Bułgaria:
W Bułgarskiej Partii Komunistycznej brakowało prądów reformistycznych.
W 1971r. Przeprowadzono referendum ludowe, w celu przyjęcia nowej konstytucji. Po zaakceptowaniu jej treście przez społeczeństwo, 7 lipca 1971 Todor Żiwkow na mocy nowej konstytucji został przewodniczącym Rady Państwa.
Pod rządam Żiwkowa, Bułgaria coraz bardziej podporządkowywała się Związkowi Radzieckiemu, częstokroć podkreślając historyczne związki łączące Bułgarię z Rosją. Armia Bułgarska wzięło udział w ingerencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji i w Afganistanie.
Teren Bułgarii służył również do szkolenia terrorystów różnych narodowości. Bułgarskie służby specjalne były zaangażowane w działalność opozycji nie tylko w kraju, ale również poza jego granicami. Ich działalność uniemożliwiała tworzenie się w Bułgarii opozycji demokratycznej. Częstym objawem narastającego w społeczeństwie sprzeciwu były ataki na obiekty publiczne (podpalenia), które miały miejsce w latach 1978-1985. By zapanować nad sytuacją zwiększono kontrolę policyjną, a także wykorzystano motyw „konsolidacji Bułgarów wobec zagrożenia tureckiego”- rozpoczęły się działania antytureckie. W pierwszym etapie tych działań zamknięto tureckie instytucje kulturalne.
Jesienią 1984r. zaczęto kwestionować istnienie mniejszości tureckiej w Bułgarii (realnie mniejszość turecka stanowiła 10% społeczeństwa). Turkom nakazano zmienić nazwiska na bułgarskie, zakazano używać języka tureckiego pod groźbą represji. Wszelkie niezadowolenie tłumiono poprzez wojskowe pacyfikacje wiosek tureckich i wysadzanie meczetów. W 1986 roku w raporcie dla ONZ, rząd bułgarski określił Bułgarię jako państwo jednonarodowe.
Wszystkie te czynniki (zwane polityką przymusowej asymilacji), spowodowały masowy exodus ludności tureckiej. Jak się szacuje, Bułgarię do roku 1989 opuściło ponad 300 tysięcy Turków.
Oprócz zwalczania „tureckości”, można było zauważyć postępującą rusyfikację kraju. Wzrastała liczba szkół z rosyjskim językiem wykładowym oraz rosyjskich audycji radiowych. Proces ten wynikał również z prorosyjskich sympatii społeczeństwa bułgarskiego.
Żiwkow przyjął bez zastrzeżeń, ogłoszone przez Gorbaczowa głasnost i pieriestrojkę. Próba wprowadzenia reform dążących do gospodarki wolnorynkowej, nie miała szans powodzenia wobec zachowania centralnego systemu zarządzania. Już w 1988 roku zawieszono reformy gospodarcze. Było to spowodowane również protestami społecznymi w latach 1987-1988, spowodowanymi obniżającymi się warunkami stopy życiowej.
Bułgaria posiadała ogromy dług zagraniczny (7 mld USD w 1988), które zwiększały samobójcze podwyżki płac.
W Bułgarii, znacznie później niż w innych krajach, zaczęły powstawać organizacje opozycyjne.
16 stycznia 1988 roku powstało Stowarzyszenie Obrony Praw Człowieka, które postulowało przywrócenie podstawowych praw człowieka, obronę ludności tureckiej oraz prywatyzację sektora społecznego.
8 marca 1988r. Zaczął działać Społeczny Komitet Obrony Ekologicznej Ruse.
Na początku 1989 roku powstał Ekogłasnost.
3 listopada 1988 roku powstał Klub Jawności i Przebudowy, jego przewodniczącym został Żeliu Żelew, głównym celem było obalenie totalitaryzmu w Bułgarii.
Na początku 1989 roku powstała, wzorowana na polskiej „Solidarności”, Niezależna Federacja Pracy „Podkrepa”.
Władze Bułgarii odpowiedziały na działalność opozycji kampanią oszczerstw, a następnie działaniami siłowymi, wymierzonymi w demonstrantów.
20 maja 1989 roku wojsko zamordowało 30 uczestników pokojowych manifestacji tureckich.
Rząd próbował pacyfikować społeczeństwo poprzez: 1) dekret Rady Państwa o „mobilizacji cywilnej w czasie pokoju”, wydany 4 lipca 1989 i 2) proces i skazanie sygnatariuszy „listu 121 intelektualistów” 17 sierpnia 1989 roku. Jednak przed obradami Międzynarodowej Konferencji Ekologicznej „Ekoforum” władze komunistyczne zaczęły ustępować, uwalniając w połowie września aresztowanych przywódców organizacji opozycyjnych.
