Pytanie 1. Czym zajmuje się pedagogika porównawcza?

Pedagogika porównawcza to:

nauka, która z perspektywy synchronicznej lub diachronicznej bada zjawiska i fakty pedagogiczne w ich związkach politycznych, społeczno-ekonomicznych i kulturowych oraz porównuje ich podobieństwa i różnice w dwóch lub kilku krajach, obszarach, kontynentach lub globalnie. Przy tym dąży przede wszystkim do lepszego zrozumienia wyjątkowości każdego zjawiska pedagogicznego w jego własnym systemie edukacyjnym oraz do znalezienia adekwatnego uogólnienia w celu doskonalenia kształcenia.

Pedagogika porównawcza czerpie z różnych nauk, np. dydaktyka, statystyka, psychologia (o zdolnym uczniu), ekonomia.

Synchronicznie- dzieje się coś w tym samym czasie (kilka krajów- czyli różna przestrzeń w tym samym czasie).

Diachronicznie- jak było dawniej, a jak jest teraz, tzn. w różnym czasie (jak wyglądała współpraca rodziców ze szkołą w państwie komunistycznym, a teraz).

Pytanie 2. Wymień funkcje pedagogiki porównawczej.

a) Funkcja teoretyczna

b) Funkcja praktyczna

c) Funkcja prognostyczna

d) Funkcja integracyjna

Pytanie 3. Wyjaśnij funkcję praktyczną.

Odnoszenie się do praktyki, dawanie inspiracji praktykom, aby szkoła działała lepiej; aby nauczyciele byli bardziej świadomi, poszerzali myślenie o edukacji, aby podejmowali zmiany w edukacji.

Pytanie 4. Jakie rodzaje badań prowadzone są w pedagogice porównawczej, wyjaśnij różnice pomiędzy nimi.

2 typy badań prowadzone w ramach pedagogiki porównawczej:

Badania przybliżone- kończą się najczęściej na opisie. Nie znajdziemy odniesienia do kontekstu. Najczęściej są to opisy monograficzne. Tłumaczenie zjawisk- skąpe.

Najczęściej są to studia monograficzne.

Zazwyczaj kończą się na etapie opisu, natomiast interpretacja zjawisk uwikłanych w kontekst jest mało precyzyjna

Porównywanie różnic i podobieństw występuje rzadko

Badania właściwe- Musi być zachowania ekwiwalencja zjawisk- porównywać porównywalne.

Cechuje je rygor metodologiczny, stosowanie ścisłych procedur, zachowana jest dokładna ekwiwalencja zjawisk, duża próba, porównuje się przynajmniej 2 kraje, dają one szansę na uogólnienie wyniku, badania te są trudne, kosztowne, w związku z tym jest ich niewiele. Prowadzi jest IEA.

Pytanie 5. Scharakteryzuj metody stosowane w pedagogice porównawczej.

Metody badań w pedagogice porównawczej

Wspólne dla nauk społecznych (np. analizy dokumentów, metody statystyczne, obserwacja)

Właściwa metoda porównawcza

Etapy badania porównawczego:

Deskrypcja- opis zjawisk analizowanych porównawczo;

Interpretacja- tłumaczenie, wyjaśnianie zjawisk analizowanych porównawczo;

Jukstapozycja- zestawienie elementów analizy porównawczej,

Wartościowanie- ocena, ze względu na przyjęte kryterium

Metoda porównawcza ma zastosowanie do:

Porównywania społeczeństw ogólnie podobnych, lecz różniących się pod pewnymi względami

Porównywania społeczeństw ogólnie różnych, lecz mających pewnie cechy wspólne

Analizy różnic w jednym społeczeństwie w określonym punkcie czasu tj. dokonywanie porównań wewnątrz jednego kraju

Pytanie 6. Scharakteryzuj modele kształcenia na wszystkich szczeblach edukacji.

