Metody podajÄ…ce i aktywizujÄ…ce w edukacji wczesnoszkolnej.

Def: (Metody nauczania) - to celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, który umożliwia uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów.

Ponieważ proces szkolnego nauczania nie opiera się jedynie na wysiłkach i przekazywaniu wiedzy przez nauczyciela, ale i na aktywności ucznia, bardzo istotny w tym procesie jest dobór modelu nauczania i uczenia się dostosowany do wychowanków.

Dobór metody nauczania zależy od:

• wieku uczniów;

• treÅ›ci nauczania;

• celów i zadaÅ„ pracy dydaktyczno-wychowawczej;

• organizacji i Å›rodków, których zamierza użyć nauczyciel.

Ze względu na pojawianie się ciągle nowych metod, klasyfikacja nie jest ujednolicona. Jest wielu autorów wielu klasyfikacji. Moim zdaniem są one do siebie bardzo zbliżone, posiadają jedynie odmienne nazwy, są mniej lub bardziej złożone. Przedstawię Wam klasyfikację moim zdaniem najciekawszą. Jej autorem jest Wincenty Okoń:

• Metody asymilacji wiedzy. (PodajÄ…ca)

  • pogadanka

  • dyskusja

  • wykÅ‚ad (opis, opowiadanie)

  • praca z książkÄ…

• Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy. (Problemowa)

  • klasyczna metoda problemowa

  • metoda przypadków

  • metoda sytuacyjna

  • burza mózgów

  • mikronauczanie

  • gry dydaktyczne

• Metody praktyczne

  • ćwiczebne

  • realizacji zadaÅ„

• Metody waloryzacyjne (EksponujÄ…ce)

  • impresyjne

  • ekspresyjne

Innymi słowy, można dokonać o wiele łatwiejszego podziału, a mianowicie na metody: podające i aktywizujące.

Def: (Metoda podająca) Metoda ta, ekonomiczna czasowo, polega na przekazywaniu (podawaniu) przez nauczyciela gotowej wiedzy w celu przyswojenia jej przez uczniów i zapamiętania. Kształci zdolność rozumienia dłuższej wypowiedzi nadawcy i podążania za tokiem jego rozumowania, doskonali przez to myślenie produktywne; ćwiczy pamięć, rozwija umiejętność dłuższej koncentracji uwagi oraz ewentualnie notowania słuchanego bądź czytanego tekstu.

Def: (Metoda aktywizująca) to grupa metod nauczania, które charakteryzuje to, że w procesie kształcenia aktywność uczniów przewyższa aktywność nauczyciela. Stosowanie metod aktywizujących w procesie dydaktycznym sprzyja pogłębieniu zdobytej wiedzy, jej operatywności i trwałości. Dzieci muszą myśleć podczas wykonywania podjętych działań. Angażują się emocjonalnie; są aktywne w sferze percepcyjnej, ruchowej, werbalnej i emocjonalno- motywacyjnej. Wykorzystując metody aktywne, uczymy dzieci właściwych stosunków międzyludzkich, zrozumienia, tolerancji.

To, jaki sposób przekazu informacji, nauczyciel wybierze zależy od jego indywidualnych predyspozycji, a także od dzieci, z którymi ma do czynienia. Warto pamiętać o różnicach indywidualnych w procesie uczenia się u każdego człowieka. Ogólnie ludzie dzielą się na 3 grupy pod względem wykazywanych skłonności w procesie uczenia się. Są to:

• sÅ‚uchowcy

  • preferujÄ… wszelkie formy podajÄ…ce

  • lubiÄ… sÅ‚uchać wykÅ‚adów

  • bez problemu zapamiÄ™tujÄ… przekaz sÅ‚owny

  • preferujÄ… wszelkie dyskusje, rozmowy

  • dobrze sprawdzajÄ… siÄ™ w dÅ‚uższych formach wypowiedzi

  • czÄ™sto lubiÄ… sÅ‚uchać muzyki, sÄ… na niÄ… szczególnie wrażliwi

• wzrokowcy

  • preferujÄ… wszelkiego rodzaju pokazy i demonstracje

  • zwracajÄ… uwagÄ™ na tabele, wykresy, ilustracje

  • czÄ™sto skrupulatnie i bardzo estetycznie wykonujÄ… notatki

  • uwielbiajÄ… oglÄ…dać dzieÅ‚a sztuki, eksponaty, wystawy

  • bardzo dobrze zapamiÄ™tujÄ… ludzkie twarze

  • preferujÄ… przekaz wizualny

• czuciowcy

  • nie lubiÄ… sÅ‚uchać

  • preferujÄ… dziaÅ‚anie

  • w pamięć zapada im to co sami wykonali

  • sÄ… emocjonalni, czÄ™sto gestykulujÄ…

  • sÄ… bardzo aktywni fizycznie (ruchliwi)

