Układ przedsionkowy (błędnik i jądra przedsionkowe w pniu mózgu) znajduje się w uchu wewnętrznym człowieka i według założeń IS stanowi ramę do stymulacji innych zmysłów, gdyż inne rodzaje doznań sensorycznych są przetwarzane w odniesieniu do układu przedsionkowego. Jest ważny, bowiem ma połączenia:
z móżdżkiem, (który odpowiada m.in. za koordynację i płynność ruchów),
z mięśniami gałek ocznych (odpowiada za ruch gałek w poziomie, pionie, po skosie, za konwergencję, czyli zbieżność),
z tworem siatkowatym znajdującym się w pniu mózgu i odpowiadającym za pobudzenie
i hamowanie układu nerwowego,
z neuronami ruchowymi rdzenia kręgowego,z mięśniami prostownikami kończyn,
z mięśniami prostownikami okolic karku, szyi i odcinka piersiowego,
z narządem słuchu – ślimakiem, poprzez wspólny nerw przedsionkowo-ślimakowy,
z korą mózgową (płatem skroniowym, a szczególnie obszarami odpowiadającymi za słuch
i mowę).
Składa się z receptorów reagujących na ruch liniowy (góra-dół) i ruch obrotowy. Receptory te dają nam informacje, w jakim położeniu znajduje się ciało i co się z nim teraz dzieje. Dzięki tym połączeniom układ przedsionkowy odpowiada za:
bezpieczeństwo grawitacyjne, (jeżeli źle interpretuje odbierane bodźce, to może wystąpić irracjonalny strach przed ruchem lub przed byciem w wyższych pozycjach, lub przed oderwaniem nóg od podłoża),
ruch i równowagę,
napięcie mięśniowe,
postawę,
ruchy gałek ocznych,
obustronną koordynację,
przetwarzanie słuchowo-językowe,
przetwarzanie wzrokowo-przestrzenne,
planowanie ruchu,
i wtórnie – za poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego.
Układ przedsionkowy może być:
podwrażliwy, to znaczy że potrzebuje większej ilości określonych bodźców (wirowania, bujania, skakania itp.), często współwystępuje tu obniżone napięcie mięśni posturalnych; TRZEBA BARDZO UWAŻAĆ, ABY W TYM PRZYYPADKU NIE PRZESTYMULOWAC UKŁADU PRZEDSIONKOWEGO, bo zamiast zintegrowanego mózgu, będziemy mieli „kręciołka”,
nadwrażliwy, czyli nie tolerowanie ruchu lub określonego rodzaju ruchu, zmiany pozycji ciała, a w szczególności pozycji głowy.
Dysfunkcje o charakterze podwrażliwości przedsionkowej przejawiają się:
wzmożoną potrzebą ruchu obrotowego;
obniżonym napięciem mięśniowym w obrębie ciała i aparatu mowy;
utrzymywaniem nieprawidłowej postawy ciała (chodem na szerokiej podstawie, częstym potykaniem się i następowaniem na nogi);
wzmożonym napięciem w kończynach;
zaburzeniami równowagi;
zaburzeniami w kontroli postawy (w umiejętności przyjęcia właściwej pozycji ciała do wykonywania zadania ruchowego);
słabą współpracą w zakresie obu stron ciała;
trudnościami we właściwym odbiorze i w przetwarzaniu bodźców słuchowych i wzrokowych.
Ćwiczenia:
W tych ćwiczeniach nie ma tak, że każde jest na coś innego np. tylko i wyłącznie wpływa na ukł. przedsionkowy. Tak jak pisała Iwpal wszystkie układy powiązane są ze sobą i wpływają jeden na drugi.
Przykłady ćwiczeń:
1. Skoki po kolorowych kwadratach (np. według instrukcji gdzie ma dziecko skoczyć)
2. Skoki naśladujące zwierzęta (żaba, niedźwiedz, itp.)
3. Zabawa w pingwina (noszenie między nogami piłki do "gniazda")
4. Szukanie kolorowych kwadratów, piłeczek po sali - wrzucanie do pojemnikow np. wg koloru.
5. Zabawa "naleśnik" - owijanie dziecko w koc, materac, karimatę.
6. Wałkowanie dużą piłką.
7. Ściskanie stawów.
