ETNOGRAFIA

*Azja Wschodnia: umownie krąg konfucjański
-Południowa: Indie

*Bliski Wschód – zdominowany przez żywioł muzułmański, ALE Indonezja bardzo muzułmańska.

*Kurs obejmuje obszar od Japonii po Azję Środkową, czyli też Afganistany, Pakistany, nawet Rosja

*Etnografia – „opisanie ludu”; raczej mówi się o etnologii

Pojęcia
-grupa etniczna, grupa społeczna, naród, narodowość, państwo
-etnos i ethos; kryterium krwi; zakorzenienia kulturowego; na czym polega przynależność do danej narodowości
-prawo krwi, prawo ziemi: jesteś obywatelem jeśli urodzisz się w granicach lub jeśli urodzisz się z rodziców obywateli.

*Wyróżniki (markery) etniczne – cechy zewnętrzne danej osoby, które klasyfikują ją z do danej grupy etnicznej
-Kwestie rasowe to jeden z najczęstszych, najsilniejszych markerów etnicznych.
-Wszystko może być markerem etnicznym.
-Identyfikacja, tożsamość.
-Wielopoziomowe poczucie tożsamości – jestem Ślązaczką i Europejką; patriota polski, europejski, lokalny.
-Wielokrotna tożsamość – urodził się i wychował tu, wyjechał tam, poczuwa się do obu narodowości.
pochodzenie + przynależność kulturowa + poczucie tożsamości

-Grupa etniczna – podstawowa grupa opisu zdefiniowana przez język i kulturę, uważa się za grupę, ma postrzegane wspólne pochodzenie lub doświadczenie historyczne; nacisk na tożsamość; nie musi mieć więzów krwi -> odróżnia ją to od grup typu rodowego lub klanowego – grupy rodzinne.
-Grupa etnograficzna – może być opisowa; kulturowa
-Naród to jest taka grupa etniczna, która ma swoje państwo, ALE Żydzi, Tybetańczycy (kiedyś posiadali), Kurdowie (nie posiadali państwa, lecz dążą do niego).

-Państwo – twór geopolityczny, który posiada terytorium, władze, społeczeństwo, które się podporządkowuje; władza posiada aparat do organizowania państwa, czyli środki przymusu (legalne).

-Odłączenie się Timoru Wschodniego od Indonezji – jedna z udanych secesji (rebelia przeciw panującemu porządkowi).

-Tożsamość niezależna od zakulturowania do danej kultury (mechanik samolotowy które poleciał sobie do Polski, powiedział „Ich bin ein Pole”) – TAKA ANEGDOTKA.

-Benedict Anderson: Każdy naród jest społecznością wyobrażoną
-Wyobrażamy sobie, że przynależymy do wielkiej wspólnoty, której większości członków nie poznaliśmy, ale z którą dzielimy język i wyobrażenia o świecie; edukacja i środki masowego przekazu jednoczą ogromne masy ludzkie.

-Polska jest społeczeństwem praktycznie monoetnicznym
-Konstrukcjonizm – teoria narodowości i etniczności podkreślająca procesy tworzące naród i zmieniające go.
-Teorie prymordialistyczne – duch narodowy, ukierunkowanie narodowe przed narodzinami,; prymordializm.

-Definiowanie grup etnicznych przez granice; język nie jest definiujący (angielski oraz Indie mające 14 języków narodowych)
-Gdzie dana grupa zakreśla granice? Jakie markery są brane pod uwagę?
-Japonia – stygmatyzowana mniejszość tam – Burakumin, wykonywali nieczyste zawody, np. rzeźnicy, kaci


Język i komunikacja

*Kanały komunikacji
-werbalny – porozumiewanie przy pomocy słów (także pisanie)
-wokalny – intonacja
-niewerbalny (w tym mimiczny)

*W akcie komunikacji są zawsze dwie strony.
*Komunikat powstaje w głowie odbiorcy.
*Na ile niewerbalne informacje są wrodzone (wspólne wszystkim ludziom), a na ile konwencjonalne (w danym społeczeństwie) ?

-Japończycy są przyzwyczajeni do krótszego dystansu (przestrzeni osobistej)
-Gest „stop” Amerykanów – u żołnierzy w Iraku oznacza przywitanie.
-Grymasy zadowolenia i niezadowolenia są wrodzone – pozostałe są nabyte.

-„Ludzie Wschodu mają kamienne twarze” – mit; w sytuacji konfliktu wygrywa ten, kto zdoła zachować spokój.

-Dalekowschodni gest przywołania – (to, co B. pokazywał) u nas raczej interpretowany jako odganianie.

*Co z komunikatami niezamierzonymi?
*Teoria komunikacji: komunikat jest po stronie odbiorcy
-interpretacja jest subiektywna

-Niezwrotny akt komunikacji
-tekst pisany (np. sprzed tysiąca lat – czy możliwe jest dobre zrozumienie?)

