Notatki na prawo morskie

ŹRÓDŁEM PRAWA MORSKIEGO SĄ formy powstania norm prawnych, a więc różnorodne przejawy woli ustawodawcy międzynarodowego i krajowego w zakresie stosunków regulowanych przez prawo morskie.

RODZAJE ŹRÓDEŁ PRAWA:

1) PRAWO ZWYCZAJOWE: ZWYCZAJ MORSKI: reguła zachowania powszechnie stosowana i uznana za obowiązującą w społecznym środowisku morskim. Zwyczaj nie jest samoistnym źródłem prawa a reguły zwyczajowe mają moc wiążącą gdy: --norma pr. do nich wysyła i wówczas jego rola polega na wyjaśnieniu pojęć. –wynika z woli str. umowy.

KATEGORIE ZWYCZAJÓW MORSKICH: 1) Zwyczaje uzupełniające ustawę (Polska). 2) Zwyczaje które ustalają nowe reguły postępowania obok istniejącego ustawodawstwa, lecz nie wbrew niemu. 3) Zwyczaje sprzeczne z ustawą.

Zwyczaj można uznać za obowiązujący gdy: --jest jasno określony, --pozostaje w granicach zdrowego rozsądku, --nie jest sprzeczny z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

RODZAJE ZWYCZAJÓW: 1) Powszechne: obowiązują na całym obszarze Polski. 2) Lokalne: wyłącznie na obszarze danego portu.

Zwyczaje morskie są zbierane i ogłaszane przez Krajową Izbę Gospodarczą.

2) PRAWO STANOWIONE: --ratyfikowanie i należyte ogłaszanie umowy międzynarodowej.—umowy międzynarodowe to konwencje, protokoły, --wewnętrzne akty normatywne (ustawy, dekrety, rozporządzenia), --precedensy USA.

Istotną rzeczą jest: Międzynarodowa Legislacja Morska- odnoszące się do morskich działalności człowieka normy prawne tworzone w drodze wspólnie prowadzonej działalności prawotwórczej. Jej zadaniem jest stworzenie jednolitej regulacji prawnej.

3) POZAKODEKSOWE ŹRÓDŁA PRAWA MORSKIEGO: --ustawy o Izbach morskich 1.12.61, --ustawa z dnia 17.12.77 o polskiej strategii rybołówstwa morskiego, --ustawa z dn 21.03.91 o morskich obszarach RP i administracji morskiej, --ustawa z dn 23.05.91 o pracy na morskich statkach handlowych, -- ustawa z dn 01.12. 89 utworzenie urzędu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej, -- ustawa z dn 16.03. 95 o zapobieganiu zanieczyszczeniu przez statki, --ustawa z dn 18.01. 96 o rybołówstwie morskim, --ustawa z dn 20.12.96 o portach i przystaniach morskich,

Kodeks cywilny ma również zastosowanie bezpośrednie gdy mamy brak przepisów kodeksu morskiego w stosunku cywilno prawnym związanym z żeglugą morską.

Umowy międzynarodowe to konwencje, protokoły, --wewnętrzne akty normatywne (ustawy, dekrety, rozporządzenia), --precedensy USA.

OBSZARY MORSKIE:

ŹRÓDŁA PRAWA: 1) Uregulowanie międzynarodowe- konwencja narodów zjednoczonych o pr morza z Montego Bay z dn 10.12.82.

2) Ustawodawstwo wewnętrzne- ustawa o obszarach polskich RP i administracji morskich 21.03.91. (Ustaw nie stosuje się jeśli umowa międzynarodowa stanowi inaczej). OBSZARY MORSKIE: w. morskie, nadmorskie, ob. Lądowe, ob. Lądowe portów morskich, sztuczne wyspy, budowle i urządzenia pasów nadbrzeżnych.

POLSKIE OBSZARY MORSKIE: --polskie wody wewnętrzne, --morze terytorialne, -- wyłączna strefa ekonomiczna.

