1. Powstanie niepodległej Polski. Walka o II granice RP.
Projekty na niepodległą Polskę
Zasadniczy los Polski zależał od sytuacji międzynarodowej oraz decyzji zwycięskich mocarstw. Zgodnie popierały konieczność istnienia niepodległego państwa polskiego, tym bardziej, że mogłoby ono stanowić barierę odgradzającą Europę Zachodnią od niebezpieczeństwa komunizmu. Kwestia granic natomiast stanowiła drugi plan i pozostawała bliżej nieokreślona. Pierwsze decyzje w sprawie przyszłego kształtu Polski zapadły podczas konferencji pokojowej w 1919 r. w Wersalu pod Paryżem, gdzie zebrali się przywódcy 27 państw, które walczyły i zwyciężyły w wojnie, by ustalić zasady trwałego pokoju i określić losy państw pokonanych. Główną rolę na konferencji odgrywali przywódcy trzech państw, tzw. gruba trójka. Byli to premierzy: Francji Georges Clemenceau i Wielkiej Brytanii Lloyd George oraz prezydent Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilson. 28 czerwca 1919 podpisano traktat pokojowy z Niemcami, który jednocześnie ustalał polską granicę zachodnią. Niemcy utraciły na rzecz Polski prawie całą Wielkopolskę, która zresztą nie czekając na postanowienia traktatu sama wywalczyła swe wyzwolenie spod zaboru (zobacz powstanie wielkopolskie). Polsce przyznano też pas Pomorza wzdłuż Wisły jednak bez Gdańska, który otrzymał status wolnego miasta i pozostawał pod zarządem Komisarza Ligi Narodów. Natomiast na Śląsku, Warmii i Mazurach miały odbyć się plebiscyty.
Walka o granice
a) Walki z Ukraińcami o Galicję Wschodnią
Rozpoczęły się 1 listopada 1918 r. we Lwowie, kiedy ogłoszono powstanie Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej. Szczególnym bohaterstwem i ofiarnością w tych walkach wyróżniła się polska młodzież („orlęta lwowskie”). Końcem 1918 r. na ziemie te przybyło wojsko polskie, które do czerwca 1919 r. wyparło Ukraińców za rzekę Zbrucz. Galicja została przyłączona do Polski.
b) Wojna z Czechami o Śląsk Cieszyński
Podczas gdy Polacy zajęci byli walkami na Wschodzie, w styczniu 1919 r. wojska czeskie zajęły Śląsk Cieszyński. Doszło do krótkich walk i wyparcia Czechów, jednak o losach tego regionu zadecydowano na konferencji w Spa (lipiec 1920 r.) Rada Ambasadorów przyznała wówczas większą część obszaru Czechosłowacji, pozostawiając 140 tys. Polaków na jej terytorium.
c) Po wstanie Wielkopolskie
Wybuchło grudniu 1918 r. gdy do Poznania przybył Ignacy Paderewski. W ciągu kilku dni opanowano większość miast regionu, a do lutego 1919 r. toczyły się walki z regularną armią niemiecką. Na mocy traktatu wersalskiego, podpisanego w czerwcu 1919 r. Wielkopolska została przyłączona do Polski. Jak się okazało, dla Polaków było to jedyne zwycięskie powstanie.
d) Powstania Śląskie
I powstanie śląskie wybuchło w sierpniu 1919 r. po aresztowaniu przywódców POW i zakończyło się po tygodniu walk rozbiciem przez Niemców.
Kiedy w 1920 r. Niemcy wykorzystując zaangażowanie Polaków w wojnie z bolszewikami dopuścili się rozbojów na ludności polskiej, w sierpniu 1920 r. wybuchło II powstanie śląskie. Trwało 8 dni, po czym zostało przerwane po uzyskaniu korzystniejszych warunków do przeprowadzenia plebiscytu.
Plebiscyt na Górnym Śląsku (marzec 1921 r.) zakończył się sukcesem Niemców (59,6 % poparcia) dlatego domagali się oni przyznania całego Śląska. Dlatego też w maju 1921 r. wybuchło III powstanie, które udowodniło iż Ślązacy nie zaakceptują niekorzystnych werdyktów (stoczono ciężkie walki o Górę św. Anny).
