Podające
Wykład o układzie liniowym.
Układ liniowy zasadza się na wzajemnej łączności poszczególnych elementów treści i ich stopniowym przekazywaniu. Każdy element wprowadza następny; istnieją wspólne cechy poszczególnych elementów. Nie można omawiać ich przypadkowo, ale w określonej kolejności.
Pomoce: Zespół zagadnień i konspektów wykładów
Wykład o układzie koncentrycznym
Układ koncentryczny treści możemy stosować przy takich tematach, w których kolejność pracy nad poszczególnymi zagadnieniami jest obojętna, choć należy pamiętać o tym, iż wszystkie elementy składają się na całość, czyli treść głównego zagadnienia.
Pomoce: Zespół zagadnień i konspektów wykładów realizowanych tą metodą.
Wykład o układzie spiralnym
Układ spiralny treści wymaga względnie obszernego zagadnienia. Jest dobry przy syntezach. Omawianie tematu zaczyna się od wstępnej analizy głównego zagadnienia, potem omawiamy pierwsze zagadnienie składowe, by następnie odnieść je znowu do tematu głównego. Omawiamy kolejne zagadnienia składowe, zawsze powracając do treści głównej.
Pomoce: Zestaw zagadnień i konspektów realizowanych tą metodą.
Wykład przerywany.
Przygotowujemy na małych karteczkach kluczowe pojęcia dla naszego wykładu. Karteczki musi mieć każdy uczestnik. Wykład konstruujemy tak, by można go było przerwać w momencie w którym omówiliśmy któreś z pojęć znajdujących się na karteczkach. Gdy przerywamy wykład prosimy o to, by dzieci podniosły karteczki z danym pojęciem. W ten sposób badamy czy śledzą nasz tok mówienia i ich do tego zmuszamy.
Pomoce: Zestaw tematów takich wykładów i zestawy pojęć. Nie może ich być zbyt dużo w jednym wykładzie, by dzieci mogły spamiętać.
Opowiadanie udramatyzowane.
Opowiada ktoś opowiadanie, w którym występują różne postacie. Rozdziela role na poszczególnych uczestników i w momencie, gdy mowa jest o którejś z postaci, dana osoba wykonuje przyporządkowany jej gest i siada znowu wraz ze wszystkimi
Bajka z przeszkodami:
Bajkę opowiada katecheta a pozostali "rzucają" mu pod nogi przeszkody w postaci słów, które on ma użyć w opowiadaniu. Oczywiście opowiadanie powinno mieć jakiś morał dydaktyczny.
Opowieści o przedmiotach
Rozdajemy różne dziwne przedmioty i trzeba opowiedzieć legendę związaną z powstaniem danego przedmiotu. Może to być praca w grupach 2-4 osobowych. Potem pogadanka o tym, ze otoczeni jesteśmy przez różne przedmioty, wytwory geniuszu ludzkiego, który jest darem Bożym. Są przedmioty, których można używać dobrze i źle. Są rzeczy, których tak można używać. Wszystko, co na ziemi dobre - stworzone przez Boga ma swój cel i przeznaczenie. Wówczas gdy odkryjemy to przeznaczenie i będziemy używać przedmiotów, rzeczy zgodnie z ich sensem - wówczas spełniamy wolę Bożą.
Opowiadanie z błędem.
Wymyślamy opowiadanie, które powinno zawierać pewną ilość błędów. Zadaniem opowiadającego jest tak te błędy wkomponować w treść by słuchaczom trudno było odgadnąć te błędy. W momencie, gdy opowiadający dojdzie do błędu wówczas słuchacz, który pierwszy go wykrył powinien zakrzyknąć: „błąd!” Zdobywa wówczas punkt. Każdy nie wykryty błąd powoduje przyznanie punktów opowiadaczowi. Następnie opowiada kolejny zawodnik. Wygrywa ten, który zebrał najwięcej punktów. Treścią opowiadań mogą być zdarzenia z życia Jezusa, przypowieści itp.
