Cechy produkcyjne gospodarczo-ważne trzody chlewnej:

Spożycie: ok. 42kg mięsa wieprzowego/mieszkańca/rok; mięsa drobiowego: 28kg; wołowego ok. 4 kg. Eksport bekonu do Anglii i szynek do USA – do 1976r.

Wartość „dewiz” – drugie miejsce po eksporcie węgla!

1) Wysoka rozrodczość

• płodność 10-14 prosiąt urodzonych w miocie

• 20-29 prosiąt odchowanych/ locha/rok

2) Wczesne dojrzewanie płciowe (loszki 5-6 miesięcy) i rozpłodowe (7-8miesięcy);

• dojrzałość rzeźna (5,5-6,5 miesięcy)

3) Ekonomiczne wykorzystanie paszy

• 51% kosztów produkcji całego tucznika z warchlakiem

• ok. 75% kosztu tuczu od 30-110kg

• 2,5-3kg paszy/1kg przyrostu masy ciała

4) Wszystkożerność

• odpady przemysłu rolno-spożywczego, mlecznego, rybnego, olejarskiego i innych

• świnia nie jada mięsa!

5) Wysoka wydajność rzeźna i mięsność

• wydajność rzeźna 75-83%

• mięsność 50-63%

6) Wysoka wartość odżywcza i smakowitość

• mięso chude ok. 3500kcal/kg

• mięso tłuste ok. 5600kcal/kg

• dla porównania drób 1400kcal/kg, chuda wołowina ok. 2100kcal/kg

Zagrożenia:

• Gnojowica (0,6m²/tucznika z zawartością NaCl 0,5% w mieszankach)

• Włośnie (trychinoza – trąd Tacyta, zakaz spożywania w religii żydowskiej i muzułmańskiej)

• Antybiotyki i mikrotoksyny w paszy oraz w produktach mięsnych – choroba Nipah (w Malezji 95 ofiar wśród ludzi, kilka milionów ubojów sanitarnych świń)

Znaczenie medyczne:

• Wykorzystanie narządów i części anatomicznych w medycynie (zastawki, tętnice, skóra: linie świń z białkiem powierzchniowym ludzkim, tkanka łączna)

• Insulina świńska (ratunek dla milionów cukrzyków), dopamina i inne

w przeszłości:

• pierwszą operację usunięcia wyrostka robaczkowego wykonał rzeźnik; pierwszą przeżytą operację cesarskiego cięcia wykonał trzebiciel/mniszkaż

Polityczne:

• grudzień 1970 – protesty grudniowe spowodowane podwyżką cen detalicznych mięsa, przetworów mięsnych oraz innych artykułów spożywczych

• oddzielenie się religii chrześcijańskiej od żydowskiej, gdy apostoł Paweł w liście do Koryntian zgodził się na zjadanie wieprzowiny, gdy byli zapraszani przez Greków

Podstawowe pojęcia dotyczące pokroju stanu zdrowotnego loszek i knurków wybieranych do reprodukcji

Konstytucja – zespół cech fizycznych i psychicznych wrodzonych i nabytych jakimi cechują się zwierzęta w określonym środowisku (słaba, silna), zdolność do przeciwstawiania się niekorzystnym warunkom środowiska

Kondycja – stan zwierząt prawidłowo lub nieprawidłowo żywionych z uwzględnieniem kierunku produkcji (hodowlana, opasowa, wystawowa, głodowa)

Cechy dyskwalifikujące loszki i knurki z wyboru do reprodukcji:

Cechy pokrojowe słabej konstytucji:

• łęgowatość

• luźna łopatka i miękka pęcina

• przewężenie za łopatkami (tzw. gorset)

• sutki kraterowe lub niesymetryczne

• agresywność, nadmierna pobudliwość

Cechy zdrowotne

• nieprawidłowa masa ciała w stosunku do wieku (biegunki w okresie prosięcym)

• zakaźne zanikowe zapalenie nosa (ZZZN, tzw. nosoryjówka)

• wnętrostwo

• kulawizny

• kaszel, ciężki oddech (60-70% płuc dyskwalifikowanych w ZMs)

• świerzb, wszy, glisty

lochy	% udział w kolejnych cyklach rozpłodowych
	I
Córki od loch długowiecznych	100
Córki od loch rodzących 5 miotów	100

Główne uwarunkowania i przyczyny zmniejszania się liczby jaj, embrionów, płodów oraz prosiąt odchowanych