Ostatecznie w październiku 1921 r. Liga Narodów podzieliła Śląsk, przyznając Polsce 29 % obszaru i 46 % ludności tego terytorium.
e) Plebiscyty
W myśl postanowień traktatu wersalskiego plebiscyty odbyły się również na Warmii, Mazurach i Powiślu. Przeprowadzono je w bardzo nie korzystnym dla Polski momencie (lipiec 1920) kiedy nawała bolszewicka zalewała nasz kraj. Wpłynęło to na bardzo nie korzystny wynik plebiscytu, w którym tylko 3 % ludności opowiedziało się za przynależnością do Rzeczypospolitej. W efekcie ziemie te przyłączono do Niemiec.
g) Spór o Litwę Środkową
Konflikt ten dotyczył Wilna, które w I poł. 1919 r. było w rękach bolszewików. W roku 1920 władze radzieckie oficjalnie przekazały go Litwie (licząc potajemnie na zagarnięcie całej Litwy ). Po klęsce bolszewików w Polsce rozgorzały walki polsko – litewskie, którymi zainteresowały się mocarstwa zachodnie. Aby się im nie narażać Piłsudski użył podstępu, zlecając potajemnie gen. L.Żeligowskiemu zajęcie miasta (co oficjalnie uzasadniano buntem generała). Nastąpiło to w październiku 1920 r., po czym Litwę Środkową włączono do Polski.
f) Wojna polsko – bolszewicka
Wojna była próbą rozprzestrzenienia rewolucji bolszewickiej na Zachód Europy. W tym celu już w listopadzie 1918 r. Armia Czerwona rozpoczęła „czerwony marsz” na Europę. W roku 1919 walki toczyły się (ze zmiennym szczęściem) na ziemiach litewskich, białoruskich, ukraińskich i na Wołyniu.
Szczególne niebezpieczeństwo zawisło nad Polską w lipcu 1920 r. gdy bolszewicy znaleźli się w środkowej Polsce i powołali już zalążek własnego rządu. Rozstrzygająca bitwa rozegrała się 15 sierpnia 1920 r. pod Warszawą i zakończyła się wielkim sukcesem Polski („cud nad Wisłą”). Bitwa ta uchroniła suwerenność Polski, ale też obroniła Europę przed nawałą komunistyczną.
Wojnę kończył pokój w Rydze zawarty w marcu 1921 r. który ustalił przebieg polskiej granicy wschodniej i nakazywał Rosji zwrot zagrabionych dóbr kulturalnych.
Problemy społeczne i gospodarcze
http://www.sciaga.pl/tekst/101424-102-sytuacja_spoleczna_i_gospodarcza_ii_rp
Problemy polityczne
http://u.to/ECm6Ag
Scalanie ziem polskich
Integracja ziem polskich po proklamowaniu niepodległości w roku 1918 nie była sprawą łatwą. Przed młodym państwem stanął nie lada problem ujednolicenia wszelkich aspektów związanych z życiem na terenie całego państwa. Trzeba było stworzyć wspólny system prawny, system monetarny i kredytowy, system miar i wag, ujednolicić i rozbudować sieć transportu, utworzyć polskie szkolnictwo, odbudować kraj zniszczony wojną oraz rozwijać jego gospodarkę.
Budowa społeczeństwa
Zahamowany został proces wynaradawiania Polaków. Tylko niezwyczajną determinacją i silnym poczuciem patriotyzmu tłumaczyć należy zachowanie polskiej kultury i języka przez naród, gdy nie mógł on się swobodnie rozwijać przez tak długi czas zaborów. Przy silnej rusyfikacji i germanizacji, istnieniu Hakaty, polskość nie mogła być wystarczająco pielęgnowana. W zastraszającym tempie proces wynaradawiania postępował na obszarze Górnego Śląska, Pomorza i Kresów Wschodnich. Powstrzymanie tego niepokojącego zjawiska jest niewątpliwym sukcesem II Rzeczypospolitej.
