Na czym polega koncepcja zapewnienia bhp przy maszynach
Na zapewnieniu przez producentów aby konstruowane .wytwarzane i przekazywane do obrotu lub bezpośrednio do użytkowania maszyny zapewniały możliwie najwyższy poziom bezpieczeństwa. Oraz zapewnieniu przez pracodawców użytkowania maszyn zgodnie z przeznaczeniem (rodzaje prac , środowisko) wg wskazań producenta wraz z ewentualnym podjęciem dodatkowych technicznych środków bezpieczeństwa lub odpowiedniego przystosowania przez producenta do istniejących zastosowań i warunków użytkowania
Normy zharmonizowane - struktura norm
Normy horyzontalne typu (A i B)- odnoszą się do wszystkich rodzajów maszyn
Normy typu A-podstawowe normy bezpieczeństwa zawierają pojęcia podstawowe, zasady projektowania, ogólne zagadnienia mające zastosowanie do wszystkich maszyn.
Normy typu B- grupowe (tematyczne) normy bezpieczeństwa zawierają stosowane w różnych rodzajach maszyn określone: aspekty bezpieczeństwa (normy B1) odnoszące się do: odległości bezpieczeństwa, temperatury powierzchni ,hałasu ,oświetlenia itp. < określone rodzaje urządzeń służących bezpieczeństwu( normy B2) tj. osłony, urządzenia sterowania oburęcznego, urządzenia blokujące, urządzenia czułe na nacisk.
Normy wertykalne(typu C)- normy przedmiotowe dotyczące bezpieczeństwa odnoszą się do określonej maszyny zawierają szczegółowe wymagania bezpieczeństwa dla określonej maszyny, grupy maszyn.
Zagrożenia przy obrabiarkach (czynnikami mechanicznymi) Zagrożenie
1 . zgniataniem (zgnieceniem, zmiażdżeniem)
ścinaniem
cięciem (obcięciem, odcięciem)
wplątaniem, wciągnięciem lub pochwyceniem (zmiażdżeniem, złamaniem)
uderzeniem (obtarciem, uderzeniem, pęknięciem, złamaniem)
kłuciem (przekłuciem, przebiciem)
ścieraniem (starciem lub obtarciem)
Åšrodki ochronne stosowane przez konstruktora i pracodawcÄ™
Åšrodek przeznaczony do zmniejszenia ryzyka stosowany przez projektanta/konstruktora:
-rozwiązania konstrukcyjne bezpieczne same w sobie -osłony
-inne urządzenia ochronne - uzupełniające środki ochronne -informacje dotyczące użytkowania
Środek przeznaczony do zmniejszenia ryzyka stosowany przez użytkownika/ pracodawcę:
-sposoby bezpiecznej pracy -nadzór
-systemy pozwoleń przystąpienia do pracy
-stosowanie i używanie dodatkowych technicznych środków ochronnych
-używanie/zapewnienie środków ochrony indywidualnej
-szkolenia
Ochrona przez zastosowanie osłon
Osłona -fizyczna bariera skonstruowana jako część maszyny przeznaczona so zapewnienia ochrony. Osłona może działać samodzielnie (jest skuteczna kiedy jest „zamknięta" -osłona ruchoma, umocowana w miejscu- osłona stała), w połączeniu z urządzeniem blokującym( z ryglowaniem lub bez ryglowania)ochrona jest zapewniona w każdym położeniu osłony.
Osłoną może być: obudowa, ekran, siatka, drzwi, pokrywa, ogrodzenie
Informacje dotyczące użytkowania maszyny powinny zwierać wymagane informacje o osłonach i ich funkcjach .łącznie z instalowaniem i konserwacją, a szczególności o: Zagrożeniach powodowanych przez osłony, instalowaniu, działaniu, demontażu , przeglądach i konserwacji.
Typy osłon.
Stała :
Obudowa
Odległościowa
Ruchoma :
Z napędem mechanicznym
ZamykajÄ…ca siÄ™ samoczynnie
SterujÄ…ca
Nastawna
BlokujÄ…ca
BlokujÄ…ca z urzÄ…dzeniem ryglujÄ…cym.