W związku z występującymi 3 preferowanymi rodzajami przyswajania wiedzy u uczniów, nauczyciel w celu efektywnego nauczania winien dobrać zarówno metody jak i formy pracy z uczniami, które jak najpełniej wesprą ich w procesie uczenia się. Pedagog ponadto powinien mieć świadomość faktu, iż u każdego człowieka rozwinięty jest inny rodzaj inteligencji. To, że uczeń nie potrafi się ładnie, płynnie, wedle poprawnej polszczyzny wypowiadać nie znaczy, że jest nieinteligentny. Może za to w dziedzinie muzyki czy matematyki jest świetny? Z. Gardner wymienia kilka rodzajów inteligencji, która może być w różnym stopniu rozwinięta u ludzi. Wyróżnia on inteligencję:

• lingwistycznÄ… (Pomaga w piÄ™knym wysÅ‚awianiu siÄ™, wpÅ‚ywa na umiejÄ™tnoÅ›ci jÄ™zykowe czÅ‚owieka.);

• matematyczna i logiczna (DziÄ™ki niej Å‚atwiejsze stajÄ… siÄ™ abstrakcyjne zadania matematyczne, zawikÅ‚ane powiÄ…zania logiczne.);

• wizualna i przestrzenna ( CzÅ‚owiek preferuje wtedy wszelki wizualne formy przekazu i dziaÅ‚ania. Uwielbia także poruszać siÄ™ i oddziaÅ‚ywać na otaczajÄ…cÄ… go przestrzeÅ„.);

• muzyczna (Predyspozycje muzyczne, wyczucie rytmu.);

• interpersonalna (DziÄ™ki niej czÅ‚owiek umie Å‚atwo nawiÄ…zywać i utrzymywać kontakty z innymi ludźmi. Jest komunikatywny.);

• intrapersonalna (Pomaga w utrzymaniu wysokiego poczucia wÅ‚asnej wartoÅ›ci.);

• kinestetyczna (UÅ‚atwia orientacjÄ™ w czasie, przestrzeni. WpÅ‚ywa na zdolnoÅ›ci manualne.).

By podsumować to jak różne predyspozycje mogą mieć uczniowie, warto zaprezentować "piramidę zapamiętywania" według Dale,a, która ukazuje jak wiele przeciętny człowiek zapamiętuje informacji z różnych form przekazu i aktywności. Autor na pierwszym miejscu stawia proces uczenia innych jako metodę pozwalającą na jak najpełniejsze zapamiętanie materiału, bo aż w 90 procentach. Kolejno wymienione są:

• praktyka i dziaÅ‚anie (70%)

• gry dyskusyjne (50%)

• demonstracje (30%)

• przekaz audiowizualny (20%)

• czytanie (10%)

• wykÅ‚ad (5%)

SUKCES metody aktywizujÄ…cej.

O efektywności nauczania metodami aktywizującymi decyduje nie tylko przygotowanie merytoryczne nauczyciela, jego cechy charakteru, a także kontakty jakie ma ze swoimi uczniami. Na skuteczność metod wpływ ma także to, z kim nauczyciel pracuje, czyli predyspozycje i indywidualne cechy dzieci.

Uczeń staje się aktywny, gdy proponowane mu formy zajęć są atrakcyjne dla niego. Gdy zgodne są z jego zainteresowaniami. Kiedy ma poczucie, ze w sposób bezpieczny, bez narażenia na odrzucenie i kpiny może się zachowywać i wypowiadać w klasie. Gdy może bez skrępowania realizować własne pomysły, odczuwać przy tym napięcie emocjonalne w tym także uczucie sukcesu. Ważna dla aktywności dziecka jest także zachęta ze strony nauczyciela, wytworzenie u dziecka siły motywacji, istotną kwestią jest również to by określić cel stosunkowo bliski dla dziecka. By widziało ono realne szanse osiągnięcia go, gdy bowiem cel będzie zbyt odległy nie wyzwolimy w dziecku pożądanej aktywności. Niezbędnym elementem oceny, o której nauczyciel musi pamiętać jest w tym wypadku docenienie wkładu pracy nie zaś efektu, który niekiedy może być różny od poświęcenia jakie dziecko włożyło w wykonanie zadania.