Okres wzrostu i rozwoju	Przybl. liczby (±3)	Główne uwarunkowania i przyczyny strat
OKRES PRENATALNY - uwolnienie jaja - jaja zapłodnione - zarodki zainplantowane (14-21 dni) - płody	23 20 13 12	Uwarunkowania genetyczne ras i linii, wiek lochy , dożywianie energetyczne przed zapłodnieniem Jakość nasienia knura (50%), termin, sezon oraz liczba pokryć/inseminacji lochy Warunki środowiska, czynniki antyżywieniowe – mikro i mikologiczne Odporność genetyczna (heterozja, Meishan), efekty matczyne, choroby (leptospiroza, parwowiroza i inne)
OKRES POSTNATALNY - prosiąt urodzonych w miocie w tym: żywych martwych - odchowanych z miotu	12 11,5 0,5 11	I okres krytyczny – mc prosiąt urodzonych, siara i zawartość gamma globulin (10-dniowy okres tworzenia), MMA, bakterie kwasu mlekowego, temperatura gniazda II okres krytyczny – anemia fizjologiczna, jakość paszy i przyzwyczajanie (cukier, sacharyna) III okres krytyczny – odsadzenie – hipoglikemia a zasuszanie lochy (7dni); czysto, sucho, ciepło, syto

Nieantybiotykowe stymulatory wzrostu w produkcji trzody chlewnej

W styczniu 2006r. w krajach UE został wprowadzony zakaz stosowania antybiotyków paszowych w żywieniu zwierząt. Było to skutkiem długoletniej walki o wycofanie tych specyfików. Wywołało to ostry sprzeciw firm produkujących antybiotyki – łącznie z pozwami sądowymi.

Działanie antybiotyków paszowych

• Ograniczają liczbę bakterii chorobotwórczych w przewodzie pokarmowym

• Zmniejszają częstotliwość występowania biegunek i innych schorzeń

• Według reklam firm produkujących antybiotyki niwelują one liczbę upadków prosiąt z ok. 10-20% do 1-5%

• Przyspieszają wzrost i rozwój oraz poprawiają wykorzystanie paszy

Dlaczego wycofano antybiotyki paszowe?

• Nie miały być wchłaniane w przewodzie pokarmowym, a niestety były

• Uważa się, że są przyczyną znacznego wzrostu liczby patogennych drobnoustrojów, które są oporne na stosowane w leczeniu ludzi i zwierząt preparaty antybiotykowe (ok. 50%)

• Udokumentowano, że podawanie zwierzętom antybiotykowych stymulatorów wzrostu może wywołać selekcję odpornych na antybiotyki we florze jelitowej bakterii (np. E.Coli) u zwierząt

• Ponieważ doszło do zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego ksenobiotykami pochodzenia antybiotykowego oraz do zaburzeń w równowadze biologicznej wód i gleb

Konsekwencje

• Alergie (wypryski na ustach u 20-30% małych pacjentów w szpitalach)

• Swędzenie w uszach

• Uszkodzenie szkliwa na zębach

• Zwiększona produkcja śluzu

Coraz większe dawki hamujące i niszczące bakterie oraz brak wrażliwości tychże bakterii na antybiotyki prowadzi do coraz trudniejszej produkcji nowy antybiotyków (2 na 10lat) ich działanie uboczne może być większe

Działanie nieantbiotykowych dodatków paszowych na zdrowie zwierząt odbywa się przez:

• Konkurencyjność z drobnoustrojami patogennymi

• Hamowanie kolonizacji jelit przez bakterie patogenne

• Adsorpcję drobnoustrojów i ich toksyny na powierzchni

• Stymulację układu odpornościowego wpływ na metabolizm organizmu deficytowych mikroelementów np. Zn, Cu

Nieanybiotykowe stymulatory wzrostu

• Mikroorganizmy z rodzaju bakterii kwasu mlekowego i drożdży o działaniu pro biotycznym

• Preparaty zakwaszające

• Niektóre gatunki ziół i substancji w nich zawartych

• Preparaty chemiczne

Stymulatory wzrostu nie mogą ulegać kumulacji w tkankach zwierząt; powinny ulegać biodegradacji

Preparaty powinny być pochodzenia naturalnego.

Probiotyki

• Biopreparaty zawierające bakterie z rodzaju Lactobacillus sp., Streptococcus sp. i Bifidobacterium sp., wysuszone żywe drożdże oraz pleśnie (Saccharomyces cerevisiae)

• Kwasy organiczne (kwas propionowy, mrówkowy), składniki mineralne

• Witaminy i enzymy, Substancje aromatyczno-smakowe

• Przeciwciała odpornościowe zawarte w suszonek plazmie krwi

Działanie probiotyków

• Stabilizacja mikrorganiczna przewodu pokarmowego po leczeniu antybiotykowym

• Efekt „zajętego” miejsca

• Bakterie oraz niektóre pleśnie wytwarzają substancje o właściwościach antybiotycznych

• Probiotyki zakwaszają przewód pokarmowy do pH 3-4, co zapobiega rozmnażaniu chorobotwórczych bakterii

Kwasy organiczne

• Wykazują silne działanie antybakteryjne

  • Wnikają do komórki bakteryjnej

  • Hamują syntezę DNA

  • Hamują zdolność rozmnażania

• Wpływają na poprawę trawienia białek i aminokwasów w jelicie cienkim

• Wpływają na adsorpcję składników mineralnych

SKUTECZNOŚĆ ZIÓŁ WYNIKA Z OBECNOŚCI RÓŻNORODNYCH SUBSTANCJI BIOLOGICZNIE CZYNNYCH:

• Olejki eteryczne, Terapeuty

• Flawonoidy, Glikozydy

• Aminy, Alkaloidy

• Estry, Śluzy, Garbniki i inne

Oddziaływanie na organizm

• Wzmacniają wrażenie smakowe

• Pobudzają apetyt

• Wpływają na motorykę i sekrecję enzymów (regulatory funkcji trawiennych)

• Modulują procesy wewnątrzustrojowe i produkcyjne (regulatory funkcji trawiennych)

• Wpływają na cechy jakościowe produktów zwierzęcych (wybarwianie jaj lub tuszek)

Mieszanka ziołowa zamiennikiem antybiotyku w paszy dla tuczników. Ich potencjał wynika głównie z ukierunkowanej aktywności biologicznej.

• Czosnek, cebula, tymianek i melisa mogą zwiększać anabolizm białka, a tym samym wzrost zwierząt; łagodzą stres oraz niwelują anty-żywieniowe właściwości niektórych pasz

• Prawoślaz, łopian, mniszek lekarski, lubczyk - poprawa smakowitości paszy, zwiększenie przyrostu masy ciała, lepsze wykorzystanie paszy, możliwość stosowania pasz o gorszym smaku (np. poekstrakcyjna śruta rzepakowa)

• Kwiat nagietka i rumianku – lepsze przyrosty o ok. 10%, lepsze wykorzystanie paszy, intensywnie wybarwione żółtko jaj

• Mięta, mniszek i kolendra – działają bakteriostatycznie i bakteriobójczo, zapobiegają procesom gnilnym zachodzącym w przewodzie pokarmowym

Rasy świń hodowane w Polsce

• rasy mateczne

  • wielka biała polska – wbp

  • polska biała zwisłoucha – pbz

  • puławska

  • złotnicka biała

  • złotnicka pstra

• rasy ojcowskie

  • pietrain

  • duroc

  • hampshire

  • belgijska zwisłocha

• linia syntetyczna L. 990

WIELKA BIAŁA POLSKA – świnia o umaszczeniu białym typu mięsnego, szybko rosnąca (knury osiągają masę 350-400kg, lochy 300-350kg) i późno dojrzewająca (2,5-3 lata)

Są to zwierzęta duże, długie, nogi wysokie, mocne. Grzbiet i krzyż szeroki, szynka długa, dobrze rozwinięta i umięśniona, nisko schodząca do stawu skokowego. Lochy są wysokopłodne (przeciętnie 10-14 prosiąt w miocie). Świnie wbp są odporne na stres. Udział pogłowia 35,2%

BIAŁA POLSKA ZWISŁOUCHA – rasa szlachetna, typu mięsnego nie różniąca się od europejskiej landrace. Dorosłe knury osiągają masę ciała 300-350kg, lochy 250-300kg. Największy udział pogłowia (51,2%). Oznaczają się długim tułowiem, szerokim równym grzbietem, dobrze wypełnioną i uwypukloną na boki szynką. Nogi szeroko rozstawione. U 10-15% występuje gen wrażliwości na stres.

ZŁOTNICKA BIAŁA – pod względem pokroju podobna do pbz. Obecnie jest 15 stad.

ZŁOTNICKA PSTRA – umaszczenie łaciate. Ma dużą głowę z długim ryjem średniej wielkości pochylony ku przodowi. Przód ma silnie rozbudowany, stosunkowo słabo umięśniony. Nogi wysokie i grube. Rasa wyjątkowo odporna na trudne warunki środowiskowe i o bardzo dobrej jakości mięsa. Świnie tej rasy reprezentują typ przejściowy, od słoninowego w kierunku mięsnego. Płodność loch jest niższa od pozostałych ras krajowych (8-10 sztuk).

PUŁAWSKA – stanowi tzw. rezerwę genową. Umaszczenie tej rasy jest łaciate: czarno-białe lub czarno-biało-rude, tułów dość długi, szeroki i głęboki, szynki dobrze wysklepione, nogi krótkie. Masa loch wynosi 200-280kg, knurów 250-300kg. Rasa typu tłuszczowo-mięsnego (szybki wzrost i wczesne dojrzewanie). Mięsność knurków 56,5%. Lochy wysokopłodne o silnym instynkcie macierzyńskim.

HAMPSHIRE – świnia typu mięsnego wyhodowana w USA. W Polsce rzadko już wykorzystywana w krzyżowaniu międzyrasowym jako rasa ojcowska.

PIETRAIN – umaszczenie czarno-białe w charakterystyczne łaty. Skóra jedwabista cienka, mocno opinająca mięśnie. Tułów stosunkowo krótki, tzw. „świnia czteroszynkowa”. Wybitnie wydajne rzeźnie, bardzo cienka słonina, bardzo duża mięsność tusz. Duża wrażliwość na stres (70%, mięso PSE). Wykorzystywana jedynie jako rasa ojcowska z rasami o mniejszej skłonności do występowania wadliwego mięsa.