W dniach 16 października- 3 listopada 1989 roku odbyła się w Sofii konferencja członków KBWE. Dzięki udziałowi w tej konferencji, Ekogłasnosti udało się zaistnieć na szerszym forum. Ekolodzy zbierali podpisy przeciw budowie wodnika Riła oraz organizowali wiece, na których wysuwano również postulaty polityczne.
1 listopada 1989 roku utworzono bułgarską sekcję Komitetu Helsińskiego, która zorganizowała 3 listopada pierwszą legalną manifestację w Sofii.
Bunt w BPK rozpoczął Petyr Mładenow, który odmawiając podpisania oświadczenia o mieszaniu się Stanów Zjednoczonych w wewnętrzne sprawy Bułgarii, zrezygnował z funkcji państwowych i partyjnych. W liście do centralnych organów partii, Mładenow oskarżył Żiwkowa o zniszczenie gospodarki bułgarskiej i wypędzenie Turków.
10 listopada 1989 roku grupa przeciwników Żiwkowa pochodząca z grona wysokich działaczy partyjnych, przy poparciu Gorbaczowa, doprowadziła do jego obalenia. Przewodniczącym Rady Państwa i sekretarzem generalnym BPK został Petyr Mładenow. Głoszone przez nową ekipę deklaracje dialogu politycznego, szybko okazały się nierealne, wobec ostrej kampanii prasowej przeciw opozycji.
Od 10 do 15 grudnia trwały demonstrancje, w których domagano się zmiany ustroju i likwidacji monopolu partii. Z obawy przed destabilizacją kraju, ekipa Mładenowa nie zastosowała siły, a zdecydowała się na porozumienie z opozycją, w którym obiecano przygotowanie obrad „okrągłego stołu”.
25 listopada 1989 roku rozpoczęła swoją działalność partia Bułgarski Ludowy Związek Chłopski (BZNS), na czele której stał Miłan Drenczew. 26 listopada odrodziła się Bułgarska Partia Socjaldemokratyczna. 7 grudnia 1989 powstał Związek Sił Demokratycznych (ZSD), który był koalicją dziesięciu ugrupowań opozycyjnych. Na czele Krajowej Rady Koordynacyjnej ZSD stanął Żeliu Żelew.
W połowie stycznia 1990 roku parlament dokonał zmian w konstytucji, z której wykreślono zapis o kierowniczej roli partii. Wkrótce rozpoczęły się obrady bułgarskiego „okrągłego stołu”. Najważniejsze ustalenia dotyczyły:
terminu wyborów (strona rządowa chciała szybkich wyborów)
zachowania konstytucyjnego zapisu o socjalistycznym charakterze państwa
autonomii kulturalnej dla Turków bułgarskich
12 marca podpisano porozumienie, które nie objęło jednak kwesrii gospodarczych.
Do nowego rządu utworzonego przez Georgi Atanasowa ani powstałego miesiąc później gabinetu Andrieja Łukanowa, nie weszli przedstawiciele opozycji antykomunistycznej.30 marca 1990 roku, wybranym przez parlament, nowym prezydentem został Petyr Mładenow.
8 czerwca 1990 roku wybory parlamentarne wygrała Bułgarska Partia Socjalistyczna (BPS, dawni komuniści !!), uzyskując jednocześnie większość w parlamencie.
6 lipca 1990 roku doszło do dymisji Petyra Mładenowa, w związku z ujawnieniem planowanego przezeń w grudniu 1989 roku użycia siły przeciw demonstrantom. Jego miejsce zajął Żeliu Żelew z ZSD.
29 listopada 1990 roku premier Łukanow podał się do dymisji, w wyniku fali krytyki ze strony partyjnego betonu i opozycji.
ZSD twierdziło, że obalenie tego rządu, oznaczało w istocie, kres komunizmu w Bułgarii. Powołanie nowego rządu było utrudnione ze względu na powiązania potencjalnych kandydatów ze służbą bezpieczeństwa. W tej sytuacjiu, 6 grudnia 1990 roku, powołano na stanowisko premiera i ministra spraw zagranicznych kandydatów niezależnych- Dimitra Popowa i Christo Danowa.
ZSD, dzięki objęciu resortów gospodarczych, uzyskał kontrolę nad przebiegiem reform. Po rozmowach z pracodawcami i związkami zawodowymi, rząd rozpoczął terapię szokową od uwolnienia cen 1 lutego 1990 roku.
