Wykład 3 05.03.2015

System rachunkowości a planowanie

Planowanie a budżetowanie:

Planowanie jest także nazywane budżetowaniem, czyli procesem związanym z określaniem celów/założeń do osiągnięcia, konstruowaniem, zatwierdzaniem, realizacją i kontrolą danych finansowych, obrazujących realizację wskazanych celów, z uwzględnieniem czynników zewnętrznych i wewnętrznych funkcjonowania podmiotu.

Planowanie finansowe stanowi narzędzie wspomagające proces optymalizacji przepływu środków pieniężnych, zarządzania kosztami i przychodami oraz wynikami finansowymi, pozyskiwania kapitałów i ich efektywnego lokowania w przedsięwzięcia o charakterze inwestycyjnym

Planowanie z perspektywy sprawozdań finansowych:

Planowanie finansowe bazuje na danych finansowych generowanych przez elementy sprawozdania finansowego:

• Bilans

• Rachunek zysków i strat

• Rachunek przepływów pieniężnych

• Informacja dodatkowa

Planowanie finansowe bazuje również na analizie wskaźnikowej. Dane dostarczane są przez system rachunkowości podmiotu.

Rachunkowość – system ciągłego w czasie ujmowania, grupowania, prezentowania i interpretowania wyrażonych w pieniądzu i bilansujących się ogólnych i szczegółowych danych liczbowych o działalności gospodarczej i sytuacji majątkowej jednostki (S. Skrzywan, Teoretyczne podstawy rachunkowości, PWE, 1971)

Elementy składowe rachunkowości:

• Księgowość

• Rachunek kosztów i wyników

• Sprawozdawczość

• Planowanie

Rachunkowość jest systemem funkcjonującym według określonych zasad. Ich spełnienie gwarantuje, iż informacje zawarte w sprawozdaniu finansowym są:

• Wiarygodne, rzetelne

• Przydatne

• Bezbłędne

Sprawozdawczość finansowa

• Element systemu rachunkowości podmiotu

• Etap końcowy prac księgowych

• Sprawozdanie finansowe obejmuje co najmniej: bilans, rachunek zysków i strat, informację dodatkową

• Niektóre jednostki sporządzają dodatkowo: zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym, rachunek przepływów pieniężnych oraz sprawozdanie z działalności jednostki

BILANS – dwustronne, wartościowe i równoważne zestawienie majątku (aktywa) i źródeł jego pochodzenia / finansowania (pasywa/kapitały/fundusze) sporządzone na dzień bilansowy i w formie przewidzianej przez prawo bilansowe. Ma charakter statystyczny

AKTYWA = PASYWA

Aktywa trwałe

Aktywa obrotowe

Kapitał (fundusz) własny

Kapitał (fundusz) obcy – zobowiązania

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT – stanowi zestawienie przychodów ze sprzedaży usług medycznych oraz innych przychodów i kosztów realizacji tych przychodów.

Charakteryzuje się układem segmentowym, prezentując wyniki finansowe (zyski, straty) uzyskiwane na poszczególnych rodzajach działalności:

• Wynik ze sprzedaży

• Wynik z działalności operacyjnej

• Wynik z działalności gospodarczej

• Wynik brutto

• Wynik netto

Uwaga! Różnica między dochodem a przepływami kasowymi

RZIS – wariant kalkulacyjny i porównawczy – różnica: I segment (slajd)

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

Stanowi zestawienie zmian środków pieniężnych wraz ze wskazaniem kierunków ich pozyskiwania i wydatkowania.

Prezentuje faktyczne wpływy i wypływy środków pieniężnych (w ujęciu kasowym), z wyróżnieniem:

• Przepływów środków pieniężnych z działalności operacyjnej

• Przepływów środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej

• Przepływów środków pieniężnych z działalności finansowej

Może być sporządzone metodą bezpośrednią oraz pośrednią. (slajd)

Sprawozdania finansowe – podstawa analizy standingu finansowego podmiotu:

Bazując na danych sprawozdania finansowego dokonywana jest analiza i ocena zasobów majątkowych podmiotu oraz jego funduszy własnych i obcych, stanowiących źródło finansowania tego majątku. Wśród zasobów majątkowych wyróżnia się zasoby o charakterze trwałym (urządzenia, nieruchomości i inne środki trwałe itp.) oraz o charakterze obrotowym (materiały, należności, środki pieniężne itp.). Fundusze/kapitały wskazują natomiast źródło pochodzenia/finansowania tego majątku (z wewnątrz podmiotu lub z zewnątrz, np. dostawcy, pożyczkodawcy).

Analiza majątku i kapitałów przebiega w dwóch kierunkach:

• Ocena dynamiki zmian danych finansowych i ich struktury w poszczególnych okresach.

