Przemoc w rodzinie. Sytuacja dziecka, rola systemu Pomocy społecznej. Zaplecza instytucjonalne i ich zadania w rodzinach dotkniętych przemocą.
Przemoc w rodzinie to zjawisko społeczne, które istniało od zawsze i jest ono postrzegane w sposób negatywny. Wraz z upływem czasu i zmianami w społeczeństwie ma ono coraz różniejsze i nowsze formy, ale nie zawsze system opieki społecznej czy policja czy inne instytucje potrafią pomóc osobom dotkniętym przemocą w domu. Przemoc to nie tylko naruszenie nietykalności cielesnej, a więc bicie członka rodziny, to także poniżanie, krytykowanie, wyzwiska, demoralizacja, prześladowanie, zmuszanie do wykonywania różnych czynności wbrew sobie, zaniedbywanie dziecka i inne nie akceptowane społecznie zachowania.
Jakie są możliwości kobiet, które przeżywają tragedię we własnym domu? Mogą one zadzwonić na policję. Z doświadczenia wiem, że niewiele to daje, albowiem policja przyjeżdża i np. delikwent opuszcza wcześniej dom, nie wychodzi do policji, ucieka na widok radiowozu, ubliża policjantom, stawia się itp. Są różne wyjścia w tej sytuacji. Jeżeli dany mężczyzna jest pijany, policja odwozi go do Izby Wytrzeźwień. Jeżeli nie – zostaje sporządzona notatka policyjna, wpis do niebieskiej karty o ile taka jest założona, jeżeli nie policjant taką kartę zakłada.
Niebieska karta – procedura – czynności podejmowane i prowadzone przez zespół przedstawicieli: MOPS, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, organizacji pozarządowych1.
Jak w rzeczywistości stosowana jest Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie? Dane zebrane na podstawie wywiadu z gminy XYZ ( z pewnych względów nie będę ujawniać jakiej). „Art. 3. 1. Osobie dotkniętej przemocą w rodzinie udziela się bezpłatnej pomocy, w szczególności w formie: 1) poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego;” Udając się na pogotowie osoba pobity, czyli taka która odważy się wyjść z domu po pobiciu i udać się na Izbę przyjęć. Nie jest ciepło witana w takich progach, szczególnie gdy nie pierwszy raz się to zdarzyło. Często słyszy komentarz pielęgniarki w stylu: „ znowu tutaj, nie mają co w domu robić” lub „po co ona tu przychodzi”. Niestety bardzo częste u nas w Polsce. Na Izbie Przyjęć wypisują twoje obrażenia, niezbyt dokładnie badają, bo przecież inni stoją w kolejce, mówią, że zgłoszą to na policję i do widzenia. Nikt nic ci nie mówi, gdzie się udać, co zrobić. Poradnictwo psychologiczne to kwestia jak chcesz się udać do psychiatry to masz wolną rękę, ale w Polsce tkwi przekonanie, że to przecież nie wypada, bo co ludzie powiedzą. Poradnictwo prawne? Jak jest jakiś dobry człowiek w MOPS, który był na prawie to ci może coś doradzi, ale sam nie praktykuje więc za wiele się nie dowiemy. Pozostałe porady socjalne, zawodowe czy rodzinne uzyskamy u jakiejś miłej duszy w MOPS o ile takowa tam się znajduje. Bo często się zdarz, że osoba będąca ofiarą przemocy w rodzinie, dla pozostałych jest katem, bo przecież mąż płacze, że żona niedobra itp.
Kolejno osobą dotknięta przemocą w rodzinie objęta jest „2) interwencji kryzysowej i wsparcia;2” owszem kiedy nie ma innego wyjścia otrzymuje wsparcie. Np. w gminie XYZ jest jedno mieszkanie na cała gminie, gdzie w kryzysie taka osoba może zamieszkać. Jaki jest problem takowego mieszkania kryzysowego? Ano czasem jest zajęte, potem jak się dostanie takowe można w nim przebywać tylko 3 miesiące. Często takie osoby nie mają się gdzie podziać potem i koło się zamyka, bo system w tym względzie jest niewydolny. A ustawa w dalszym punkcie o tym mówi: „3) ochrony przed dalszym krzywdzeniem, przez uniemożliwienie osobom stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego z innymi członkami rodziny mieszkania oraz zakazanie kontaktowania się i zbliżania się do osoby pokrzywdzonej;3” W małych gminach jest to duży problem, często osoby nie chcą się przenosić z własnego domu, bo co zabrać ze sobą, zostawić wszystko na zgubę i nigdy tego nie odzyskać?
