TOK

PODAJĄCY

CEL – PRZEKAZANIE UCZNIOM OKREŚLONYCH

WIADOMOŚCI

wiedza przekazywana uczniom

proceduralna deklaratywna

(jak coś wykonać) (o czymś)

TOK LEKCJI PODAJĄCEJ ZAWIERA NASTĘPUJĄCE

OGNIWA:



uświadomienie uczniom celów lekcji,



opracowanie nowego materiału,



uogólnienie,



utrwalenie,



kontrolę i ocenę,



zadanie pracy domowej.

UŚWIADOMIENIE UCZNIOM

CELÓW LEKCJI

Aktywność uczniów jest uzależniona od ich:
- motywacji
- nastawienia emocjonalnego do danego przedmiotu
- znajomości i akceptacji celu lekcji

Uczniowie, niezależnie od
przedmiotu, chcą wiedzieć, po co
mają się uczyć określonych treści i
czego się od nich oczekuje.

UŚWIADOMIENIE UCZNIOM

CELÓW LEKCJI

Może się ono dokonać poprzez:
- odpowiednio dobrany temat zadania
domowego
- krótkie opowiadanie
- wstępny dialog z uczniami, w czasie którego
zostanie wyeksponowany główny cel lekcji

Dobre uświadomienie celu lekcji pozwala
uczniom łatwiej znaleźć związki między lekcją a
ich własnymi doświadczeniami.

OPRACOWANIE NOWEGO

MATERIAŁU



Bardzo ważna jest zasada aktywności;
stosowanie polimetodyczności
(różnych metod w zależności od treści
nauczania), aktywizacji
sensomotorycznej z uwzględnieniem
środków dydaktycznych.



Indywidualne podejście do każdego z
uczniów; zróżnicowanie ich pod
względem intelektualnym.

TRZY SPOSOBY OPRACOWANIA NOWEGO MATERIAŁU



1. BEZPOŚREDNI KONTAKT Z
POZNAWANĄ RZECZYWISTOSCIĄ.



2. POŚREDNIE ZETKNIĘCIE SIĘ Z
RZECZYWISTOŚCIĄ ORAZ SŁOWO
MÓWIONE



3. ZA POMOCĄ SŁOWA MÓWIONEGO

PRZEKAZ MUSI BYĆ:



Efektywny



Klarowny



Podawany w małych porcjach bez luk



Konkretny i starannie objaśniony



Sprawdzony

ROLA NAUCZYCIELA

Podczas realizacji toku podającego nauczyciel powinien
być ZAANGAŻOWANY EMOCJONALNIE, czyli:



stosować zróżnicowaną dykcję



być ruchliwym



harmonijnym



szeroko otwierać oczy



zadawać pytania w sposób ostentacyjny



stosować zróżnicowaną mimikę



odpowiednio dobierać słowa



tryskać energią



być charyzmatycznym i dowcipnym.

UOGÓLNIENIE NOWEGO

MATERIAŁU



powinni dokonać tego sami uczniowie
lub z pomocą nauczyciela



nauczyciel kieruje i steruje
samodzielnym procesem uogólniania, a
tym samym aktywizuje uczniów i
pobudza ich do myślenia



na lekcjach realizowanych tokiem
podającym nie powinno zabraknąć
uogólnienia

UOGÓLNIENIE NOWEGO

MATERIAŁU



- W procesie uogólniania ważną rolę odgrywa proces
kształcenia pojęć.



Ks. J. Szpet  nazwy, pojęcia, definicje pozwalają
porozumieć się i komunikować z innymi ludźmi
używającymi danych pojęć



Proces pojmowania pojęć  odkrywanie cech
wspólnych dla określonej kategorii przedmiotów,
abstrahowanie



- Zanim jednak dojdzie do tego momentu
nauczyciel powinien czuwać, by poprzedziły go
odpowiednie etapy, takie jak analiza wstępna,
generalizacja, różnicowanie, synteza, zastosowanie.

UTRWALENIE NOWEGO MATERIAŁU



Celem utrwalenia nowego materiału jest przyswojenie
sobie przez uczniów usystematyzowanych,
gruntownych, trwałych i operatywnych wiadomości.