Poczucie więzi narodowych wzmacniane było w czasie walk związanych z powstaniem państwa polskiego. Zostały one omówione powyżej. Wskazać więc należy na ogromną rolę jaką II Rzeczpospolita słusznie powierzyła armii polskiej. Wojsko to cieszyło się sympatią całego narodu, stanowiło czynnik podnoszący poczucie patriotyzmu w obywatelach polskich. Armia zyskała rolę wychowawczą. Jednocześnie jej rozbudowa pozwalała na polepszenie warunków bytowych wielu ludziom pochodzącym z niższych warstw społecznych, co nadawało jej również funkcję socjalną. Klimat jaki się wytworzył wokół wojska był jak najbardziej słuszny, a wrzesień '39 pokazał, że miało to swoje uzasadnienie.
Mieszkańcy II Rzeczypospolitej zostali upodmiotowieni, co wiązało się ze wzrostem poczucia tożsamości z polskim organizmem państwowym. Szczególnie środowisko wiejskie identyfikowało się z młodym państwem, gdyż umożliwiono mu awans poprzez szkołę, armię, karierę polityczną, działalność w samorządach lokalnych. Również robotnicy zostali "związani" z strukturą II Rzeczypospolitej. Ustawodawstwo w zakresie pracy, niezależne związki zawodowe oraz możliwość wpływu na postępowanie władz polskich były czynnikami, które mobilizowały tę klasę w postawie lojalności do odrodzonej ojczyzny. Szczególnie reformy przeprowadzone przez rząd Jędrzeja Moraczewskiego w 1918 roku zasługują na pochwałę. Wprowadzono bowiem 46-godzinny tydzień pracy, biura pośrednictwa pracy, inspekcję pracy, a także ubezpieczenia na wypadek choroby. Dodatkowo w 1922 roku uchwalono ustawę o płatnych urlopach pracowniczych.
Odpowiednia polityka kulturalno-oświatowa oraz gospodarcza pozwoliły zbudować zaufanie społeczeństwa do państwa, w którym mieli żyć. Tematyka ta zostanie dokładniej omówiona przez autora w dalszej części pracy.
2. System polityczny i społeczeństwo II PR.
Główne ugrupowania polityczne
a) Komunistyczna Partia Robotnicza Poplski (SDKPiL + PPS-Lewica)
(od 1925 Komunistyczna Partia Polski) działała do sierpnia 1938.
Program: Partia oparta na zasadach marksistowskich o negatywnym stosunku do niepodległości RP, stawiała sobie za cel dokonanie zmiany ustroju na komunistyczny w drodze rewolucji; była częścią Kominternu.
Działacze: Marchlewski Julian, Warszawski-Warski Adolf.
b) Polska Partia Socjalistyczna (PPS-FR +PPSD-GLiŚL.Ci. + PPS-zaboru pruskiego) powstała w kwietniu 1919, działała przez cały okres międzywojenny, w październiki 1939 przeszła do działalności konspiracyjnej pod nazwą PPS-Wolność-Równość-Niepodległość.
Program: socjalistyczny, ale nie marksistowski; celem było zbudowanie ustroju socjalistycznego w Polsce na drodze ewolucji, reform i walki parlamentarnej.
Działacze: Daszyński Ignacy, Limanowski Bolesław, Moraczewski Jędrzej.
c) Narodowa Partia Robotnicza (Narodowy Związek Robotniczy utworzony z inicjatywy Endecji w 1905) powstała w 1920, działała do 1937.
Cieszyła się sporymi wpływami zwłaszcza na terenie Śląska i Wielkopolski.
Aktywnie działała w II RP; do 1937 pozostawała w opozycji antysanackiej.
Działacze: Chądzyński i Popiel
d) Polskie Stronnictwo Ludowe (Lewica) działała do 1924 kiedy rozpadła się i zniknęła ze sceny politycznej.
Program: skrajnie lewicowy, radykalny, choć nie rewolucyjny; zawierał postulat likwidacji wielkich majątków ziemskich.
Działacze: Stapiński Jan.
