Skrypt z KPA ćwiczenia

Rozdział II

Zasady ogólne KPA

Idea stosowania prawa:

Pierwotne:

1. zasada praworządności działania organu administracji publicznej i dbałości o praworządne działanie stron i uczestników postępowania – działanie na podstawie prawa, ustalenie normy, stanu faktycznego, subsumpcja i rozstrzygnięcie merytoryczne

2. zasada prawdy obiektywnej – zobowiązanie organu do podjęcia wszelkich kroków koniecznych do rozstrzygnięcia i wyjaśnienia sprawy, może co do tego zbierać materiał dowodowy konieczny do wydania decyzji

3. zasada uwzględniania w postępowaniu i przy rozstrzygania spraw interesu społecznego i słusznego interesu jednostki –

4. zasada czynnego udziału stron w postępowaniu – można od niej odstąpić gdy jest zagrożenie życia i bezpieczeństwa; strona może wypowiadać się, ma wgląd w akta

Pochodne:

1. zasada ogólna dwuinstancyjności – znajduje odpowiednio zastosowanie, odnosi się tylko do postanowień, na które z mocy wyraźnego przepisu ustawy przysługuje zażalenie

2. zasada trwałości decyzji administracyjnej – od decyzji ostatecznej co do zasady nie ma odwołania (chyba że tryby nadzwyczajne)

3. zasada ogólna sądowej kontroli decyzji administracyjnej – możliwość udzielenia ochrony prawnej, prawo do procesu, żądania wydania decyzji zgodnej z prawem.

Kultura administrowania:

1. zasada przekonywania – wyjaśnianie stronom przesłanek w celu niestosowania przymusu

2. zasada udzielania informacji faktycznej i prawnej stronom oraz niezbędnej informacji prawnej stronom i uczestnikom postępowania – o okolicznościach faktycznych i prawnych, organ czuwa aby strona nie została poszkodowana przez nieznajomość prawa, udziela wskazówek, rad, pouczeń o możliwości odwołania

3. zasada ugodowego załatwiania spraw o spornych interesach stron –

4. zasada budzenia zaufania obywateli do organów państwa - chodzi o to aby czynności postępowania były prowadzone rzetelnie, a ustalenia wiarygodne i wolne od tendencyjności. Istotne znaczenie ma stabilizacja linii orzecznictwa i przewidywalność rozstrzygnięć. Znajduje się tu zasada proporcjonalności, przewidywania rozstrzygnięć, równości stron, uczciwości i uprzejmości

Kultura techniczno-procesowa:

1. zasada ogólna szybkości i prostoty postępowania - Istotą tej zasady jest zapobieganie nieuzasadnionej zwłoce.

2. zasada pisemności

Rozdział V

Źródła prawa o postępowaniu administracyjnym

Kodeks postępowania administracyjnego – nie są wyczerpujące, jest tu sporo odesłań co przepisów odrębnych dotyczące terminów. Zapewniają elastyczność regulacji. Są też delegacje do wydania przepisów wykonawczych (RM)

Przesłanki pozytywne stosowania KPA:

• Postępowanie będzie prowadzić organ administracji publicznej, właściwy rzeczowo, miejscowo i instancyjnie

• Sprawa we właściwości tego organu;

• Sprawa o charakterze indywidualnym-sprawa podwójnie konkretna

• Przepisy dają podstawę do rozstrzygnięcia sprawy przez wydanie decyzji administracyjnej

Przesłanki negatywne:

• Sprawy karne skarbowe

• Sprawy podatkowe

• Przedstawicielstwa dyplomatyczne i urzędy konsularne oraz immunitety dyplomatyczne o konsularne; zwyczaje międzynarodowe

• Sprawy nadrzędności i podległości organizacyjnej i służbowej

Sprawy sporów o właściwość

KPA nie zawiera przepisów procesowych dotyczących czynności podejmowanych przy rozpatrywaniu tych sporów, a jedynie określna właściwe do tego organy, które w trybie wewnętrznym podejmują rozstrzygnięcie, który organ jest właściwy. W KPA wskazuje się na sąd administracyjny w sprawach tego typu sporów między organem adm. publicznej a organem samorządu terytorialnego oraz określa podmioty legitymowane do wniesienia wniosku w tej sprawie. Rozstrzygnięcie takiego sporu następuje w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

Postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń

Prowadzone przez organy administracji publicznej, a mogą w nim uczestniczyć osoby ubiegające się o wydanie zaświadczenia potwierdzającego tylko zaistniałe wcześniej określone fakty lub prawa. Czynności z tym związane mogą się ograniczać do sprawdzenia ewidencji, rejestrów lub innych dokumentów, wyjątkowo wdraża się postępowanie wyjaśniające w celu sprecyzowania faktów lub prawe danej osoby.