-Sytuacja braku komunikatu zinterpretowana jako komunikat (np. „znaczące” kaszlnięcie”)

Język

*System znaków służący do komunikacji i poznania (możliwość zdobycia wiedzy bez doświadczenia dzięki językowi)
*Posiada strukturę dwupoziomową:
-poziom fonologiczny – dźwięki same z siebie nie są znaczące
-poziom gramatyczny

- systemy komunikacji zwierząt nie posiadają podwójnej struktury lub w szczątkowym stanie

F. de Saussure (strukturalizm)

Znak (symbol) dzieli się na:

Signifiant
ZNACZĄCE
-forma oznaczające
-materialna
-dostrzegalna za pomocą zmysłów
-sama w sobie bez znaczenia
-arbitralna - ta sama rzecz różnie nazywana w różnych językach
-linearna – znaki muszą być wypowiedziane w odpowiednim porządku : T R E E (tree =/= tere)

Signifié
ZNACZONE
-treść oznaczana
-pojęcie – konstrukcja mentalna, do którego odnosi się ZNACZĄCE
-nie rzecz realnie istniejąca

Język jest systemem:
-arbitralnym
-otwartym i twórczym
-autonomicznym – nie jest przywiązany do obecnego miejsca i czasu, można mówić o przeszłości, przyszłości, fikcji, innych miejscach
-semantycznym – zawiera znaczenia przypisane do arbitralnych znaków
-wyuczalnym i transmitowalnym kulturowo (nie biologicznie) (VS Universal Grammar Chomsky’ego). Kultura jest transmitowana w języku semantycznie. Studiując język, np. formy grzecznościowe, poznajesz kulturę.
-język gestów (nie migowy) jest lokalny -> włoskie „geste”

-Semiotyczna teoria kultury – kulturę można badać jak język : elementy kultury są jak elementy języka – tworzą kombinacje

Funkcje języka:
-Najważniejsza: komunikatywna
-Przedstawieniowa (kognitywna): przekazywanie znaczeń, informacji
-Ekspresywna (emotywna) – wyrażanie informacji o mówiącym
-Impresywna (pragmatyczna) – wywieranie wpływu
-Fatyczna – regulacja stosunków międzyludzkich; także wyrażenia honoryfikatywne, tytulatura. Japończycy potrzebują stałego komunikatu zwrotnego (mhm, mhm)
-Poetycka – struktura, forma komunikatu (nie znaczenie); jeżeli nie możemy oddzielić formy od treści, mamy do czynienia z poezją
-Metajęzykowa – mówienie językiem o języku, np. u grammar nazis.
Paradoks „Wszyscy Polacy są kłamcami” to metawypowiedź.

Hipoteza Sapira – Whorffa
-Język determinuje sposób widzenia i rozumienia świata
-Wersja mocna: determinuje postrzeganie świata
-Wersja słaba: wpływa na myślenie/rozumienie świata

-Badanie języka Indian Hopi: pojęcie „pusty” oznacza np. beczkę, która ma na dnie 1/5 benzyny, ale jest pusta, więc można ją przetaczać z papierosem w zębach.
-Eskimosi: 400 określeń na śnieg: np. rodzaje śniegu które nadają się na budowanie domu i te które się nie nadają.
-Kolory – widzą je normalnie, lecz opisują wg słownictwa swojego języka (ludzie różnych języków)
-Dominuje wersja słaba

Rozróżnienia:
1) język (langue) – abstrakcja, system vs mowa (parole) – akty mowy, których jest nieskończenie wiele

2) j. naturalny vs j. sztuczny – wymyślone od zera (stworzone), np. do celów artystycznych (np. Tolkien, Esperanto, Volapük)

3) j. mówiony – pierwotny vs j. pisany – wtórny

*Języki formalne: wywodzą się z naturalnych, lecz są bardzo przekształcone, np. język programowania (atrofia innych funkcji przy rozbudowie funkcji pragmatycznej) oraz języki naukowe (wywodzące się z j. naturalnych), j. logiki

Język mówiony a pisany.

Mówiony:
-pierwotny
-szybkozmienny, mniej sformalizowany
-dopiero od niedawna istnieje możliwość utrwalenia (nagrania)
-język potoczny vs mówiony. Potoczny może być zapisany, ale nie będzie wiernie oddawał języka mówionego

Pisany:
-wtórny, sformalizowany, stabilniejszy, prestiżowy
-nie! „język ideograficzny” -> pismo ideograficzne
-język literacki vs pisany. Literacki przede wszystkim: bardziej prestiżowa wersja, standard, można mówić literacką polszczyzną.

Podział języków:
-terytorialny
-obszary lingwistyczne, np. Azja Płd.; nie mylić: języki Iranu vs języki irańskie (podz. genealogiczny)
-genealogiczny
-rodziny językowe, np. sinicka i izolaty
-języki danego obszaru mogą mieć cechy wspólne, lecz niekoniecznie są ze sobą spokrewnione; podobieństwa wynikają z wzajemnych wpływów
-języki Azji Wsch. : klasyfikatory: „trzy sztuki jabłka”; honoryfikatory (zwroty grzecznościowe typu ‘san’ , ‘sensei’
-odnosi się do pochodzenia języków (wspólny projęzyk)
-cechy geograficzne wpływają na zróżnicowanie języków (teren górzysty vs step)
-Izolaty: japoński i koreański

-Typologiczny
-Typologie:
-porządek w zdaniu: SVO, SOV etc (subject-verb-object)
-morfologiczna:
-izolujące (tonalne wg podziału fonologicznego)
-aglutynacyjne, np., japoński
-alternacyjne, np. semickie: rdzeń wyrażony przez spółgłoski, między które wtyka się samogłoski mające znaczenie gramatyczne
-fleksyjne

*Drzewo genealogiczne języków sinickich
*Rodziny języków w Azji
-sinickie
-ałtajskie
-języki papuańskie – najbogatsza rodzina językowa

*Rodzina sino-tybetańska
-ok. 250 języków, 1 mld 400 mln mówiących.
-Także podział na rodzinę sinicką i tybeto-birmańską
-Języki sinickie : chińskie (płn. i płd.)
-Tybeto-birmańskie: tybetańskie i birmańskie
-Języki oficjalne: chiński (w Chinach Lud., na Tajwanie, w Singapurze); birmański (Birma); także języki mniejszości narodowych, np. Kareńskie.

