Rasy
1 opisz rasy łaciate uzytkowe w Polsce
zlotnicka pstra- wyrazny dymorfizm płciowy, knury maja duze libido, lochy macierzyńskie, troskliwe, dorosle osobniki 200-350kg płodność 11 prosiat, duza odporność na choroby i zle warunki środowiskowe, konczyny mocne o grubej kosci, dopuszczalna karpiowatość grzbietu, pozno dojrzewaja, sredni wzrost
duroc-rasa wytworzona w USA przez krzyzowanie czerwonych swin gwinejskich, hiszpańskich, portugalskich, i rudej odmiany berkszyrow, srednia wielkość, silna konstytucja i mocne kosci, mocne wysokie nogi, płodność ok 8-10 ustepuja białym swiniom jakością nasienia, ilością tluszczu, rasy uzywane do krzyzowania towarowego, szybki wzrost, dobre wykorzystanie paszy, odporność na stress, łatwość adaptacji, lagodne usosobienie
pulawska- swinie łaciate max 70%, dobrze spionowane konczyny,, szynki dobrze uwypuklone ale nie duze, zywy temperament, wys płodność, w krzyzowaniu jako komponent zenski, wys macierzyńskość, dobre przystosowanie do trudnych warunkow, wczesne dojrzewanie rozplodowe, powstala poprzez nieplanowane krzyzowania miejscowego półgłowia z knurami rasy berkshire, swinie pierwotne w typie tluszczowo miesnym / w latach 50 przemieniona na typ miesny
Pietrain- bardzo dobre wykorzystanie paszy, szybkie tempo wzrostu, bardzo małe otłuszczenie, bardzo duża zawartość mięsa w tuszy, wrażliwa na stres, średniej wielkości o długim, szerokim i mocnym grzbiecie, Do Polski dotarły w 1965 r. jako dar Polonii belgijskiej, Klatka piersiowa jest pojemna o mocno wysklepionych żebrach
2wartosci i przyczyny strat prosiat w ciagu odchowu
masa ciala/ liczebność miotu/ wyrównanie miotu/ stopien inbredowania/ charlactwo/ przygniecenia/ schorzenia uk poka lub oddechowego, czynniki zakazne , niedokrwistość, bezmlecznosc
3znaczenie gospodarcze swin
Najważniejsze właściwości użytkowe świń można zaliczyć dużą rozrodczość (płodność i plenność), wczesne dojrzewanie rozpłodowe i rzeźne, szybkie tempo wzrostu i wysoką wydajność rzeźną, a także dużą wartość odżywczą i smakowitość wieprzowiny oraz przydatność poubojowych produktów ubocznych. Zaletą trzody, chlewnej jest także fakt, że stosując przemysłowe mieszanki paszowe, można prowadzić jej chów również poza gospodarstwem rolnym. Przykładem są fermy przemysłowe, prowadzące tucz od kilku do kilkudziesięciu tysięcy sztuk rocznie.Ujemną cechą trzody chlewnej jest to, że podstawą jej żywienia są ziemniaki i zboże, będące również pokarmem ludzi. Dlatego też występujący w niektórych latach nieurodzaj tych ziemiopłodów powoduje na ogół zmniejszenie produkcji żywca wieprzowego.
4czynniki wpływające na wzrost u loch- opisz żywienie
=flushing (10-14dni przed kryciem->wzrost o 2 kom. jajowe /jedno prosie w miocie) szansa zwiększenia liczby prosiąt w miocie
=pierwszy miesiąc ciąży - redukcja energii do poziomu z przed krycia (jeżeli się tego nie zrobi to zwiększa sie zamieralnośc zarodków/płodów)
=czwarty miesiąc ciąży - zwiększenie poziomu i jakości białka w paszy co powoduje wzrost masy urodzeniowej prosiąt(większa masa daje lepszy start prosiętą) rodzą się cięższe
1 pochodzenie swini domowej
Świnia domowa pochodzi od dzika europejskiego, którego udomowienie  nastąpiło przed ok. 7 tys. Lat lub już 12.700 - 13.000 lat p.n.e.i miało to miejsce w dorzeczu Eufratu i Tygrysu
3 rasy kulturalne swin angielskich
Rasy kulturalne, czyli szlachetne, są wynikiem intensywnej działalności hodowlanej człowieka. Charakteryzują się wysoką użytkowością i słabą odpornością na trudne warunki środowiskowe, używane są do kojarzenia z rasami prymitywnymi i przejściowymi dla ich uszlachetnienia świnie rasy wielka biała angielska).
