RYS HISTORYCZNY

Początki sięgają okresu starożytności.

„Walory intelektualne umysłu nieodłącznie kojarzono z tężyzną fizyczną i z dobrym zdrowiem”

Rozwój medycyny szkolnej na przestrzeni wieków uzależniony był od upowszechnienia zorganizowanych form nauczania i wychowania dzieci i młodzieży.

Rozwój medycyny szkolnej w Polsce
1773 r. Ustawy Komisji Edukacji Narodowej nt. zdrowia uczniów.

Zawierały zagadnienia z zakresu:

• higieny szkolnej i opieki higienicznej w szkołach,

• warunków w salach lekcyjnych,

• odżywiania itd.

Zasady KEN były realizowane do poł XIX w.

Jędrzej Śniadecki, Wiktor Szokalski, Henryk Jordan

Model wiesbadeński

Oryginalny system szkolnej opieki lekarskiej, opłacany przez samorząd miejski, powstał w mieście

Wiesbaden. Lekarze zatrudnieni w szkołach średnich, a więc z reguły elitarnych, nie zajmowali się tutaj w ogóle leczeniem uczniów, pozostawiając to lekarzom prywatnym, przeprowadzali natomiast systematyczne badania okresowe, sporządzali bieżące statystyki swoich obserwacji, konsultowali nauczycieli i rodziców w kwestiach związanych z możliwościami wysiłku fizycznego i potrzebami higienicznymi młodzieży

Pionierzy Medycyny Szkolnej

Marcin Kacprzak (1888-1968), lekarz higienista, specjalista medycyny społecznej.
W okresie międzywojennym pracował w
Państwowej Szkole Higieny. Współpracownik
sekcji higieny Ligii Narodów, po II wojnie uczestnik prac WHO.W 1961 r. doprowadził do powstania specjalizacji medycyna szkolna

Okres międzywojenny

W czasach II Rzeczypospolitej zostały stworzone zręby organizacyjne

państwowej opieki lekarskiej w szkole.

Lekarze zatrudnieni w szkołach średnich:

• przeprowadzali 2 x roku badania okresowe wszystkich uczniów,
  w kierunku diagnostyki wad wzroku, słuchu, mowy, postawy ciała.

• sporządzali statystyki swoich obserwacji

• konsultowali nauczycieli i rodziców z zakresu wysiłku fizycznego i
  potrzeb higienicznych młodzieży.

W 1931 r. w Paryżu model ten została nagrodzony, jako najlepszy w Europie.

1917 r. w Polsce zatrudniono w szkole się higienistki szkolne z inicjatywy J. Szmurły
Higienistka szkolna pełniła służbę pomocniczą w organizacji opieki higieniczno-lekarskiej i społecznej nad dziećmi w szkole
i poza szkołą.

W 1985 r. pielęgniarki szkolne, otrzymały status pielęgniarki środowiskowej, równocześnie uznano równowartość przygotowania zawodowego higienistek szkolnychdo pracy w profilaktycznej opiece zdrowotnej nad uczniami.

System opieki zdrowotnej nad uczniami w miejscu wychowania i nauczania reaktywowano w 2003r. rozpoczęto proces wdrażania standardów w profilaktycznej opiece zdrowotnej.

Akty Prawne
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r.
w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r.
  w sprawie zakresu zadań lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej
  (Dz.U. 2005 nr 214 poz. 1816)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 r. w sprawie organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą (Dz.U. 2009 Nr 139 poz. 1133)

• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
  (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027)

Wymogi w stosunku do pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania

Pielęgniarka, higienistka szkolną albo położna współpracują w szczególności z:

1) Lekarzem POZ na podstawie deklaracji wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej

2) lekarzem dentystą

3) pielęgniarką podstawowej opieki zdrowotnej;

4) opiekunami prawnymi lub faktycznymi ucznia;

5) dyrektorem szkoły;

6) radą pedagogiczną;

7) organizacjami i instytucjami działającymi na rzecz dzieci i młodzieży.

Pielęgniarka, higienistka szkolna albo położna sprawują profilaktyczną opiekę nad uczniami w znajdującym się na terenie szkoły gabinecie profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej.

Przy ustalaniu liczby uczniów objętych profilaktyczną opieką zdrowotną przez jedną pielęgniarkę, higienistkę szkolną albo położną należy brać pod uwagę typ szkoły,
a w przypadku szkół, do których uczęszczają niepełnosprawni - ich liczbę i stopień niepełnosprawności.