Jeszcze o ugrupowaniach: http://historia-polski.klp.pl/a-6249-2.html
Mozaika narodowościowa II RP
http://www.sciaga.pl/tekst/33567-34-struktura_narodowa_ii_rzeczypospolitej
Przyczyny konfliktów społecznych
Niezadowolenie mniejszości narodowych narastało z powodu polityki, jaka prowadziły przed zamachem majowym kolejne rządy tworzone lub popierające przez endecję. Specjalny program polonizacji kresów wschodnich wspierała osadnictwa polskie, uprzywilejowała Kościół katolicki, nie dopuszczała przedstawicieli mniejszości do urzędów państwowych, dyskryminowania szkolnictwa mniejszości. To całe napięcie pogłębiały trudności ekonomiczne.
Przejawem konfliktów narodowościowych był terror prowadzony przez oddziały uzbrojonych Ukraińców, którzy napadali na polskie urzędy i polskich obywateli. Inna sprawa był antysemityzm, bezpośrednio po zakończeniu działań wojennych miały miejsce pogromy ludności żydowskiej. Wyrazem tych tendencji było zabójstwo prezydenta Narutowicza. Agresja wobec ludności żydowskiej przybrała formę niszczenia żydowskich sklepów i czynnych napaści na obywateli narodowości żydowskiej.
3. Główne wydarzenia polityczne z okresu 20lecia międzywojennego.
Zamach na prezydenta Narutowicza
http://pl.wikipedia.org/wiki/Zamach_na_Gabriela_Narutowicza
Przewrót majowy
http://pl.wikipedia.org/wiki/Przewrót_majowy
Kryzys światowy
http://www.sciaga.pl/tekst/74215-75-kryzys_ekonomiczny_w_latach_1929_1935
Śmierć Piłsudskiego
http://www.polskieradio.pl/39/245/Artykul/197475,Smierc-Pilsudskiego
12 maja 1935
Przygotowania do II wojny światowej
Polska w momencie wybuchu wojny była przygotowana bardzo słabo, szczególnie w kwestii militarnej.
Polska ogłosiła mobilizację powszechną 30 sierpnia, ale pod naciskiem sojuszników odwołała ją i ogłosiła ponownie 31 sierpnia.
http://www.konflikty.pl/a,1691,II_wojna_swiatowa,Wojsko_Polskie_w_przededniu_wybuchu_wojny_niemiecko-polskiej_1939_roku._Zarys_sytuacji_politycznej_i_wojskowej.html
http://pl.wikipedia.org/wiki/Kampania_wrześniowa#Przygotowania_do_wojny
4. Klęska wrześniowa 39 roku i jej następstwa.
Okupacja niemiecka i radziecka
http://pl.wikipedia.org/wiki/Kampania_wrześniowa#Agresja_ZSRR_na_Polsk.C4.99_17_wrze.C5.9Bnia
http://pl.wikipedia.org/wiki/Kampania_wrześniowa#Agresja_niemiecka
Koniec wojny
http://interklasa.pl/sciaga/praca.php?idp=2159
i kształtowanie granic Polski
II wojna światowa poczyniła ogromne zmiany terytorialne w całej Europie. Również terytorium Polski zyskało zupełnie nowy kształt. Decydujący wpływ na kształt Polski po II wojnie światowej miały dwie konferencje międzynarodowe: jałtańska i poczdamska. Konferencja w Jałcie odbyła się w lutym 1945 r. Oprócz głównych postanowień dotyczących polityki wobec pokonanych Niemiec, ustalono w sprawie polskiej kształt granicy wschodniej. Granica miała przebiegać wzdłuż liii Curzona. W wyniku tego postanowienia większość wschodnich terytoriów polskich pozostało poza granicami państwa. Rekompensatą za utratę ziem wschodnich miały być nabytki terytorialne na zachodzie i północy. Na konferencji w Poczdamie obradującej od 17 VII do 2 VIII 1945 Stalin, H. Truman i C. Attlee wyrazili zgodę na przejęcie przez administrację polską byłych obszarów niemieckich na wschód od linii biegnącej od M. Bałtyckiego, wzdłuż Odry do ujścia Nysy Łużyckiej, dalej Nysą Łużycką do granicy Czechosłowacji oraz części Prus Wsch. i obszaru byłego Wolnego Miasta Gdańska. Ostateczna delimitacja granicy miała nastąpić w traktacie pokojowym z Niemcami. Granica wschodnia Polski została ustalona w umowie między Tymczasowym Rządem Jedności Narodowej i rządem ZSRR, podpisanej 16 VIII 1945 w Moskwie. Według tych ustaleń granica na wschodzie przebiegała wzdłuż rzeki Bug, Polska uzyskała również Suwalszczyznę z Białymstokiem. Terytorium Polski w nowych granicach zmniejszyło się o 78 tys. km2.