I. MODELE SYSTEMÓW SZKOLNYCH:

1. klasyczny- wczesna selekcja w ramach obowiązku szkolnego:

Po krótkiej 4 - letniej szkole podstawowej uczniowie są selekcjonowani do różnych szkół o różnym prestiżu i o różnym poziomie kształcenia: szkoła główna, realna, gimnazjum i rozszerzone. – Niemcy.

Oprócz tego: Holandia, Austria, Litwa.

W szkole głównej, która obejmuje 5-9 klasy „celem jest przygotowanie uczniów do włączania się w środowisko kulturalne i społeczne oraz do życia zawodowego. Świadectwo ukończenia tej szkoły umożliwia wstęp do szkół zawodowych (...)” = ukierunkowana bardziej na zawód.

Szkoła realna obejmuje zazwyczaj klasy 5-10 i jeśli uczeń chce osiągnąć wykształcenie ogólnie, to właśnie ta szkoła daje ku temu większe możliwości. Gdy uczeń spełni określone wymogi (np. na wystarczające oceny), może starać się o przyjęcie do gimnazjum wyższego stopnia.

„Gimnazjum to jedyny rodzaj szkoły średniej, który obejmuje stopień I i II szkoły średniej. Składa się z klas 5-13”. Głównym zadaniem gimnazjum jest przygotowanie uczniów do studiów wyższych.

Szkoły rozszerzone z kolei oferują takie wykształcenie, jakie można uzyskać w pozostałych szkołach średnich pierwszego stopnia, czyli do 10 klasy. Jest to szkoła alternatywna dla trzech typów szkół: głównej, realnej i gimnazjum, gdyż je jednoczy. Pozwala na przesunięcie w czasie decyzji o wyborze kierunku kształcenia.

2. z późniejszym głębszym zróżnicowaniem- inaczej model wspólnego cyklu w ramach obowiązku szkolnego:

*we Francji numery klas są oznaczane odwrotnie, tzn. najmłodsza klasa ma najwyższy numer.

W ramach obowiązku szkolnego uczniowie po szkole podstawowej 5 - letniej wszyscy przechodzą do szkoły średniej I stopnia, w przypadku Francji jest to college. Nauka w college kończy się egzaminem, a co za tym idzie- uczniowie otrzymują dyplom państwowy. Drogi edukacyjne uczniów rozchodzą się dopiero w wieku 15 lat. Pod koniec 3 klasy w college decydują o kierunku przyszłego kształcenia: czy chcą iść do liceum ogólnokształcącego, zawodówki, czy może do technikum. W trakcie tego obowiązku szkolnego jest przejście ze szkoły do szkoły- selekcji formalnej nie ma, ale w praktyce jest ponowny moment startu, a przecież niektóre dzieci gorzej się przystosowują.- Francja

Oprócz tego: Belgia, Grecja, POLSKA, Hiszpania, Irlandia, Włochy, Cypr, Łotwa, Malta

3. jednolity:

Cały okres obowiązku szkolnego (9letni) uczniowie spędzają razem w jednej strukturze. Wszyscy uczniowie szkół średnich (16 – 20 lat) korzystają ze stypendium naukowego. „Jednolita szkoła średnia w Szwecji jest traktowana jako forma realizacji obowiązku szkolnego, która ma wspierać demokratyzację stosunków międzyludzkich i podnieść poziom życia” - Szwecja

Oprócz tego: Dania, Finlandia, Norwegia, Estonia, Czechy, Węgry, Słowacja, Portugalia, Słowenia

*Nie należy analizować danego systemu tylko z jednej perspektywy, ponieważ inne zalety lub wady ma system analizowany z perspektywy ekonomicznej (lepszy- niemiecki), czy z perspektywy „demokratycznej” (lepszy szwedzki). Należy rozważać „za” i „przeciw” z wielu stron.

II. Modele w ramach kształcenia średniego II stopnia

Na tym szczeblu kształcenia występują dwa typy kształcenia: ogólne i zawodowe.

W istniejących systemach istnieje zróżnicowanie, w zakresie dominacji albo typu kształcenia ogólnego albo kształcenia zawodowego.