Ochrona przez zastosowanie odległości bezpieczeństwa
Ochrona polega na zastosowaniu minimalnych odległości bezpieczeństwa , uniemożliwiających sięganie do strefy zagrożenia całym ciałem lub jego częściami Określenie minimalnej odległości bezpieczeństwa uwzględnia:(dostępność strefy zagrożenia dla ciała ludzkiego lub jego części, wymiary antropometryczne ciała ludzkiego i jego części)
Odległości bezpieczeństwa -uniemożliwienia dostępu kończynami górnymi do stref zagrożenia .
Wyznaczenie odległości bezpieczeństwa zależy od wyniku oceny ryzyka (ryzyko duże urazy nieodwracalne, ryzyko mate-urazy odwracalne)
7. Ochrona przez ograniczanie siły i energii
Polega na konstrukcyjnym ograniczeniu siły i energii do wartości nie stwarzających zagrożenia.
Mogą być stosowane wówczas, gdy parametry mechaniczne są wystarczające do spełnienia realizowanej przez niego funkcji(nacisku ,zamknięcia itp.)
Stosując ochronę przez ograniczenie siły i energii należy uwzględnić ;dostępność strefy zagrożenia, wymiary antropometryczne człowieka, energię kinetyczną elementów mechanizmu, nacisk na części ciała, kształt i wymiary powierzchni styku, czas reakcji mechanizmu.
Urządzenia do zatrzymania awaryjnego. Elementy sterownicze zatrzymywania awaryjnego. Rodzaje elementów sterowniczych:
Przyciski grzybkowe
Druty, linki, barierki,
Uchwyty,
W specjalnych zastosowaniach, pedały bez osłon.
Ochrona przez odłączanie i rozpraszanie energii, powrót do normalnej pracy.
Odłączanie i rozpraszanie energii to ciąg czynności zapewniających wprowadzenie i utrzymanie maszyny, innego urządzenia technicznego, instalacji; w stanie bezpieczeństwa w taki sposób, aby uniemożliwiona była zmiana stanu urządzenia bez celowego działania wszystkich elementów- np.
przywrócenie ruchu maszyny, zamknięcie obwodu elektrycznego, otwarcie zaworu itp. Powrót do normalnego działania: ciąg czynności umożliwiających przywrócenie pracy: maszyny, innego urządzenia technicznego, instalacji; po ich uprzednim odłączeniu, przy zapewnienia bezpieczeństwa uczestników.
Ochrona przez zastosowanie elektroczułych urządzeń ochronnych przeznaczonych do wykrywania osób.
Techniczną realizację ochrony odległościowej umożliwia wyposażenie ochronne przeznaczone do wykrywania człowieka lub części jego ciała . Są to następujące rodzaje urządzeń.
a) elektroczułe urządzenia ochronne - kurtyny i promienie świetlne, skanery laserowe
W ochronie odległościowej wyposażenie ochronne nie pełni funkcji bezpieczeństwa samoistnie , lecz stanowi część czujnikową ESSZB która umożliwia stwierdzenie człowieka .
W tym przypadku praktycznie realizowane funkcje bezpieczeństwa są dwojakiego rodzaju:
- po wykryciu człowieka w strefie ochronnej następuje zatrzymanie procesu technologicznego oraz blokada jego wznowienia w czasie utrzymywania tej obecności.
- umożliwienie inicjacji i ewentualnie kontynuacji procesu technol. po stwierdzeniu obecności operatora maszyny(lub np jego rąk) w określonym położeniu.
Ochrona przez zastosowanie urządzeń ochronnych czułych na nacisk.
Urządzenia ochronne czułe na nacisk mogą występować jako:
Maty- urządzenie ochronne wykrywające osobę, która na nim stoi lub na nie wkracza. Zawiera ono czujnik (i), reagujący (e) na przyłożony nacisk oraz jednostkę sterującą i jedno lub więcej urządzenie przełączające sygnał wyjściowy.