Państwo podziemne
http://pl.wikipedia.org/wiki/Polskie_Państwo_Podziemne
tajne struktury państwa polskiego, istniejące w czasie II wojny światowej, podlegające Rządowi RP na uchodźstwie.
pod koniec 1942 roku AK liczyła ich już około 200 tysięcy. Była największą podziemną armią w okupowanej Europie.
W nocy z 26 na 27 września 1939 roku powstała w oblężonej Warszawie Służba Zwycięstwu Polski – konspiracyjna organizacja wojskowa, mająca toczyć walkę przeciw okupantom.
Ruch oporu w okupowanej Polsce obejmował prawie wszystkie dziedziny życia. Dlatego tajne struktury podporządkowane rządowi emigracyjnemu nazywano po wojnie Polskim Państwem Podziemnym. Drugiego takiego państwa nie było w całej Europie.
5. Masowe przemieszczenia ludności na ziemiach Polski w II poł. lat 40.
Przesiedlenia Polaków
Czesc obecnych zachodnich terenow Polskich (miedzy innymi Wroclaw, Szczecin, Olszytyn, Opole) w okresie miedzywojennym nalezala do wschodniej czesci Niemiec. Od roku 1945 rozpoczela sie emigracja Polakow do zachodnich Niemiec. Zaglebie Ruhry przyciagalo zarowno uchodzcow jak i wysiedlencow do pracy, poniewaz szukano sily roboczej w gornictwie. Do Niemiec juz od poznych lat 50 przybywalo wiele ludzi – proces ten nasilil sie w latach 60. Polacy oficjalnie zostali uznani za niemieckich obywateli jednakze z powodu slabej znajomosi jezyka niemieckiego byli obraliwie nazywani „Pollacken“, a przez ludnosc miejcowa lekcewazeni. Mimo zlego traktowania w dalszym ciagu przybywali do Zaglebia Ruhry w poszukiwaniu pracy oraz kontynuacji nauki. Szczegolnie duzy naplyw Polakow uwidocznil sie po utworzeniu Solidarnosci, wprowadzeniu stanu wojennego, a takze po upadku komunizmu. Na skutek dlugotrwalych przesiedlen Polakow na tereny niemieckie, dzisiaj w Zaglebiu Ruhry zyje okolo 1 miliona ludzi polskiej narodowosci.
Wysiedlenia Nimców
http://pl.wikipedia.org/wiki/Wysiedlenia_Niemców_po_II_wojnie_światowej
Przyczyny wysiedleń były rozmaite. Główną była chęć utworzenia etnicznie jednorodnych państw w Europie Środkowej, tak by Niemieccy nacjonaliści ponownie nie wykorzystali w przyszłości istnienia skupisk mniejszości niemieckiej w sąsiadujących krajach do przeprowadzenia wojen zaborczych.
6. Kształtowanie się nowego systemu politycznego w Polsce w latach 44-47.
kompletnie nic
7. Budowa stalinowskiego modelu socjalizmu w Polsce.
Socrealizm
http://bryla.gazetadom.pl/bryla/56,85301,10011100,Socrealizm_w_Polsce__perly_architektury_PRL.html
Komunistyczny system wartości
Komunizm opiera się na systemie poglądów głoszących program całkowitego zniesienia ucisku i wyzysku społecznego, postulujący powszechność, równość i sprawiedliwość społeczną oraz zbudowanie społeczeństwa bezklasowego opartego na społecznej kontroli gospodarki, własności środków produkcji i sprawiedliwym podziale dóbr. Były to przesłanki realizacji zasad równości we wszystkich dziedzinach życia społecznego.
