Pięć grup czynności poznawczych:

1. Porządkowanie

2. Definiowanie

3. Rozumowanie

4. Dyskutowanie

5. Argumentowanie

LOGIKA – jest to dziedzina wiedzy, która zajmuje się poprawnym myśleniem, poprawnym formułowaniem myśli, a także poprawnym wykonywaniem czynności poznawczych, to znaczy czynności prowadzących do uzyskania wiedzy o świecie.

NA LOGIKĘ SKŁADAJĄ SIĘ TRZY GŁÓWNE DZIAŁY:

LOGIKA FORMALNA = logika matematyczna:

1. zajmuje się poprawnym myśleniem, poprawnym rozumowaniem tzn. jest teorią formalnych związków między wyrażeniami;

2. jest to także teoria związków wynikania, czyli relacji formalnej, która zachodzi między wyrażeniami zdaniowymi;

SEMIOTYKA LOGICZNA = logiczna teoria języka, jest to dział logiki, który zajmuje się językiem jako strukturą w aspekcie jego funkcji poznawczej i komunikacyjnej. Semiotyka logiczna bada język jako zbiór elementarnych znaków oraz relacji je łączących i traktuje język jako narzędzie poznania świata, przekazywania wiedzy o świecie i komunikowania się z innymi ludźmi.

METODOLOGIA NAUK = jest to dział logiki, który zajmuje się poprawnością procedur badawczych tzn. formułuje ona ideał i reguły poprawnego postępowania badawczego oraz wskazuje jakie cechy powinna mieć wartościowa wiedza o świecie. Części metodologii nauk: a)METODOLOGIA OGÓLNA – ta część, która zajmuje się czynnościami badawczymi i ich rezultatami, które występuję we wszystkich naukach (np. jakiś rodzaj porządkowania, definiowania, stawiania pytań, rozumowania, argumentowania). Metodologia ogólna to nauka, która bada czynności i rezultaty specyficzne dla poszczególnych nauk. Zajmują się logicy bądź teoretycy poznania. b)METODOLOGIA SZCZEGÓŁOWA – ta część metodologii, która bada czynności i rezultaty specyficzne dla poszczególnych nauk lub typów nauk, np. metodologia nauka społecznych, metodologia psychologii, metodologia socjologii. Metodologie szczegółowe są zwykle uprawiane przez przedstawicieli poszczególnych nauk np. metodologia historii – historycy.

CZYNNOŚCI BADAWCZE WYSTĘPUJĄCE:

1. ankiety

2. eksperyment

REZULTATY WSPÓLNE DLA WSZYSTKICH NAUK:

1. definicje

2. twierdzenia

3. hipotezy

4. pojęcia

5. prawa

6. teorie

ELEMENTY SEMIOTKI LOGICZNEJ:

SEMIOTYKA - przez semiotykę logiczną rozumiemy ogólną, formalną teorię języka jako systemu znakowego, która zajmuje się językiem jako narzędziem uzyskiwania wiedzy o świecie, przekazywaniu jej oraz komunikacji międzyludzkiej. a) SEMIOTYKA OGÓLNA – bada język ustalając własności wspólne dla wszystkich języków. Zajmuje się wszystkimi językami naraz. b) SEMIOTYKA FORMALNA – bada język jako strukturę zajmując się zarówno jego składnią (zewnętrzną budową) jak i strukturą znaczeniową.

CO TO ZNACZY, ŻE SEMIOTYKA JEST TEORIĄ JĘZYKA?

Semiotyka jest teorią języka tzn. jest uporządkowanym zbiorem twierdzeń (czyli tez) opisującym i wyjaśniającym pewien fragment rzeczywistości.

CO TO ZNACZY, ŻE JĘZYK JEST SYSTEMEM ZNAKOWYM?

Język jest systemem znakowym tzn. jest uporządkowanym zbiorem znaków, czyli zbiorem elementów jakimi są znaki powiązanych różnorodnymi elementami.

DZIAŁY SEMIOTYKI LOGICZNEJ: To subdyscypliny składające się na semiotykę logiczną:

1. SYNTAKTYKA – dział semiotyki, który zajmuje się zewnętrzną strukturą języka, tzn. bada jego składnię. Bada elementarne jednostki języka, czyli podstawowe elementy z których składa się język oraz relacje między tymi elementami. Podstawowe kategorie syntaktyki to (słowa): wyrażenie kategorii syntaktyki; zdanie; nazwa; funktor; operator; wynikanie; zastępowanie; tekst; system; dowodzenie.

