(A)Przełomowa podwyżka stóp

Szacuje się, że RPP podniesie stopy procentowe o 0,25%(wzrost do 3,75%)

Na kończącym się dziś posiedzeniu Rada polityki pieniężnej podwyższy stopy procentowe o 0,25% ocenia 8 z 10 ankietowanych ekonomistów. Byłaby to pierwsza decyzja o zmianie głównej stopy NBP od czerwca 2009i wzrosłaby do 3,75%.

(J) Prywatyzacja pod znakiem zapytania

Przedłużający się proces prywatyzacyjny, fiasko w sprawie spółek chemicznych

Minister skarbu będzie musiał się sporo natrudzić, chcąc uzbierać założone na ten rok 15 mld zł przychodu. Resort skarbu pytany, z czego zamierza osiągnąć planowane przychody, nie ma wątpliwości: wskazuje Eneę, Bank Gospodarki Żywnościowej, spółki chemiczne i holding nieruchomościowy. Tyle, że to plan optymistyczny. Dotychczasowa próba prywatyzacji dwóch spółek chemicznych zakończyła się fiaskiem. Bez energetyki więc znów się nie obejdzie. Co prawda Enea miała być sprzedana w 2010 roku, ale ta jedna transakcja mogłaby zasilić budżet kwotą ponad 5,5mld zł.

(A)Nowa „Rodzina na swoim”: ceny mieszkań mogą spaść

Zmiany w rządowym programie nie pomogą deweloperom

Rada ministrów zajmuje się projektem ustawy o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania. Zmiany mają przynieść oszczędności w budżecie. Planuje się zmienić współczynnik pozwalający na określenie max ceny metra kwadratowego lokalu, uprawniającej do dopłat. Ministerstwo infrastruktury proponuje, aby wskaźnik 1,4 obniżyć do 1,2 lub nawet do 1,0. Jeśliby do tego doszło, oznaczałoby to, że chce zamknąć program ,tylko nie wprost. Bo tak taniej oferty praktycznie na rynku by nie było.

(j) Słowniczek pojęć:

1)LTV (z ang. loan to value) to wskaźnik określający wysokość kredytu w stosunku do wartości zabezpieczenia. Jest podstawowym wyznacznikiem przy ustalaniu wysokości oprocentowania. Im niższy współczynnik LTV tym korzystniejsze oprocentowanie może zaproponować nam bank.

W przypadku kredytów na cele mieszkaniowe, przy wysokim LTV (najczęściej ponad 80%) banki wymagają dodatkowego ubezpieczenia tzw. brakującego wkładu własnego.

(a)2)Ekspozycja kredytowa – oznacza należności bilansowe z tytułu kredytów, pożyczek,

limitów zadłużenia, kart kredytowych i obciążeniowych (charge) skupionych

wierzytelności, czeków i weksli, zrealizowanych gwarancji, innych wierzytelności o

podobnym charakterze oraz udzielone zobowiązania pozabilansowe.

(J) 3) Detaliczna ekspozycja kredytowa – ekspozycje kredytowe wobec osób fizycznych,

udzielone na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą lub prowadzeniem

gospodarstwa rolnego

(A)4) Wiarygodność kredytowa – wynik oceny prawdopodobieństwa spłaty zobowiązania w

oparciu o czynniki ilościowe i jakościowe.

(j) 5)Rekomendacja T- zawiera zalecenia KNF’u dotyczące dobrych praktyk w zakresie zarządzania ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych

Poprzedniczka rekomendacji T czyli Rekomendacja S z 2006r

Rekomendacja S wydana przez poprzedniczkę KNF – Komisję Nadzoru Bankowego (KNB)

była krokiem we właściwym kierunku, ale nie spełniła wszystkich oczekiwań. Rekomendacja S zalecała, aby przy liczeniu zdolności kredytowej klienta ubiegającego się o kredyt walutowy, zakładać że kredyt jest o 20% wyższy niż złotowy. Niedoskonałość tego rozwiązania polegała na tym, że nie określono bazy do wyliczania owych 20% - nie określono parametrów liczenia zdolności kredytowej. W praktyce oznacza to, że banki mogły dostosowywać procedury badania zdolności kredytowej do wnioskowanego przez klienta kredytu, co miało negatywny wpływ na jakość portfela kredytowego. Badanie ankietowe, jakie UKNF przeprowadził niezwłocznie po przejęciu nadzoru bankowego ujawniło słabości procesu zarządzania ryzykiem kredytowym w bankach. W szczególności ujawniono powszechną praktykę akceptacji nadmiernego obciążania długiem dochodów kredytobiorcy, przyjmowania niskiego progu kosztów utrzymania oraz finansowania kredytu ponad wartość zabezpieczenia. Rekomendacja T uszczelnia i dopełnia zalecenia Rekomendacji S, określając minimalną wielkość buforu na pokrycie ewentualnych skutków ryzyka kursowego, jaką bank powinien przyjąć wyliczając wartość zadłużenia do wartości zabezpieczenia przy kredytach walutowych (10% dla kredytów do 5 lat, 20% dla kredytów powyżej 5 lat).

