Konspekt 6

Teoria wyboru konsumenta

1. Gospodarstwo domowe

„Są wyodrębnionymi ekonomicznie samodzielnymi mikro podmiotami.” (Dach)

Jest to jedno lub wieloosobowy podmiot gospodarczy działający w sferze konsumpcji. Oparty najczęściej na więzach rodzinnych.

„Celem działalności gosp. domowego jest maksymalizacja użyteczności czerpanej ze spożycia koszyka dóbr oraz z czasu wolnego” (Podstawy ekonomii R. Milewski)

Funkcje gospodarstwa domowego

• Społeczne (prokreacyjna, wychowawcza)

• Ekonomiczne (konsumpcyjna, produkcyjna)

1. Konsument

„Konsument jest suwerennym podmiotem gospodarczym podejmującym decyzje odnośnie konsumpcji w oparciu o własne preferencje oraz istniejące ograniczenia tj dochód konsumenta oraz ceny rynkowe dóbr.” („Wprowadzenie do mikroekonomii „ M.Rekowski)

Celem ekonomicznym konsumenta jest maksymalizacja zadowolenia z konsumpcji

Ograniczenia:

• Dochody

• Ceny dóbr

1. Założenia teorii wyboru konsumenta

• Konsument jest podmiotem racjonalnym ( wybiera między różnymi alternatywami oraz zgodnie ze swoim interesem)polega na zasadzie optymalizacji.

• Dokonuje wyboru zgodnie z własnymi preferencjami

• Wybiera między dobrami substytucyjnymi

• Posiada pełną informację (konsument potrafi ocenić swoje korzyści)

1. Założenia systemu preferencji konsumenta

• Założenie kompletności preferencji

• Założenie przechodniości preferencji

• Założenie nienasyconości zadowolenia konsumenta

Dobra preferowane – o największej skuteczności dla konsumenta. Nie mają substytutu.

Dobra obojętne – szukamy wymierności i takiej kombinacji, która daje nam ten sam poziom użyteczności.

1. Użyteczność to satysfakcja z posiadanego dobra, subiektywna ocena przydatności danego dobra do zaspokojenia indywidualnej potrzeby konsumenta.

„Użyteczność jest sumą zadowolenia jaką osiąga indywidualny konsument z konsumowania lub posiadania danego dobra” („Wprowadzenie do mikroekonomii” M. Rekowski)

Użyteczność całkowita

to suma użyteczności krańcowych; suma zadowolenia z konsumpcji lub posiadania wszystkich jednostek danego dobra.

Suma zadowolenia jaką konsument osiąga z konsumpcji lub posiadania określonej ilości danego dobra.

Użyteczność krańcowa

jest to zadowolenie, które uzyskuje konsument z konsumpcji każdej kolejnej jednostki tego samego dobra, usługi.

„Użyteczność marginalna (krańcowa) wyraża zadowolenie konsumenta ze zwiększenia konsumpcji danego dobra o kolejną, dodatkową jednostkę.” („Wprowadzenie do mikroekonomii” M. Rekowski)

1. Prawo malejącej użyteczności krańcowej I prawo Gossena

Konsument ocenia kolejne jednostki danego dobra, kolejne oceny są użytecznością krańcową która maleje w miarę zwiększania zasobu dobra. Użyteczności krańcowe wzrastają w miarę kurczenia się zasobu dobra.

Każda kolejna jednostka danego dobra daje mniej zadowolenia. Użyteczność kolejnych jednostek zużywanego w określonym czasie dobra jest coraz to mniejsza. Spadek użyteczności następuje czasem już od drugiej jednostki dobra.