*Rodzina ałtajska: od Turcji, przez Azję Mniejszą, po Mongolię i na północy Syberii k. Kamczatki
-języki tunguskie, turkijskie, mongolskie
-problem z mapą: małe zagęszczenie ludności mówiącej niektórymi językami na dużych obszarach
- „rodzina ałtajska” czy „liga językowa”?
-podobieństwa wynikają z wzajemnych wpływów, nie ze wspólnego pochodzenia

*Języki Azji Środkowej
*Rodzina indoeuropejska
-3mld mówiących
- Grupa indo-irańska
-rodzina indo-aryjska: wyznaczona geograficznie: Himalaje, Hindukusz; należą do niej oficjalnie języki Indii z Hindi na czele; Urdu – oficjalny język Pakistanu – ten sam język co hindi, różnicowany ze względów politycznych; zapisywane różnymi alfabetami: Urdu arabskim
- prawdopodobne pochodzenie: okolice Kaukazu. Inna teoria: wywodzą się z Anatolii

*Języki indo-ariańskie i drawidyjskie tworzą obszar o znacznych zapożyczeniach
-rodzina drawidyjska na południu
-Południowo-indyjska Liga językowa
-Rodzina drawidyjska
-Telugu, Tamik, Kannada, Malayalam

*Rodzina Mon-Khmer lub austro-azjatycka
-rozproszona: największa grupa na Płw. Indochińskim: Wietnam, Kambodża, Indie: małe ciapki
-trudne tereny do życia sprzyjają różnorodności językowej

*Rodzina tajska (Tajo-Kanadyjska, Kradajska)
-język tajski

*Wspólnota kulturowo – językowa
-obszar zapożyczeń między genetycznie różnymi językami: kradajskie i austro-azjatyckie
-większosć tych ludów używa wspólnego pisma pochodzącego od pism indyjskich.

*Języki Laosu: przykład mozaiki lingwistycznej
-język laotański występuje tylko na niektórych obszarach; dodatkowo: języki wietnamskie
-mapy językowe mają przełożenie polityczne, np. Polska: granica wschodnia na linii Curzona wg grup etnicznych

*Rodzina austronezyjska
-głównie Archipelag Jawajski
-dzieli się na 10 podrodzin, z czego dziewięć występuje na Tajwanie, a dziesiąta to cała reszta: Filipiny, Sumatra, Jawa, N. Zelandia, Hawaje, nawet Madagaskar (czyli wyspy)
-zjawisko rozproszenia języków trudne do zbadania – użytkownicy Proto-Austronezyjskiego niepiśmienni.
-badania archeologiczne – głównie ceramika; badania DNA

-Podrodziny:
-Malajo-polinezyjska: zachodnia (Filipiny, Borneo (Brunei?), Sumatra, Jawa), centralno –wschodnia.
-Tajwan
-Indonezja i Malezja – praktycznie jeden język
-hipotetyczne pochodzenie różnych rodzin
-basen Rzeki Żółtej – rodzina sino-tybetańska, bardzo ekspansywna – rodziny tajskie zostały zepchnięte na południe
-język koreański – podobnie

*Języki pomocnicze:
-narodowe zapożyczone jako międzynarodowe (lingua franca) : chiński (guanhua – bieżący dialekt imperium; wenyan – j. literacki, pisany, także sanskryt funkcjonujący w piśmie), perski (Azja Centralna: Afganistan, płn. Indie + arabski – język kupiecki), angielski.
-pidżiny – sprymityzowane języki wywodzące się z języka naturalnego
-kreole – pidżiny, które ustanowiły się jako język ojczysty jakiejś grupy: np. Tok Pisin

Pisma:
-reprezentacja języka mówionego
-wtórna wobec niego
-wyrazy mają etymologię
-znaki pisma mają historię

*Typy pisma: (wszystkie pisma są fonetyczne: wyłącznie lub nie tylko)
-alfabety – fonetyczne; 1 litera = 1 fonem; Hangul to alfabet
-abdżady – pisma spółgłoskowe; semickie, szczególnie arabski
-abugidy – pisma alfabetyczno – sylabiczne
-sylabariusze – pisma sylabiczne
-p. logo graficzne – ideograficzno – fonetyczne:
-ideograficzne – nie: p. chińskie/japońskie, bo w większość są to pisma fonetyczne (bez części znaczącej)
-piktograficzne


- (abugidy) podstawową jednostką jest sylaba, np. K^A + modyfikator, np. K^A = ke
- w sylabariuszach każda sylaba ma swój osobny znak
- np. pismo brahmi (starożytne) – punkt wyjścia dla alfabetów indyjskich
- Devanagari – używane do zapisu m. in. Hindi
- pismo mandżurskie (obecnie język martwy) wykształcone z pisma mongolskiego, które powstało z pisma staro ujgurskiego
- obecnie Ujgurzy stosują alfabet arabski
- pismem arabskim zapisuje się też języki irańskie (Indo – Europejskie)
- Urdu to hindi zapisany (alfabetem/pismem) arabskim

*Ważne pojęcia:
- transliteracja – dokładne odwzorowanie pisma
- transkrypcja – odwzorowanie fonetyczne

*nowy wykład*
-pismo tybetańskie
-pismo birmańskie
-pismo khmerskie
-Azja: o wiele większa różnorodność pism niż w Europie: wielojęzyczne napisy na publicznych budynkach – w różnych pismach.
-Podczas gdy pismem łacińskim można zapisać prawie każdy język świata: pisma fonetyczne o wiele bardziej elastyczne
-Co najmniej 12 pism z rodziny indyjskiej, np. Devanagari, tajskie, khmerskie.