(a)Zalecenia Rekomendacji T mówią na temat:

1. Zarządzania ryzykiem kredytowym i jego kontroli, w tym: 

• zadań zarządu i rad nadzorczych w ramach odpowiedzialności za politykę zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych wobec gospodarstw domowych oraz kontroli nad nią, obejmujące m.in. okresowe oceny polityki i, w przypadku zaistnienia nowych okoliczności, jej modyfikacje;

• systemów stałego monitorowania całego portfela ekspozycji kredytowych wobec gospodarstw domowych;

• systemów informatycznych, baz danych i narzędzi analitycznych pozwalających na pomiar ryzyka związanego z ekspozycjami kredytowymi wobec gospodarstw domowych;

• wewnętrznych limitów ograniczających ryzyko kredytowe;

• określenia procedur stosowanych w przypadku zagrożonych ekspozycji kredytowych;

• rozdzielenia funkcji związanych z pozyskiwaniem klientów i sprzedażą produktów oraz bezpośrednią analizą wniosków kredytowych, oceną ryzyka i podejmowaniem decyzji kredytowych.

(j)2. Identyfikacji, pomiaru i akceptacji ryzyka, zgodnie z którymi bank powinien: 

• dokonać oceny zdolności kredytowej gospodarstwa domowego i wiarygodności kredytowej osób odpowiedzialnych za spłatę zobowiązań na podstawie kompletnych, wiarygodnych oraz zgodnych ze stanem faktycznym i prawnym informacji;

• uwzględnić wszelkie elementy, które mogą mieć istotny wpływ na zdolność kredytową gospodarstwa domowego do obsługi zobowiązań (m.in. dochody faktycznie pozostające do dyspozycji gospodarstwa domowego po potrąceniu wszelkich należnych podatków, opłat, składek i innych obciążeń  o podobnym charakterze, wydatki, warunki makroekonomiczne);

• uwzględnić w ocenie zdolności kredytowej wszystkie wydatki gospodarstwa domowego osób zobowiązanych do spłaty zobowiązania, biorąc pod uwagę poziom dochodów, ilość osób składających się na gospodarstwo domowe, ich status społeczny, mieszkaniowy, miejsce zamieszkania, obsługę zobowiązań istniejących i wnioskowanych;

• w przypadku udzielania kredytów w walutach obcych analizować zdolność kredytową klienta przy założeniu, że stopa procentowa dla kredytu walutowego jest równa co najmniej stopie procentowej dla kredytu złotowego, a kapitał kredytu jest większy o 20 proc., a jeżeli  dochody gospodarstwa domowego uzyskiwane są w walucie innej niż waluta, w jakiej oferowany jest kredyt, to maksymalna relacja zadłużenia z tytułu oferowanego produktu do dochodów powinna być ustalona z zachowaniem dodatkowego bufora bezpieczeństwa;

• zakładać, że maksymalny poziom wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i finansowych do dochodów gospodarstwa domowego nie powinien być wyższy niż 50 proc.;

• zwrócić uwagę na aktualność dokumentów niezbędnych do analizy zdolności kredytowej;

• monitorować zdolność kredytową kredytobiorcy.

(a)3. Zabezpieczenia ekspozycji kredytowej, zgodnie z którym bank powinien: 

• badać poziom LtV przed podjęciem decyzji o udzieleniu kredytu, a także w trakcie trwania umowy kredytowej;

• przy ustalaniu poziomu LtV uwzględniać m.in. okres trwania umowy, rodzaj zabezpieczenia, walutę ekspozycji kredytowej;

• przyjąć bufor dla pokrycia skutków zmian wielkości wskaźnika LtV spowodowanych zmianą kursu waluty lub niedopasowaniem waluty ekspozycji i waluty, w której wyrażona jest wartość zabezpieczenia na poziomie min. 10 proc. dla kredytów do 5 lat i min. 20 proc. dla kredytów powyżej 5 lat;

• posiadać procedury i narzędzia do ustalenia, weryfikacji i aktualizacji wartości zabezpieczenia ekspozycji kredytowej;

• monitorować zmiany zachodzące na rynkach podstawowych typów przyjmowanych zabezpieczeń;

• posiadać procedury pozwalające na podjęcie szybkich środków zaradczych w przypadku nieprzewidzianego spadku wartości zabezpieczeń.