Postępowanie w sprawach skarg i wniosków oraz petycji

jest to postępowanie o zakresie stosowania najszerszym pod względem podmiotowym, ponieważ stosuje się je przed wszystkimi organami państwowymi, organami państwowych jednostek organizacyjnych, organami samorządu każdego rodzaju, w każdym przypadku, gdy zostanie wniesiona skarga, a więc jeśli ktokolwiek wyrazi swoje niezadowolenie z działalności tych jednostek albo gdy ktokolwiek wniesie wniosek, tzn. złoży propozycję ulepszenia działalności. Skardze lub wnioskowi można nadać formę petycji. To postępowanie również odbywa się przed organami organizacji lub instytucji społecznych, ale tylko w zakresie wykonywanych przez nie zadań zleconych z zakresu administracji publicznej.

Rozdział VI

Pojęcie, rodzaje, stadia, tryby i instytucje

Postępowanie administracyjne - jest to regulowany przez prawo procesowe ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy administracji publicznej oraz inne podmioty postępowania w celu rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej w formie decyzji administracyjnej, jak i ciąg czynności procesowych podjętych w celu weryfikacji decyzji administracyjnej

Rodzaje:

• Postępowanie ogólne – regulowane KPA jest postępowaniem, w którego trybie następuje rozpoznanie i rozstrzygnięcie większości spraw administracyjnych (np. zmiana nazwiska, pozwolenia budowlane, koncesje).

• Postępowanie szczególne – postępowanie, w którego trybie następuje rozpoznanie i rozstrzygnięcie spraw określonego rodzaju. Postępowaniem takim jest postępowanie podatkowe.

Tryby:

1. Postępowanie główne

Jego przedmiotem jest rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej w trybie i formie przewidzianych przez przepisy prawa procesowego zgodnie z przepisami prawa materialnego. Możemy wyróżnić w ramach tego postępowania postępowanie:

a) toczące się przed organem I Instancji

b) toczące się przed organem II Instancji w razie wniesienia odwołania przez legitymowane podmioty

Wniesienie odwołania przenosi na organ II Instancji kompetencję do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy.

1. Postępowanie nadzwyczajne

Przedmiotem jest przeprowadzenie weryfikacji decyzji wydanej w postępowaniu głównym. Istotą jest stworzenie gwarancji represyjnych zrealizowania celu postępowania głównego – wydania decyzji w pełni prawidłowej. Równocześnie występują pewne elementy samodzielności, jak odrębny przedmiot postępowania oraz to, że wynik tych postępowań nie zawsze musi wpłynąć na byt prawny decyzji wydanej w postępowaniu głównym. Na system nadzwyczajnych trybów postępowania uregulowanych w KPA i o.p. składają się:

a) postępowanie w sprawie wznowienia postępowania. Celem jest stworzenie możliwości prawnej ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy zakończonej decyzją ostateczną, jeśli to postępowanie było dotknięte kwalifikowaną wadliwością procesową. Tryb ten stosuje się odpowiednio do postanowień!

b) postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji. Celem jest ustalenie, czy decyzja nie jest dotknięta kwalifikowaną wadą, przede wszystkim materialnoprawną, powodującą jej nieważność. Postępowanie, w razie ustalenia potwierdzającego wadę, kończy się wyeliminowaniem decyzji z obrotu prawnego, bez merytorycznego rozstrzygania sprawy. Tryb stosuje się odpowiednio do postanowień!

c) postępowanie mające na celu, w przypadku wystąpienia wskazanych przepisami przesłanek, uchylenie, zmianę decyzji prawidłowej bądź dotkniętej wadami niekwalifikowanymi

Stadia:

1. Stadium wstępne – obejmuje czynności wszczęcia postępowania oraz czynności procesowe mające na celu zbadanie dopuszczalności wszczęcia postępowania w określonej sprawie

2. Stadium postępowania wyjaśniającego – obejmuje ciąg czynności procesowych, których celem jest ustalenie stanu faktycznego sprawy, dającego podstawy do zastosowania normy prawa materialnego

3. Stadium podjęcia decyzji – rozstrzyga sprawę indywidualną konkretnej osoby

Instytucje procesowe:

• Instytucje-organy – status i działanie są uregulowane prawnie

• Instytucje-mechanizmy – reguły prawne rządzące instytucją-organem lub sytuacją prawną, np. organy, strona, podmiot na prawach strony.