Pomoce: Stworzyć pulę takich opowiadań.
Przypowieść - pamięciówka.
Zabawa na zasadzie ciemnego grylaża. Układamy przypowieść. Prowadzący może zacząć. Pierwsza osoba w kręgu mówi pierwszy wyraz, druga powtarza pierwszy wyraz i dokłada drugi, trzecia powtarza dwa i dokłada swój i tak powstaje zdanie i opowiadanie. Kto się pomyli odpada z gry.
Przypowieść z dyrygentem.
Grupa odtwarza wspólnie przypowieść ewangeliczną w ten sposób, że czyni to „kawałkami”. Dyrygent, którym jest katecheta uruchamia poszczególnych opowiadaczy, którzy kontynuują fabułę według następstwa zawartego w tekście biblijnym. Może być też tak, że grupa, jeśli jest twórcza tworzy własną przypowieść.
Wykład scholastyczny
w katechezie może być stosowana przy tematach kontrowersyjnych, gdy chcemy zaangażować uczniów w poszukiwanie przeciwstawnych argumentów. Uczy ona logicznego myślenia, wnioskowania oraz dowodzenia i sprawdzania. Przy tej metodzie nie zostaje naruszona struktura katechezy antropologiczno-kerygmatycznej. W członie I następuje postawienie problemu oraz szukanie racji za i przeciw (wspólnie z uczniami). W II członie jest miejsce na właściwy wykład doktryny katolickiej (musi być tutaj zawsze stosowana metoda ożywionego wykładu!). Natomiast w III członie odpowiadamy na zarzuty oraz kształtujemy chrześcijańską postawę uczniów.
Sylogizm scholastyczny.
Metoda użyteczna przy wyjaśnianiu problemów drażliwych ale nie podlegających dyskusji takich jak np. aborcja. Ma ona zacięcie apologetyczne.
Przesłanka większa: Każdy człowiek ma prawo do życia
Przesłanka mniejsza: Nienarodzone dziecko jest człowiekiem
Wniosek: Dziecko nienarodzone, jak każdy inny człowiek ma prawo do życia.
Tam metoda wykorzystuje podstawowe prawo logiki.
POMYSŁ: Przygotować zespół metod opartych o inne prawa logiki formalnej. (Bartek jako źródło tych praw logicznych.
Wykład pozytywny.
jest przeznaczona do pogłębiania tematu. Korzystamy z niej przy zagadnieniach jednoznacznych, które nie budzą wątpliwości. Polega na interpretacji źródeł katechezy: Pisma Świętego, Tradycji oraz Liturgii. Najpierw analizujemy poszczególne źródła, potem tworzymy syntezę, by ustalić to, co Bóg nam objawia. Z tej metody możemy korzystać tylko w II członie katechezy, aby nie zburzyć jej struktury.
Metoda świadectwa.
polega na krótkiej (do 5 min.) wypowiedzi osoby wierzącej, w jaki sposób uznała, że Chrystus jest ważny w jej życiu. Składa się z dwóch elementów: jak wyglądało moje życie przed osobistym doświadczeniem osoby Jezusa oraz jak ono wygląda teraz, co się zmieniło. Do wykorzystania również w szkole po uprzednim przygotowaniu się przez uczniów. Ponieważ nikt nie jest prorokiem we własnym kraju może być ona trudna w zastosowaniu. Ale jest możliwa.
Opis
dotyczy charakterystyki cech, określonych rzeczy, tzn. tego, co jest względnie stałe. Na katechezie jest to metoda stosowana w młodszych klasach. Opisem posługujemy się np. przy zaznajamianiu z wnętrzem kościoła, szatami i paramentami liturgicznymi.
Pokaz
to demonstrowanie uczniom naturalnych przedmiotów bądź ich modeli, wraz z omówieniem ich istotnych cech. Metodę tę zaliczamy do grupy metod oglądowych, mających dużą wartość dydaktyczną. Zwykle pokaz łączymy z opisem, gdyż nie zawsze obserwujący potrafią odróżnić cechy ważne od mniej istotnych i przypadkowych.