(j)4*. Relacji z klientami, zgodnie z którymi bank powinien m.in. :

• przed zawarciem umowy dostarczyć klientowi w formie pisemnej wszelkich informacji istotnych dla oceny ryzyka i kosztów związanych z kredytem;

• na prośbę klienta udostępnić projekt umowy z wyprzedzeniem, zapewniając czas niezbędny do zapoznania się z umową i jej analizy;

• regularnie informować klienta w formie pisemnej lub innej za zgodą klienta o wszelkich zmianach, które mają wpływ na warunki umowy kredytowej, w tym także na poziom obciążeń z tytułu spłaty rat;

• zapewnić nieodpłatny dostęp do informacji o kursach walut, także w postaci odrębnego zestawienia o stosowanych przez bank spreadach walutowych;

• umieścić w umowie o kredyt m.in. informacje o opłatach i innych kosztach związanych z udzieleniem kredytu, terminie i sposobie wykonywania uprawnień do odstąpienia od umowy przez kredytobiorcę, a przy kredytach w walucie obcej lub indeksowanych kursem waluty obcej dodatkowo m.in. informacje dotyczące sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego, w szczególności, wyliczana jest kwota uruchamianego kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty i spłaty kredytu; iż zmiana kursu walutowego będzie miała wpływ na wartość ekspozycji kredytowej oraz wysokość rat kapitałowo-odsetkowych, a zmiana spreadu walutowego będzie miała wpływ na wyrażoną w złotych wysokość uruchamianego kredytu oraz rat kapitałowo-odsetkowych.

 ( * Zalecenia te znajdują się w obowiązującej już Rekomendacji S lub przygotowywanych propozycjach zmian w Rekomendacji S.)

(a)5. Raportowania realizacji polityki zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych wobec gospodarstw domowych oraz poziomu ryzyka z tytułu tych ekspozycji. 

6. Kontroli wewnętrznej w procesie zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych wobec gospodarstw domowych. 

(J)Wprowadzenie postanowień rekomendacji w życie:

Została opublikowana w lutym 2010r, w życie natomiast weszła częściowo VIII, (część ta nakazuje bankom m.in., by wymagały od swoich klientów wyższych zabezpieczeń i wkładu własnego. Np. w przypadku kredytów walutowych wkład własny klienta powinien wynieść co najmniej 10 proc., gdy kredyt jest udzielany na okres do 5 lat, i co najmniej 20 proc. w przypadku kredytów udzielanych na ponad 5 lat), regulacje, które weszły w życie 23XII m.in. nakazują bankom, by przy ocenie zdolności kredytowej klientów przyjmowały obiektywny poziom ich zadłużenia..

(A)Jej wprowadzeniu towarzyszyło szerokie zainteresowanie zarówno sektora bankowo – finansowego jak i branży nieruchomościowej. Obawiano się, iż Rekomendacja T ograniczy udzielanie kredytów osobom fizycznym, z naciskiem na kredyty mieszkaniowe. Zostało to wykorzystane w materiałach branżowych, które gorąco zachęcały konsumentów do nabycia nieruchomości przed wprowadzeniem Rekomendacji T. Tymczasem, jak się okazało, regulacje zawarte w Rekomendacji dotyczą w rzeczywistości ograniczenia ryzyka dla obu stron umowy kredytowej. Ich celem nie było bowiem zmniejszenie portfela kredytowego banków, a w konsekwencji wzrost cen nieruchomości, ale raczej zwiększenie świadomości i banków i klientów w kwestii udzielania kredytów i spłaty zobowiązań z tym związanych.

(J)"Standardy wyznaczone przez rekomendację są pasami bezpieczeństwa dla rynku - nie tylko dla banków, ale też dla klientów. Zalecenie zadłużania się do maksimum połowy dochodów jest szczególnie ważne dla osób zarabiających poniżej średniej" - poinformowała PAP Marta Chmielewska-Racławska z Urzędu KNF.

Wskazała przykład rodziny, która z 2000 zł dochodu wyda na spłatę rat 1000 zł, do tego zapłaci czynsz i rachunki. "Na ‘życie’ zostanie jej pewnie mniej niż 500 zł miesięcznie. Pytanie, czy ta kwota to dużo czy mało" - mówi Chmielewska-Racławska.
Przypomniała również, że z deklaracji banków wynika, że rekomendacja T już jest stosowana. Jej zdaniem wzrost udziału kredytów spłacanych nieterminowo do 16,9 proc. (w przypadku kredytów konsumpcyjnych na koniec października zeszłego roku) pokazuje, że w przeszłości banki udzielały kredytów także tym osobom, które nie miały wystarczająco dobrej i stabilnej sytuacji finansowej. Z kolei klienci zaciągali kredyty zbyt pochopnie.