*Sylabariusze: hiragana, katakana
-sylabariusz Yi – grupa tybeto – birmańska, w Syczuanie; ma prawie 840 znaków – największy na świecie
-język tonalny – 4 tony jak chiński; znaki oznaczające sylaby + znak tonu
-utrudnianie sobie pisma: kompleks kulturowy wobec kultury chińskiej

*Pisma logograficzne (ideofonetyczne)
-nieznana liczna ideogramów i piktogramów
-chiński: 70% to ideo fonogramy

上 Shang – ideogram
山 Shan – piktogram

*Ideofonetyczne: część dźwiękowa i część znaczeniowa
*Piktograficzne, np. Naxi – Dongba: część pism religijnych w znakach piktograficznych; nie do końca jest to pismo, bo niemożliwe do odczytania
*Pismo typowo ideograficzne – wietnamskie stosowane od XI w. do końca XIX w.; obecnie stosowany alfabet łaciński.
-Ważne rozróżnienie: pismo VS język

*Cywilizacje wg Samuela Huntingtona
-uogólnienie
-kręgi cywilizacyjne
-artykuł (1993): „Clash of Civilisations” – bardzo kontrowersyjny i książka – warto ją poczytać, żeby pomyśleć.
-świat dzieli się na 7 podstawowych cywilizacji, które ulegną zderzeniu z powodu ich wzajemnej nieprzystawalności; niektóre są silniejsze: wchłoną więc inne: dojdzie do zderzenia dwóch cywilizacji: zachodnio – płn. atlantyckiej i sojuszu chińsko – islamskiego
-wiele krytyki
-krytycy antropologiczni: nieuzasadniona reifikacja: postrzegania fluktujących bytów, jakimi są cywilizacje, jako bytów stałych; podział na cywilizacje jest wątpliwy: jakie czynniki należy uznać za warunkujące? Kulturowe? Reiligjne? – np. dlaczego Japonia jest uznana za osobną cywilizację a nie za wariant cywilizacji konfucjańskiej?
-Krytyka polityczna: Huntington pisał na zamówienie Pentagonu, po upadku ZSRR, USA potrzebuje nowego wroga; korporacje produkujące broń potrzebują, by tworzyć im rynki zbytu.
-wraz z upadkiem ZSRR powstało wiele konfliktów etnicznych: często uboczny efekt procesów demokratyzacyjnych
-skąd taka żywotność konfliktów etnicznych?
-skrystalizowany, mocny system wartości jednej kultury na pewno wejdzie w konflikt z innym równie mocnym systemem wartości odrębnej kultury
-inna krytyka: czy jest sens głosić tego typu teorie? Czynie wyniknie z tego samospełniająca się przepowiednia? Być może świat będzie dążył do współpracy?

-Te tezy wywołały entuzjazm w Chinach; ta teoria została tam przyjęta bardzo ciepło, bo pokazywała Chiny jako cywilizację – przeciwnika – z którą należy się liczyć.

KRĘGI CYWILIZACYJNE/KULTUROWE

Koncepcje cywilizacji:
1) Cywilizacja VS barbarzyństwo (‘barbaroi’ – Gr.:co, co nie mówią po grecku) Egipt rozwinięty, ale ich kultura inna niż grecka: egzotyzacja.
2) Cywilizacja czy cywilizacje?
3) Cywilizacja VS kultura
-Cywilizacja- zaawansowane instytucje społeczne, sztuka, miasta
-Kultura- każdy ma jakąś kulturą – obecnie zarzucone rozróżnienie

- Poziom rozwoju ekonomicznego
- Formy organizacyjno – produkcyjne (kultura materialna) VS kultura duchowa
-idee znajdują odzwierciedlenie w kulturze materialnej
-organizacja produkcji: nie może istnieć fabryka z podziałem na zmiany, jeśli nie ma idei punktualności

*Cywilizacja wg Huntingtona: „Cywilizacja jest najwyższym stopniem ugrupowania ludzi i najszerszą płaszczyzną kulturowej tożsamości, ponad którą jest już tylko to, co odróżnia człowieka od innych gatunków”

„Cywilizacja do której należy, to najszersza płaszczyzna identyfikacji, z którą się silnie utożsamia. Cywilizacje to największe „my”

-mają charakter ponadnarodowy
-cechuje je wysoki rozwój ekonomiczny

Podstawowe cywilizacje
-wymarłe: mezopotamska, egipska, kreteńska, klasyczna, bizantyjska, środkowoamerykańska, andyjska
-trwające: chińska, japońska, indyjska, islamska, zachodnia (euro-atlantycka)
-ewentualnie też: prawosławna, latynoamerykańska, afrykańska
-koncepcja 5-stopniowego rozwoju cywilizacji: od narodzin po upadek

*Cywilizacje wywodzą się od społeczeństw osiadłych, rolniczych, zaawansowanych technologicznie; potrafią one przekazywać dobrze wiedzę kulturową z pokolenia na pokolenie; bardzo istotna rola pisma
*Silne powiązanie kręgów cywilizacyjnych z religiami: główne systemy podstawowych wartości
-Krąg kultury indyjskiej – pokrywa się z hinduizmem
-Cywilizacja islamska – z definicji
-Cywilizacja sinicka – buddyzm „terawada”, buddyzm w wersji tybetańskiej („mantrajana”), wpływy chrześcijańskie, religie animistyczne
-krąg euro-atlantycki – chrześcijaństwo
-Problem klasyfikacji państw wg religii
-Zmienność religii

*Konfucjanizm: religia czy nie?