MORSKIE WODY WEWNETRZNE: są to wody między lądem a wew. granicą morza terytorialnego: --zatoki morskie o określonym rozwarciu, --tzw. zatoki i wody historyczne, --wody portów i przystani--drogi we do portów,

Obejmuje je pełna suwerenność państwa polskiego. Zwierzchnictwo terytorialne rozciąga się na wody, przestrzeń powietrzną, dno morskie, a także na wnętrze ziemi pod nimi.

POLSKA: --część jeziora Nowowarpińskiego, --Zalewu Szczecińskiego wraz z Świną i Dźwiną, --Zalew Kamiński, --Odra między Zalewem Szczecińskim, -- Część Zatoki Gdańskiej, część Zalewu Wiślanego, --wody portów określone od strony morza linią wysuniętą najdalej, --wysunięte w morze stałe urządzenia portowe stanowiące integralną część.

MORZE TERYTORIALNE: --pas wód morskich do 12 Mm. Początkową jego granicę stanowi linia końcowa morskich wód wewnętrznych będąca linią podstawową morza terytorialnego, za zew granicą stanowi linia na której każdy pkt. znajduje się od najbliższego pkt. linii podstawowej w odległości= ϕm. terytorialnego. Suwerenność państwa nadbrzeżnego rozciąga się na przestrzeni powietrznej, dnie i wnętrzu ziemi pod nim. Obszar państwa kończy się na tej granicy.

MORSKA STREFA PRZYLEGŁA: --część morza przyległego, która bezpośrednio przylega do m. terytorialnego i rozciąga się max do 24 Mm od linii podstawowej. Państwo nadbrzeżne ściśle uprawnione zagadnienia (celne, skarbowe, emigracyjne) konieczne do zapobiegania uchybieniom w/w.—procedura karania.

WYŁĄCZNA STREFA EKONOMICZNA: obszar m. pełnego, na zew m. terytorialnego i przylegający do niego obszar wyłącznej strefy ekonomicznej specjalny status prawny zgodnie z którym prawa i jurysdykcja p. nadbrzeżnego oraz prawa i wolność innych państwa regulowane są przez odpowiednie postanowienia konwencji Montego Bay 82’. Z jednej strony wyłączne uprawnienia lub pewne kompetencje, a z drugiej strony państwom trzecim służą niesprzeczne z wyłącznymi uprawnieniami państwa nadbrzeżnego wolności m. pełnego.

UPRAWNIENIA PAŃSTWA NADBRZEŻNEGO W WYŁĄCZNEJ STREFIE EKONOMICZNEJ: --wyłączne pr. eksploatacji oraz ochrony i gospodarowania zasobami naturalnymi, nieożywionymi /ożywionymi dna morza i wnętrza ziemi pod nim oraz pokrywającymi ich wód. –wyłączne prawo wykorzystania w celach energetycznych prądów i wiatrów, --jurysdykcja ustanawiania sztucznych wysp instalacji i konstrukcji, --jurysdykcja w zakresie badań naukowych morza. –jurysdykcja w zakresie ochrony i zachowania środowiska morskiego.

PORTY MORSKIE:

1) ZE WZGLĘDU NA LOKALIZACJĘ: --naturalne, --sztuczne.

2) NA FUNKCJE: --handlowe, wojenne, rybackie, sportowo rekreacyjne, 3) NA DOSTEP STATKÓW: --otwarte (dostęp dla wszystkich), --specjalne. 4) ZE WZGLĘDU NA WŁAŚNOŚĆ I ZARZĄDZANIE DANYM PORTEM: --prywatne, --unicypalne (własność jednego samorządu terytorialnego), --państwowe, --autonomiczne. 5) ZE WZGLĘDU NA INTERES NARODOWY: --o podst znaczeniu dla gospodarki, --pozostałe.

Należy przyjąć, że o państwo może zamknąć wszystkie swoje porty (ograniczyć ich dostęp, wprowadzić różne traktowanie).wyjątkiem jest prawo koniecznego wejścia- norma prawa zwyczajowego wskazująca na to jakiemu statku należy udzielać schronienia w porcie w razie niebezpieczeństwa, jeżeli jednak taki statek zagraża bezpieczeństwu w porcie nie wpuszcza się go.