Podłogi- urządzenie ochronne wykrywające osobę która na nim stoi lub na nie wkracza. Zawiera ono czujnik (i), reagujący (e) na przyłożony nacisk oraz jednostkę sterującą i jedno lub więcej urządzenie przełączające sygnał wyjściowy.
Obrzeza czułe na nacisk -urządzenie ochronne typu :odległościowe samoczynnego wyłączania pobudzane mechanicznie", przeznaczone do wykrywania dotknięcia człowieka lub części ciała człowieka zawierające:
-czujnik (i) wywołujący sygnał, kiedy przyłożony zostaje nacisk do części jego powierzchni,
-jednostkę sterującą, która reaguje na sygnał z czujnika i wywołuje sygnał(y) wyjściowy do systemu sterowania maszyny. Listwy- urządzenie ochronne zawierające
-czujnik (i) wywołujący sygnał, kiedy przyłożony zostaje nacisk do części jego powierzchni,
-jednostkę sterującą, która reaguje na sygnał z czujnika i wywołuje sygnał(y) wyjściowy do systemu sterowania maszyny.
Zderzaki,
PÅ‚ytki,
Linki,
Inne urządzenia czułe na nacisk.
Oburęczne urządzenia sterujące.
To urządzenie sterujące, które wymaga co najmniej jednoczesnego oburęcznego pobudzenia, żeby zainicjować i utrzymać funkcje maszyny stwarzające zagrożenie, stanowiąc w ten sposób środek ochronny, ale tylko dla osoby, która je pobudza.
13 Ochrona przez zastosowanie odpowiedniego systemu sterowania związanego z bezpieczeństwem.
Zapewnienie bezpieczeństwa środkami sterowania zostanie faktycznie osiągnięte jedynie wówczas , gdy wprowadzone rozwiązanie rzeczywiście ograniczy prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia zagrażającego " przeciwko" któremu je użyto.
Wymaga to zastosowania wielu zasad i procedur w fazie projektowania ESSZB oraz późniejszej sumiennej kontroli funkcjonowania w czasie użytkowania maszyny.
Systemy wyeliminowania zagrożenia :
- zatrzymanie operacji technologicznej będącej jego źródłem doprowadza do sytuacji bezpiecznej (wykrycie człowieka w pobliżu)
zastosowanie odpowiedniej osłony z urządzeniem blokującym uruchomienie i powodującym zatrzymanie operacji technol. w czasie otwarcia (blokada) lub umożliwiającym jej otwarcie podczas trwania operacji technol(ryglowanie). Ta metoda ochrony zakłada odizolowanie operatora od zagrożenia przez zastosowanie skutecznej przegrody.
Stosowanie uzupełniające środków bezpieczeństwa w postaci wyposażenia awaryjnego,
pozwalające na ręczne przerwanie operacji technol. Stwarzającej zagrożenie
-
Przedstawione metody ochrony przed zagrożeniem wymagają zastosowania odpowiedniego wyposażenia ochronnego współpracującego z systemem sterowania i elementami wykonawczymi.
W ogólnej strukturze występują następujące elementy:
czujniki – są to urządzenia generujące sygnał wejściowy dla sterownika :
a)wykrywanie człowieka z odległości
b) w ochronie za pomocą osłon z urządzeniami blokującymi są czujniki monitorujące
w przypadku zatrzymania awaryjnego jest to element wyłącznika
sterownik -jest to układ generujący na podstawie sygnałów wejściowych odpowiednie sygnały wyjściowe
elementy wykonawcze – są to elementy przekształcające sygnały wyjściowe na odpowiednie działania wpływające na przebieg operacji technologicznej lub możliwość otwarcia osłon
ESSZB może być wykonane w różnych technologiach. Obecnie najpowszechniej stosowane są realizacje elektromechaniczne, elektroniczne , elektroniczne programowalne.
Podstawowym zadaniem ESSZB jest realizacja funkcji bezpieczeństwa. Funkcja bezpieczeństwa
jest relacją definiującą związek pomiędzy sygnałami wejściowymi i wyjściowymi określony w celu umożliwienia maszynie osiągnięcia stanu bezpieczeństwa.