TAK:
-Istnieją miejsca kultu
-Są kapłani, ale tylko z urzędu
-Święte księgi
-Święta religijne, ceremoniał
-System moralno etyczny
(cesarz: najwyższy kapłan, nie bóstwo)
-Kult przodków
-Wyznawcy
-Założyciel, prorocy

NIE:
-Miejsca kultu które pełnią też funkcje nie-sakralne (np. edukacyjne)
-Rytuały odprawiane przez kapłanów – urzędników
-Niewyraźne bóstwo: ‘tien’ (niebo) = dość niewyraźne
-„Boga raczej nie ma”
-Kult przodków mało metafizyczny: rytuały nie dla tych przodków, ale dla żyjących; też: sposób kontroli społecznej dla plebsu
-Brak metafizyki?
-Brak systemu zbawienia (eschatologii)

*Buddyzm: też brak bóstwa ale ogromna metafizyka, wątek zbawienia
*Hinduizm: brak założyciela, ale bóstw od groma
*Marksizm: pasuje do schematu konfucjanizmu
-kapłani: urzędnicy państwowi
-świątynie: mauzolea świętych założycieli
-święta, ceremoniał: 1 maja
-zbawienie: tu i teraz, stworzenie idealnego społeczeństwa

*Religie świata ok.. 600 r. n.e.
-w Basenie M. Śródziemnego – chrześcijaństwo, w Persji zoroastryzm, zaczyna się ekspansja muzułmańska: 750 – 1450: islam na Płw. Arabskim i w Płn. Afryce
*Religie Azji ok. 1500
-Indie: hinduizm
-Birma, Tajlandia, Kambodża: Buddyzm Therawada
-Chiny: Buddyzm Mahajana, Konfucjanizm, Taoizm
-Japonia: Shinto, Buddyzm, Mahajana
-Tybet; Nepal: Buddyzm Mahajana
-Indonezja: jeszcze nie muzułmańska

*mapa polityczna Azji
-kraje kręgu konfucjańskiego: Japonia, Koree, Chiny, Tajwan, Singapur

-Japonia: monarchia parlamentarna
-Korea Płd.: republika parlamentarna
-Tajwan: republika parlamentarna
-Korea Płn.: dyktatura komunistyczna
-Chiny: oficjalnie demokracja ludowa

demokracja VS demokracja ludowa = krzesło VS krzesło elektryczne

-Japonia, Korea Płd., Tajwan – wolne
-Chiny, Azja Centralna, kraje muzułmańskie, Birma, Laos – niski poziom wolności -> co udowadnia, że jeden krąg cywilizacyjny nie jest jednolity : różne systemy polityczne, nawet w obrębie krajów buddyjskich lub muzułmańskich.

*Czy mówienie o kręgach cywilizacyjnych ma wobec tego sens?
-jeśli dojdzie do starcia cywilizacji, to czy podział będzie wg kręgów cywilizacyjnych, czy może bardziej sojuszy gospodarczych lub militarnych, albo wg systemów politycznych?
-ASEAN – unia gospodarcza łącząca kraje najróżniejsze politycznie; nie wpływa na systemy polityczne w odróżnieniu od UE; Association of South East Asian Nations
-„Szanghajska Szóstka” – znów łączy różne kraje: Chiny, Rosję, muzułmańskie – postkomunistyczne; cel: utrzymanie spokoju, unia gospodarcza.

*Nie mylić normatywu z opisem! Nie ma czegoś takiego jak „typowo konfucjański kraj”; Chiny zawsze miały tradycję (typowo) konfucjańską i dlatego ich kultura/społeczeństwo preferuje system monopartyjny -> to postulat „normy”, postulat polityczny.

Wykład z 20.12.2012

Rola państwa:

-zakreślenie granic

-określanie kultury

-procesy unifikacyjne/polityka asymilacji

-jednośc trzech rodzajów etniczności: politycznej, subiektywnej i kulturowej

Korea

-względna izolacja geograficzna (półwysep, z trzech stron otoczony wodą)

-silna państwowośc i aparat edukacyjny

-współcześnie duża imigracja zarobkowa (południe)

-dawniej Korea była niemal zupełnie zamknięta na inne kraje

-duża jednolitośc etniczna

Mongolia (tzw. Wyspa mongolska)

-mniejszości występują głównie w górach

-niemalże 3x więcej Mongołów mieszka w Chinach niż w Mongolii. Nie chcą oni zmiany granic, ani tym bardziej wracac na własne ziemie, ponieważ w Chinach żyje im się lepiej i dostatniej.

Japonia

-najbardziej monoetniczny kraj na Dalekim Wschodzie

-praktycznie całkowita izolacja geograficzna

-bardzo długie okresy izolacji politycznej

-silnie rozwinięte i jednolite szkolnictwo*

*w XIXw w Japonii niemal 40% ludzi było piśmiennych

-w zasadzie jedyną mniejszością etniczną są Ainu

Ainu pochodzili z Hokkaido, które stosunkowo późno zostało wcielone do Japonii. Pośrednikiem między nimi a Japończykami miał ród Matsumae.

1870 – masowa imigracja japońska na tereny Hokkaido i przesiedlenie plemienia.

Japonia rozpoczęła proces asymilacyjny, w dużej mierze zakończony sukcesem.

Spory wkład w zachowanie kultury ainowskiej miał Bronisław Piłsudski (brat Józefa). M.in. nagrywał ich wiersze i muzykę na fonograf i robił im zdjęcia.

