Gustaw Herling – Grudziński
„ Inny świat”
„Tu otwiera się inny, odrębny świat, do niczego nie podobny; tuu panowały inne, odrębne prawa, inne zwyczaje , inne nawyki i odruchy; tu trwał martwy za życia dom, a w nim życie jak nigdzie i ludzie niezwykli. Ten oto zapomniany zakątek zamierzam tutaj opisać ”
Próbą ukazania procesu niszczenia człowieka przez system sowieckich obozów pracy zwanych łagrami będących wytworem komunizmu jest „Inny Świat” Gustawa Herlinga- Grudzińskiego. Grudziński ukazuje rolę obozów w państwie totalitarnym – po pierwsze eliminacja ze społeczeństwa jednostek „szkodliwych”, po drugie dostarczenie taniej siły roboczej. Ludzie niszczeni są w nich zarówno fizycznie, jak też duchowo i psychicznie. Ciężka katorżnicza, nadludzka praca przy wyrębach lasów, budowie miast i miasteczek, elektrowni, bezustanne mrozy i śniegi, temperatura dochodząca nawet do –40 stopni, wszystko to stale dziesiątkuje więźniów. Więźniowie stanowią tanią siłę roboczą są, więc bezwzględnie i maksymalnie wykorzystywani. Ciągle ktoś umiera z głodu, zamarza podczas wyrębu lasu, popełnia samobójstwo i to jedyne, co jest mu wolno. Jednocześnie w obozie postępuje proces degradacji moralnej i etycznej człowieka poddawanego wymyślnym represjom i ograniczeniom. W łagrach nie istnieją żadne normy prawne i moralne, życie ludzkie nie jest wiele warte, każdego więźnia można zastąpić innym. Aby przeżyć więźniowie muszą zapomnieć o wartościach, jakie do tej pory kierowały ich postępowaniem. Obóz całkowicie przebudował kodeks etyczno-moralny więźniów. Kradzieże, donosy na innych, składanie zeznań przeciw swoim kolegom, przyczynianie się do śmierci współtowarzyszy niedoli. Na porządku dziennym są gwałty na bezbronnych kobietach i mordowanie chorych oraz niezdolnych do pracy. Wśród więźniów zanikły wszelkie uczucia, pozostał jedynie strach i instynkt samozachowawczy. „Inny Świat” przynosi wizerunek człowieka złagrowanego – żyjącego w koszmarnej rzeczywistości sowieckich obozów pracy i dostosowanego do rządzących tutaj norm i reguł, bo tylko w ten sposób można przeżyć łagry.