Projekcja
filmu lub dłuższej serii przezroczy wymaga również komentarza katechety. Aby metoda ta była skuteczna, nie można ograniczyć się jedynie do warstwy dźwiękowej filmu czy napisów. Dlatego jest pożądane, by katecheta przerywał projekcję w celu uzupełnienia przekazu swoim komentarzem, a również po to, by dać uczniom możliwość wypowiedzi czy postawienia pytań.
Pogadanka sokratyczna
to dialog prowadzony przez katechetę, by uzyskać określony cel. Pogadanka może: wprowadzić nowy materiał, utrwalić stary, jak również dzięki pogadance można starać się uzyskać zmiany w wartościowaniu. W zasadzie pogadanka przeznaczona jest dla klas młodszych, ale dobrze prowadzona, może być wykorzystywana również w starszych. Im młodsze klasy, tym więcej należy stosować pytań zamkniętych (np. kto? co?), ale nie można ograniczyć się tylko do nich. Potrzebne są również pytania otwarte (np. jak? dlaczego?) - one motywują do zastanawiania się i formułowania własnych odkryć. Przy pytaniach zamkniętych należy uważać, aby zbytnio nie sugerować odpowiedzi, np. mówiąc nie dokończone zdanie, aby uczniowie dopowiedzieli brakujący wyraz lub rozpoczynać pytania od "czy". Taka forma prowadzenia pogadanki jest niedopuszczalna.
Pogadanka, której celem jest wprowadzenie nowej treści, ma swoje miejsce w II członie katechezy. Jej przebieg następuje "od znanego do nieznanego" oraz "od starego do nowego". Przygotowując pogadankę należy ustalić punkty wyjściowe oraz zastanowić się nad związkami logicznymi. Niebezpieczeństwo tej metody polega na tym, że po uzyskaniu prawidłowej odpowiedzi od jednego ucznia, prowadzący zadaje dalsze pytania, przyjmując całą klasę jako jeden podmiot (nie można sprawdzić, czy rzeczywiście każdy uczeń zrozumiał pytanie i odpowiedziałby prawidłowo).
Pogadanka, która utrwala stary materiał jest najczęściej stosowana i służy sprawdzeniu wiadomości uczniów. Niekiedy błędnie w ten sposób dokonuje próby wprowadzenia nowego materiału. Cel dydaktyczny zostaje zwykle rozpisany na poszczególne pytania, a uczniowie mają sami powiedzieć wszystko, co dotyczy nowej treści.
Pogadanka, która ma wpływać na wybór wartości, polega na omawianiu konkretnej, wybranej postawy życiowej. W toku jej realizacji uogólniamy wnioski, wykazujemy sprzeczności i negatywy oraz przedstawiamy inną postawę, alternatywną, która nie ma tych negatywów, wskazujemy jej wyższość, aby przekonać do niej naszych rozmówców.
W strukturze katechezy taka forma pogadanki może być prowadzona przez całe spotkanie. W drugim członie katechezy omawiamy postawę alternatywną - propozycję stylu życia, do jakiego zaprasza nas Chrystus.
Przykład - nieprzykład
służy uczeniu pojęć ścisłych. Do takich pojęć należy: sakrament, Pismo Święte, papież i in. Podajemy najpierw przykład danego pojęcia, a potem nieprzykład. Ucząc, czym jest sakrament wymieniamy konkretne sakramenty jako przykłady, potem np. katechezę, święconkę wielkanocną jako nieprzykłady. Metoda ta może być stosowana tylko w starszych klasach, w młodszych bowiem stosowanie jej mogłoby być dla uczniów zbyt trudne. Nie nadaje się ona do wprowadzania pojęć ogólnych, takich jak zbawienie czy miłosierdzie, przy których nie można podać jednej definicji.
Metoda ta może mieć charakter bardziej rozbudowany, co można ukazać za pomocą tabeli: