Blaski i cienie modyfikacji genetycznych

w rolnictwie

2007-11-19 09:29, aktualizacja: 2007-11-19 19:34:29

Rolnicy są kuszeni przez firmy agrochemiczne większymi zyskami z

upraw GMO. Tymczasem rzeczywistość weryfikuje te obietnice, a opinia

publiczna jest coraz bardziej zaniepokojona zagroŜeniami środowiska i

praktyką „patentow na Ŝycie”.

Firma agrochemiczna Monsanto jest producentem popularnego na całym świecie,

takŜe i w Polsce środka chwastobojczego pod nazwą Roundup. Środek ten zabija

nie tylko chwasty, ale wszelką roślinność. Działa bardzo skutecznie, gdyŜ jest

wchłaniany przez liście i transportowany nawet do korzeni – dzięki temu cała

roślina zamiera i nie odradza się.

Uprawa GMO na przykładzie rzepaku „Roundup ready”

Naukowcy zatrudnieni przez Monsanto wyprodukowali genetycznie modyfikowane

rośliny (m.in. rzepak), ktore są całkowicie odporne na działanie Roundupu. To

oznacza, Ŝe moŜna bezpiecznie opryskiwać pole w czasie wegetacji – rzepak

pozostanie nietknięty, a wszystkie chwasty zginą. Dzięki temu uprawa ma być

bardziej wydajna i przynieść rolnikowi wyŜsze zyski.

MoŜna powiedzieć - cud wspołczesnej techniki. Jest jednak kilka wątpliwości. Po

pierwsze, firma sprzedaje rolnikom ziarno siewne rzepaku GMO, ale pozostaje

właścicielem materiału genetycznego tego rzepaku. Praktyka patentowania praw

„własności intelektualnej” do całego genomu roślin i zwierząt GMO zyskała sobie

miano „patentu na Ŝycie”. Co to w praktyce oznacza? OtoŜ rolnik podpisuje z

Monsanto kontrakt, w ktorym zobowiązuje się, Ŝe:

- co roku kupi od firmy ziarno siewne GMO oraz chemikalia i będzie płacił opłatę

licencyjną za uŜywanie własności intelektualnej Monsanto (patentu na Ŝycie),

- nie będzie uprawiał nasion uzyskanych w zeszłorocznych plonach,

- zezwala inspektorom firmy na kontrolę swoich pol.

JeŜeli rolnik złamie umowę i zostanie ukarany finansowo przez Monsanto, musi

podpisać poufne oświadczenie, Ŝe nie będzie o tym rozmawiał z mediami ani

nawet z sąsiadami. Znamienne, Ŝe po historii z Percy Schmeiserem (patrz:

Alternatywny Nobel za walkę z GMO), w 2003 roku prawnicy wprowadzili do

kontraktu klauzulę, Ŝe rolnik zobowiązuje się nigdy nie pozywać firmy do sądu.

Nowy wspaniały świat czy wielki nieudany eksperyment?

W produkcji genetycznie modyfikowanych roślin i zwierząt hodowlanych

wyspecjalizowały się wielkie ponadnarodowe korporacje agrochemiczne. Wśrod

liderow na rynku są takie firmy jak Monsanto, Syngenta, Pioneer, Dupont czy

Bayer. Hasła marketingowe tych firm to przede wszystkim: zwiększenie zysku

rolnika w porownaniu z uprawami naturalnymi, zmniejszenie zuŜycia środkow

ochrony roślin (herbicydow i pestycydow) i perspektywa zwalczenia plagi głodu

na świecie. Coroczne raporty ISAAA (International Service for the Acquisition of

Agri-biotech Applications), organizacji wspieranej przez przemysł agrochemiczny,

kształtują propagandę sukcesu tryumfalnie donosząc o wzrastającym areale

światowych upraw GMO.

Zupełnie inne dane upowszechniają organizacje ekologiczne czy stowarzyszenia

konsumenckie: Międzynarodowa Koalicja dla Ochrony Polskiej Wsi, Zieloni, czy

amerykańskie stowarzyszenia Organic Consumers Association i Center for Food

Safety. Według roŜnych raportow tych organizacji bilans zyskow z upraw GMO

jest taki sam lub nawet gorszy niŜ w przypadku upraw tradycyjnych, a wydajność

upraw spada. Coraz większym problemem stają się transgeniczne chwasty

oporne na środki ochrony roślin (superchwasty), ktore szczegolnie silnie

rozpleniły się w Argentynie. To zmusza rolnikow do stosowania coraz większych

dawek coraz bardziej agresywnych środkow chwastobojczych. ZuŜycie środkow

ochrony roślin wzrosło średnio o ok. 10% w uprawach GMO w porownaniu z

naturalnymi. Wbrew propagandzie ISAAA areały upraw modyfikowanych

zaczynają się kurczyć, w Europie coraz powszechniej powstają strefy wolne od

GMO. Sztandarowym przykładem jest Rumunia, gdzie uprawy GMO były bardzo

rozpowszechnione, a obecnie rząd dąŜy do całkowitego ich wyeliminowania.