Zaleca się stosowanie różnych form utrwalenia
wiadomości:

- powtarzanie wiadomości w innej kolejności, niż to
miało miejsce przy opracowaniu materiału
- rozszerzenie wiadomości
- klasyfikację
- ćwiczenia graficzne
- sprawdzenie w praktyce

UTRWALENIE NOWEGO MATERIAŁU

Utrwalenie tematu lekcji wiąże się
z formacją duchową, czyli ...
… uczeń musi mieć świadomość, że nauczyciel nie
tylko dostarcza mu określonych informacji, ale na ich
bazie ma kształtować jego charakter, jego osobowość

Najczęściej spotykane

błędy

:

POWTARZANIE ŁAŃCUCHOWE,
w którym zachowujemy ten sam układ, jaki
występował przy opracowaniu materiału.
W ten sposób powtarzane treści w znikomym
stopniu aktywizują umysł ucznia, bowiem ich
odtwarzanie odbywa się często mechanicznie.

KONTROLA I OCENA UCZNIÓW



Najczęściej nauczyciele stosują formę
kontroli jak i oceniania uczniów na
samym początku lekcji, aby sprawdzić
poznaną wcześniej wiedzę;



Jednak -> cząstkowe oceny/plusy/minusy
-> powodują mobilizację uczniów do
systematycznej pracy,
jest to informacja dla nauczyciela o
ewentualnych lukach czy też brakach;

BŁĘDY NAUCZYCIELA WG CZ. KUPISIEWICZA (WYWOŁUJĄ

NIECHĘĆ DO NAUCZYCIELA I PRZEDMIOTU):



Subiektywizm w ocenie wyników ucznia,



Brak systematycznej kontroli w indywidualnym
podejściu,



Brak jawności ocen [dobre uzasadnienie;
niepodawanie przyczyn wystawiania takich lub
innych ocen za odpowiedź pisemna lub ustna]



Wytwarzanie atmosfery pospiechu, napięcia
nerwowego i brak życzliwego stosunku do
ucznia

J. LINHART DZIELI INFORMACJE ZWROTNĄ, KIERUJĄCA

PROCESEM NAUCZANIA, NA:



Natychmiastowa – dostarczona we właściwym
czasie



Opóźniona – chaotycznie podawana



Zapamiętaj!
Uczniowie są wrażliwi na sprawiedliwość i
obiektywność oceniania
wskazówka dla nauczyciela: ważne jest dobre
uzasadnienie ; można użyć gier dydaktycznych,
gdzie sami uczniowie się oceniają.

ZADANIE PRACY DOMOWEJ



Ciekawa praca domowa przedłuża aktywność ucznia
poza szkoła



Zróżnicowane zadania-dostosowane do możliwości
uczniów



Urozmaicone formy: wykresy, zestawienia,
gromadzenie zbiorów, dokumentacji; wykonywanie
plansz, przeprowadzanie wywiadów itd..



zadania domowe należy zdawać, choć nie –na każdej
lekcji; w przypadku dzieci młodszych –obowiązkowe
codzienne zadanie.



Zawsze sprawdzamy zadanie domowe;



Zadawać zadania pytając, problemowe, np. jak
wygląda Wigilia w moim domu – wykonanie rysunek
plastyczny; Jak myślisz dlaczego dzieci powinny
chodzić do szkoły-napisz w kilku zdaniach.

ZALETY I WADY TOKU PODAJĄCEGO:



Zalety:
- prosta struktura
- szybkie przekazywanie uczniom
gotowej wiedzy do zapamiętania



Wady:
- niski stopień aktywności i
samodzielności uczniów

METODY

STOSOWANE

W TOKU

PODAJĄCYM

OPIS



Stosowany zarówno w szkole
podstawowej jak i w średniej



Słowne przedstawienie uczniowi części
właściwej przedmiotów , zjawisk oraz
związków i stosunków między nimi.