Ideologia kontaktu z plemieniem:

-próba rozwiązania „Ainu mondai” (jap. Problemu Ainu)

-darwinizm społeczny ~przeżyją najsilniejsi

-pochwała kolonizacji

Japończycy prowadzili równocześnie ruchy humanitarne, mające zapewnić ochronę „ginącej cywilizacji”, do której upadku sami się przyczynili. W 1930 roku powstała nawet organizacja misjonarska „Ainu Kyoukai”.

W XX wieku Ainu otrzymali nowe prawa i nową tożsamośc. Zostali też członkami „Ruchu ludów pierwotnych” ONZ’u (1978). W 2008r. przyznano im również tytuł jedności autochtonicznej (pierwotnej) ludności hokkaidowskiej.

1997r. – nowe prawo dla Ainów (Ainu Culture Promotion Act). Kultura ainowska została uznana osobnym bytem godnym ochrony kulturowej i promocji. Było to jednak tylko prawo kulturalne, nie mające wpływ na pozostałe rodzaje praw.

Druga grupa w Japonii, która jednak nie jest mniejszością etniczną to Burakumini (jap. Mieszkaniec wsi).

Są to etniczni Japończycy, potomkowie poza-nawiasowej, tzw. Piątej klasy społecznej w okresie Edo. Byli klasyfikowani jako Eta (jap. Nieczyści) i Hinin (jap. Nieprzystający).

Eta zajmowali się (za szogunatu) zabijaniem i oprawą zwierząt, rzeźnictwem, grabarstwem etc. Bywali też katami i oprawcami.

Hinin natomiast byli pewnego rodzaju sługami, jednak nie nosili tytułów sług i nie mieli możliwości awansu społecznego.

Żyjący aktualnie Burakumini wywodzą się głównie od Eta.

01.21.

Etnografia 01.21

Nie możemy myśleć o dawnych państwach, Chinach, w kategoriach państwa jednolitego – niesamowicie zróżnicowane wewnętrznie. Chociaż w obrębie cesarstwa chińskiego były różne ludu, i państwo nie wymuszało na nich pełnej jedności kulturowej czy językowej, to przez nacisk na edukację, mobilność społeczną warstwy uczonych urzędników unifikacja państwa chińskiego. Na obszarach południowych to zjawisko zachodziło w znacznie mniejszym stopniu – struktura polityczna oparta o zasady reiligjne a nie jedności kulturowej, oraz powstające tam centra kulturowe (np. wietnamski Funan) miały mniejszy zasięg i były bardziej rozdrobnione polityczne. Pierwsza konfederacja państwa Pye – brak jednolitego ośrodka, raczej federacja państw. O ile na tym obszarze mamy kilka ważnych centrów jak delta i dolny bieg Mekongu, to często nie było tam długotrwałej stabilności kulturowo politycznej. Charaktery państw (Czampa) zmieniają się na bardziej handlowe –zmniejsza to wpływ na jedność kulturową.

Państwo Nanzhao – istniało paręset lat, od mniej więcej VII do XIII w. O tyle ważne, że z jednej ekspansję chińską na południowy zachód. Ogromna różnorodność etniczna na tych terenach. Innym przykładem państwa już nieistniejącego, a kiedyś ważne – Czampa.

W końcu XX w., upadek Pyu (979) – powstanie królestwa Mon, Pagan. Pojawiają się Khmerowie jako samodzielny byt. Khmerowie opierają się o swoją bazę w delcie Mekongu tworzą wielkie imperium, obejmujące całą dzisiejszą Tajlandię, Kambodżę, znaczną część Laosu i Wietnamu. 1215 r. upadek Czampy. Ekspansja Pagan – upadek Mon.

Ekspansja mongolska. Wietnam przeżyje najazdy mongolskie w miarę skutecznie i podbije Czampę. Czampa znika zupełnie z historii. Zostają Czamowie. Wyemigrują na zachód na tereny khmerskie (dzisiejszej Kambodży), jako uchodźcy przyjmą islam – chociaż pierwotnie był to też lud buddyjski. Syjam (dzisiejsza Tajlandia). Państwa birmańskie. Birma jak się zjednoczy, będzie najeżdżać na Syjam. Chociaż państwa będą istnieć w miarę stabilnie, to dosyć regularnie będą na siebie najeżdżać i będą regularnie niszczone. 1789 – chwilowy podbój Syjamu, wojny w Wietnamie. Wietnam zajmuje całe wybrzeże i odpiera Khmerów od delty Mekongu.

Moment zwrotny – pojawienie się kolonizatorów francuskich i brytyjskich. Kolonie nałożą się na istniejące państwa, ale nałożą się „w poprzek”. 3 duże organizmy – wietnamski, khmerski i państwo laotańskie. 3 środki zostaną zlane w jeden organizm kolonialny podzielony wewnętrznie. 1914 brytyjska kolonizacja Birmy. Z wyjątkiem francuskich Indochin, na dobrą sprawę granice kolonialne z początku XX w. odpowiadają dzisiejszemu podziałowi politycznemu . Podział post-kolonialny, w jakiś sposób odzwierciedla podziały kulturowe, lecz żadne z tych centrów nie jest specjalnie jednolite. Dzisiejsza Tajlandia jest ewenementem ponieważ nie została skolonizowana, jest buforem. Syjam i Japonia nieskolonizowane – rozsądna polityka lokalna. Również Brytyjczycy i Francuzi chcą strefy buforowej.

Indochiny podzielone na Wietnam, Laos i Kambodżę. Wszystkie te państwa są wieloetniczne, ich sytuacja bardzo złożona. Powoduje to dużą liczbę rozmaitych konfliktów.