• INSTYTUCJĄ PRAWNĄ będzie pojęcie instancji administracyjnej i toku tych instancji. Wyraźny jest bowiem związek przepisów ustrojowych i prawa materialnego oraz przepisów procesowych w kształtowaniu toku instancji administracyjnych, przez które przechodzi sprawa, zanim zostanie w niej wydana ostateczna decyzja.

Rozdział XI

Przedmiot postępowania

Przedmiot postępowania administracyjnego- sprawa administracyjna, gdzie istnieje stosunek prawny regulowany przez materialne przepisy prawa, określające prawa i obowiązki.

Jako obiekt regulacji prawnej - jest to pewien zbiór reguł, które powinny się odnosić wyłącznie do samego podejmowania decyzji stosowania prawa. Przepisy postępowania administracyjnego są źródłem norm prawnych formalnych, tworzących reguły stosowania prawa. Istnieje dopóty, dopóki jest utrzymany związek procedury ze sferą prawa materialnego, a gdy go nie ma, jest bezprzedmiotowość postępowania.

Elementy pojęcia przedmiotu:

• Sprawa – musi być określona podstawa prawna z przepisów powszechnie obowiązujących kwalifikująca sprawę

• Akt administracyjny indywidualny – decyzja lub postanowienie ; umocowanie dotyczące określonych stosunków społecznych lub gospodarczych. Stosunki powstają z mocy prawa, z decyji, pośrednio lub bezpośrednio.

• Organ legitymowany i strona

Postępowanie jurysdykcyjne - elementami konstrukcyjnymi są pojęcia: strony, interesu prawnego, decyzji administracyjnej. konieczny jest tu w każdej kategorii spraw wyraźny przepis prawa przedmiotowego, który w tym zakresie stwarza możliwość drogi procesu administracyjnego.

Obowiązujący tekst KPA zawiera pojęcie „indywidualna sprawa rozstrzygana w drodze decyzji administracyjnej”, która pozostaje we właściwości organów administracji publicznej, obejmującej administrację rządową centralną i terenową, organy JST i inne podmioty wykonujące zlecone funkcje administracji publicznej.

Przedmiot postępowania administracyjnego – tworzą takie przypadki decyzji stosowania prawa przez organy administracji publicznej, w których te organy są wprost powołane przepisami prawa publicznego do orzekania, w razie sporu o prawo lub w razie nieustalenia prawa, w drodze zewnętrznego aktu administracyjnego indywidualnego (decyzja/postanowienie/ugoda), w prawnie uregulowanym trybie podejmowania decyzji stosowania prawa, zapewniającym jej standard zgodny z ideą decyzji praworządnej.

Normy proceduralne - są takim podsystemem, który jest uporządkowany wewnętrznie, a wyznacza on kolejność czynności procesu decyzyjnego, przez co standaryzuje czynności różnych organów oraz stron i innych uczestników postępowania.

Przedmiot procesu administracyjnego – jest to konkretna sprawa indywidualnego podmiotu, w której na podstawie przepisów prawnych powszechnie obowiązujących organy administracji publicznej są władne podjąć decyzję administracyjną albo orzekając w niej o uprawnieniach lub o obowiązkach indywidualnych podmiotu, albo stwierdzając w niej o niedopuszczalności takiego orzekania

Sprawa indywidualna – tzn. konkretna w podwójnym znaczeniu; dotyczy indywidualnej osoby fizycznej, osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej oraz odnosi się do indywidualnie oznaczonego uprawnienia lub obowiązku; jest pojęciem prawnym.

W sprawach podatkowych dotyczących poszczególnych ich rodzajów najpierw trzeba ustalić przedmiot podatku, a dopiero na tej podstawie z uwzględnieniem zróżnicowania praw i obowiązków (sytuacji podatkowej) określa się podmiot obowiązku podatkowego, a w dalszym biegu sprawy – zobowiązania podatkowego.

