Natomiast do złożonych mechanizmów prania pieniędzy zaliczamy :
1) smurfing – technika wykorzystywana przez większe grupy przestępcze, które dysponują dużą liczbą osób mogących realizować transakcje w sposób nie budzący zastrzeżeń ze strony pracowników instytucji finansowych. Smurfy kontaktują się z mocodawcami, prowadzą obserwacje i typują instytucje finansowe wykorzystywane w tej technice.
2) zagraniczne przedsiębiorstwa „przykrywki” – tworzone są najczęściej w tzw. rajach podatkowych, czyli państwach i terytoriach charakteryzujących się niskim opodatkowaniem a także gwarantowaniem ścisłej tajemnicy finansowej i bankowej oraz dogodnym systemem prawnym, ułatwiającym prowadzenie działalności gospodarczej i tworzenie przedsiębiorstw.
3) kredyt dla siebie (loan back) – popularny sposób niepłacenia podatków. Technika polega na stworzeniu fikcyjnej firmy, na prowadzenie której zostaje zaciągnięty kredyt z jednego banku, a drugi (często znacznie większy) od siebie jako fikcyjnej firmy. Daje to przestępcom pieniądze na finansowanie legalnych przedsięwzięć a także ulgę podatkową od spłaty oprocentowania albo możliwość jej wliczenia w koszty działalności.
4) zakupy własnego mienia (buy back) – technika jest bardzo zbliżona do „kredytu dla siebie”, z tym, ze umowę kredytu zastępuje się umową kupna a przedmiotem transakcji staje się mienie, którego właścicielem jest już kupujący. Przedmiotem transakcji może być przedsiębiorstwo, nieruchomość lub biżuteria.
5) wykorzystywanie rynku papierów wartościowych – stwarza duże możliwości dla prania pieniędzy. Rynek papierów wartościowych charakteryzuje duża anonimowość, duża skala obrotu finansowego oraz różnorodność występujących na nim instrumentów. W fazie integracji mogą być wykorzystywane proste mechanizmy związane z nabywaniem papierów wartościowych, ale także zaciąganie kredytów pod zastaw tych papierów.
6) podziemna bankowość – systemy pożyczania, wymiany bądź przemieszczania pieniędzy.
7) wykorzystanie Internetu do prania pieniędzy – chodzi tu o usługi finansowe np. płatności, transfery funduszy, nabywanie papierów wartościowych, otwieranie i zamykanie rachunków bankowych poprzez Internet. Szybkość i minimalne koszty realizacji transakcji, utrudniona identyfikacja właściciela rachunku oraz dostępność do Internetu stwarzają duże możliwości dla przestępców chcących legalizować swoje dochody. Internet zapewnia coraz to nowe produkty, które stają się coraz bardziej anonimowe, np. system elektronicznej gotówki. Na świecie ujawnia się już pierwsze przypadki prania pieniędzy z wykorzystaniem Internetu.
Metody „prania brudnych pieniędzy” stosowane w polskim systemie
bankowym
1. Strukturing, a właściwie strukturyzacja transakcji (ang. transaktion
structuring), polega na dokonywaniu róŜnorodnych transakcji w fazie
lokowania brudnych funduszy zarówno w instytucjach finansowych,
jak i we wszystkich punktach handlowych, w których istnieje moŜliwość
zakupu towaru za gotówkę.
2. Smerfing, to odmiana strukturingu, jest jedną z najbardziej rozwiniętych
i najlepiej zorganizowanych technik prania pieniędzy. Polega
ona na zatrudnieniu agentów (dealerów czyli smerfów), którzy w wielu
bankach otwierają konta i wpłacają kwoty poniŜej kwoty granicznej
lub wykupują czeki podróŜne na taką sama kwotę. Ponadto taka kwota
nie musi być zgłaszana do urzędu podatkowego w celu wyjaśnienia
źródła pochodzenia pieniędzy.
3. Refining polega na wymianie banknotów o niskich nominałach na
wysokie. Wykorzystywane są do tej techniki zarówno banki, jak i kantory
oraz kasyna gry. Gotówka moŜe być wymieniana na Ŝetony,
a następnie na banknoty o najwyŜszych nominałach.
4. Blending czyli mieszanie jest jedna z najprostszych technik prania
pieniędzy w fazie lokowania. Polega na mieszaniu brudnych pieniędzy
z dochodami uzyskiwanymi w ramach legalnej działalności gospodarczej.
Zatem mieszanie moŜe być prowadzone przez lokale gastronomiczne,
bary, motele i hotele. Zmienna dochodowość sezonowa
jest istotnym czynnikiem lokowania brudnych pieniędzy w instytucjach
finansowych.
Rafał JANKOWSKI
Centralny Ośrodek Szkolenia StraŜy Granicznej
im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego – Koszalin
PROCEDER „PRANIA BRUDNYCH PIENIĘDZY” –
METODOLOGIA, PRZYCZYNY I SKUTKI
Pranie pieniędzy obejmuje trzy fazy: w pierwszej przestępcy lokują gotówkę w banku, wpłacają ją na rachunek, często wykorzystują również nocne trezory, by uniknąć kontaktów z pracownikami banku, lub nabywają weksle. Wykrycie przestępstwa jest wtedy najłatwiejsze, ponieważ mamy do czynienia z pieniądzem gotówkowym. Istota drugiej fazy polega na zatajeniu pochodzenia pieniędzy. W tym celu dokonuje licznych operacji finansowych. Dzięki temu zanika powiązanie pomiędzy obrotem a jego źródłem. Trzecia faza to integracja, która ma na celu zalegalizowanie brudnych pieniędzy poprzez inwestowanie w udziały, papiery wartościowe i nieruchomości.