"Z danych Biura Informacji Kredytowej wynika, że klienci przekredytowani (wartość płaconych przez nich rat kredytowych przewyższa miesięczny budżet - PAP) mają zwykle dochody niższe niż pozostali kredytobiorcy, tj. poniżej przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce. Ta grupa jest obarczona najwyższym ryzykiem zaprzestania spłaty swoich zobowiązań, a to może oznaczać odcięcie od możliwości korzystania z usług finansowych" - ostrzegła Chmielewska-Racławska.

(a) Rynek kredytów mieszkaniowych i wpływ rekomendacji nadzoru finansowego

Ważnym czynnikiem moderującym sytuację na rynku kredytów hipotecznych jest opracowana przez KNF Rekomendacja T.

Główne zapisy:

1. miesięczna suma rat wszystkich spłacanych kredytów nie może wynieść więcej niż:50% dochodu netto przy jego poziomie nieprzekraczającym średniej krajowej dla dochodu wyższego od tej średniej granica wynosi 65%(funkcja zabezpieczająca przed przekredytowaniem)

(j) 2. banki zostały zobowiązane do przeprowadzania symulacji wahań zdolności kredytowej klientów w zmieniających się warunkach makroekonomicznych(funkcja informacyjna i ostrożnościowa)

3. banki powinny także wymagać wkładu własnego na poziomie:

10% w przypadku kredytów walutowych zaciąganych na okres odpowiednio do 5 lat

20% na okres powyżej 5 lat

(funkcja zabezpieczająca przed ryzykiem kursowym i przekroczeniem dopuszczalnego LTV)

(a) Skutki Rekomendacji T na rynku nieruchomości

Zgodnie z nowymi zaleceniami banki mają zaostrzyć politykę kredytową. Rekomendacja zakłada m.in., iż maksymalny bezpieczny poziom zobowiązania z tytułu spłaty rat zaciąganych kredytów i pożyczek nie powinien przekraczać 50% dochodów osób o średnich zarobkach. Aby uzyskać kredyt o oczekiwanej wartości, potencjalni kredytobiorcy będą musieli legitymować się dochodem wyższym nawet o 44% niż dotychczas. Dodatkowo, zalecane jest posiadanie co najmniej 20% wkładu własnego, co oznacza, że przy zakupie mieszkania za 300 tyś. trzeba będzie mieć minimum 60 tyś. Jednakże czasach kryzysu większość banków już wcześniej zaostrzyła procedury przyznawania kredytów, można więc stwierdzić, że zapisy Rekomendacji T są raczej podsumowaniem istniejącego stanu rzeczy niż rewolucją. Jej zapisy w gruncie rzeczy stanowią zabezpieczenie przed zbyt łagodną polityką banków w czasach kolejnego okresu prosperity. Wpływ tych przepisów na bieżącą sytuację na rynku kredytów hipotecznych jest –jak dotąd –nieistotny.

Zmiany w ofercie wprowadzić musiały m.in. Bank DnB Nord i Getin Noble Bank. Zdecydowana większość instytucji nie musiała robić nic, co oznacza, że i klientom nic złego się nie stanie. Ubezpieczeń niskiego wkładu nie wymagają Bank BPH, Bank Pekao, Bank Zachodni WBK i Polbank, jednak nie udzielają one kredytów walutowych bez wkładu własnego, zatem rekomendacja 18.5 na razie ich oferty nie dotyczy.

(j) Rekomendacja T, a kredyty walutowe

18 rekomendacja w pkt. 5 zawiera zapis dotyczący relacji wysokości kredytów walutowych do wartości nieruchomości (LTV) o czym było wspomniane przed chwilą.
Jak w takim razie z zapisem tym zamierzają sobie poradzić banki? Nadwyżka ponad 80 proc. LTV będzie przez klienta ubezpieczana. Tak zresztą dzieje się już obecnie.

