WSPÓŁCZESNE KONCEPCJE FILOZOFII I ETYKI

[e-mail] – w sprawie nie pojawieniu się na wykładach

[e-mail] - hasło: walbrzych2011

UPRAWNIENIA MORALNE (ETYKA INDYWIDUALNA)

Jakie mamy uprawnienia, które określają, co mogę czynić?

PRAWA OBYWATELSKIE

Obowiązek prawny a uprawnienie

1. Do czasu wprowadzenia praw stanowionych przez suwerena istnieją między ludźmi jedynie uprawnienia. Każdy może postępować tak, jak mu się podoba.

2. Dopiero powstanie państwa zmienia tę sytuację – następuje przejście ze stanu natury do „ciała politycznego”.

3. Każde nowe prawo stanowione likwiduje jakieś wcześniejsze uprawnienie.

Mogą być odebrane formalnie

Istnieja pewne uprawnienia moralne, które trudno wyliczyć i opisać. Nie wiemy jak są nadawane i czy można je stracić.

LEX obowiązek prawny

Thomas Hobbes 1588-1679

Uprawnienia moralne przysługują naturalne i powszechne

PRAWA NATURALNE (pięć rodzajów uprawnień)

Prawa naturalne nie są w stanie rozwiązać żadnego sporu, jeśli prawa te nie zostały wyraźnie określone, spisane i publicznie zaakceptowane

Wg Carla Wellmana i Wesleya Newcomba (kartka z ćw-ksero)

1. Wierzyciel ma prawo do zwrotu długu – Prawo jako zasadne roszczenie

2. Kupujący ma prawo wybrać kolor koszuli – Prawo jako swoboda wyboru

3. Celnicy mają prawo do otwarcia walizek – Prawo jako siła i władza

4. Moja żona ma prawo do korzystania z konta mojego – Prawo jako przywilej

5. Rodzice mają prawo wybrać imię dla dziecka – Zdolność Prawna

Prawa naturalne    Prawa naturalne nie są w stanie rozwiązać żadnego sporu, jeśli prawa te nie zostały wyraźnie określone, spisane i publicznie zaakceptowane

Prawo do zawarcia małżeństwa jest uprawnieniem wielorakim

Strony muszą mieć : - zdolność działania - swobode wyboru

Mogą mieć - zasadne roszczenie do związku

Prawa człowieka

1. Po II wojnie światowej, po licznych przykładach „niemoralności” w prawie stanowionym podjęto liczne próby spisania  wrodzonych, naturalnych, powszechnych i trwałych uprawnień

2. Jednak spisywanie uprawnień nie ułatwia ich egzekwowania, jeśli ich lista  nie zdobyła powszechnego uznania;

3. Uprawnienia obowiązują w praktyce tylko wtedy, gdy staną się przepisem prawa. Muszą więć podlegać instytucjonizacji

Jak udowodnić istnienie prawa naturalnego? Komu i kiedy prawa naturalne przysługują?

Ronald Dworkin 1931

Prawa istnieją i są egzekwowane, gdy zostały zinstytucjonalizowane przez nadanie im konkretnych uprawnień

Jacques Nattain 1882 – 1973

Uprawnienie moralne nazywane prawami naturalnymi istnieją niezależnie od reguł organizacyjnych i wszelkich konwencji społecznych

Nadał je Bóg. Są one powszechnie wrodzone naturalne i trwałe

Chronią jednostki przed arbitarylnym…..

Prawa człowieka mają charakter:
- przyrodzony (przysługujący każdej osobie z racji urodzenia, a nie nadania),
- niezbywalny (człowiek nie może zrzec się swoich praw),
- powszechny (przysługujące każdemu człowiekowi, niezależnie od wyznania, koloru skóry, płci, czy przynależności państwowej).

Proces Norymberski 1945-1949 ( sądowe postępowania karne prowadzone w latach 1945-1949 przeciwko zbrodniarzom nazistowskim toczone przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze.)

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 1948

Nie tworzyła prawa międzynarodowego a wyznaczała standardy prawa.

Obecnie uważana jako prawo zwyczajne i na tej mocy powszechnie obowiązuje

Na bazie deklaracji z 1966 roku uchwalono Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka

Akty Prawne mające na celu wyliczenie pełnego zbioru praw

Europejskie konwencje Praw Człowieka 4 listopada 1954

…

PRAWO NIEZBYWALNE

Kryteria rozpoznawania praw niezbywalnych wg Diany Meyers

1. Prawo niezbywalne odnosi się do takiego przedmiotu, że poświęcenie go ze względów altruistycznych nie jest nigdy obowiązkiem, choć może być czynem moralnie pożądanym, lecz niekoniecznym

2. Prawo niezbywalne służy do ochrony dobra, które jest potrzebne jednostkom w tym celu, by mogli działać jako moralni sprawcy, tzn. wybrać i przyjąć kodeks postępowania respektujący interesy innych