2. SEMANTYKA – dział semiotyki, który zajmuje się relacjami pomiędzy językiem, a rzeczywistością do której odnoszą się wyrażenia językowe. Relacje miedzy znakami, a tym do czego się odnoszą. Podstawowe kategorie semantyki: prawda; fałsz; oznaczanie; desygnowanie; denotowanie; supozycja; stopnie języka.

3. PRAGMATYKA – dziedzina semiotyki, która zajmuje się relacjami między językiem, a jego użytkownikiem tzn. nadawcą lub odbiorcą znaków. Podstawowe kategorie pragmatyki: znaczenie; rozumienie; wyrażanie; komunikowanie; stwierdzanie; uznawanie; asercja; kontekst sytuacyjny.

PRZYKŁAD:

„TA TABLICA JEST BIAŁA”

1. Z punktu widzenia syntaktyki: określ co jest zdaniem, nazwą, funktorem itp. Orzeczenie = funktor.

2. Z punktu widzenia semantyki: czy to zdanie jest prawdziwe? Co sprawia, że jest ono prawdziwe? Czy występuje zgodność z rzeczywistością? Do czego po stronie rzeczywistości odnoszą się poszczególne słowa?

3. Z punktu widzenia pragmatyki: kto jest użytkownikiem „tego” wyrażenia? Co użytkownik języka musi wiedzieć, by zrozumieć sens danego zdania?

SEMIOTYCZNA CHARAKTERYSTKA JĘZYKA:

JĘZYK – to zbiór znaków formalnych scharakteryzowanych możliwie jednoznacznie za pomocą reguł używania, służących pewnej grupie ludzkiej do przekazywania myśli wiedzy.

J = <S,R> S – słownik; R – reguły;

I CZĘŚĆ (to zbiór znaków formalnych scharakteryzowanych możliwie jednoznacznie za pomocą reguł używania) – struktura języka na którą składają się:

1. Zbiór znaków formalnych (słownik języka).

2. Zbiór reguł posługiwania się znakami (reguły używania znaków).

II CZĘŚĆ (służących pewnej grupie ludzkiej do przekazywania myśli wiedzy) – charakteryzuje główną funkcję języka. Jest nią komunikowanie się ludzi między sobą, czyli przekazywanie sobie myśli i wiedzy.

CHARAKTERYSTKA STRUKTURY JĘZYKA: Żeby scharakteryzować 1 element należy zapytać co to jest znak.

SEMIOTYCZNA CHARAKTYERYSTKA ZNAKU: Znak jest to wszystko to co służy do przekazywania znaczeń, czyli sensów. Znakiem może być praktycznie wszystko. Znak jest to przedmiot relacyjny wyznaczany przez trzy elementy, które wyznaczają strukturę znaku:

1. Substrat materialny znaku (SMZ) – fizyczna część znaku, czyli przedmiot materialny dostępny zmysłowo.

2. Znaczenie, czyli sens (S,Z) – ta część znaku, która ma charakter niematerialny i która tworzy znak.

3. Użytkownik znaku – nadawca, odbiorca znaku (UZ) – ktoś kto / coś co posługuje się znakiem.

SMZ

Z(S) UZ

RODZAJE ZNAKÓW:

1.PODZIAŁ ZNAKU ZE WZGLĘDU NA NATURĘ SUBSTRATU MATERIALNEGO: a) znaki graficzne b) znaki akustyczne c) znaki ruchowe d) znaki świetlne

2.PODZIAŁ ZNAKU ZE WZGLĘDU NA RODZAJ ZMYSŁU, KTÓRYM ZNAK ODBIERAMY: a) znaki wzrokowe b) znaki słuchowe c) znaki węchowe d) znaki dotykowe e) znaki smakowe f) znaki równowagi

3.PODZIAŁ ZNAKÓW ZE WZGLĘDU NA GENEZĘ:

a) znak naturalny – znak, w którym relacja pomiędzy substratem materialnym znaku, a jego znaczeniem jest niezależna od człowieka, została nie wytworzona przez człowieka, np. symptomy chorób;

b)znak konwencjonalny (umowny) – znak, w którym relacja pomiędzy substratem materialnym znaku, a jego znaczeniem jest wytworem człowieka, np. flaga, symbole kultury.