„w miarę wzrostu konsumowanej ilości dobra użyteczność krańcowa osiągana z każdej kolejnej jednostki tego dobra jest coraz mniejsza” (Dach Cwiczenia)

„Prawo malejącej użyteczności krańcowej mówi że zadowolenie z pierwszej konsumowanej jednostki dobra jest znacznie większe aniżeli z kolejnej. W rezultacie przyrosty zadowolenia z konsumpcji (uż. Marginalna) zmniejszają się wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra” (Wprowadznie do mikroekonomii M. Rekowski)

1. Punkt nasycenia konsumenta –sytuacja w której konsument zgromadził tyle dobra że użytecznośc C osiąga maximum a UK = 0

2. Marshall’owska nadwyżka konsumenta- dodatnia różnica między UK danego dobra dla konsumenta, a ceną rynkową dobra.

3. II Prawo Gossena – Prawo ekwimarginalizmu czyli wyrównania użyteczności krańcowych

„ Maksymalne zadowolenie z konsumpcji dóbr lub usług konsument osiąga wówczas, kiedy stosunki użyteczności krańcowych do cen dla wszystkich nabywanych przez niego dóbr są sobie równe.

1. Linie budżetowa

Jest graficznym wyrazem ograniczenia budżetowego, które oddziela osiągalne i nieosiągalne kombinacje ilościowe dóbr, jest ona funkcją malejącą (ma nachylenie ujemne).

Linia budżetowa przedstawia maksymalne ilościowe kombinacje dóbr, które może nabyć konsument przy danym dochodzie i danych cenach.

Linia budżetowa przedstawia dochód realny konsumenta.

Odległość linii budżetowej od początku układu współrzędnych zależy od wysokości dochodu, a nachylenie tej linii zależy od relacji cen obu dóbr.

„Linia budżetowa konsumenta (LB) pokazuje kombinacje dóbr (A i B), które mogą być zrealizowane przez gospodarstwo domowe przy danym dochodzie pieniężnym i danych cenach.” (Dach)

K – konsument nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości finansowych, kombinacja osiągalna

G – Punkt nieosiągalny przy danym dochodzie

1. Krzywa obojętności – obraz gustów konsumenta

Odzwierciedla ona kombinacje ilościowe dwóch dóbr, które są konsumentowi obojętne, ponieważ wszystkie kombinacje leżące na jednej krzywej obojętności mają taką samą łączną użyteczność.

„Krzywa obojętności przedstawia wszystkie kombinacje ilościowe dwóch dóbr, które dla konsumenta są obojętne.” (Dach)

„Krzywa obojętności obrazuje różne kombinacje dwu dóbr sdające ten sam poziom użyteczności całkowitej. Posuwając się wzdłuż krzywej konsument zastępuje substyuuje jedno dobro drugim, jednak zachowuje taki sam poziom zadowolenia” (Milewski)

Zbiór punktów reprezentujących różne kombinacje ilościowe dobra A i B dających konsumentowi ten sam poziom zadowolenia. (wyk)

Mapa Krzywych obojętności obrazująca poziomy użyteczności całkowitej. Im dalej od początku układu wspł. Położona jest krzywa obojętności tym wyższa jest użyteczność kombinacji dóbr na niej leżących. Wynika to z 2 założenia teorii konsumenta – konsument woli mieć więcej niż mniej.

Cechy krzywych obojętności:

• Mają nachylenie negatywne

• Nie mogą się przecinać

• Są wypukłe w stosunku do początku układu

• Krzywych obojętności jest nieskończenie wiele (Rekowski)

Przecinające się krzywe obojętności

„Zgodnie z zasadą przechodniości preferencji jeśli konsumentowi są obojętne kombinacje dóbr A i B leżących na tej samej krzywej 1 oraz A i C leżące na krzywej 2 wtedy są mu także obojętne dobra B i C. Jednakże kombinacja C oznacza większą konsumpcję dobra X i Y aniżeli kombinacja B. Z założenia o nienasyconości konsumenta wynika że nie może pozostać obojętny w stosunku do do kombinacji B i C.” (Rekowski)

1. Optimum konsumenta

W punkcie E konsument znajduje się w punkcie równowagi konsumenta (optimum)

Konsument znajduje się w równowadze gdyż nie jest zainteresowany zmianą konsumpcji w danych warunkach, osiągnął już najlepszy poziom konsumpcji z punktu widzenia maksymalizacji łącznej użyteczności posiadanych dóbr w ramach swoich możliwości finansowych.