Po transformacji w Polsce przesunęliśmy się w kierunku kształcenia ogólnego, przed transformacją przeważało zawodowe. Natomiast np. w Szwecji odwrotnie, jest więcej zawodowego. Japonia i USA mają inną politykę niż Szwecja, czyli przeważa kształcenie ogólne, a specjalizacja dopiero później, bo na początku uczeń musi posiąść wiele wiedzy ogólnej. Filozofowie twierdzą, że jeśli „zrobimy” edukację najpierw wąsko, to nie jesteśmy w stanie rozwinąć myślenia ogólnego w dużym stopniu, więc lepiej najpierw ogólne, a później szczegółowe- ukierunkowane.

III. Modele szkolnictwa wyższego:

Model binarny (np. Holandia, Grecja, Irlandia, Portugalia). Obok siebie istnieją 2 sektory: uniwersytecki (kształcenie kadr oraz działalność naukowa, obowiązek przeprowadzania badań naukowych) i nieuniwersytecki (oferuje się kształcenie, przygotowanie zawodowe; kadra nie ma obowiązku prowadzenia badań naukowych)

Model zróżnicowany (Francja). Może być zarówno tak, i tak. Mogą być uniwersytety i nie-uniwersytety, ale także mogą być centra.

Model zintegrowany (np. Wielka Brytania, Szwecja). Centra uniwersyteckie, zróżnicowanie następuje wewnątrz uniwersytetów poprzez wprowadzenie różnych cykli kształcenia. Tendencja jest taka, by profili i wyborów było bardzo dużo, by młodzież akademicka mogła sobie dowolnie komponować modele modułów.

Pytanie 7. Wyjaśnij, jak rozumiesz znaczenie pedagogiki porównawczej we współczesnym świecie.

- żyjemy w okresie ożywionych kontaktów międzynarodowych; rola edukacji we współczesnych społeczeństwach jest bardzo duża; rośnie zainteresowanie edukacją w innych krajach

- pomimo wielu różnic dzielących ludzi na Ziemi, coraz częściej miewamy podobne problemy do rozwiązania, m.in. w edukacji

- globalizacja powoduje zbliżanie, przenikanie pewnych wspólnych rozwiązań do praktyki edukacyjnej, stąd osoby kierujące rozwojem edukacji (politycy, samorządy, dyrektorzy) zainteresowane są edukacją w innych krajach

- pomimo surowej krytyki szkoła na całym świecie nadal spełnia kluczową rolę w przygotowaniu młodego pokolenia do podejmowania ról w dorosłym życiu ( nie tylko pedagodzy, ale szerokie grupy społeczne interesują się jakością szkoły i potrzebują informacji)

- posiada rozwiniętą bazę instytucji, które gromadzą, opracowują i publikują dane o oświacie na całym świecie, które byłyby niedostępne dla pojedynczego badacza

- w ramach międzynarodowej współpracy można poszukiwać racjonalniejszych sposobów reformowania szkoły

- porównywanie systemów oświatowych jest źródłem wiedzy o aktualnych tendencjach w edukacji w perspektywie międzynarodowej; o czynnikach sukcesów i niepowodzeń

- wiedza o stanie edukacji na świecie, o problemach, zagrożeniach, a także dobrych praktykach może być pomocna w pełniejszym rozumieniu zjawisk oświatowych, a także całego kontekstu w którym one przebiegają, w którym osadzona jest współczesna szkoła

- zmusza do uświadomienia sobie, że zjawiska oświatowe są bardzo złożone i rozbudza krytycyzm wobec pochopnych zapożyczeń

- umożliwia rozeznanie w globalnych zjawiskach edukacyjnych, reformach i innowacjach oświatowych, pozwalające na przełamywanie rutyny zawodu nauczyciela oraz chroniące przed zamknięciem się w wąskiej perspektywie

- dane z analiz i porównań pozwalają uświadomić niedostatki i potrzeby własnego systemu oświatowego i podjąć niezbędne reformy (polityka oświatowa)