Poszczególne rasy mogą być użytkowane w określonych kierunkach. Pojęcie rasy po raz pierwszy użyte zostało w 1552 przez włoskiego uczonego F. Griso
4hodowla swin w Polsce do II wojny swiatowej
 Na przełomie XIX/XX w.  rozpoczęto hodowlę coraz bardziej szlachetnych ras. Początek wieku XX to znaczny rozwój produkcji mięsa wieprzowego na terenie wszystkich zaborów naszego kraju a dalsze jej udoskonalanie prowadzono w okresie międzywojennym. Po II wojnie światowej rozpoczęto odbudowywanie pogłowia świń uszlachetniając krajowe rasy przez import wysokowartościowych osobników z zagranic
5charakterystyka swin ras miesnych uzytkowanych w Polsce

Hampshire- Głowa jest lekka, z długim, lekko wklęsłym ryjem. Uszy są krótkie i stojące. Tułów jest średniej długości, grzbiet i szynka są dobrze umięśnione. Kończyny są krótkie, stromo ustawione.
6charakterystyka ras swin matecznych uzytkowanych w Polsce
Biała zwisłoucha (pbz).
Świnie pbz cechuje białe umaszczenie, długi tułów, szeroki grzbiet,. Rasa ta należy do typu mięsnego, odznacza się dużym tempem wzrostu, a jej tusze są dobrze umięśnione.i dobre wykorzystanie paszy. Lochy charakteryzuje duża plenność i mleczność, są łagodnymi i troskliwymi matkami.
Wielka biała polska (wbp
Świnie tej rasy zaliczają się do typu mięsnego, szybko rosną i późno dojrzewają. Mają mocny i długi tułów, o szerokim, równym grzbiecie i krzyżu. Nogi mocne, proste, dość wysokie i szeroko rozstawione.
8znaczenie swin ras angielskich dla chodowli swin w Polsce
swine ras angielskich uzytkowane sa w polsce W liniach ojcowskich
9charakterystyka swini polskiej bialej zwisłouchej
od swin prymitywnych zwislochych, pochodza od dzika polnocno europejskiego, były w roznym czasie i przy pomocy białych ras ang uszlachetniane/ dania Niemcy Holandia. Do popolski sprowadzili je osadnicy w 16 w . w okresie rozbioru niemcy spowodowali napływ westfalki z tad te swinie sa uwazane za germanskie
10charakterystyka rasy wielkiej bialej polskiej
1956r wywodza się od ostrouchych niemieckich swin uzytkowoanie powszechnie na ziemiach zaboru pruskiego i aytryjackieg oraz wielkiej bialej ang sprowadzonej na ziemie polskie 19w. wokresie miedzy woj. Stosowane do produkcji bekon u po II wojnie s stosowano dolew krwi uszlachetniającej i wielkiej bialej import z angli Szwecji dnai finlandi. Swinie o mocnej konstytucji i duzoej odporności, przydatne w chowie bezsciolowym i w fermach wielko towarowych. Lochy to dobre matki, wys płodność i wys mleczność, typ ogilno uzytkowy dobre przyrosty wykorzystanie paszy i dobre mieso o dobrej jakosci
okresokolo porodowy u loch
1 objawy zblizajacego się porodu u loch
ogolne podenerwowanie, buduje gniazdo, wyplyw z drog rodnych i ich rozwarcie
2postepowanie z locha w okresie około porodowym
mycie i dezynfekcja kojca porodowego/ mycie lochy/ przeprowadzenie do porodowki/ dostep do ściółki/ dozor okoloporodowy
3przebieg porodu u loch
rozwieranie szyjki macicy/ wydalanie płodów/ wydalanie lozyska/ faza wydalania płodów ok 3-5h/ odstępy pomiedzy prosietami 15-25 min/ łożysko do 2 h po urodzeniu prosiat
4czynniki wpływające na przebieg porodu u loch
genotyp/ wiek i masa ciala/ kondycja stress, sposób utrzymania, sposób zywienia
5smiertelnosc płodów i prosiat w oqkresie okołoporodowym
niedotlenienie, nieprawidłowe ulozenie, nadmierne przedłużenie się porodu, nie rozerwane blony plodowe, mala ruchliwość i niezdarność noworodkow