• Ocena wskaźnikowa: sprawności działania, rentowności, płynności, zadłużenia.

Analiza finansowa

Analiza ekonomiczna – analiza działalności gospodarczej:

• Analiza makroekonomiczna

• Analiza mikroekonomiczna

• Analiza finansowa

• Analiza techniczna

Analiza finansowa – dotyczy wielkości ekonomicznych wyrażonych wartościowo, takich jak: wyniki finansowe (przychody i koszty), majątki, kapitały oraz dotyczące ogólnej sytuacji finansowej (w tym pieniężnej) podmiotów

Analiza sprawozdania finansowego:

Analiza dynamiki i struktury elementów sprawozdania finansowego (głównie bilansu oraz rachunku zysków i strat):

• Analiza dynamiki – tzw. analiza pozioma – ocena zmian wartości składników sprawozdania finansowego w ciągu badanego okresu (rok, kilka lat)

• Analiza struktury – tzw. analiza pionowa – badanie zmian udziału poszczególnych składników w całości badanego zakresu

Analiza wskaźnikowa danych finansowych ujętych w sprawozdaniu finansowym.

Analiza finansowa – podstawa planowania finansowego:

Analiza dynamiki:

∆PB – dynamika zmian pozycji bilansowych

PB_t – wartość pozycji na koniec badanego okresu

PB_t-1 – wartość pozycji na początek badanego okresu

Badanie struktury i dynamiki zmian danych finansowych:

Lp.	Nazwa	BO	BZ	Odchylenia	Dynamika w %	Struktura BO w %	Struktura BZ w %	Dynamika wskaźnika struktury
1.	Aktywa trwałe	1200	1800	+600	(+) 50%	33	45	1,36
2.	Aktywa obrotowe	2400	2200	-200	(-) 8%	67	55	0,82
Razem	3600	4000	+400	(+) 11%	100	100	-
1.	Fundusz własny	1900	2100	+200	(+) 10%	53	53	b.z.
2.	Zobowiązan.	1700	1900	+200	(+) 12%	47	47	b.z.
Razem	3600	4000	+400	(+) 11%	100	100	-

Analogiczne postępowanie dotyczy badania dynamiki zmian wartości rachunku zysków i strat a także rachunku przepływów pieniężnych i zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym.

Analiza wskaźnikowa

Analiza wskaźnikowa stanowi rozszerzenie wstępnej analizy bilansu i rachunku zysków i strat, jest podstawą analizy przyczynowej.

Analiza ta jest oparta na badaniu wzajemnych relacji zachodzących między poszczególnymi elementami sprawozdań finansowych.

Wskaźniki ekonomiczne – wielkości liczbowe odzwierciedlające stan badanego obszaru działalności jednostki.

Wskaźniki statyczne i dynamiczne.

Wskaźniki płynności (liquidity ratios) – dotyczą wykorzystania kapitału pracującego (aktywów obrotowych), stopnia wypłacalności.

Kapitał pracujący = aktywa obrotowe – zobowiązania krótkoterminowe

Wskaźniki obrotowości (activity/turnover rations) – sprawności działania, prezentują szybkość krążenia (obracania) składnikami majątkowymi i ich produktywności, ocena efektywności wykorzystania majątku (zależna od szybkości obrotu zasobami i ich struktury)

Wskaźniki rentowności (rentability rations) – dotyczą efektywności finansowej, zdolności do generowania wyników finansowych

Wskaźniki zadłużenia (financial leverage ratios) – objaśniają źródła finansowania aktywów i ich relacje, a także efektywność nakładów

Budżetowanie/Prognozowanie/Plany finansowe

Budżet – prognozy sprawozdań finansowych. Zestawienie przychodów, kosztów, wydatków i in. Na okres przyszły. Dane mogą być finansowe, ale również ilościowe (np. ilość produkcji, wydajność urządzeń). Budżetowanie inaczej określane jest planowaniem finansowym.