OGRANICZENIA WYKONYWANIA WŁADZY PAŃSTWA NADBRZEŻNEGO W PORTACH MORSKICH: --ze względów przedmiotowych państwa ustalają wolne obszary morskie, --ze względu na miejsce państwo oddaje w dzierżawę, --ze względu na osoby (w związku z dopuszczeniem jurysdykcji państwa bandery w stosunku do statku w obcym porcie).

Dwa podejścia do jurysdykcji: --ANGLOSASKIE: domniemanie wyłącznej kompetencji państwa nadbrzeżnego w zakresie jurysdykcji nad obcymi statkami w porcie morskim oraz nad osobami i towarami na ich pokładach. Państwo uzurpuje sobie prawo czy samo będzie interweniowało czy pozwoli na to innemu. – FRANCUSKIE: władze państwa nadbrzeżnego pozostawiają wyłączną kompetencję władzom państwa bandery statku w obcym porcie.

ADMINISTRACJA MORSKIA:

Ustrój i kompetencje reguluje ustawa z dn 21.03.91 „ O obszarach morskich RP i administracji morskiej”.

ORGANAMI SĄ: -- Minister Transportu i Gosp. Morskiej jako organ drugiej instancji, --dyrektorzy urzędów morskich- pierwsza instancja.

SKŁAD URZĘDÓW MORSKICH: --Inspekcja morska, --Kapitanaty ( w większych portach), --Bosmanaty.

Nie są organami administracji morskiej, są jednostkami organizacyjnymi urzędów morskich.

Zakres uprawnień i obowiązków ustalają dyrektorzy urzędów morskich.

ZADANIA KAPITANATÓW I BOSMANATÓW.

1) Nadzór nad bezpieczeństwem i porządkiem w porcie, na redzie i torach podejściowych. 2)Kontrola oznakowania nawigacyjnego. 3) Nadzór pilotażu, holowania i cumowania. 4) Nadzór nad ratowaniem życia na morzu. 5) Kierowanie akcjami przeciwlodowymi. 6) Udział w akcjach przeciwsztormowych i przeciwpowodziowych na terenie portu. 7) Nadzór nad bezpieczeństwem ppoż. 8) Przeprowadzanie dochodzeń w sprawie wypadków morskich.

ZADANIA INSPEKCJI MORSKICH: 1) Nadzór nad wykonywaniem przepisów ust z 91’. 2) Kontrola czy st są uprawnione do działalności jaką uprawiają i czy posiadają przewidziane prawem zezwolenia. 3) Kontrola czy żegluga lub inna działalność jest wykonywana zgodnie z obowiązującymi przepisami RP i umów międzynarodowych. 4) Wykrywanie zanieczyszczeń środowiska spowodowanych działalnością na morzu oraz ich sprawców.

W Polsce są trzy urzędy morskie: Szczecin, Słupsk, Gdynia.

Zakres ich obowiązków obejmuje obszary polskie oraz są uprawnione do wykonywania zadań poza nimi (jeśli jest to stwierdzone odpowiednią ustawą)

KOMPETENCJE ADMINISTRACJI MORSKICH (ust z dn 21.03.91)

--Sprawy bezpieczeństwa żeglugi morskiej, --korzystanie z dróg morskich, portów i przystani morskich, --bezpieczeństwo badań rozpoznawania i eksploatacji zasobów mineralnych dna morskiego, ochrony środowiska przed zanieczyszczeniem wskutek korzystania z morza, oraz przez zatapianiem odpadów i innych substancji, --ratowanie życia, prace podwodne i wydobywanie mienia z morza, --sprawy specjalistycznego dozoru technicznego, --wyznaczanie dróg morskich, kotwicowisk, badanie ich żeglowności, --oznakowanie dróg morskich i portów, --prowadzenie rejestru administracyjnego statków, --wykonywanie funkcji organów inspekcyjnego w zakresie bezpieczeństwa żeglugi, --wymierzanie kar za nieprzestrzeganie przepisów kodeksu morskiego, --żądanie przywrócenia środowiska morskiego do stanu z przed zanieczyszczenia, --kontrola przestrzegania przepisów o zabezpieczeniu finansowym, --wydawania książeczek morskich, --działalność inspekcyjna, --wydawanie zezwoleń statkom, --nakazywanie statkom określonego zachowania, --postępowania i kary za zanieczyszczenia.

