FORMY I CZYNNIKI DEGRADACJI GLEB

Jednym z wiciu czynników deformacji środowiska przyrodniczego i widocznego już zagrożenia dla życia na Ziemi są nasilające się procesy degradacji gleb.

Degradacja gleby to pomniejszenie lub zniszczenie ekologicznej i produkcyjnej wartości gleby. Stopniowy spadek zawartości próchnicy, zakwaszenie, zasolenie, ubytek składników pokarmowych, zanieczyszczenia chemiczne to formy degradacji gleb (tab. 2.7). Erozja wodna i wiatrowa również pomniejszają wartość gleby lub ją niszczą; także przesuszenie lub podtopienie (zawodnienie) w coraz większym stopniu glebę degradują. Techniczne zniszczenie gleby i szaty roślinnej stanowią najwyższą formę degradacji gleb, zwaną dewastacją1. Gleba i szata roślinna mogą być też zdewastowane przez zanieczyszczenie chemiczne.

Degradacji gleby można przeciwdziałać sposobami agrotechnicznymi. Przykładem tego jest wapnowanie gleb kwaśnych. Gleby zdegradowane częściowo lub całkowicie, nawet technicznie zdewastowane grunty (przez górnictwo i składowanie odpadów), powinny być zrekultywowane. Rekultywacja nie oznacza przywrócenia glebie stanu wyjściowego, często jest to niemożliwe; przez rekultywację należy rozumieć nadanie gruntowi walorów użyteczności.

Czynniki degradujące można podzielić na: n a t u r a l n e - zachodzące bez czynnego udziału człowieka i antropogeniczne — powodowane przez człowieka. Spośród wielu czynników niekorzystne zmiany w wielu glebach powodują:

a) pożary, erozja, susza, trzęsienia ziemi;

b) przemysłowo-chemiczne zanieczyszczenia, np. metalami ciężkimi (zwłaszcza Pb, Cd), kwaśnymi i kwasotwórczymi składnikami mineralnymi i organicznymi składnikami toksycznymi obecnymi w nawozach;

c} chemizacja rolnictwa - chemiczna ochrona roślin, nawożenie mineralne;

d) odkrywkowa i podziemna eksploatacja kopalin;

techniczna zabudowa: budownictwo mieszkaniowe, przemysłowe, szlaki komunikacyjne;

==================================================================

Degradacja i dewastacja- obniżenie się (degradacja) lub całkowita utrata (dewastacja) wartości użytkowej gruntu, w wyniku niekorzystnych zmian rzeźby terenu, gleby, warunków wodnych i szaty roślinnej. Przyczyną zachodzących zmian może być działalność przemysłowa, agrotechniczna, bytowa człowiek;) lub działanie sił przyrody (erozja, pożary, susze, trzęsienia ziemi).

f. działalność bytowa człowieka;

składowanie odpadów przemysłowych i bytowo-gospodarczych.

Głównymi źródłami zanieczyszczenia gleby są zakłady przemysłowe,

które emitują pyły (zawierające metale ciężkie) oraz gazy (związki siarki, azotu, węgla, chloru, fluoru). Podobnie transport, szczególnie samochodowy, zanieczyszcza glebę i rośliny ołowiem i węglowodorami (w tym rakotwórczymi). Duży udział w zanieczyszczeniu gleby ma rolnictwo, które wskutek postępującej chemizacji upraw (nawozy mineralne, środki ochrony roślin) pomniejsza często żyzność gleby oraz pogarsza jakość żywności i paszy.