Coraz większa jest świadomość społeczna i coraz większy sprzeciw przeciwko

praktyce „patentow na Ŝycie”.

Czas na refleksję

Historia Percy'ego Schmeisera i setek innych rolnikow, ktorych firma Monsanto

pozywa o olbrzymie odszkodowania na podstawie oskarŜeń o kradzieŜ własności

intelektualnej, zmusiła świat do refleksji nad dopuszczalnym zakresem prawa

patentowego. Czy jakakolwiek firma powinna mieć prawo uzyskiwania patentu na

organizmy Ŝywe, zwłaszcza tak skomplikowane jak rośliny czy zwierzęta? Coraz

bardziej skłaniamy się do zrewidowania tego poglądu.

Jednak to nie wszystko, bowiem uzasadnione obawy budzi takŜe niekontrolowane

rozprzestrzenianie się modyfikacji genetycznych z upraw GMO do środowiska

naturalnego, a takŜe wpływ niektorych modyfikacji genetycznych na zdrowie

konsumentow. Gen oporności na Roundup przenosi się nie tylko na naturalne

uprawy roślin tego samego gatunku, tak jak to miało miejsce w przypadku

rzepaku Schmeisera, ktory został zapylony rzepakiem GMO z sąsiedniego pola. W

prestiŜowym czasopiśmie naukowym Science pisano w tym roku o 12 gatunkach

chwastow odpornych na Roundup, ktore powstały przez zapylenie roślin

pokrewnych do powszechnie uprawianych roślin GMO. Są takŜe odnotowywane

przypadki alergii pokarmowych u ludzi wywołanych m.in. przez białko Bt,

sztucznie wprowadzone do kukurydzy w celu ochrony przed larwami szkodnikow.

Okazało się rownieŜ, Ŝe ziemniaki oporne na Roundup gromadzą w swoich

bulwach jeden ze składnikow preparatu Roundup, ktory podczas obrobki w

wysokich temperaturach przekształca się w rakotworczy i neurotoksyczny

akrylamid.

Marketing i sztuka kształtowania opinii publicznej

Angielskojęzyczna Wikipedia podaje, Ŝe w 2006 roku Monsanto wydała 3,640,000

dolarow na lobbing, z czego 680,000 dolarow na zewnętrzne firmy lobbingowe, a

resztę poprzez własnych lobbystow.

W 2005 roku firma Monsanto musiała zapłacić 1.5 mln dolarow amerykańskich

kary za przekupstwo indonezyjskiego urzędnika. Firma przyznała przed sądem,

Ŝe jeden z jej pracownikow dał łapowkę przedstawicielowi indonezyjskiego

ministerstwa ochrony środowiska w celu uniknięcia przeprowadzenia badań na

temat wpływu genetycznie modyfikowanej bawełny na środowisko naturalne.

Łapowka (50 000 dolarow) została przekazana poprzez indonezyjską firmę

doradczą i zaksięgowana jako "opłata za konsultacje".

Trudno się dziwić, Ŝe przy zaangaŜowaniu takich kwot szerokim strumieniem

płynie w świat informacja o zaletach organizmow GMO, o braku szkodliwości

GMO dla środowiska i dla zdrowia konsumentow, a kolejne kraje, pod wpływem

mniej czy bardziej uczciwego lobbingu zezwalają na uprawy i hodowle GMO.

Dobrze jest pamiętać, Ŝe w porownaniu z lobbingiem firm agrochemicznych,

moŜliwości dotarcia do opinii publicznej przez organizacje ekologiczne i

konsumenckie są bardzo ograniczone.

Na koniec przytaczam fragment wywiadu z 2006 roku z Robertem

Gabarkiewiczem, rzecznikiem prasowym Monsanto Polska.

Czym zajmować się będzie polski oddział Monsanto, gdy wprowadzony

zostanie bezwzględny zakaz uprawy roślin transgenicznych w Polsce?

– Taka decyzja w jednym kraju nie wpłynie na sytuację całej firmy. Będziemy

zajmować się tym, czym do tej pory, czyli dystrybuować i sprzedawać środki

ochrony roślin oraz nasiona odmian konwencjonalnych. Dostarczać nowe

rozwiązania dla rolnictwa i zabiegać o to, aby polskie rolnictwo nie było

skansenem Europy.

Zostawiam czytelnikom ocenę, czy naturalne metody upraw i prawo rolnikow do

uprawiania własnego ziarna to na pewno wyznaczniki „skansenu Europy”?

Korzystałam m.in. z następujących źrodeł:

monsanto.com/

Wikipedia

organicconsumers.org

ethicalinvesting.com/monsanto/

isaaa.org/

Autor: Dr Katarzyna Lisowska

http://www.wiadomosci24.pl/autor/335404.html?ses_go