Wietnam
-54 oficjalne grupy etniczne
-Tay 1.9%, Thai 1.7%, Muong 1.5%, Khmer Krom 1.4, Hoa (Hanowie) 1.1%, Nung 1.1%, Hmong 1%, inne 4.1%
-Najważniejsi Wietowie. Grupy etniczne ważne – Khmerowie zajmują miejsce na pograniczu z Kambodżą, Hanowie zajmują płaskowyż centralny.

Degar (Bajaraka)
W cesarstwie wietnamskim były ludy które nie lubiły Wietów. Naturalną rzeczą dla kolonizatorów było pomóc im się zorganizować, dostarczyć broni i używać przeciwko Wietom – podsycać lokalne antagonizmy. Thai, Hmong, Muong – współpraca z Francuzami. Hmongowie – mieszkańcy gór. Oddziały górali służyły Francuzom do walki z Wietami podczas pierwszej wojny indochińskiej, potem duża część z nich sprzyjała USA podczas wojny w Wietnamie. FULRO – Front wyzwolenie ludów uciśnionych. Organizacja stworzona przez Francuzów już przegrywających wojnę indochińską, po to by walczyć z Republiką Wietnamu, czyli Północnym Wietnamem. Ludy niewietowskie szukają sojusznika – jedne bardziej w sojuszu z Viet Congiem, drugie raczej sprzyjają południowi. Wojna Wietnamska toczy się głównie na terenach górskich. Wojna wietnamska pochłonęła ok. 4 milionów ofiar.

Przed doi-moi

1954 Ho Chi Minh tworzy 2 regiony autonomiczne w ramach „wielokulturowego, zjednoczonego państwa” (do 1980). Ogólnie rzecz biorąc nastawienie bardzo silnie asymilacyjne, prozjednoczeniowe, a wszelka ludność niewietowska traktowana bardzo podejrzliwie. Inne ludy nie mają ochoty być przerabiane na Wietnamczyków. Próby pozyskiwania ludów przez siły wewnętrzne. Nowoczesne państwo chce mieć wiedzę o populacji – kto gdzie mieszka i co robi. Wiele ludów prowadziło gospodarkę albo żarowo-wypaleniskową albo ludzie żyjący z lasu, łowcy i zbieracze, prowadzący mieszaną gospodarkę. Mieszkali w pewnych regionach, które mniej więcej znali i uważali za swoje, ale nie było koncepcji księstwa, państwa. Z punktu widzenia Wietów, to było zachowanie podejrzane, byli włóczęgami. Polityka by ich osiedlić, przywiązać do konkretnego miejsca. W ostatnich latach, po reformach gospodarczych polityka się zmieniła – nie ma nacisku na asymilację. Wietnam odmawia ludom prawa do secesji ale zgadza się na autonomię kulturową. Rząd promuje języki i kulturę mniejszości (turystyka). Brak reprezentacji mniejszości we władzach partyjnych (tzn. jest, ale nic nie wnosząca).

Obecnie (oficjalnie):
-po wyborach w 2002 17,3% Zgromadzenia Narodowego pochodziło z mniejszości etnicznych.
-rząd promuje języki i kulturę mniejszości (turystyka)
-Tama So’n La – przesiedlenie ok. 100 000.

Głosy protestujące mało zauważalne, nikt o nich nie pamięta. Nie są traktowani jako rdzenni mieszkańcy, w dużej mierze wciąż poddawani dużej presji asymilacyjnej, głównie przez szkolnictwo w państwie.

Laos
Państwo o niebywale złożonej kulturze etnicznej. Większością Laotańczycy – lecz stanowią trochę ponad połowę mieszkańców.
Podział oficjalny:
-Lao nizinni, Lao Loum – do 400 m n.p.m
-Lao górscy, Lao Theung (khaa – niewolnicy) do 900 m n.p.m.
-Lao wysokogórscy, Lao Sououng (Hmonh, Yao, Akha) powyżej 900 m n.p.m.

Rodziny językowe:
-tajo-kadajska: 55%
-austroazjatycka: 30%
-Miao-Yao: około 10%
-Sontybetańska: 5%
49 grup, ponad 160 podgrup etnicznych
Mniejszości etniczne – nie-Lao
Brak ludności „rdzenne” w oficjalnej terminologii

Liczba wyróżnianych grup zależy od szczegółowości badania.
Nie-Laotańczyków uznaje się za mniejszości, lecz stanowią ona około połowy ludności państwa.
Ciężko byłoby mówić o tym kto jest rdzenny a kto nie, zbyt duży przepływ ludności. Polityka wobec mniejszości raczej liberalna nie ze względu na chęć ale na środki i możliwości.

Tajlandia
-Tajowie: 75%
-Chińscy Tajowie: 14%
-Inni: 11%

Silna państwowość. Skutki wojny indochińskiej odczuwa po dziś dzień, mimo, że nie została przez nią przeoraną. Liczni uciekinierzy się w niej chronili.
Chińczycy którzy przybyli do Tajlandii w wieku XVII, XVIII wyróżniają się, ale są mocno zintegrowani ze społeczeństwem tajskim.

Pogranicze z Malezją dosyć zapalne. Pogranicze wyłącznie cywilizacyjne. Buddyzm – Islam. Poważne tarcia.
-Hanowie
-Muzułmanie
-„górskie plemiona” – Chao Khoa (Tajowie: Chao Roa, ‘my’)
-Od lat 1960: plantatorzy opium, potencjalni komuniści, zacofani, niszczyciele lasów, nielegalnie imigranci.
-Polityka asymilacyjna – edukacja, przesiedlania
-Negatywna stereo typizacja w dyskursie politycznym

Tajowie mają bardzo silne poczucie własnej narodowości i swojej kultury, głównie buddyjskiej. Nastawienie do grup peryferyjnych skażone tym poczuciem. Nacjonalizm tajski temperowany przez religię buddyjską.