8. Masaż materiałami o różnej fakturze.
9. Leżąc na plecach kopanie podwieszanej piłki nogami, to samo ćwiczenie tylko że rękami.
10. Chodzenie gołymi nogami po materiałach z różnej faktury.
11. Huśtanie na huśtawkach, hamakach w różne strony i dodatkowo wykonywanie różnych zadań (wąchanie przedmiotów, dobieranie w pary wg. koloru kształtu odgłosu) zbieranie rzeczy z podłogi, rzucanie do celu.
Ciągnięcie dziecka na kocu po podłodze - na brzuchu, plecach.
12. Ciągnięcie dziecka (hustawka, deskorolka) - dziecko trzyma linę i przybliża sie do nas lub my liną wprawiamy w ruch hustawkę.
13. Przechodzenie przez tunele, szarfy, tory przeszkód,
14. Na orientację w schemacie własnego ciała - potrząsanie wybranymi częściami ciała, masowanie ich, przypinanie spinaczy, zabawy paluszkowe, zabawy W. Scherborne (głośno nazywamy części ciała)
Stymulacja układu przedsionkowego:
Ćwiczenia na piłce typu "kangur", balansowanie na piłce na brzuchu, plecach(jeżeli dziecko na to pozwala),można te ćwiczenia wykonywać wraz z dzieckiem
"kołyska" przód, tył, na boki, można te ruchy wykonywać wraz z dzieckiem trzymając je na własnym ciele np. zabawa w zegar: duży zegar bije "bim-bam" ręce wyciągnięte do boku i przenosimy ciężar ciała z jednej strony na drugą, mały zegarek cyka "cyk-cyk" ruchy głową do przodu do tyłu, budzik robi "drrrrryn" potrząsamy całym ciałem
Bujanie dziecka w kocu do przodu, tyłu na boki
Dziecko siedzi na kocu a my chwytamy go za rogi i ciągniemy po pokoju, dziecko może także leżeć na brzuchu, plecach, boku, możemy w ten sposób przewozić różne zabawki z jednego miejsca do drugiego
Na podłodze kładziemy deskę do prasowania, na której kładziemy dziecko, chwytamy koniec deski przy głowie dziecka lekko unosimy nad podłogę i huśtamy do góry, w dół, na boki
Dziecko leży na plecach z uniesionymi rękami, chwytamy je za ręce, lekko unosimy i kołyszemy na boki
Siedzimy na podłodze z podkurczonymi nogami, dziecko chodzi dokoła, a my wystawiamy przeszkody(ręce, nogi), które ono przekracza, przechodzi pod-nad ręką, nogą
Stawiamy dwa krzesła jedno za drugim, siadamy na nich wraz z dzieckiem i udajemy, że jedziemy samochodem, kręcimy kierownicą (przechylamy się na boki), hamujemy i dodajemy gazu (ruchy ciała do przodu i do tyłu), jedziemy po nierównej drodze (podskakujemy)
Na podłodze rozmieszczamy gazety, są to kamienie w wodzie, idziemy gęsiego, przechodząc, skacząc z jednego kamienia na drugi, tak aby nie wpaść do wody
Na podłodze kładziemy sznur, próbujemy (najlepiej boso)chodzić po leżącym sznurze, możemy także chodzić do tyłu, bokiem itp.
Rozstawiamy meble i wszystko, co może służyć do zbudowania toru przeszkód (coś do przechodzenia pod nad, przez, do wchodzenia i schodzenia) dziecko pokonuje tor przeszkód, w razie potrzeby możemy mu pomóc
Zbijanie baniek mydlanych ręką, nogą, rakietkami, łapanie baniek oburącz, w kubeczki
Skakanie, przewracanie się na materac dmuchany (materac napompowany nie na max)