2. INDUKCJA

Indukcja- wyciąganie wniosków ogólnych z wniosków elementarnych za pomocą obserwacji

Zdroworozsądkowe pojęcie wiedzy: nauka jest obiektywne, opiera się na doświadczeniu, jest niezawodna

obserwacja doświadczenie wiedza

INDUKCJONIZM NAIWNY/KLASYCZNY – nauka wychodzi od obserwacji, badacz jeżeli ma sprawne organy zmysłowe (widzi, słyszy), powinien wiernie zapisywać (bez uprzedzeń) to czemu się przypatruje. Uzyskane w ten sposób wypowiedzi stanowią podstawę, z której można wyprowadzać prawa i teorie.

Dzięki doskonaleniu umiejętności obserwacyjnych, fakty stają się coraz bardziej szczegółowe , drogą ostrożnego rozumowania indukcyjnego powstają prawa i teorie o coraz większej ogólności. Rozwój nauki ma charakter ciągły i zależy od wzrostu ilości danych obserwacyjnych.

Zdania obserwacyjne:

zdania szczegółowe - odnoszą się do pojedynczych zjawisk lub stanów rzeczy w określonym miejscu i czasie

zdania ogólne- stwierdzają coś o własnościach lub zachowaniu jakiegoś aspektu wszechświata, odnoszą się do wszystkich wydarzeń określonego rodzaju występujących we wszystkich miejscach i momentach czasu – prawa i teorie zawierają zdania tego typu

Przy spełnieniu pewnych warunków można w uprawniony sposób dokonywać uogólnień ze skończonej ilości szczegółowych zdań obserwacyjnych i na ich podstawie budować prawa uniwersalne

Warunki:

- ilość zdań składająca się na podstawę danego uogólnienia musi być duża

- obserwacje należy powtarzać w bardzo różnorodnych warunkach

- żadne zadanie obserwacyjne nie może przeczyć wprowadzanemu prawu ogólnemu

Dedukcja – gdy uczony posiada już ogólne prawa i teorie, może wyprowadzić z nich rożne konsekwencje, które służą wyjaśnieniu i przewidywaniu. (wnioskowanie, rozumowanie dedukcyjne, wyprowadzanie zdań)

Zalety indukcjonizmu:

- oferuje sformalizowany opis szeroko rozpowszechnionych przekonań co do charakteru nauki

- moc wyjaśniająca

- obiektywności (obserwacja jest obiektywna – każdy może ją sprawdzić za pomocą własnych zmysłów)

- niezawodności (ich prawdziwość można sprawdzić zmysłami)

PROBLEM INDUKCJI

Dzisiaj skłaniamy się raczej ku temu, że żadna wiedza nie jest pewna

Karl Popper- żadna teoria naukowa nigdy nie może być uznana za 100% pewną, najlepsze teorie naukowe to takie, które poddawane są falsyfikacji

-jeżeli teorie są skonstruowane tak, ze nie można ich odrzucić to nie są dobrymi teoriami np. psychoanaliza

- zasady indukcji nie można uzasadnić za pomocą logiki ( indyk, który myślał że dostaje ziarno codziennie o 9, sprawdzał to w różnych warunkach, po długim czasie zgodności, w wigilii nie dali mu ziarna ale go zabili)

- niejasność i kwestionowalność wymogu „dużej ilości”, „różnorodnych warunków” – ilość obserwacji będzie nieskończenie duża, nieskończoność możliwych sytuacji

- nie można mieć 100% pewności, że słońce będzie wschodzić każdego dnia, bo to zaobserwowaliśmy wielokrotnie – wiedza naukowa nie jest udowodniona – jest jedynie wiedzą prawdopodobnie prawdziwą

-to co uznajemy za oczywiste zbyt mocno zależy od naszego wykształcenia, kultury, przesądów

- to co obserwator widzi często zależne jest od jego dotychczasowej wiedzy, doświadczenia i oczekiwań – różnią się doznania postrzegawcze

Zdania obserwacyjne – muszą być zawsze sformułowane w języku jakieś teorii – teorie poprzedzają obserwacje (wcześniej zawsze mamy jakąś wiedzę)

Zdania obserwacyjne można równie łatwo obalać co teorie, stąd nie stanowią żadnej trwałej podstawy do budowania teorii i praw

Konkludując: indukcjonista myli się w dwóch punktach: nauka nie wychodzi od zdań obserwacyjnych i zdania obserwacyjne nie tworzą trwałej podstawy dla nauki co widać na wyżej wymienionych przykładach. Teoria wyprzedza obserwację, a zakładana przez (naiwny) indukcjonizm zasada nieuprzedzonej obserwacji nie daje się wcale utrzymać.