Pranie brudnych pieniędzy to sekwencja kilku następujących zachowań obejmujących w szczególności: zatarcie nielegalnego źródła pieniędzy oraz utworzenie dla nich nowego "legalnego" pochodzenia.
1. Faza wstępna
Polega na przygotowaniu całego procesu. Do fazy wstępnej zalicza się w szczególności dyslokacje kapitału (transport bądź to z miast na wieś, gdzie jest mniejsza szansa wykrycia procederu lub transport za granicę).
Przykłady sposobów transferowania kapitału za granicę:
metoda walizkowa - gdy brak jest obowiązku deklaracji dewiz. Polega na zwykłym "przewożeniu" pieniędzy. Możliwa do stosowania na terenie UE.
przemyt – zasadniczo używa się tych samych kanałów przerzutowych (np. skrytki w samochodzie) co do wwozu np. narkotyków (ich sprzedaż to główne źródło "brudnych pieniędzy"). Metoda ta jest o tyle niewygodna, że zazwyczaj pieniądze zajmują większą objętość niż wwożony wcześniej towar ws. do ich wartości. Trudniej je więc przemycić.
transfer dóbr luksusowych – polega na zakupie drogich towarów (najczęściej samochody), przewozie ich, bądź przejeździe nimi przez granice i sprzedanie na miejscu.
bezpośredni przekaz elektroniczny – w tym wypadku pieniądze najpierw muszą być na koncie (opisane niżej),
umowy o kompensacje – "zapłata za długi innych". Często stosowana metoda, gdyż gangi umarzają sobie nawzajem długi swoich sojuszników aby ominąć etap przewożenia przez granicę. Sprzyja temu system bankowości podziemnej np. Hawala
2. Umiejscowienie (placement)
Polega na wprowadzeniu nielegalnych środków do systemu finansowego (zwykle poprzez wpłatę na konto). Jest to najbardziej ryzykowny etap całego procederu. Organizacje przestępcze stosują różne metody "obchodzenia" bankowej kontroli wpłat. Najczęściej polega on na dzieleniu całej kwoty na mniejsze sumy, poniżej progu rejestracji (structuring), także wpłaty przy użyciu setek wynajętych osób (tzw. smurfing). Często ten etap możliwy jest dzięki "współpracy" pracowników banków lub instytucji finansowych. Czasem stosuje się także występujące w niektórych krajach zwolnienia z obowiązku rejestracji dla określonych rodzajów działalności (exempt transactions).
3. Maskowanie (layering)
Etap ten polega na "urwaniu" śladu prowadzącego do rzeczywistego źródła pieniędzy. Następuje zazwyczaj poprzez dokonywanie wielokrotnych operacji transferu pieniędzy na konta w różnych bankach i państwach. W razie gdy transferu dokonano na konto banku, który znajduje się w tzw. "oazie podatkowej", ślad urywa się, gdyż banki w tych państwach nie muszą rejestrować informacji kto wpłacił pieniądze lub skąd zostały przesłane. Do transferu pieniędzy wykorzystywany jest np. międzynarodowy system SWIFT
Zamiast przechodzić przez te etapy przestępcy często reinwestują pieniądze w działalność przestępczą.
4. Integracja/Legitymizacja (integration)
Polega na "dorobieniu" legalnego świadectwa dla pieniędzy. Stosuje się tutaj najróżniejsze metody, np.:
blending – najpowszechniej stosowana, polega na zmieszaniu pieniędzy pochodzących z "prania" z dochodami legalnymi. W tym celu przestępcy zakładają działalność gospodarczą która charakteryzuje się m.in. gotówkowym obrotem, trudnością stwierdzenia rzeczywistych przychodów, gwałtowną dynamiką zmian w wysokości przychodów i klientów. Musi to być ponadto działalność usługowa, aby nie trzeba się było wykazać produkcją. Najlepiej do tego celu nadają się dyskoteki i solaria.
ceny transferowe – przestępca kupuje coś taniej (np. jacht), a "pod stołem" dopłaca różnice. Następnie sprzedaje towar już po normalnej cenie rynkowej (tłumacząc się np. dokonaniem inwestycji) – różnica w cenie stanowi legalny dochód.
kasyna – kupuje się bilety do automatów za brudne pieniądze, następnie zwraca je jako rzekomą wygraną, przez co otrzymuje całkowicie legalne środki pieniężne.
winning ticket – organizacja przestępcza dowiaduje się kto wygrał w "totka", a następnie składa takiej osobie propozycje odkupienia losu po wyższej cenie niż wynosi wygrana. W takim wypadku także otrzymuje się legalne środki pieniężne.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Pranie_brudnych_pieni%C4%99dzy#Etapy_prania_brudnych_pieni.C4.99dzy