Konieczne było zwrócenie uwagi na rangę podstawy prawnej działania organu administracyjnego oraz trzeba było uwzględnić pkt wyjścia rozważań, że przed organem prowadzącym postępowanie w konkretnej sprawie występuje alternatywa:

- ALBO musi rozstrzygnąć sprawę merytorycznie, usuwając stan nieustalenia prawa lub przesądzając spór co do prawa

- ALBO musi wydać decyzje o umorzeniu postępowania, stwierdzając wiążąco jego bezprzedmiotowość czyli brak prawnych możliwości orzekania co do istoty sprawy – jej przedmiotu

Rozdział XII

Czynności procesowe postępowania administracyjnego

Notatki

Rozdział XIII

Dowody i postępowanie wyjaśniające

Notatki

Rozdział XIV

Orzekanie w sprawie indywidualnej w postępowaniu administracyjnym

Notatki

Rozdział XV

Weryfikacja decyzji i postanowień w toku instancji administracyjnych

Notatki

Rozdział XVI

Zagadnienie wadliwości decyzji administracyjnej

Decyzja administracyjna jest prawidłowa, jeżeli łącznie spełnia dwie przesłanki:

1. Jest zgodna z normami prawa materialnego prawa administracyjnego

2. Została wydana zgodnie z normami prawa procesowego prawa administracyjnego

Decyzja, która narusza normy materialne lub procesowe jest wadliwa. Teoria wadliwości decyzji administracyjnej musi pogodzić ze sobą wymagania interesu ogólnego oraz interesu jednostkowego musi również godzić ze sobą wymagania wynikające z zasady praworządności oraz trwałości decyzji administracyjnej. Pojawia się zagadnienie gradacji wad decyzji – tylko określony ciężar gatunkowy wad powoduje zastosowanie sankcji w zakresie skutków prawnych decyzji w postaci albo sankcji wzruszalności decyzji, albo też sankcji nieważności decyzji.

Koncepcja nieważności decyzji - decyzje nieważne nie wywołują skutku prawnego od momentu wydania, są aktami pozornymi, nieistniejącymi, niemającymi mocy prawnej. Adamiak się nie zgadza, bo akt pozorny nie wchodzi do obrotu prawnego, nie ma cechy prawomocności, nikt tym aktem nie będzie związany ani też nie będzie potrzeby eliminowania go z obrotu prawnego przy zastosowaniu tryby określonego przepisami prawa. Decyzja nieważna istnieje, bo istnieje tzw. zewnętrzny stan faktyczny czynności prawnej, jednakże ze względu na wady, jakimi dotknięta jest decyzja, nie będzie ona zdolna do wywołania skutku prawnego.

Koncepcja wzruszalności jest inne, bo uznaje się, że decyzje wzruszalne wywołują skutki prawne, mają moc obowiązującą do czasu ich usunięcia z obrotu prawnego.

Skutkiem prawnym decyzji administracyjnej będzie powstanie, zmiana, wygaśnięcie konkretnego stosunku prawnego lub też stwierdzenie istnienia albo nieistnienia tego stosunku. Z momentem wejścia do obrotu prawnego decyzja wywołuje skutki prawne.

Decyzja administracyjna oraz op korzysta z atrybutu domniemania prawidłowości, co oznacza, że ma ona moc obowiązującą dopóki nie zostanie we właściwym trybie wyeliminowana z obrotu prawnego przez wydanie decyzji stwierdzającej nieważność innej decyzji. W naszym systemie prawnym tym samym nie mamy do czynienia z decyzjami administracyjnymi nieważnymi z mocy samego prawa (ustawodawca zawsze może wprowadzić wyjątki).

KPA i o.p. wprowadzają również przesłanki niedopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji, a zatem wykluczają dopuszczalność eliminacji decyzji z obrotu prawnego. Decyzja podjęta w takim przypadku stanowi jedynie rozstrzygnięcie, że kwestionowana decyzja została wydana z naruszeniem prawa, bez stwierdzenia jej nieważności. Warto dodać, że jeśli nie pojawi się wniosek w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji lub zaniechane zostanie wszczęcie postępowania z urzędu to decyzja obarczona wadami, pozostanie w obrocie prawnym.

Różnice między decyzjami nieważnymi a wzruszalnymi

• Decyzje nieważne to takie, których skutki prawne nie są uznane przez prawo.