Uprawnienia potwierdzone zostały przez te dwa kryteria pojmowane ściśle

1. Prawo do życia tzn nie bycia zabitym

2. Prawo do osobistej wolności (nie spełniania woli innych osób)

3. Prawo do oględnego traktowania (niebycia poddanych nieuzasadnionym, dotkliwym cierpieniom)

4. Prawo do zaspokajania podstawowych potrzeb

Niezbywalne prawo każdego dziecka wg Meyers

Prawo do moralnego wychowania, bo każde dziecko żyje pośród innych ludzi dlatego powinno dokonać weryfikacji efektów socjalizacji w procesie budowania własnej autonomii moralnej;

Nie podlegają dyskusji dwa prawa cierpienia i zaspokojenia potrzeb

Prawo do samoobrony prawem niezbywalnym?

Wg Georga Fletcher’a potencjalna ofiara ma prawo stosować samoobronę wobec  niewinnego sprawcy (przewodnik). Można postępować nie zachowując zdolnych proporcji

Tratwa Meduzy – Theodore Gericault obraz

Imanuel Kant – Prawo o wyższej konieczności ( Żadna konieczność nie uczyni zgodnym z prawem tego co niesprawiedliwe )

Wszystkie prawa są obciążone :

1. Deklaratywne

2. Arbitralne

3. konfliktowe

Egzekwowane uprawnienia moralne powstają przez instytucjonalizacje

PRAWA ABSTRAKCYJNE, KONKRETNE I ABSOLUTNE ( RONALD DWORKIN )

Praw abstrakcyjnych jest dowolnie wiele  i nie są one społecznie wiążące (u Hobbs’a są to prawa obowiązujące w stanie natury) Kto ma prawo abstrakcyjne, ma prawo do ubiegania się o jego uznanie, nie ma prawa do korzystania z tego prawa. Po publicznym uznaniu prawo abstrakcyjne zamienia się w prawo konkretne i staje się egzekwowalne (czyli Prawa abstrakcyjne, które są egzekwowane bezwzględnie i powszechnie zostały uznane za konkretne )

Prawa konkretne nadają egzekwowalność prawa abstrakcyjnym

Prawa konkretne pozwalają funkcjonować nam tak jak chcemy

Są prawami II rzędu – pozwalają korzystać z praw I rzędu – abstrakcyjnych

Społeczność, która nie daje swym członkom żadnych konkretnych praw, spada do stanu natury (wola silniejszego Hobbes)

Prawa konkretne wiążą się z zasadami

Zasady muszą być przestrzegane w każdej sytuacji, w której obowiązują; natomiast cele działania obowiązują tak długo, dopóki nie zostaną zmienione. Nigdy nie mogą popadać ze sobą w konflikt i nie zostaną uchylone przez prawo nadrzędne . Instytucjonalizacja praw moralnych jest ogłoszenie i egzekwowane go na własną rękę

Prawo moralne i Prawo „silniejszych” instytucjonalizuje w ten sam sposób – niestety

 

Inaczej mówiąc               Prawa abstrakcyjne są prawami obowiązującymi jedynie teoretycznie, lecz w konkretnych sytuacjach nie obowiązują, dopóki nie zostanie ustalone jakie względy powinny być brane pod uwagę przed ich zamianą w prawa egzekwowane. Jeśli uznamy, że obowiązują we wszystkich okolicznościach są to prawa absolutne (np.. Prawo do obrony) - niezbywalne

 

Zadanie domowe

Odpowiedz na zagadnienie

ĆWICZENIE

1. Wymień kilka konkretnych praw, które ci przysługują w wybranej nieformalnej grupie - w rodzinie, klasie, klubie sportowym lub drużynie harcerskiej.

"nie kradnij" jest nakazem prawa, moralności i większości obyczajów (zakaz kradzieży we własnym środowisku obowiązuje także wśród kieszonkowców).

Klub sportowy

Prawo polityczne - prawo do wybierania przedstawicieli i być wybieranym

Prawo ekonomiczne prawo do korzystania z dobr kultury

1. normy postępowania, dopuszczone przez prawo.

2. normy moralne - normy nakładane przez dany system filozoficzny, religijny.

3. normy konkretnej społeczności, którym jednostka podporządkowuje się w procesie socjalizacji (tzw. prawo obyczajowe, niepisane)

Rodzina

Nie kradnij

Nie kłam

Prawo osobiste prawo do poszanowania zycia prywatnego

(B) Opisz, w jaki sposób te prawa zostały zinstytucjonalizowane.

1. Jeśli część z tych praw, to prawa moralne, a pozostałe to jakieś inne prawa, zdecyduj, czy prawa moralne były tak samo instytucjonalizowane, jak pozostałe uprawnienia.

(D) Jak rozwiązywane są w tej grupie ewentualne konflikty między konkretnymi uprawnieniami? (1 przykład)