Schematyczne prognozowanie danych finansowych, najczęściej na krótkie okresy (rok, 1-5 lat), obejmuje zakresy:

• Prognoza przychodów ze sprzedaży (dane podstawowe, korekta o inflację, ekstrapolacja danych historycznych)

• Prognoza kosztów działalności operacyjnej

• Prognoza innych przychodów i kosztów

• Prognoza wyniku finansowego

• Prognoza wydatków inwestycyjnych

Budowa planów finansowych:

Etapy tworzenia planów finansowych/budżetowania działalności:

1. Sformułowanie wytycznych i głównych założeń

2. Sporządzenie planu sprzedaży (ilościowego i wartościowego)

3. Sporządzenie planu kosztów i inwestycji (w tym plany cząstkowe i całościowe)

4. Uzgodnienia i zatwierdzenie planów

5. Kontrola realizacji planów

6. Analiza odchyleń poziomu realizacji od planu oraz wprowadzanie korekt

Podstawowe metody budżetowania/planowania:

1. Budżetowanie oddolne, odgórne (nakazowe)

2. Budżetowanie przyrostowe, od zera

Planowanie przyrostowe

• Oparte na danych z poprzedniego okresu

• Korekta o determinanty zidentyfikowane na okres przyszły, tj. inflacja, popyt, presje płacowe, regulacje prawne, konkurencja, procedury finansowania, zmiana technologii produkcji

• Stosowane w jednostkach kontynuujących działalność, w stabilnych warunkach funkcjonowania, a także przy planowaniu tych wielkości finansowych, które przeszły poziom można uznać za posiadający pewne prawidłowości w zakresie przyszłego kształtowania wartości

• Zalety: mniejsza pracochłonność niż przy budżetowaniu od zera

• Wady: powielanie w okresie planowanym nieprawidłowości i błędów powstałych w przeszłości

Planowanie „od zera”:

• Pominięcie danych przeszłych/historycznych

• Punktem wyjścia jest planowanie rozmiarów sprzedaży (ilościowo lub wartościowo)

• Należy zidentyfikować wszystkie czynniki kształtujące przyszłe wartości przychodów i kosztów

• Stosowana głównie w jednostkach rozpoczynających działalność, podlegających restrukturyzacji lub reorganizacji

• Większe prawdopodobieństwo identyfikacji i eliminacji działań nieefektywnych niż w planowaniu przyrostowym

• Konieczność posiadania rozległej wiedzy, zaangażowanie wielu pracowników, znaczna czasochłonność, jednocześnie wymagana kreatywność i inwencja

Elementy techniki planowania:

Tradycyjne etapy planowania obejmują:

• Budżet sprzedaży

• Budżet wolumenu produkcji (w tym zapasów)

• Budżet materiałów bezpośrednich, płac bezpośrednich, innych kosztów bezpośrednich oraz kosztów pośrednich

• Budżet innych kosztów – nieprodukcyjnych (szczegółowo lub ogólnie)

• Budżet wyniku ze sprzedaży

• Budżet wpływów i wydatków

• Sprawozdania finansowe pro forma

• Planowane wskaźniki ekonomiczno-finansowe

Możliwe jest tworzenie tych budżetów w przekroju: podmiotu, komórek, wydziałów lub działalności: produkcja, pomocnicza, administracja itp.

Konieczne jest zatem przyjęcie pewnych założeń.

Inny podział budżetów:

• Budżet sprzedaży

• Budżet produkcji

• Budżet kosztów operacyjnych

• Budżet gotówkowy

Budżet gotówkowy obejmuje takie pozycje jak:

• Wpływy gotówkowe ze sprzedaży rozumiane jako inkasowa – nie powstających należności

• Wydatki na zakup materiałów, usług obcych itp., rozumiane jako pokrywanie powstających zobowiązań

• Inne wydatki, które nie zostały uwzględnione w budżecie kosztów operacyjnych

Elementy techniki planowania – c.d.

Lp.	Pozycja kosztów wytworzenia	Produkt A/ Oddział A	Produkt B/ Oddział B	Produkt C/ Oddział C	Razem
1.	Koszty bezpośrednie (zmienne): - Materiały - Płace (?) Inne	Plan ustalany np. w oparciu o koszty/ 1 osobodzień + wsk. Inflacji i inne	Np. liczba punktów zakontraktowana przez NFZ w poprzednim roku: 10 000. W oddziale obłożenie łóżek wyniosło 75% (30 łóżek) – liczba osobodni – 8 213 Kontrakt na nowy rok: 11 000 pkt. Umożliwia, planowane obłożenie 78% - liczba planowanych osobodni 8 541 Jeśli koszty materiałów bezpośrednich w poprzednim roku wyniosły 136 000, to na 1 osobodzień przypadało 16,56zł tych kosztów – na nowy rok plan zużycia materiałów bezpośrednich wynosi więc 141 439zł (16,56zł x 8 541 osobodni). Kwota 16,56 zł może podlegać dodatkowym korektom (np. wskaźnik inflacji, zmiana cen przetargowych itp.)
2.	Koszty pośrednie: - Energia - Amortyzacja - RTG, laboratorium - Inne	Plan uwzględnia np. Inflację lub inne zmienne cen
3.	Razem koszty produktu/oddziału
4.	Planowany rozmiar „produkcji”
5.	Koszty łącznie (3 x 4)