Mniejszości etniczne w prawie Tajlandii
- Brak nawiązań w konstytucji z 2007
- Ok. 300 000 bez obywatelstwa (brak prawidłowych aktów urodzenia rodziców)
- „Antymniejszościowe” rozporządzenia dot. lasów, parków narodowych.
- 2008: Community Forest Act i National Security Act.

INDIE

1. brak jednosci politycznej, ta jednosc jest sztuczna i generuje konflikty
2.obszar narodzin 2 wielkich religii - buddyzmu i hinduizmu plus sikkizm

Cywilizacja doliny Indusu:
na terenie Pakistanu dolny bieg Indusu

pierwsze wielkie imperium na tych terenach to imperium mauriow III-II w,p.n.e (indie, pakistan, be bez poludnia indii)

Wielkie inwazje szly przez wyzyne iranska i hindukusz

polnoc - lacznik z acja centralna plus ttransport buddyzmu do chin

poludnie - panstwa tamilskie

500 rok - okres swietnosci Guptow na polnocy, w tym czasie poludnie niezalezne

atak bialych hunow(nie ma daty podanej, wiec chyba w tym 500) czyli upadek buddyzmu, za to odrodzenie hinduizmu

750 rok ekspansja islamu

osttanie imperium na ziemiach indyjskich to mongolowie

XVIII w poczatki kolonizacji brytyjskiej, fragmentaryzacja polityczna, sikkizm

raczputowie - kasta wojownicza utrzymujacva swe panstewka ba terenie skolonizoloanym. (haha nie umwiem pisac, btw niech ktos to sprawdzi w googlach tych raczputowie bo nie jestem pewna a moga byc wazne)

sikkizm - laczy watki muzulmanskiem chrzesnijanskie i lokalne - hinduskie. sikkowie sie wylamuja z ukladu kastowego

pojawienie sie sikkhow wykorzystali brytyjczycy

polityka jezykowo - etniczna za czasow imperium brytyjskiego, bo brytyjczycy nie wnikali w konflikty etniczne, pozwalali sie im nawzajem bic, to umacnialo szacun dla brytyjczykow

unifikacja - ulatwnienie dzialan administracyjnych

POLNOC:

- oficjalne powody izolowania obszarow polnocnych :
-zabezpieczanie ludow nizinnych przed najazdami z gor

skolonizowanie vs nie, uklad kto na gorze kto na dole

- ochrona ludow gorskich juz skolonizowanych, przez ludy nizinne (1900-1928)

1935 - poczatki demokratyzacji w indiach

ok glowne jezyki z indiach

angielski, hindi. angielski jako jezyk elitarny

i to sa oficjalne

i jest milion takich gowniancyh, tych drawidyjskich i tak dalej

no i uznawane jako lokalne sa: bengali (jezyk bangladeszu), urdu, bodo, tamil

no i jeszce byl sanskryt

ale juz sie nie uzywa

dodatkowo w zaleznosci od stanu byly jeszce portugalski i francuski

oficjalne jezyki 1652, dialekty ok 3372

noa le liczby sa niewazne ;p

i tak konflikty jezykowe:

- porba ustanowienia jezyka narodowego skonczyla sie protestami ludnosci ktore korzytsaly z jezykow drawidyjskich

czyli ogolnie poludnie tak na prawde

i teraz glowne religie indii:

1. potezna tradycja hinduistyczna

naplywowy islam

szamaniznm, kulty lokalne

o dziwo buddyzmu w zasadzie juz nie ma, mimo ze tam sie zrodzil

powiewaz tak duzo religii konstytucja zapewnie o rownosci relogijnej, a indie sa krajem swieckim

ale za to zmiana religii z hinuizmu moze byc powodem do rozwodu, a nawet utraty praw rodzicielskich

no i tyle o samych indiach teraz jeszcze troche o subkontynecie indyjskim

wiec 44 mln km2

1.7 mld ludzi

to subkintynet tworzacy dosyc zakmnieta calosc : masyw himalajow i hindukuszu

utrudniaja podroz na zachod, wschod, polnoc a od poludnia ograniaczeniem jest ocean

roznorodnosc jezykowa- rodzina indoeuropejska i drawidyjska

panstwa: idnie, pakistan, nepal, butan, bangladesz

rzeki indii i butanu: systemy rzeczne : indus (caly niemal w pakistanie), ganges,bramaputra

ganges i bramaputra maja wspolna delte

tworza system dolin na pograniczu z birma i tybetem

produkcja zywnosci na wielka skale

- w indiach prowadzis ie polityke ograniczania przyrostu ludnosci, ale nie tak jak w chinach

tym bardziej ze to sie kluci z mluzumanskim nakazem kulturowym aby posiadac jak najwiecej ciapatych bahorow

*bachorow

i last but least, but boring

zasoby naturalne

energia sloneczna, wodna, drewno, wegielm rudy metali, ropa naftowa (do pewnego stopnia)

no i flora fuana

*fauna

i tak ropa naftowa - jak w chinahc duze zasoby wegla, ale sa uzaleznione od transportu

paliw z zewnatrz

i tak na plaskowyzu dekanskim niedobory wody,

i jeszcze tylko komunikacja - kolejowa i samochodowa(drogi) postbrytyjskie