Zakres świadczeń pielęgniarki szkolnej

1) wykonywanie i interpretowanie testów przesiewowych

2) kierowanie postępowaniem poprzesiewowym oraz sprawowanie opieki nad uczniami z dodatnimi wynikami testów;

3) czynne poradnictwo dla uczniów z problemami zdrowotnymi

4) sprawowanie opieki nad uczniami z chorobami przewlekłymi i niepełnosprawnością, w tym realizacja świadczeń pielęgniarskich wyłącznie na podstawie zlecenia lekarskiego i w porozumieniu z lekarzem POZ, na którego liście znajduje się uczeń, zabiegów i procedur leczniczych koniecznych do wykonania w trakcie pobytu w szkole;

5) udzielanie pomocy przedlekarskiej w przypadku nagłych zachorowań, urazów i zatruć;

6) doradztwo dla dyrektora szkoły w sprawie warunków bezpieczeństwa uczniów, organizacji posiłków i warunków sanitarnych w szkole;

7) edukacja w zakresie zdrowia jamy ustnej;

8) prowadzenie u uczniów szkół podstawowych (klasy I-VI) znajdujących się na obszarach, gdzie poziom fluorków w wodzie pitnej nie przekracza wartości 1 mg/l, grupowej profilaktyki fluorkowej metodą nadzorowanego szczotkowania zębów preparatami fluorkowymi 6 razy w roku, w odstępach co 6 tygodni;

9) udział w planowaniu, realizacji i ocenie edukacji zdrowotnej.

Pielęgniarka, higienistka szkolna albo położna prowadzą dokumentację medyczną uczniów
Dokumentacja jest przechowywana w gabinecie profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w szkole przez okres pobierania nauki w danej szkole.
W przypadku zmiany szkoły przez ucznia dokumentację medyczną ucznia odbierają opiekunowie prawni lub faktyczni ucznia i przekazują szkole przyjmującej ucznia.

Po zakończeniu kształcenia przez ucznia, pielęgniarka, higienistka szkolna albo położna przekazują indywidualną dokumentację medyczną ucznia lekarzowi POZ, sprawującemu opiekę zdrowotną nad uczniem na podstawie deklaracji wyboru lekarza POZ.

Testy przesiewowe

Roczne obowiązkowe przygotowanie przedszkolne

1. Test do wykrywania zaburzeń:

1) rozwoju fizycznego - pomiary: wysokości i masy ciała, w tym określenie współczynnika masy ciała (Body Mass Index - BMI);

2) układu ruchu, w tym bocznego skrzywienia kręgosłupa, zniekształceń statycznych kończyn dolnych;

3) w kierunku zeza (Cover test, test Hirschberga);

4) ostrości wzroku;

5) słuchu (badanie orientacyjne szeptem);

6) ciśnienia tętniczego krwi.

2. Orientacyjne wykrywanie zaburzeń statyki ciała.

3. Orientacyjne wykrywanie wad wymowy.

Klasa III szkoły podstawowej Klasa V szkoły podstawowej

Test do wykrywania zaburzeń:

1) rozwoju fizycznego - pomiary: wysokości i masy ciała, w tym określenie współczynnika masy ciała (Body Mass Index - BMI);

2) układu ruchu, w tym bocznego skrzywienia kręgosłupa;

3) ostrości wzroku;

4) widzenia barw;

5) ciśnienia tętniczego krwi.

Klasa I gimnazjum

Test do wykrywania zaburzeń:

1) rozwoju fizycznego - pomiary: wysokości i masy ciała, w tym określenie współczynnika masy ciała (BMI);

2) układu ruchu, w tym bocznego skrzywienia kręgosłupa i nadmiernej kifozy piersiowej;

3) ostrości wzroku;

4) słuchu (badanie orientacyjne szeptem);

5) ciśnienia tętniczego krwi.

Klasa I szkoły ponadgimnazjalnej

Test do wykrywania zaburzeń:

1) rozwoju fizycznego - pomiary: wysokości i masy ciała, w tym określenie współczynnika masy ciała (BMI);

2) układu ruchu, w tym bocznego skrzywienia kręgosłupa i nadmiernej kifozy piersiowej;

3) ostrości wzroku;

4) ciśnienia tętniczego krwi.

Ostatnia klasa szkoły ponadgimnazjalnej do ukończenia 19 roku życia

Test do wykrywania zaburzeń:

1) rozwoju fizycznego - pomiary: wysokości i masy ciała, w tym określenie współczynnika masy ciała (BMI);

2) ostrości wzroku;

3) ciśnienia tętniczego krwi.