Co na to nadzór? Oto fragmenty oficjalnej interpretacji Komisji Nadzoru Finansowego, jaką otrzymał Gold Finance: „Każdy bank określa, dla danego rodzaju kredytu maksymalny akceptowalny poziom wskaźnika LTV. Uwzględniając 20 proc. bufor bezpieczeństwa bank może zmniejszyć kwotę udzielonego kredytu lub zwiększyć wartość zabezpieczenia. Elementem zabezpieczania i ograniczania ryzyka z tytułu detalicznych ekspozycji kredytowych może być przeniesienie przez bank skutków ryzyka kredytowego na ubezpieczyciela. Jest to jedna z możliwych do zastosowania przez bank metod. Zabezpieczeniem może być również np. hipoteka na nieruchomości, zastaw, blokada rachunku bankowego lub kaucja. Należy przy tym pamiętać, że zabezpieczenie powinno zapewnić odzyskanie zaangażowanej sumy kredytowej wraz z odsetkami, prowizjami, w przypadku braku spłaty kredytu z podstawowego źródła spłaty.”

(a) Rekomendacja T istotnie ograniczy dostępność kredytów walutowych ale należy podkreślić, że wprowadzone restrykcje nie dotkną najpopularniejszych na rynku kredytów w programie Rodzina na swoim. Większość mieszkań z naszej oferty spełnia warunki rządowych dopłat dlatego nie obawiamy się spadku popytu spowodowanego zaostrzeniem polityki kredytowej - mówi Bartłomiej Rzepa, prezes Wawel Service.
Nowe reguły przyznawania kredytów mają obowiązywać przez najbliższe lata.

(j)kredyt w walucie obcej

Dla niewielkiej grupy klientów duże znaczenie ma punkt 24.4, nakazujący bankom wypłacić kredyt bezpośrednio w walucie obcej, jeśli tego będzie chciał klient. To pozwoli tanio zrefinansować kredyty walutowe z wysoką marżą, zaciągnięte np. w połowie 2009 r., gdy średnia marża kredytu w euro wynosiła ponad 3,8 pkt proc. Dziś jest to około 2,7 pkt proc., a na rynku znaleźć można oferty marży równej np. 2 pkt proc.

Wypłata nowego kredytu bezpośrednio w walucie (dzięki rekomendacji T) i możliwość wpłacenia tych pieniędzy dotychczasowemu bankowi w ten sam sposób (dzięki rekomendacji S II) pozwala oszczędzić na spreadzie walutowym i zmienić kredyt na korzystniejszy.

(A)W ciągu tygodnia przeniesiemy konto
Od 1 stycznia w Polsce zacznie obowiązywać rekomendacji dotycząca przenoszenia rachunków bankowych. Rekomendacja ma zastosowanie do przenoszenia przez klienta indywidualnego rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego, oraz usług płatniczych i informacji powiązanych z tym rachunkiem, lub salda tego rachunku. Dzięki wprowadzonym zamianom zarówno dotychczasowy bank, jak i nowy bank bezpłatnie udzielą klientowi jasnych i pełnych informacji dotyczących procesu przeniesienia rachunku. Podobnie jak w innych krajach europejskich, także i w naszym kraju „nowy bank” będzie, na życzenie klienta, działać jako główny punkt kontaktowy, tj. przyjmować od klienta wszelkie dyspozycje oraz pełnomocnictwa, przejmie kontakty z dotychczasowym bankiem w imieniu klienta, udzieli pomocy w poinformowaniu stron trzecich (np. pracodawców, ZUS itp.) o szczegółach nowego rachunku bankowego itp. Przeniesienie danej usługi płatniczej do nowego banku może odbywać się wyłącznie w przypadku, gdy jest on dostępny w ofercie nowego banku. Po przeniesieniu jego obsługa przebiegać będzie zgodnie z zasadami obowiązującymi w nowym banku. W celu utrzymania ciągłości płatności otrzymywanych i dokonywanych przez klienta, jest on zobowiązany ustanowić dokładną datę, do której jego płatności mają być realizowane przez dotychczasowy bank i od której - przez nowy bank.
W terminie 7 dni roboczych nowy bank powinien przekazać do dotychczasowego banku pełnomocnictwa oraz ustanowić usługi płatnicze.
(j)Klient nie będzie obciążany żadnymi opłatami wynikającymi z błędów popełnionych przez banki w procesie przeniesienia rachunku. Wprowadzono jednak zapis, że bank może pobierać opłaty za czynności niestandardowe np. przekazywanie informacji wykraczających poza zakres niezbędny do przeprowadzenia procesu przeniesienia rachunku lub usług płatniczych.
Klient musi pamiętać iż przeniesienie rachunku do nowego banku nie zwalnia go ze zobowiązań wobec dotychczasowego banku wynikających na przykład ze spłacanego kredytu czy niespłaconych transakcji kartą płatniczą wydaną do przenoszonego rachunku.