„Ścieżka konsumpcji dochodowej pokazuje reakcje konsumenta na zmiany dochodu przy założeniu stałości cen nabywanych dóbr.” (Dach)

1. Prawo malejącej krańcowej stopy substytucji dóbr

Krańcowa stopa substytucji – ilość dobra A, z której trzeba zrezygnować aby zwiększyć ilość dobra B o jednostkę.

„Miernikiem efektu substytucyjnego jest krańcowa stopa substytucji, która określa stosunek przyrostu konsumpcji jednego dobra do ubytku innego dobra w sytuacji, kiedy konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności.” (Dach)

Qy – kilogramy dobra A

Qx – kilogramy dobra B

Prawo malejącej krańcowej stopy substytucji –mówi że zwiększanie dobra A o jednakowe ilości wymaga rezygnacji z coraz to mniejszych ilości dobra B, aby zachować niezmienioną łączną użyteczność (aby zachować się na tej samej krzywej obojętności)

Określa zmienny stosunek wymienności dóbr. Im mniej dobra A posiada konsument tym więcej jednostek dobra B oczekuje w zamian za jednostkę A.

1. Budżet Konsumenta

Stanowi sumę pieniędzy, którą konsument chce i może wydać na zakupy.

Dochody

• Placowe i pozapłacowe

• Regularne i nieregularne

• Pieniężne i nie

Wydatki

• Konsumpcja bieżąca i przyszła

• oszczędności

1. Dostosowania konsumenta do zmian cen i dochodów

W przypadku zmiany dochodów linia budżetowa przesuwa się równolegle do obecnego nachylenia.

„Ścieżka konsumpcji cenowej pokazuje reakcje konsumenta na zmiany ceny jednego dobra przy stałej cenie dobra drugiego i przy stałym dochodzie”(Dach)

1. Prawo Engla – dochodowa elastyczność popytu

1. W miarę wzrostu dochodu konsumenta maleje udział wydatków na żywność

2. W miarę wzrostu dochodu konsumenta udział wydatków jest stały

3. W miarę wzrostu dochodu rośnie udział wydatków na dobra luksusowe

1. Konsumpcja

„Konsumpcja polega na jednorazowym zużyciu określonych dóbr w celu zaspokojenia potrzeb lub używaniu danego dobra przez dłuższy okres” („Wprowadzenie do mikroekonomii” M. Rekowski)

Istnieją dobra jednorazowego i trwałego użytku.

1. Teoria konsumenta

W teorii konsumenta zakłada się, iż jest on podmiotem racjonalnym. Dokonując wyborów dąży do osiągnięcia maksymalnych korzyści jakie w danych warunkach może uzyskać z konsumpcji.

Konsument racjonalny opiera się na zasadzie optymalizacji. „(Wprowadzenie do mikroekonomii” M. Rekowski)

1. Wybór pomiędzy konsumpcją bieżącą a przyszłą – dynamiczna teoria konsumpcji

Konsumpcja przyszła – oznacza konieczność bieżących oszczędności, ograniczeniem konsumenta jest jego dochód oraz wysokość stopy procentowej „r”. Konstruujemy linię możliwości rynkowych konsumenta.

1. Punkt B – konsumpcja bieżąca z bieżącego dochodu; C_t+1 = D_t+1 + D_t(1+r); D_t+1 – jest to dochód z okresu przyszłego.

2.Punkt Z; C_t = D_t

3.Punkt A – konsument zadłużający się (konsumpcja bieżąca z bieżącego dochodu + pożyczka); C_t = D_t + pożyczka