4.PODZIAŁ ZNAKU ZE WZGLĘDU NA CHARAKTER ZNAKU I SPOSÓB W JAKI ON ZNACZY: a) znak formalny – znak słowny; odznacza się trzema cechami:

- znak czegoś dla kogoś – ma ludzkiego użytkownika, człowiek jest użytkownikiem tego znaku;

- znak przeźroczysty – uwaga użytkownika znaku nie jest skoncentrowana na substracie materialnym, lecz nie jako automatycznie przenoszona na znaczenie znaku, np. automatyczna;

- znak wielopostaciowy – możliwość nadania lub odebrania znaku za pomocą różnych substratów materialnych przy zachowaniu tego samego znaczenia np. układanie zdań, wypowiedź; b) znak instrumentalny – nie posiada przynajmniej jednej z cech znaku formalnego, np. krzyż, znaki drogowe;

5.PODZIAŁ ZNAKÓW W LOGICE a) znaki stałe logiczne (znaki właściwe) np. +, -, =, b) znaki zmienne (znaki właściwe) np. x, y, c) znaki interpunkcyjne np. ( ), [ ], < >,

6.INNE RODZAJE ZNAKÓW: oznaki, symptomy, objawy, hasła, sygnały, szyfry, kody, indeksy, wskaźniki, obrazy, ślady, znaki ikoniczne, symbole,

SYMBOL – może być rozumiany na dwa sposoby: a) Występuje w matematyce i logice, czyli nauki formalne; symbol jest rozumiany jako znak, który ma dokładnie jedno precyzyjne określone znaczenie; b) Występuje w naukach humanistycznych oraz świecie kultury, czyli symbol kulturowy; znak, który posiada wiele warstw znaczeniowych przy czym odróżnia się warstwy płytkie (znaczenie symbolu, które jest zrozumiałe dla przeciętnego użytkownika, znającego daną kulturę) oraz warstwy głębokie (znaczenie symbolu, które jest znane jedynie osobom wtajemniczonym lub mającym wysokie kompetencje w danej dziedzinie).

CHARAKTERYSTYKA REGUŁ UŻYWANIA ZNAKÓW REGUŁA – jest to wyrażenie, które wskazuje w jaki sposób działać, albo jak nie działać, żeby osiągnąć pewien cel; regułę można nazwać normą, dyrektywą albo zasadą; REGUŁY JĘZYKOWE: a) reguły syntaktyczne b) reguły semantyczne c) reguły pragmatyczne REGUŁY SYNTAKTYCZNE – reguły składni: a)Reguły konstrukcji wyrażeń tzn. reguły wskazujące jak z wyrażeń prostych budować wyrażenia złożone, np. reguły tworzenia zdania oznajmującego, x=x; b)Reguły transformacji wyrażeń czyli reguły przekształcania wyrażeń wskazujące jak jedne wyrażenia przekształcić w inne wyrażenia, np. odmiana czasownika przez przypadki;

REGUŁY SEMANTYCZNE - wskazują w jaki sposób łączyć poszczególne wyrażenia z ich znaczeniami, czyli z tym do czego się one podnoszą, czyli wskazują co oznaczają poszczególne wyrażenia.

REGUŁY PRAGMATYCZNE – wskazują w jakich kontekstach sytuacyjnych posługiwać się poszczególnymi wyrażeniami, np. powitanie

REGUŁY UZNAWANIA ZDANIA ZA PRAWDZIWE Odpowiadają na pytanie kiedy, pod jakim warunkiem można zaakceptować dane zdanie jako prawdę, czyli jako zdanie prawdziwe; na jakiej podstawie wolno uznać zdanie za prawdziwe. REGUŁY EMPIRYCZNE – wolno uznać zdanie za prawdziwe wówczas, kiedy przemawiają na jego rzecz dane doświadczenia: a) dane zmysłowe, czyli dane uzyskane w wyniku spostrzeżenia zmysłowego, np. widzę, że tak jest, więc stwierdzam, że to prawda; b) dane introspekcyjne, czyli dane uzyskane w wyniku doświadczenia wewnętrznego, np. dane, które uzyskujemy przez wewnętrzne spostrzeganie; REGUŁY AKSJOMATYCZNE – wolno uznać zdanie za prawdziwe w sposób bezwarunkowy; w taki sposób uznawane są aksjomaty w różnych systemach, Aksjomat pierwszy: ludzie podlegają zmianom Aksjomat drugi: tymi zmianami da się kierować