Komunistyczne społeczeństwo
Ideologia komunistyczna opiera się na marksizmie-leninizmie. Ideologia ta postuluje równość, dążenie do stworzenia państwa nie wymagającego władców oraz zniesienie własności prywatnej na rzecz własności należącej do całego społeczeństwa. Społeczeństwo komunistyczne miało być utworzone na drodze rewolucji. Rewolucja doprowadziłaby do istnienia stanu przejściowego między państwem kapitalistycznym a komunistycznym, w którym rządziłby proletariat. Takie rządy nazwano dyktaturą proletariatu.
8. Kryzysy społeczne w Polsce w 56, 68, 70, 76, 80r.
1956. Poznański czerwiec
http://pl.wikipedia.org/wiki/Poznański_Czerwiec
1968. Marzec 68.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Marzec_1968
1970. Grudzień 70.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grudzień_1970
1976. Cierwiec 76.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Czerwiec_1976
1980. Sierpień 80.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Sierpień_1980
9. Polska droga do wolności.
Upadek komunizmu w Polsce
http://www.bryk.pl/teksty/liceum/historia/xx_wiek/24235-upadek_komunizmu_w_polsce.html
Porozumienia okrągłostołowe
http://www.sciaga.pl/tekst/88223-89-obrady_okraglego_stolu
Wybory 4 czerwca 1989r.
http://www.sciaga.pl/tekst/26028-27-4_czerwca_1989_pierwsze_wolne_wybory
Rząd Mazowieckiego
http://pl.wikipedia.org/wiki/Rząd_Tadeusza_Mazowieckiego
Wybory prezydencki 1989r.
Pierwsze wybory prezydenckie w nowym systemie politycznym, a w przynajmniej pierwszej fazie jego rozwoju, miały miejsce 19 lipca 1989 roku. Wojciech Jaruzelski był jedynym kandydatem na to stanowisko. Potwierdziły się wówczas obawy co do lojalności posłów PZPR, gdyż kandydatura Jaruzelskiego na urząd prezydenta została przegłosowana za pomocą jednego głosu. Po raz pierwszy wybory odbyły się przy użyciu anonimowych kart, na których były możliwe do wybrania trzy opcje: za, przeciw oraz wstrzymanie się od oddania głosu. Użyto urny, liczenie głosów było jawne i transmitowane przez telewizję. Na sali było 544 posłów i senatorów, oddano 537 ważnych głosów: 270 głosów za, 233 głosy przeciw, 34 posłów i senatorów wstrzymało się od głosu.
10. Kształtowanie systemu politycznego w Polsce w latach 90.
Wybory z 91.
a
z 93.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Wybory_parlamentarne_w_Polsce_w_1993_roku
z 97.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Wybory_parlamentarne_w_Polsce_w_1997_roku
http://pl.wikipedia.org/wiki/Mała_Konstytucja_z_1992
Konstytucja z 7 kwietnia 1997r.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Nowela_kwietniowa
System partyjny
System partyjny w Polsce jest stosunkowo młody. Zmiany, jakie dokonały się w kraju w roku 1989, zaowocowały zastąpieniem ideologii komunistycznej i służącej jej partii, czyli PZPR - pluralizmem politycznym. Początkowo, wyraźny podział w systemie partyjnym przejawiał się w rywalizacji partii postsolidarnościowych i postkomunistycznych, ale z biegiem czasu, polska scena polityczna zróżnicowała się.
W Rzeczypospolitej obowiązuje system wielopartyjny: dominuje jedna partia, która zdobyła w wyborach najwięcej mandatów w parlamencie i w ten sposób to ona w dużej mierze decyduje o sytuacji pozostałych ugrupowań, bo od niej w rzeczywistości zależy stworzenie koalicji. Istnieje jednak wiele partii, które mimo iż walczą o zdobycie władzy, nie mają szans na wygranie wyborów (zdobycie większości mandatów) i samodzielne rządy. Dlatego – muszą powstawać koalicje. Z jednej strony, daje to obywatelom więcej możliwości wyboru i w pewien sposób odzwierciedla faktyczne zapatrywania polityczne wyborców, ale – jest też czynnikiem sprzyjającym większej ilości konfliktów i może utrudniać rozwiązywanie palących problemów społecznych.