• Wzruszalne zaś będą te decyzje, których skutki prawne są przez prawo uznane, ale które są pozbawione zdolności do wywoływania skutków prawnych w przyszłości.

Rodzaje wadliwości

• wadliwość materialnoprawną – powoduje sankcję nieważności decyzji.

• wadliwość procesowoprawną - powoduje sankcję skutkującą wzruszalnością decyzji w trybie wznowienia postępowania

(Rażące naruszenie prawa - i ta i ta wadliwość, sankcja niezgodności decyzji z prawem, organ wskazuje że decyzja została wydana z naruszeniem prawa, nie stwierdza nieważności decyzji.)

Decyzja nieistniejąca - zachowanie faktyczne, zmierzające do wywołania skutków prawnych, któremu brak jest konstytutywnego elementu danego aktu, które to zachowanie z pozoru przedstawia się jako czynność prawna. W tym miejscu należy wyróżnić dwie sytuacje:

1. Nieistnienie postępowania administracyjnego – decyzje wydane w nieistniejącym postępowaniu zawsze będą decyzjami nieistniejącymi. Z istoty postępowania wynika, że muszą one się toczyć, gdy występują w nim co najmniej dwa podmioty (strona, zdolny prawnie organ administracji publicznej). Brak jednego z tych podmiotów powoduje nieistnienie postępowania;

2. Wydanie decyzji nieistniejących w postępowaniu administracyjnym – do decyzji nieistniejących należy zaliczyć decyzje niezawierające wymaganych przepisami cech zewnętrznych oraz decyzje niedoręczone (nieogłoszone) stronie. Decyzja musi odpowiadać określonym co do jej struktury przesłankom jako prawnej wypowiedzi organu

Decyzje nieistniejący NIE KORZYSTACJĄ z domniemania prawidłowości i NIE WCHODZĄ do obrotu prawnego. Stwierdzenie ich nieistnienia może nastąpić bez szczególnych wymagań co do trybu i formy oraz w każdym czasie.

Rozdział XVII

Weryfikacja postanowień i decyzji w trybach nadzwyczajnych

System nadzwyczajnych trybów postępowania składa się z:

1. Postępowania w sprawie wznowienia postępowania - instytucją procesową stwarzającą prawną możliwość ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej decyzją ostateczną, jeśli postępowanie, w którym ona zapadła, było dotknięte kwalifikowaną wadliwością procesową, występują tu elementy i nadzoru i zaskarżenia.

Następuje z urzędu w formie postanowienia:

-z własnej inicjatywy,

-na skutek wniosku organizacji społecznej,

-w wyniku skargi powszechnej przez osobę III

-sprzeciw prokuratora

bądź na żądanie strony – ma miesiąc od dnia gdy dowiedziała się o przesłance

Postanowienie o wznowieniu otwiera postępowanie rozpoznawcze czyli ustalenie istnienia podstaw wznowienia postępowania oraz przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego w celu rozstrzygnięcia istoty sprawy będącej przedmiotem weryfikowanej decyzji ostatecznej, przed organem I instancji. Organ odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, uchyla ją i wydaje nową(termin 10 lat max), decyzja stwierdzająca niezgodność zaskarżonej decyzji z prawem (roszczenie o odszkodowanie)

Przesłanki:

- Rozstrzygnięcia sprawy decyzją ostateczną

- Wystąpienia jednej z podstaw prawnych wznowienia postępowania:

1. Dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe

Wznowienie postępowania na tej podstawie następuje, gdy wystąpią ŁĄCZNIE trzy przesłanki:

1. W postępowaniu dowodowym prowadzonym w sprawie skorzystano z fałszywego dowodu

2. Sfałszowanie dowodu musi być stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu (w podatkach – tylko prawomocnym orzeczeniem sądu) – w KPA dopuszczono od tej zasady wyjątki. Pierwszy pojawia się, gdy sfałszowanie dowodu jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest konieczne z wyższych racji, tzn. gdy w ten sposób uniknie się niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo zapobiegnie się poważnej szkodzie dla interesu społecznego.

3. Fałszywy dowód był podstawą ustalenia okoliczności faktycznych istotnych w danej sprawie – dowody te miały istotne znaczenie prawne dla rozstrzygnięcia

1. Wydanie decyzji w wyniku przestępstwa

w szczególności przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości i przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów.

