W

yp

eł

ni

a

Ze

sp

ół

K

ie

ru

nk

u

Nazwa przedmiotu:
Metodologia nauk społecznych

Kod przedmiotu:

Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot / moduł:
Instytut Socjologii
Nazwa kierunku:
Socjologia
Forma studiów:

stacjonarne, magisterskie

uzupełniające II stopnia

Profil kształcenia:

ogólnoakademicki

Specjalność:
wszystkie

Rok / semestr:
I/letni

Status przedmiotu /modułu:

Język przedmiotu / modułu:

Język polski

Forma zajęć

wykład

ćwiczenia

ćwiczenia

laboratoryjne

konwersatorium

seminarium

inne

(wpisać jakie)

Wymiar zajęć

30

Koordynator przedmiotu / modułu

dr Albert Terelak

Prowadzący zajęcia

Wykłady – dr Albert Terelak

Cel przedmiotu / modułu

Zapoznanie pojęciami metodologicznymi, kryteriami naukowości wiedzy,

uświadomienie znaczenia metodologii dla budowy teorii naukowej oraz zapoznanie
z głównymi strategiami budowy teorii naukowej;

Wymagania wstępne

brak

EFEKTY KSZTAŁCENIA

Odniesienie do

efektów dla

programu

Odniesienie do

efektów dla

obszaru

Wiedza

01 zna i potrafi zdefiniować podstawowe pojęcia metodologiczne
02 zna podstawowe paradygmaty na gruncie socjologii
03 zna strategie budowy teorii naukowych

K_W06

OS1_W05

Umiejętności

04 potrafi interpretować dowolne fakty świata życia codziennego
z perspektywy dowolnej teorii socjologicznej
05 potrafi konceptualizować problematykę badawczą oraz przepro-
wadzić jej operacjonalizację w oparciu ustalenia teoretyczne
06 potrafi pisać raport z badania socjologicznego

K_U06
K_U10

OS1_U06
OS1_U10

Kompetencje
społeczne

07 potrafi interpretować wyniki badań z perspektywy teoretycznej
08 potrafi wykorzystywać wiedzę socjologiczną do interpretacji
zjawisk i procesów społecznych

K_K03
K_K04

OS1_K03
OS1_K04

TREŚCI PROGRAMOWE

Forma zajęć – wykład
1 Pojęcie oraz znaczenie metodologii w rozwoju wiedzy naukowej

.

Wiedza naukowa – kryteria naukowości wiedzy

2 Paradygmat naukowy. Paradygmat normatywny a paradygmat interpretatywny w socjologii – odmienności teoretyczne

i metodologiczne

3 Generalizacyjna i eksplanacyjna strategia budowy teorii naukowej. Roberta Mertona badania w kontekście odkrycia i ba-
dania w kontekście uzasadnienia. Socjologiczna recepcja filozoficznych refleksji Hansa Reichenbacha nad epistemologią
4 Poznanie indukcyjne – badania eksploracyjne, poznanie dedukcyjne – badania eksplanacyjne w socjologii
5 Schemat budowy wiedzy naukowej w tradycji metodologii teorii ugruntowanej Barney'a Glasera i Anselma Straussa.
Paradygmat kodowania jako ogólny model budowy teorii
6 Pojęcie jako podstawowe narzędzie badawcze w nauce. Definiowanie pojęć. Rodzaje pojęć i ich funkcje w nauce.
Pojęcia a zmienne badawcze – model P. Abla budowy pojęć i aksjomatyzacji twierdzeń
7 Poznanie jako proces intelektualny (

analiza i synteza; dedukcja i indukcja; uogólniania i wnioskowanie).

Schemat poznania

naukwego
8 Rodzaje wyjaśnień naukowych (

wyjaśnienia genetyczne; wyjaśnienia funkcjonalne; wyjaśnienia teleologiczno-funkcjonalne;

wyjaśnienia logiczne)

9 Problemy związane z transmisją wyników badań naukowych oraz badań stosowanych. Zasady pisania raportu z badań.
10 Metodologiczne wyzwania relacjonizmu Karla Mannheima, Mocnego programu socjologii wiedzy Barry Barnesa i Davida
Bloora, anarchizmu metodologicznego Paula Karla Feyerabenda.