Przedmiot opisu: rośliny, zwierzęta,
zdarzenia historyczne, utwory
literackie, zjawiska fizyczne, procesy
chemiczne, ubiory, przedmioty itp..

DWA RODZAJE OPISU



Opis jakościowy- przedstawienie
własności reprezentowania danej klasy-
np. w zoologii, botanice czy fizyce;



Opis idiograficzny – przedstawia
własności indywidualne danego
przedmiotu, wyróżniające go; np.. W
historii lub literaturze

FAZY OPISU



Ogólne przedstawienie przedmiotu



Słowne przedstawienie opisywanego
przedmiotu – wspomagane prezentacją
okazu, modelu, schematu



Analiza przedmiotu, w której następuje
dokładne poznanie i przedstawienie
poszczególnych części i właściwości
obiektu

CECHY DOBREGO OPISU



Jasny i zrozumiały sposób przedstawienia



Barwny, żywy, plastyczny, silny przekaz



Piękno, plastyka słowa, żywy i emocjonalny
stosunek do przedstawianych treści, dobra
dykcja, dyskretny podkład muzyczny,



Uwzględniając dodatkowe przedmioty-
wzmacniamy metodę opisu



Podstawówka: odpowiednie tempo,
zrozumiałe treści, komunikacja werbalna

OPOWIADANIE



Metoda ta polega na żywym i emocjonalnie
zabarwionym przedstawieniu określonych wydarzeń,
na wyeksponowaniu konkretnej, rozwijającej się w
czasie akcji, uwzględnieniu najbardziej
charakterystycznych szczegółów i logicznych
związków zachodzących między nimi.



Interesujące przekazanie informacji za pomocą
opowiadania, dzięki któremu uczniowie dowiadują się
np. o zdarzeniach historycznych oddziałują
wychowawczo i jednocześnie ułatwiają zapamiętanie
wplecionych w akcję opowiadania faktów.

WYKŁAD



Polega na jednokierunkowym przekazie
informacji, określonych wiadomości w
postaci ciągłej wypowiedzi.



Jego forma przekazu musi być
dostosowana do wieku i wiedzy
słuchaczy.

BUDOWA WYKŁADU KONWENCJONALNEGO

1. Część wstępna – podanie:
- tematu,
- tez
- literatury rozszerzającej omawiany temat
- celu wkładu

2. Część główna:
- omawianie tez
- podawanie przykładów
- podpieranie się cytatami i środkami dydaktycznymi

3. Część końcowa:
- zwięzłe podsumowanie
- podanie tematu następnego wykładu
- poproszenie słuchaczy o zapytania i uwagi

BUDOWA WYKŁADU PROBLEMOWO-

PROGRAMOWANEGO



Część wstępna – podanie:

- problemu głównego
- problemów szczegółowych
- literatury



Część główna:

- analiza problemu „x”  uogólnienie problemu „x”
- analiza problemu „y”  uogólnienie problemu „y”



Część końcowa:

- uogólnienie całości
- utrwalenie
- podanie problemu głównego na następny wykład

CECHY DOBREGO WYKŁADU



dobre przygotowanie wykładowcy



jego wzorowa polszczyzna, dykcja, akcentowanie



odpowiednie tempo mówienia



kontakt wzrokowy z uczniami



modulacja głosu



bogaty zasób słownictwa



prezentowanie treści z pamięci



oszczędna gestykulacja



przyjęcie postawy stojącej



pogodny nastrój wykładowcy



zaangażowanie emocjonalne



odwoływanie się do przykładów, obrazów, ilustracji

PRACA Z TEKSTEM



Metoda polega na zyskiwaniu przez ucznia
nowej wiedzy z podręczników i innych
źródeł pisanych.



„Korzystanie ze źródeł pisanych jest
związana z umiejętnym doborem tych źródeł
i wyszukiwania w nich fragmentów w danej
chwili nam potrzebnych, jak też na
umiejętności korzystania z treści w nich
zawartych.”
(M. Śnieżyński)

TRZY STOPNIE PRACY Z KSIĄŻKĄ



1. CZYTANIE Z OBJAŚNIENIAMI: np. nauczyciel dzieli
tekst na fragmenty i przydziela je wybranym uczniom.
Następnie omawia się treści, najpierw po każdym
fragmencie, potem po zakończeniu lektury.