Wznowienie postępowania na tej podstawie wymaga spełnienia ŁĄCZNIE trzech przesłanek:

1. Musi mieć miejsce fakt popełnienia przestępstwa

2. Fakt popełnienia przestępstwa jest stwierdzony prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu;

3. Pomiędzy wydaniem decyzji a popełnieniem przestępstwa istnieje związek przyczynowy – pomiędzy przestępstwem a wydaniem decyzji musi zachodzić związek przyczynowy, a więc przy tej podstawie obojętne będzie to, czy przestępstwo miało wpływ na treść decyzji

1. Wydanie decyzji przez pracownika lub przez organ administracji państwowej podlegających wyłączeniu

Natomiast w pojęciu „wydanie decyzji” mieści się tylko udział w czynnościach decydujących i wobec tego tylko takie naruszenie przepisów o wyłączeniu pracownika lub organu stanowi podstawę wznowienia postępowania! Udział wyłączonego pracownika/organu w czynnościach przygotowawczych ulega natomiast SANACJI, gdy decyzja stanie się ostateczna.

1. Strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu

Niedopuszczenie strony do uczestnictwa w postępowaniu będzie występowało w 4 sytuacjach:

1. Gdy o wszczęciu postępowania na wniosek strony organ nie zawiadamia pozostałych stron i prowadzi postępowanie bez ich udziału

2. Gdy o wszczęciu postępowania z urzędu organ nie zawiadamia wszystkich stron w sprawie

3. Gdy organ zawiadamia strony o wszczęciu postępowania, ale następnie nie wzywa ich do udziału w czynnościach przygotowawczych albo wbrew przepisom prawa nie zapewnia im aktywnego udziału w postępowaniu

4. Gdy organ I instancji nie zawiadamia którejś ze stron o wniesieniu odwołania przez pozostałe strony (podmioty na prawach stronnych) i postępowanie odwoławcze toczy się bez udziału strony albo prowadzi się bez udziału strony postępowanie w którymś z trybów nadzwyczajnych

Wznowienie postępowania z powodu niedopuszczenia stron do uczestnictwa w postępowaniu następuje niezależnie od tego, czy to kwalifikowane naruszenie norm prawa procesowego miało wpływ na treść decyzji czy też takiego wpływu stwierdzić nie można.

1. Ujawnienie istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów, które istniały w dniu wydania decyzji, lecz nie były znane organowi ją wydającemu

Na tej podstawie wznawia się postępowanie, gdy są spełnione ŁĄCZNIE trzy przesłanki:

1. Ujawnione okoliczności faktyczne lub dowody, istotne dla sprawy są nowe

2. Okoliczności faktyczne i dowody muszą istnieć w dniu wydania ostatecznej decyzji

3. Nowe fakty i dowody nie były znane organowi wydającemu decyzję – organ jest związany oceną materiału dowodowego, a rozszerzenie podstawy tej oceny przez ujawnienie nowych okoliczności i dowodów może nastąpić we wznowionym postępowaniu.

1. Wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu

Wznowienie następuje niezależnie od tego, czy brak współdziałania miał wpływ na treść decyzji.

1. Zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji

2. Decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione

3. TK orzekł o niezgodności aktu normatywnego z KRP, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja

4. Zostało wydane orzeczenie sądu stwierdzające naruszenie zasady równego traktowania, zgodnie z ustawą o wdrożeniu niektórych przepisów UE w zakresie równego traktowania

1. Postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji – ciężkie wady kwalifikowane, wszczyna się z urzędy bądź na żądanie strony lub organ, który ją wydał(minister, SKO). (patrz wyżej) Dotyczy i decyzji ostatecznych jak i nieostatecznych. Służy od postanowienia zażalenie i odszkodowanie, termin 3 lata.

Przesłanki:

~Pozytywne – wystąpienie jednej z podstaw:

1. Decyzja została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości

2. Decyzję wydano bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa

Do decyzji wydanych „bez podstawy prawnej” NSA w swoim orzecznictwie zalicza decyzje:

1. Wykraczające poza sferę stosunków administracyjnoprawnych

2. Wydane na podstawie przepisów prawnych pozaustawowych

3. Wydane w sprawach, w których stan prawny jest kształtowany z mocy samego prawa, co wyklucza możliwość działania administracji w formie decyzji

4. Wydane w sprawach, w których z mocy przepisów prawa materialnego czynności powinny być dokonane w formie innej niż decyzja

5. Wydane na podstawie przepisów prawa materialnego regulujących stany faktyczne oczywiście odmienne od stanów faktycznych sprawy rozstrzyganej taką decyzją, a więc wydane na podstawie przepisów, które nie mogą mieć zastosowania w danej sprawie

Jeśli chodzi o pojęcie „rażącego naruszenia prawa” to wywołuje ono wiele kontrowersji w doktrynie, naruszenie prawa tylko wtedy ma charakter rażący, gdy akt administracyjny został wydany wbrew nakazowi lub zakazowi ustanowionemu w przepisie prawnym.

1. Nieważna jest decyzja, gdy dotyczy sprawy już poprzedniej rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną

2. Decyzja została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie

Podmiot, który w świetle norm prawa materialnego nie ma ani interesu prawnego, ani obowiązku w danej sprawie administracyjnej.

1. Decyzja „była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały”

Skorzystanie z tej podstawy jest uzależnione od dwóch przesłanek, które muszą wystąpić ŁĄCZNIE:

1. Niewykonalność decyzji musi istnieć w momencie jej wydania – zmiana stanu faktycznego powodująca niewykonalność decyzji, powstała po wydaniu decyzji, NIE POWODUJE nieważności

2. Niewykonalność decyzji musi mieć charakter trwały

1. Decyzja jest wadliwa, jeżeli „w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą”

Przesłanką zastosowania tej podstawy jest zagrożenie czynu karą orzekaną na drodze postępowania sądowego, w postępowaniu w sprawach wykroczeń lub w postępowaniu karnym skarbowym.

1. Decyzja jest wadliwa, gdy zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa

Chodzi tu o wady powodujące nieważność decyzji inne niż wymienione wyżej, które określają przepisy szczególne.

~Negatywna – termin 10 lat

- spowodowanie nieodwracalnych skutków prawnych – decyzje merytoryczne rozstrzygających sprawę w całości lub części o skutkach materialnoprawnych (nadanie uprawnienia, obowiązku)

1. Postępowania w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji dotkniętej wadami niekwalifikowanymi bądź decyzji prawidłowej – do wyeliminowania takich decyzji nie wystarcza fakt wadliwości, ale skutki, np. wadliwa wyładnia.

Są 3 tryby uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej:

1. Uchylenie lub zmiana decyzji nietworzącej praw dla stron

Wzruszenie w tym trybie jest oparte na dwóch przesłankach:

1. Przesłanka nienabycia praw przez żadną ze stron postępowania – przez prawa nabyte należy rozumieć „wszelkiego rodzaju prawa, które powstają przez prawomocne orzeczenie właściwej władzy” zarówno w tym przypadku, gdy na stronie nie ciąży żaden obowiązek, jak również wtedy, gdy na stronie spoczywa obowiązek w rozmiarach określonych przez to orzeczenie oraz to, że strona posiada prawo do pewnych świadczeń, wykonywania określonej działalności lub używania określonej rzeczy.

2. Przesłanka wskazująca, że za uchyleniem lub zmianą decyzji przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony – to organ musi ocenić czy stan faktyczny przemawia za wzruszeniem decyzji. Strona, która nie zgodzi się z oceną wyrażoną przez organ, będzie mogła wnieść odwołanie w każdym czasie do tego organu

1. Uchylenie lub zmiana decyzji tworzącej prawa dla strony

Oparte na dwóch przesłankach pozytywnych oraz jednej przesłance negatywnej.

1. P – wyrażenie przez stronę zgody na uchylenie/zmianę decyzji – forma wyrażenia zgody nie została W KPA i o.p. określona. Jednak ze względu na fakt, że powinna ona być wyrażona w sposób niebudzący żadnych wątpliwości, powinna być sporządzona w formie pisemnej. Granicę dozwolonych zmian w wydanej decyzji wyznacza treść wyrażonej zgody. Pominięcie przez organ uzyskania zgody jest rażącym naruszeniem prawa (podstawa do stwierdzenia nieważności).

2. P – za uchyleniem/zmianą przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony– ocenę wymagań obu interesów przeprowadza organ administracji publicznej. Ocena ta, z którą strona może się zapoznać, będzie miała wpływ na wyrażenie zgody przez stronę na uchylenie/zmianę decyzji.