Skutki reformy przyniosły niezadowolenie społeczne, które wykorzystała opozycja, starając się o przyspieszenie wyborów. Postkomuniści zarzucali ZSD blokowanie prac parlamentu, natomiast ZSD chciała całkowitego odsunięcia od władzy Bułgarskiej Partii Socjalistycznej. Po upadku ZSRR opublikowano dokumenty obciążające deputowanych partii komunistycznej. Jednak, gdy parlament 31 sierpnia 1990 roku powołał specjalną komisję do zbadania akt parlamentarzystów, okazało się, że lista zawiera głównie nazwiska opozycjonistów, natomiast brakuje na niej nazwisk postkomunistów. W wyniku tej afery do dymisji podał się Christo Danow, a całą sprawę zawieszono.
W kwietniu 1991 roku opozycja antykomunistyczna podzieliła się na Blok Prawicowy i na Centrum (BZNS i BPSd).
W połowie czerwca powstał Blok Liberalny, złożony głównie z przedstawicieli Ekogłasnosti.13 października 1991r. W wyborach zwyciężyło ZSD „Ruch”, a nowym premierem został Filip Dimitrow. Jednak destabilizacja sceny politycznej doprowadziła do obalenia tego rządu w grudniu 1992r. Premierem został Luben Berow.
Styczeń 1992 roku- w powszechnych wyborach prezydenckich zwyciężył Żeliu Żelew.
Grudzień 1994 roku- wybory parlamentarne, do władzy wracają postkomuniści. Premierem zostaje Żan Widenow. Efektem działania nowej ekipy rządzącej, było zahamowanie dekomunizacji oraz spowolnienie procesu rehabilitacji osób skazanych w latach 40.
W wyniku zerwania ścisłych więzów z Moskwą, Bułgaria została pozbawiona opieki silnego protektora. Wpływało to bezpośrednio na kierunki polityki zagranicznej i powodowało utrzymywanie dobrych stosunków ze wszystkimi sąsiadami.
W 1994 Bułgarii udało się zredukować ogromne zadłużenie zagraniczne, dzięki porozumieniom z Klubem Londyńskim i Klubem Paryskim.
W styczniu 1994 roku Bułgaria uznała niepodległość czterech nowych państw, które powstały po rozpadzie Jugosławii.
Żan Widenow starał się prowadzić ostrożną politykę powolnej transformacji, respektując ustalenia z Międzynarodowym Funduszem Walutowym. Jednak ogromna inflacja i spadek dochodów realnych ludności doprowadziły Bułgarię na dno kryzysu gospodarczego na przełomie 1996 i 1997. Te czynniki powodowały masowe strajki i demonstracje, których domagano się obalenia BSP.
W 1996 roku w wyborach prezydenckich wygrał przedstawiciel opozycji- Petyr Stojanow.
W 1997 roku w wyborach parlamentarnych niekwestionowane zwycięstwo odniosło SDS, a na czele rządu stanął Iwan Kostow.
Społeczeństwo z osobą Kostowa wiązało nadzieje na poprawę sytuacji ekonomicznej Bułgarii. Pomimo opanowania inflacji, nadal postępował wzrost bezrobocia i niekontrolowana prywatyzacja sektora państwowego.
Nieumiejętnie przeprowadzone reformy gospodarcze doprowadziły do klęski SDS w wyborach z 17 czerwca 2001 roku. Miejsce SDS zajęła nowa partia- Narodowy Ruch Symeona II, utworzony przez byłego cara, który powrócił z emigracji. Symeoniści zapowiadali podwyżkę płac, emerytur i zasiłków rodzinnych, walkę z korupcją i zagrożeniami mafijnymi, obniżenie podatków i likwidację szarej strefy. Wszystkie te obietnice miały zostać zrealizowane na przestrzeni 800 dni.
Symeoniści utworzyli rząd koalicyjny z turecką partią Ruch dla Praw i Swobód, na czele którego stanął Symeon Sakskoburggotski. Szybko jednak okazało się, że cud zapowiadany przez nowy rząd raczej się nie spełni.
Niezadowolenie społeczne znalazło odpowiedź w wynikach wyborów prezydenckich z listopada 2001 roku, kiedy to wygrał kandydat socjalistów Georgi Pyrwanow.
W wyborach parlamentarnych w 2005r. zwyciężyła lewicowa Koalicja dla Bułgarii. Coraz większą popularność zyskiwała także nacjonalistyczna ATAKA, która uzyskała w tych wyborach 21 mandatów.
Pod koniec marca 2004 roku Bułgaria została członkiem NATO.
W styczniu 2007 roku Bułgaria została członkiem Unii Europejskiej, ale wciąż walczy z krytyką ze strony Brukseli w związku z działalnością zorganizowanej przestępczości, korupcją, brakiem gwarancji dla niezawisłości sądownictwa etc.
W maju 2007 odbyły się wybory do parlamentu europejskiego, które wygrała partia Obywatele dla Europejskiego Rozwoju Bułgarii, a drugie miejsce zajęła Bułgarska Partia Socjalistyczna.