Kultura rzeczywistości i kultura wartości

Trójpodział zjawisk społeczno-kulturowych (wg Alfreda Webera)

- społeczeństwo

- kultura

- cywilizacja

SPOŁECZEŃSTWO – zjawiska i procesy społeczne, ekonomiczne i polityczne

KULTURA (kultura wartości)- obejmuje filozofię, religię i sztukę

Jest w dużo mniejszym stopniu kumulatywna ponieważ rozpowszechnia się wśród społeczeństwa dużo trudniej i wolniej (przeszkodą może tu być odmienna historia, pochodzenie)

`sztuka rozwija się niezależnie w różnych kierunkach, a nauka idzie dalej `

CYWILIZACJA (kultura rzeczywistości)- obejmuje naukę i technologię

- nauka i technologia odkrywają (ewentualnie wykorzystują) coś, co istniało już wcześniej; ujawniają rzeczy istniejące niezależnie od kultury np. promienie Rentgena

- takie odkrycia szybko się rozpowszechniają, są przekazywane w czasie

- proces naukowo-technologiczny polega na kondensacji

- kondensacja/akumulacja – właściwość współczesnej cywilizacji

Robert Merton

Mówi o obiektywności i subiektywności kultury i cywilizacji

Według niego

„kultura cywilizacyjna” (cywilizacja) to coś obiektywnego

„kultura kulturowa” ma charakter subiektywny

*taki podział w pewnych granicach sprawdza się doskonale, jednak czasem podział może być mylący ( każda kultura i nauka ma aspekty obiektywne i subiektywne)

* Weber nie poruszał tego tematu

MacIver

Cywilizacja i kultura to sfera środków działania społecznego i sfera celów społecznych

Rozróżnia trzy podstawowe „dziedziny bytu”

- fizyczny

- organiczny

- świadomy (poziom społeczny, psychiczny, kulturowy)

W obrębie bytu świadomego McIver wyróżnia trzy porządki :

- kulturowy

- technologiczny = cywilizacja = kultura rzeczywistości – obejmuje instrumenty, urządzenia , narzędzia i umiejętności skierowane na osiąganie celów – wyraża się w technologii, systemach ekonomicznych produkcji, dystrybucji oraz systemach politycznych

- społeczny – wszystkie formy powiązania istot społecznych, wyrażające się w tworzeniu grup (zostaje z tego wyłączona polityka i ekonomia)

*MacIver nie włącza do tych trzech dziedzin nauki (nauka jest celem samym w sobie, nie jak np. technologia instrumentem osiągania celów)

Różnica Weber vs MacIver

- Weber zamykał ekonomię i politykę w ramach procesu społecznego

- MacIver uważa, że działalność polityczna i ekonomiczna raczej reguluje porządek społeczny a nie stanowi jego podstawowego składnika (jak np. stosunki międzyludzkie)

Autonomia porządku kulturowego wg McIvera

Porządek kulturowy McIvera obejmuje:

- funkcjonujące oceny

- cele

- do kultury po za sztuką i filozofią zalicza również wiarę, czyli religię oraz tradycje, zwyczaje, kodeksy, formy zabawy, „sposoby życia”

Porządek kulturowy stanowi system pierwotnych celów ludzkich ( w odróżnieniu od aparatu technologicznego, który używany jest do realizacji tych celów)

- nie jest pochodny od technologii

- porządek kulturowy wytwarza charakterystyczny styl życia, który wpływa na szeroki zakres zjawisk

KULTURA filozofia, religia, sztuka KULTURA WARTOŚCI

CYWILIZACJA nauka i technologia KULTURA RZECZYWISTOŚCI

* KULTURA SPOŁECZNA – struktura i zachowania społeczne, polityczne i ekonomiczne

Rozróżnienie nauka vs technologia

- nauka dąży do zrozumienia - technologia do kontrolowania i wykorzystania natury

- nauka jest działalnością intelektualną - technologia działalnością praktyczną

- osiągnięcia naukowe powstają zrywami, są wybuchowe

____

-technologia czerpie z nauki

- działalność naukowa zawsze będzie zależna w pewnym sensie od kultury – np. będzie różnić się pod względem jakościowym w zależności od okresu historycznego lub konkretnego społeczeństwa

Continuum od technologii poprzez naukę, filozofię, religię, sztukę – działalność twórcza powinna być pojmowana jako skala a nie dwupodział na rzeczywistość i wartości

Zarówno religia, filozofia, nauka obejmują zjawiska świata rzeczywistego jednak są wyrażane wzorami własnej produkcji (sztuka zależna jest od technologii, filozofia mówi o rzeczywistości choć nie da jej się potwierdzić itd. itd.)

To wszystko świadczy o tym, iż

Podział na kulturę wartości i kulturę rzeczywistości nie może być traktowany jako absolutny – powinien być traktowany jako skala z dobrze odróżnianymi biegunami

MacIver uważa iż w społeczeństwach „prostszych: kultura i technologia nie są wyodrębnione, są pomieszane. Rytuał pełni równie ważną role jako rzemiosło, modlitwy jako broń. „kultura, technika, władza, ludzie są subiektywnie zjednoczone”

Dlatego właśnie antropologowie zaczęli się posługiwać dogodnym pojęciem :kultura: dla oznaczenia całokształtu ludzkich wytworów i sposobów zachowania

Kultura społeczna (Weberowski - proces społeczny, MacIverowski – porządek społeczny w dziedzinie bytu świadomego)

Zjawiska społeczne mają dwojaki aspekt: dla antropologów są częścią kultury, dla socjologów tyczą się kultury, ale zarazem usuwają ją poza zakres zainteresowań

TRÓJPODZIAŁ KULTURY NA

KULTURE SPOŁECZNĄ

KULTURE WARTOŚCI

KULTURE RZECZYWISTOŚCI

- język mógłby być czwarty (bo służy innym składnikom kultury, a nie jest celem samym w sobie)

- dla mody nie ma miejsca

- moralność wartości ale też społeczeństwo

Soorokin – jego `czyste systemy kulturowe` (inaczej segmenty, porządki) obejmują język, naukę, filozofię, sztuki piękne, etykę, prawo i moralność

- nie wlicza w obręb kultury systemu społecznego

Podsumowanie z posumowania ;p

Kultura rzeczywistości – ma charakter kumulatywny, rozprzestrzenia się w drodze dyfuzji

Kultura wartości – ma charakter twórczy

Kultura społeczna – ani szczególnie kumulatywna, ani twórcza

Wymienione segmenty nie wyczerpują obszaru kultury - pozostają luki, a wiele spośród działań kulturowych może należeć do jednego bądź innego segmentu

Naukę np., można łączyć i z technologią i z filozofią

Segmenty nie mogą być traktowane jako rozgraniczenie „przestrzennie” rozłączne. Muszą być raczej uważane za ogniska czy traktaty, w obrębie których pewne procesy działają w sposób szczególny i które mają tendencje do skupiania wokół siebie specyficznych typów działalności.

Odmienność perspektyw socjologów i antropologów: (radykalne oddzielanie segmentów)

Antropolodzy traktują formy i działania społeczne jako wyraźną część kultury, znajdującą się pod wpływem kultury, a także pod wpływem tych samych czynników, które oddziałują na kulturę

Socjologie – przeciwnie. Ujmują społeczeństwo jako całość pierwotną, a kulturę jako coś zewnętrznego, a nawet pochodnego od społeczeństwa.