Metody kształcenia

1. Wykład, przy zastosowaniu prezentacji multimedialnej, obejmujący problematykę
teoretyczną zagadnień związanych z realizacją badań naukowych w strategii gene-
ralizacyjnej i eksplanacyjnej, w oparciu o model poznania indukcyjnego i dedukcyjne-
go, w kontekście odkrycia i w kontekście uzasadnienia. 2. Analiza badania przepro-
wadzonego ze studentami w ubiegłych latach z dyskusją, zespołowe opracowanie
koncepcji i operacjonalizacji badań w strategii generalizacyjnej oraz eksplanacyjnej,
przeprowadzenie procesu gromadzenia danych, zespołowe opracowanie wyników
oraz raportowanie.

Metody weryfikacji
efektów kształcenia

Nr efektu kształcenia

z sylabusa

Raport ze zrealizowanego w zespole badania, na podstawie samo-
dzielnie przeprowadzonej analizy zgromadzonych danych. W sytu-
acji niepowodzenia lub względów wykluczających udział w zaję-
ciach lub w pracy nad realizacją badania – Egzamin pisemny

01, 02, 03, 04,
05, 06, 07, 08

Forma i warunki zaliczenia

Raport ze zrealizowanego w zespole badania – warunkiem zaliczenia jest wykazanie, w treści
samodzielnie napisanego raportu, posiadanej wiedzy oraz umiejętności w zakresie realizacji
badania w strategiach badawczych omówionych na zajęciach oraz w zakresie analizy oraz
wnioskowania o wynikach badania na podstawie zgromadzonych danych.
Alternatywną formą zaliczenia jest złożenie egzaminu w formie pisemnego testu wiedzy
i umiejętności – warunkiem jego zdania jest minimum 51% możliwych punktów,
przydzielanych w systemie: +1 pkt. za poprawną, -1 pkt. za niepoprawną odpowiedź na
zadane pytanie.

Literatura podstawowa

N o w a k S t e f a n , Metodologia badań społecznych, Warszawa 1985
B a b b i e E a r l , Badania społeczne w praktyce, Warszawa 2004
F r a n k f o r t - N a c h m i a s C h a v a , N a c h m i a s D a v i d , Metody badawcze w naukach
społecznych, Poznań 2001

Literatura uzupełniająca

A j d u k i e w i c z K a z i m i e r z , Logika pragmatyczna, Warszawa 1965
B o c h e ń s k i J ó z e f M a r i a , Współczesne metody myślenia, Poznań 1992
C h o j n i c k i Z b y s z k o , Filozofia nauki, Poznań 2000
K o t a r b i ń s k i Ta d e u s z , Traktat o dobrej robocie, Łódź 1955
M a t r a s z e k K a r o l , Filozofia 2 (ontologia, teoria poznania i ogólna metodologia nauk), Warszawa
1989
M a y n t z R e n a t e , H o l m K u r t , H ü b n e r P e t e r , Wprowadzenie do metod socjologii
empirycznej, Warszawa 1985
B a r n e s B a r r y , B l o o r D a v i d , Mocny program socjologii wiedzy, Warszawa 1993
M a n n h e i m K a r l , Ideologia i utopia, Lublin 1992

NAKŁAD PRACY STUDENTA:

Liczba godzin

Zajęcia dydaktyczne

30

Przygotowanie się do zajęć

15

Studiowanie literatury

13

Udział w konsultacjach

12

Przygotowanie projektu / eseju / itp.

20

Przygotowanie się do egzaminu / zaliczenia

4

Inne

-

ŁĄCZNY nakład pracy studenta w godz.

94

Liczba punktów ECTS

3