Kolejno ustawa mówi co robić, jak zawiadamiać organy. Ze względu na projekt przybliżę sytuację przemocy psychicznej i fizycznej na osobie pani XYZ w gminie XYZ. Przedstawiona pani, bo wydarzeniu w domu o podłożu przemocy dzwoni na numer alarmowy 997. Zgłoszenie zostaje przyjęte, policjanci przyjeżdżają, spisują zeznania, zakładają niebieską kartę kolejną, bo taki mają nakaz, pouczają denata co by więcej tak nie robił, spisują zeznania świadków i odjeżdżają. Sytuacja przemocy powtarza się dalej. Taka sama procedura, tylko tym razem policja z pretensją mówi, że mają inne rzeczy na głowie i co by im głowy nie zawracać. I tak w kółko i kółko. Nikt nic nie robi. Z MOPSu przyjeżdża na kontrolę pani Z. Spisuje co się w domu dzieje przeprowadza wywiad, podpisy i wyjeżdża. Zdaża się, że nie wchodzi do domu bo „denat” jej ubliża i życia się do bicia, ale co taka biedna kobieta z tzw. Opieki społecznej może zrobić? Wezwać policje, a to w dalszym ciągu powtarzające się kółko. W gminie organizowane są spotkania dla osoby doświadczającej przemocy w rodzinie. W jednym terminie spotyka się zespół z kobietą w innym z mężczyzną. Nic się na takich spotkaniach nie ustala, tylko w kółko wałkuje to samo. Co w sytuacji kiedy nazbiera się dużo zgłoszeń? Policja kieruje dokumentacje do prokuratora, a ten do sądu. Jakie są wyjścia? W przypadku alkoholika przymusowe leczenie, w przypadku pobić – wyrok w zawieszeniu, w przypadku wykrycia choroby psychicznej – propozycja leczenia w zakładzie. A tu dwa wybory. Zakład dzienny i zakład zamknięty. Bez zgody denata nic się tutaj nie wskóra bo musi on wyrazić wolę leczenia. Polski system. Po doraźnym zastosowaniu któregoś z opisanych środków, sytuacja się powtarza, zgłoszenia na policję, interwencje itd. Policja przekazuje raporty do prokuratora, a ten do sądu, kolejny wyrok często rok lub dwa w zawieszeniu na 3 lata. Czyli dalej nic z tego, a osoba dotknięta przemocą dalej cierpi bo system jest niewydolny. Kolejny problem to zarządzenie nieoficjalne oczywiście policji do likwidowania niebieskich kart. Wróćmy do pani XYZ, do której przyjeżdża przewidziana na dany region dzielnicowa ( policjantka). Pytanie wszystko ok? pan nic nie robi? Nic się nie dzieje? To zamykamy niebieską kartę. Wyraża pani zgodę? Jak odpowiedź brzmi nie, to pani dzielnicowa na to, ale przecież się nic nie dzieje, a więc przemoc ustrała. Tak wygląda polska rzeczywistość. Jak na to poradzić?
Projekt będzie opowiadał o losach kobiet – matek i żon, które są dotknięte przemocą domową. Wiem, że jest bardzo dużo takich kobiet i bardzo trudno jest im pomóc, właśnie ze względu na to, że większość instytucji odmawia im pomocy i dosłownie „rozkłada ręce” na daną sytuację.
Projekt skierowany do instytucji takich jak policja i pomoc społeczna. Albowiem to oni są często wzywani do takich przypadków. Wdrożenie programu w gminie XYZ.
Ogólny zarys projektu. Projekt ma na celu zmianę podejścia organów, do kobiet objętych przemocą domową i pomoc im w ich sytuacji. Powyżej opisałam możliwości jakie mają kobiety, które są objęte przemocą domową, niestety wiem, że to nie wystarcza i dość często dochodzi do różnych tragedii w życiu tych kobiet. Chciałabym zmodernizować trochę działania dotychczasowe, które są stosowane w takich przypadkach. A więc zaczynając od początku.
Częste wizyty policji, doraźne w domu gdzie jest przemoc. Dodam realne wizyty, bo często policja idzie na skróty i tylko dzwoni z zapytaniem czy wszystko jest ok.
Wizyty przedstawicieli MOPS w domach gdzie jest taka przemoc tylko i wyłącznie z przedstawicielami policji, nikt nie może gwarantować co może się stać.
Zamiast zabierać kobiety z ich własnych podwórek, może powinniśmy zabierać stamtąd tzw. „katów” i oddawać ich na przymusowe leczenie.
A więc tu projekt. Należałoby zmienić ustawę o przemocy i zapewnić przymusowe leczenie w zakładach zamkniętych i otwartych osób, które stosują przemoc. Należy objąć takie osoby monitoringiem i przymusową opieką psychologa bądź psychiatry. A co za tym idzie możemy stworzyć specjalną petycję do posłów, by takową ustawę w tym względzie wystosowali. Myślę, że koszty opieki psychologicznej takich osób byłyby lepszą alternatywą niż dotychczas stosowane przez Polskie prawo środki.