Nauczyciel powinien na bieżąco wyjaśniać
niezrozumiałe pojęcia.



2. CZYTANIE SAMODZIELNE: np. uczeń czyta tekst,
interpretuje go, ale robi to samodzielnie.



Uczeń opracowuje wybrane zagadnienia samodzielnie
(dokonuje opisu bohatera, miejsca, zdarzeń)



Czytanie samodzielne stosuje się na wyższych
szczeblach nauczania)



3. STUDIOWANIE KSIĄŻKI.

CZTERY PODSTAWOWE ZASADY STOSOWANIA TEJ

METODY.



Podczas pierwszego cichego czytania uczeń
musi przyswoić ogólną treść i zwrócić uwagę
na niezrozumiałe zwroty.



Po kilku minutach przerwy uczeń powinien
powtórzyć najważniejsze informacje.



Ponowne przeczytanie tekstu z zaznaczeniem
najważniejszych informacji i stworzenie planu
czytanki.



Głośne powtórzenie (własnymi słowami) treści
tekstu z możliwością korzystania z konspektu.

POGADANKA



To metoda słowna, która polega na
rozmowie nauczyciela z uczniem.
Prowadzący lekcje zadaje pytania i z
góry wie jakie chce uzyskać na nie
odpowiedzi .



Metoda ta może być stosowana, ale
wtedy gdy mamy pewność, że
uczniowie posiadają przynajmmniej
fragmentaryczną wiedzę na temat,
którego ma dotyczyć pogadanka.

PYTANIA…



W pogadance bardzo ważne jest
odpowiednie formułowanie pytań, czyli
takie, w których „uruchomimy” sferę
emocjonalną i intelektualną odbiorców.



Pytania powinny być kierowane do
całej klasy, a nie do pojedynczych
uczniów.



Nauczyciel nie powinien stawiać pytań
rozstrzygających zaczynających się od
„czy”.

RODZAJE PYTAŃ



PYTANIA PRZYGOTOWAWCZE- przypomnienie
treści, które mają być przedmiotem opracowania.



PYTANIA NAPROWADZAJĄCE:



1.POZYTYWNE – pobudzają aktywność umysłową



Ucznia, skłaniają do rozwiązania zagadnienia.



2. NEGATYWNE- uświadamiają stopień niewiedzy,
błędne rozumowanie, niedokładność myślenia.



PYTANIA ZBIERAJĄCE- służą podsumowaniu
materiału.

POGADANKA WSTĘPNA



Głównym celem jest przygotowanie
uczniów do opracowania nowego
tematu. Uczniowie przypominają sobie
wiadomości niezbędne do zrozumienia
nowego materiału.



Innym celem może być zorganizowanie
klasy do nowej pracy, ustalenie tematu,
podział na grupy, ustalenie zadań itp.

POGADANKA SŁUŻĄCA OPRACOWANIU LEKCJI.



Nauczyciel bazuje na tym co uczniowie
już wiedzą.



Nowy temat jest opracowany na zasadzie
wspólnej wymiany myśli, dialogu,
dokonywaniu sprostowań, korekt.



Zadaniem nauczyciela jest: weryfikacja
błędnych odpowiedzi, i EKSPONOWANIE
najważniejszych elementów omawianego
zagadnienia.

POGADANKA UTRWALAJĄCA.



Pogadanka utrwalająca służy
zweryfikowaniu wiedzy ucznia,
sprawdzeniu czy dany materiał został
prawidłowo zrozumiany.

BIBLIOGRAFIA:

Opracowały:

Justyna Chomik

Justyna Garncarz

Justyna Skiba

Natalia Sowińska

R. I. Arends – „Uczymy się nauczać”
F. Bereźnicki – „Dydaktyka kształcenia
ogólnego”
J. Półturzycki – „Dydaktyka dla
nauczycieli”
M. Śnieżyński – „Dialog edukacyjny”