IZBY MORSKIE: są niezawisłe i samodzielne, zorganizowane na wzór sądów powszechnych, f. orzeczniczo-administ-prawne. Zgodnie z ust 61’ istnieją org. I instancji: --IZBA MORSKA w Szczecinie przy Sądzie Okręgowym w Szczecinie. –IZBA MORSKA w GDAŃSKU z siedzibą w Gdyni przy Sądzie Okręgowym w Gdańsku.

Organizacje II instancji: --Odwoławcza Izba Morska w Gdyni przy Sądzie Okręgowym w Gdańsku.

WŁAŚCIWOŚCI IZB MORSKICH: --Orzekanie w sprawach wynikłych z wypadków morskich, --Prowadzenie rejestru okręgowego, --Przyjmowanie protestów morskich, --Podział wynagrodzeń za ratownictwo, --Wydawanie postanowień dotyczących wydawania st. obcemu lub utraty polskiej czasowej przynależności, --Wyd. podst. o zawieszeniu polskiej przynależności st. stanowiącego polską własn. i ustaniu tego zawiesz. –Rozpoznawanie innych spraw przekazanych izbą.

ZAKRES POJ „WYPADKU MORSK”.: Są to wypadki, które powodują lub którym ulegają statki na morzu bądź wodach z nimi połączonych a uczęszczanych przez statki morskie. Są to wypadki w skutek których nastąpiło w związku z pracą na statkach lub dział. jego urz. ciężkie uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia lub śmierć. Są to wypadki: --st. polskich, -- st. obcych jeżeli nastąpił na polskich w. wew. lub m. teryt. albo jeśli z wnioskiem o wszczęcie postępowania wystąpił armator lub kpt. st. obcego, --z udziałem okr. wojennych lub straży granicznej za zgodą dc-twa tych jednostek. Wypadkami mor są: --ratownictwo morskie, --awaria wspólna, --wydobywanie mienia z morza, --zderzenia st., --zanieczyszczenie morza przez st.

Skład I inst.:--przewodniczący lub wice, --2 ławników.

Skład II inst.: --przewodniczący lub wice, --4 ławników.

Orzeczenia Izb morskich maja na celu dokładne ustalenie przyczyn wypadku mor. z określeniem jego rodzaju ze wskazaniem o ile jest to możliwe statku i osób, których wina spowodowała wypadek, określenie stopnia winny, stwierdzenia uzasadnionych wątpliwości co do przyczyny wypadku bądź stwierdzenie niemożności ich ustalenia, wskazanie ujawnionych wad i braków w budowie statku, jego wyposażenia, załad. lub obsadzeniu załogą, ocena prawidłowości zachowania się statku po wypadku oraz ocena w razie potrzeby, prawidłowości czynności ratow. Orzekając to może ona pozbawić członka załogi statku lub pilota prawa wykonywania określonych funkcji na czas oznaczony lub na zawsze. Jeżeli osoba ta w związku z wypadkiem morskim wykazała brak kwalifikacji niezbędnych do wykonywania zawodu albo przez rażące zaniedbanie przyczyniła się do powstania wypadku. Od orzeczenia izby morskiej I instancji służy odwołanie do odwoławczej izby morskiej. Może je wnieść delegat bądź osoba zainteresowana (ukarana- ma 14 dni). Oprócz ust. 61’ będzie również kodeks postępowania karnego z 97’.