GRUPOWA FORMA PRACY

Czynnikiem dużej wagi w stosowaniu metod aktywizujących jest okazja do pracy w grupie. Metody te świetnie nadają się do zaangażowania całej klasy w aktywność, a także do przyczynienia się do lepszej integracji i komunikacji kolegów klasowych.

To jak dzieci podzielić na grupy jest też dość istotne. Przed przystąpieniem do podziału na grupy nauczyciel winien dokładnie przeanalizować to jaki cel chce osiągnąć, a także wziąć pod uwagę predyspozycje swoich uczniów. W literaturze przedmiotu znajdujemy różne kryteria podziału uczniów na grupy. Możemy dokonać grupowania dzieci na:

• grupy jednorodne (osoby o podobnych osiÄ…gniÄ™ciach, bÄ…dź zainteresowaniach)

• grupy o zróżnicowanym poziomie (osoby w grupie mogÄ… siÄ™ wtedy wzajemnie wspierać, pomagać sobie)

• grupy koleżeÅ„skie (Uważam, że wpÅ‚ywa to niekorzystnie na integracje caÅ‚oÅ›ci klasy, wspomaga tworzenie siÄ™ tzw. klik koleżeÅ„skich.)

• grupy doboru celowego (zgodnie z celem jaki chcemy osiÄ…gnąć)

• grupy losowe

W przypadku grup losowych nauczyciel może dokonać podziału wychowanków na grupy według różnych kryteriów. Dzieci mogą odliczać, wypowiadać litry alfabetu, mówić jakie pory roku lubią i na tej podstawie łączymy w grupy dzieci o tych samych literach, cyfrach, porach roku. Przed rozpoczęciem zajęć możemy także dzieciom losowo rozdać karteczki w różnych kolorach, lizaki, czy znaczki, według których wyróżnione zostaną grupy. Praca grupowa jest niezwykle ważnym elementem wykorzystywanym w metodach aktywizujących. Przynosi ona korzyści nie tylko dla ucznia, ale i dla nauczyciela.

Praca grupowa pozwala na łatwiejszą integracje klasową. Pozwala uczniom rozwijać umiejętność podejmowania własnych decyzji z uwzględnieniem innych opinii i zdań. Uczy więc negocjacji. Poza tym podczas pracy w zespole uczniowie wzajemnie się od siebie uczą, lepiej się poznają. Grupowanie dzieci sprzyja także nie eliminowaniu dzieci mniej lubianych, izolowanych w zespole klasowym, zapobiega niejako temu zjawisku. Dzieci nieśmiałe w mniejszych grupkach mogą łatwiej podejmować inicjatywę, co wpływa na zmniejszenie bariery nieśmiałości w kontaktach z rówieśnikami. Pracując z dziećmi w formie grupowej nauczyciel musi jednak pamiętać o przestrzeganiu kilku zasad. Powinien on dawać możliwość do wypowiedzenia się każdemu dziecku, nie poganiać pracy dzieci, wziąć pod uwagę ich tempo pracy. Nauczyciel nie powinien także nigdy krytykować, wyśmiewać pracy ucznia.

Wśród wielu możliwości metod i form pracy z dziećmi, każdy nauczyciel powinien dobrać taką metodę, która będzie najbardziej efektowna dla jego wychowanków. Duże znaczenie wśród wszystkich metod mają te, które dostarczają dziecku możliwości przeżywania podczas nauczania. Które pozwolą dziecku na sprawdzenie się w jakiejś dziedzinie poprzez działanie, aktywność własną. Metody, które stosujemy powinny ponadto rozwijać samodzielność i kreatywność wychowanków. Uczyć ich komunikacji z innymi ludźmi, rozwijać w nich empatię, a także kształtować umiejętności samokształcące. Główne metody, dzięki którym możemy osiągnąć te cele to waloryzujące i aktywizujące metody dydaktyczne. Niewątpliwie każdy pedagog przed przystąpieniem do pracy z dziećmi powinien się z nim zapoznać.