3. N – postanowienia przepisów szczególnych, które nie dopuszczają uchylenia lub Uchylenie (zmiana) decyzji następuje przez wydanie nowej decyzji, która rozstrzyga sprawę merytorycznie i jest wydana w I instancji.

1. Nadzwyczajny tryb uchylenia lub zmiany decyzji

Zwany inaczej trybem wywłaszczenia praw nabytych na podstawie decyzji. Tego trybu nie wprowadza ordynacja podatkowa. Dopuszczalność uchylenia (zmiany) decyzji w tym trybie jest oparta na 2 przesłankach, które muszą wystąpić ŁĄCZNIE:

1. Dalsze utrzymanie decyzji w obrocie prawnym powoduje stan zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego albo grozi poważnymi szkodami dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów państwa – organ w postępowaniu rozpoznawczym musi stwierdzić stan zagrożenia określonych dóbr

2. Jeżeli poza uchyleniem (zmianą) decyzji w tym trybie nie ma innego sposobu usunięcia zagrożenia– chodzi to zarówno o inne „sposoby” jako zastosowanie innego trybu wzruszenia decyzji, jak również o działania faktyczne usuwające zagrożenie. Istnienie tej przesłanki wymaga również udowodnienia w toku postępowania

Organem właściwym do uchylenia (zmiany) decyzji w tym trybie jest minister, a w wyznaczonym zakresie wojewoda. Wojewoda może w tym trybie uchylić/zmienić wyłącznie decyzje wydane przez organy JST w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej. Weryfikacja decyzji w tym trybie odbywa się w trybie nadzoru, a o jej odwołalności można mówić jedynie, gdy decyzję weryfikowaną wydał minister. Jeśli decyzję wydał minister, to stronie przysługuje wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy oraz skarga do SA, a jeśli wojewoda – odwołanie, a następnie skarga do SA.

Stronie, która poniosła szkodę wskutek uchylenia (zmiany) decyzji w tym trybie, przysługuje odszkodowanie za rzeczywiście poniesioną szkodę. Przysługuje ono od tego organu, który wzruszył decyzję. Strona może dochodzić odszkodowania w trybie administracyjnym. Strona niezadowolona z przyznanego odszkodowania może wnieść wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy (decyzję wydał minister) albo odwołanie (decyzję wydał wojewoda), a następnie skargę do SA.

Roszczenie odszkodowawcze przedawnia się z upływem 3 LAT od dnia, w którym decyzję uchylająca/zmieniająca w tym trybie wcześniejszą decyzję stała się ostateczna.

System ten jest opary na zasadzie niekonkurencyjności tzn. że poszczególne tryby nadzwyczajne mają na celu usunięcie tylko określonego rodzaju wadliwości decyzji i nie mogą być stosowanie zamiennie.

Weryfikacja decyzji odbywająca się w trybach nadzwyczajnych w drodze administracyjnej oraz sądowej jest oparte na zasadzie konkurencyjności, bo od podmiotu legitymowanego do złożenia skargi zależy wybór drogi weryfikacji decyzji ostatecznej. Należało unormować sytuację, w której równocześnie zostaną uruchomione procesy weryfikacji. Będzie to miało miejsce zarówno w razie wielości stron w postępowaniu administracyjnym, które dokonają wyboru różnych dróg weryfikacji decyzji ostatecznej, jak i w razie złożenia przez stronę skargi do SA, a podjęcia z urzędu weryfikacji na drodze administracyjnej. Rozwiązując tę kolizję, ustawodawca przyjmował pierwszeństwo drogi administracyjnej.

Rozdział XVIII

Kontrola organu administracji wykonania przez stronę decyzji administracyjnej

Decyzja nakłada obowiązek lub uprawnienie na stronę i może posłużyć się przymusem państwowym.

Wygaśnięcie mocy prawnej decyzji którą wydano z zastrzeżeniem warunku następuje gdy strona tego warunku nie dopełniła.

Uchyla się decyzję jeżeli została ona wydana z zastrzeżeniem dopełnienia określonych czynności, a strona nie dopełniła tych czynności w wyznaczonym terminie

Organ uchylający lub stwierdzający wygaśnięcie zobowiązany jest poprowadzić postępowanie rozpoznawcze. Robi to za pomocą nowej decyzji od której służy odwołanie.

Organ administracji publicznej może uchylić/zmienić decyzję tworzącą prawa nabyte na mocy przepisów szczególnych