Celem działalności Izby Morskiej jest zwiększenie bezpieczeństwa żeglugi. Orzeczenia izby morskiej nie przesądzają ewentualnego wyniku postępowania karnego i powództwa cywilnego osoby poszkodowanej przeciwko osobie winnej takiemu wypadkowi (która go spowodowała).

Izby Morskie są sądami powszechnymi i nie mogą rozstrzygać o roszczeniach majątkowych stron ( przed IM nie ma stron: powoda i pozwanego, są wyłącznie uczestnicy, postępowanie nie toczy się między osobami majątkowo zainteresowanymi i nie ma charakteru spornego).

REJESTR OKRĘTOWY:

Jest to publiczna urzędowo prowadzona ewidencja statków morskich mająca na celu ustalenie stanu prawnego tych statków, polega na urzędowym potwierdzeniu spełnienia przez statek przesłanek uzasadniających nabycie polskiej przynależności państwowej.

FUNKCJE: 1) Stanowi zestawienie statków posiadających polską przynależność państwową poddanych polskim przepisom prawnym, pozostającym pod polską jurysdykcją i objętych przez polską ochronę prawną. 2) Stwierdza polską przynależność wpisanego statku, zawieszenie jej, bądź jej uzyskanie przez statek nie stanowiący polskiej własności. 3) Stwierdza tożsamość statku przez wpis znamion identyfikacyjnych. 4) Ujawnia stosunki własnościowe, ograniczone prawa rzeczowe i inne ograniczenia.

TANIA BANDERA (FLAGS OF CONRIDENCE): st. pod nią pływa jeżeli jest ona inna od flagi kraju armatora bądź właściciela st. czerpiącego zyski z eksploatacji.

ZALETY: --Niewielkie opłaty administracyjne, --Niewielkie podatki lub ich brak,--Swoboda doboru kadr, --Brak nadzoru administracyjnego kraju bandery, --Ułatwienia kredytowe.

NAJGORSZE TANIE BANDERY: -- SHERIMAR (GRECJA), --POLEMBROS (LONDYN), --PT BERJAYA BINTANG SAMUDERA, --IONIA MANAGMENT (FILIPINY), --FIRST LINE, --EUROSTAR, --SELFINVEST, --BLASCO, --ALFA MARINE, --MYLINDA, --SOHTORIK, --OLVINE, --AB MARITIME, --KAPELACO, --GOOD FAITH SHIPPING, --NAVROM, --VANGSHIP, CARIBE INT.

OBOWIĄZKI KAPITANA: (jako przedstawiciela armatora) – dokonuje zapisów w dzienniki okrętowe o każdym wydarzeniu dotyczącym załogi statku, -- noty w dzienniki okrętowe złożenia przez pracownika odwołania, sprzeciwu lub innego pisma w sprawie ze stosunku pracy, -- wręczanie na piśmie z uzasadnieniem decyzji o usunięciu od pracy i ze stanowiska oraz odnotowanie tego faktu w dzienniku okrętowym, -- stosowanie kar za naruszenie porządku i dyscypliny pracy oraz rozpatrywanie samodzielnie sprzeciwu pracownika od zastosowanej kary, -- umożliwienie odbycia zebrania wyborczego lub zebrania w sprawie odwołania delegata załogi, -- dokonanie przeszukania pomieszczenia i rzeczy pracownika, -- zasięgania opinii delegata załogi przed nałożeniem kary na pracownika, -- polecanie na czas uzasadniony potrzebami statku wykonywania przez pracownika innej pracy aniżeli określona w umowie (zgodnej z kwalifikacjami) nie może trwać dłużej niż 6 tygodni, -- możliwość polecenia pracownikowi zejścia ze statku w porcie jeżeli jest to konieczne ze względu na bezpieczeństwo statku, załogi lub pasażerów a także ze względu na brak wymaganej sprawności psychofizycznej lub rzeczywistych kwalifikacji zawodowych, pracownik nie jest w stanie wykonywać należycie pracy

na stanowisku powierzonym w umowie. Nie można się tutaj odwołać, – wydawanie zarządzeń dla wszystkich osób na statku (dot. bezpieczeństwa i porządku) , -- możliwość, w czasie podróży zatrzymania osób w izolatce, której zachowanie zagraża innym najdłużej do najbliższego portu. Rekwizycja żywności w przypadku wyczerpania się zapasów – uprawnienia policyjne wobec os. , które popełniły przestępstwo na statku.