Dostępność pielęgniarki szkolnej

Od poniedziałku do piątku, w dniach i godzinach dostępności świadczeń, zgodnie z warunkami umowy zawartej ze świadczeniodawcą, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy, według norm dotyczących zalecanej liczby uczniów na jedną pielęgniarkę lub higienistkę szkolną, traktowanej dla poszczególnych typów szkół

a) kozetka,

b) stolik zabiegowy lub stanowisko pracy - urządzone i wyposażone stosownie do zakresu zadań pielęgniarki szkolnej,

c) szafka przeznaczona do przechowywania leków, wyrobów medycznych i środków pomocniczych,

d) biurko oraz szafka kartoteczna - przeznaczone do przechowywania dokumentacji medycznej,

e) waga medyczna ze wzrostomierzem,

f) parawan,

g) aparat do pomiaru ciśnienia tętniczego krwi z kompletem mankietów dla dzieci i dorosłych,

h) stetoskop,

i) tablice Snellena do badania ostrości wzroku,

j) tablice Ishihary do badania widzenia barwnego,

k) tablice - siatki centylowe wzrostu i masy ciała oraz inne pomoce do wykonywania testów przesiewowych i interpretacji ich wyników,

l) środki do nadzorowanej grupowej profilaktyki próchnicy zębów

a) zestaw przeciwwstrząsowy:

- Natrii chloridum 0,9% - roztwór do wstrzykiwań,

- Hydrocortisonum hemisuccinatum - proszek i rozpuszczalnik do sporządzania roztworu do wstrzykiwań lub infuzji lub odpowiedniki terapeutyczne,

- Glucosum 20% - roztwór do wstrzykiwań,

- płyny infuzyjne:

- Glucosum 5% - roztwór do infuzji,

- Natrii chloridum + Kalii chloridum + Calcii chloridum dihydricum - (8,6 mg + 0,3 mg + 0,33 mg)/ml - roztwór do infuzji dożylnych,

b) gaziki jałowe, gazę jałową, bandaże dziane i elastyczne, chustę trójkątną, przylepiec, przylepiec z opatrunkiem, rękawiczki jednorazowe, octawian glinu (altacet), wodę utlenioną,środek odkażający skórę, tabletki przeciwbólowe i rozkurczowe, neospasminę, maseczkę twarzową do prowadzenia oddechu zastępczego, szyny Kramera, stazę automatyczną, nożyczki, pakiet do odkażania.

Dokumentacja zdrowotna indywidualnej ucznia

a.Karta zdrowia ucznia

b.Wkładka do karty zdrowia ucznia

c. Karta badań profilaktycznych ucznia klasy "0" szkoły podstawowej

d. Karta badań profilaktycznych dziecka 7-letniego

e.Karta badań profilaktycznych ucznia III klasy szkoły podstawowej

f. Karta badań profilaktycznych ucznia I klasy gimnazjum/szkoły ponadgimnazjalnej

g.Karta badań profilaktycznych ucznia kończącego szkołę ponadgimnazjalną

Dokumentacja zdrowotna zbiorcza

a.Lista klasowa

b.Lista uczniów zapisanych na listę świadczeniodawcy

c.Lista uczniów wypisanych z listy świadczeniodawcy

Stawka kapitacyjna na 2014 r.

Wyposażenie gabinetu

Przenośna apteczka pierwszej pomocy

Dokumentacja

Dokumentacja

Stawka kapitacyjna

Typ szkoły	Ilość uczniów przypadających na pielęgniarkę/ higienistkę szkolną
Szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum, liceum profilowane (bez nauki w warsztatach), szkoła artystyczna na prawach liceum lub gimnazjum, szkoła policealne z tokiem nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku	880 -1100 uczniów
Szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum, liceum profilowane (bez nauki w warsztatach) z klasami integracyjnymi i sportowym: *wskaźnik 7 – dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim sprawnych ruchowo, z niepełnosprawnością ruchową, słabowidzących i niewidomych, słabosłyszących i niesłyszących, przewlekle chorych, wymagających dodatkowych świadczeń zdrowotnych w czasie trwania nauki w szkole; *wskaźnik 10 – dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim i niepełnosprawnych ruchowo oraz uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym i sprawnych ruchowo; *wskaźnik 30 - dla uczniów z upośledzeniem umysłowym umiarkowanym i znacznym i niepełnosprawnych ruchowo; *wskaźnik 2 dla uczniów klas sportowych.	Ilość uczniów wyliczana na podstawie wskaźnika
Szkoły prowadzące naukę zawodu z warsztatami w szkole, szkoły sportowe	700 uczniów
Szkoły specjalne dla dzieci i młodzieży:
Typ A – uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim sprawni ruchowo, słabowidzący i niedowidzący, słabosłyszącyi niesłyszący, przewlekle chorzy (w tym osoby w szkołach dla dzieci i młodzieży niedostosowanej społecznie);	150 uczniów
Typ B – uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim niepełnosprawni ruchowo a także uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym sprawni ruchowo;	80 uczniów
Typ C – uczniowie z upośledzeniem umysłowym umiarkowanym i w stopniu znacznym niepełnosprawni ruchowo.	30 uczniów
Legenda:* wskaźnik określający rodzaj niepełnosprawności. Obliczanie ilości uczniów przypadająca na jedną pielęgniarkę wg. wskaźnika - do ogólnej liczby uczniów w szkole dodać liczbę uczniów niepełnosprawnych pomnożoną przez wskaźnik określający rodzaj niepełnosprawności i podzielić przez 880