OBOWIĄKI ARMATORM: zorganizowanie tzw. Rezerwy, -- wypłacenie wynagrodzenia (zależnie od sytuacji finansowej armatora), -- wypłacanie dodatku dewizowego na czas pracy poza krajem, -- obowiązek repatriacji (dotyczy pracowniku, który pozostał za granicą

Obowiązek repatriacji (dot. pracownika, który pozostał za granicą i musi dotrzeć do domu), -- udostępnianie pracownikom śr. Łączności

Do komunikacji z krajem (poczta kapitańska), -- koszty sprowadzania zwłok lub pogrzebu za granicą, -- bezpłatne zakwaterowanie, wyżywienie i opiekę zdrowotną – koszty umundurowania, -- powiadomienie o skierowaniu statku do strefy działań wojennych (+ świadczenia), -- świadczenia, zasiłki dla rodzin osób zaginionych (uważany za zmarłego po 6 miesiącach).

DOKUMENTACJA:

Konosament _ stanowi dowód przyjęcia ładunku w nim oznaczonego na statek w celu przewozu i jest dokumentem legitymującym do rozporządzania tym ładunkiem i do jego odbioru. Podpisywany jest przez kapitana statku lub jego agenta. Wydawany jest na żądanie załadowcy po przyjęciu przez przewoźnika ładunku na statek. Wyróżniamy

- konosamenty na zlecenie

- imienne

- Na okaziciela

Rola konosamentu:

Akceptacyjno-odbiorcza, Papier wartościowy, Dowód

MORSKI LIST PRZEWOZOWY: jest podobny do dokumentów przewozowych stosowanych w przewozach lądowych i lotniczych. Jest to niezbywalny dokument stanowiący dowód zawarcia umowy przewozu ładunku morzem i przyjęcia ładunku przez przewoźnika oraz zobowiązujący do wydania ładunku określonemu odbiorcy. Ma więc cechy podobne do konosamentu, z tą różnicą że nie jest papierem wartościowym oraz nie jest też niezbędny przy odbiorze ładunku którego dokonuje imiennie w dokumencie odbiorca.

Dokumentacja statkowa służy zabezpieczeniu określonych wymogów jakie statek musi spełnic.

3 rodzaje inspekcji:

- wstępna –przed rozpoczęciem żeglugi, statki nowe lub przy zmianie bandery

- okresowa

-doraźna- w przypadku stwierdzenia lub podejrzenia uszkodzenia statku

Pozytywne wyniki kontroli -> wydanie dokumentacji przez instytucje kontroli:

- świadectwo, certyfikat bezpieczeństwa statku

Certyfikat bezpieczeństwa konstrukcji

- certyfikat wyposażenia statku towarowego

Certyfikaty pozwalają na żeglugę statku. Istatmą sprawą są przeglądy. Każdy statek musi mieć swojego klasyfikatora, który nadzoruje jego eksploatację i budowę. Przy dokumentacji ważne jest także wyznaczanie wolnej burty statków, wyznaczenie linii ładunkowych dla różnego typu wód i dla danego statku.

- statek posiada także dokumentację żeglugi po kanałach

- obowiązek posiadania międzynarodowego świadectwa wymiarów – potrzebne opłat portowych.

Ponadto na statku WYMAGANE jest prowadzenie : dziennika okrętowego.

DOKUMENTY ZWIĄZANE Z ZAŁOGĄ: (lista załogi, lista osób ich stanowiska)

Lista pasażerów

Dokumentacja statkowa(manifest pokładowy –ile ładunku), KONOSAMENT