Prosieta
1powody wcześniejszego wprowadzania loch do porodowek
wytworzenie immunoglobulin przeciwko drobnoustrojom w porodowce/ unikanie nałożenie się stresu adaptacyjnego ma porod, wzgledy zywieniowe
2zabiegi na prosietach w czasie porodu
usuniecie sluzu z nozdrzy i pyszczka/ ewentualne pobudzenie/ usuniecie resztek blon plodowych/ osuszenie/ skrocenie pępowiny/ skrocenie kiełków/ dosadzenie do wymienia
3czynniki wpływające na odporność nowonarodzonych prosiat
temp otoczenia, wilgotność powietrza, czas podania preparatu magnezowo żelazowego/ obecność matki/ termin spożycia siary
4zabiegi na prosietach w czasie odchowu
dogrzewanie/ zapewnienie dostępu do wody/ podanie preparatow żelaza/kastracja/ dokarmianie/ odsadzenie, ciecie kielkow
5dokarmianie prosiat terminy przyczyny sposoby
prosieta dokarmiamy preparatami mlekozastepczymi ponieważ mniej eksploatujemy org lochy, prosieta nie walcza o pokarm dzieki czemu sa lepiej odżywione i w lepszej kondycji niż w przypadku żywienie zyklego
6wielkosc i przyczyny strat prosiat w czasie odchowu
masa ciala/ liczebność miotu/ wyrównanie miotu/ stopien inbredowania/ charlactwo/ przygniecenia/ schorzenia uk poka lub oddechowego, czynniki zakazne , niedokrwistość, bezmlecznosc
7sposoby i terminy odsadzania prosiat
gospodarstwa drobno towarowe prosieta odsadzane w 8 tyg minimalna waga 10 kg , fermy zarodowe i reprodukcyjne co najmniej 8 tyg, fermy wielkotowarowe 28-35 dni.
9tepo wzrostu prosiat, rola mleka w odchowie prosiat
 Intensywnie rosną i wydłużają się kosmki jelitowe, na powierzchni których wzrasta także ilość kom (enterocytów) odpowiedzialnych za wchłanianie składników odżywczych. Po kilku dniach od urodzenia następuje spowolnienie tych procesów, aby w wieku około 3. tygodni po raz kolejny rozpoczęła się przebudowa struktur jelita. Kolejne tak duże zmiany rozpoczynają się 3-4 dni od odsadzenia i są wywołane brakiem mleka, przejściem na żywienie paszami stałymi i stresem, który jest dla prosięcia w tym okresie zjawiskiem nieodłącznym.
10siara i mleko w odchowie prosiat
Nowonarodzone prosięta dla prawidłowego rozwoju wymagają odpowiedniej ilości siary w ciągu kilku h po urodzeniu, a następnie odpowiedniej ilości mleka, przynajmniej przez pierwsze 3-4 dni życia. Siara, a później mleko są podstawowym pokarmem dla prosiąt w okresie ssania. Prosięta po urodzeniu nie posiadają żadnych przeciwciał. System odporności biernej uzyskują przez pobranie przeciwciał odpornościowych z siary. W pierwszych dniach życia mleko lochy zapewnia prosiętom wszystkie /z wyjątkiem żelaza/ niezbędne składniki do prawidłowego rozwoju. W przypadku, gdy locha nie jest w stanie wytworzyć odpowiedniej ilości siary /np. niska mleczność, liczny miot czy śmierć lochy podczas porodu/ zaleca się podawanie pójła przygotowanego ze specjalnie do tego przeznaczonych preparatów.
utrzymanie
1 sposoby utrzymywania loch luznych i prosnych
Wyróżnia się trzy formy w sposobie utrzymania loch luźnych i prośnych: na stanowiskach indywidualnych, wąskich, które uniemożliwiają obrócenie się, w kojcach grupowych na 3-10 sztuk loch oraz w pomieszczeniach halowych na kilkadziesiąt loch bez wydzielania stanowisk. Pierwszy rodzaj umożliwia łatwą indywidualizację żywienia, wyklucza wzajemne nękanie się, pozwala oszczędnie wykorzystać powierzchnię budynku. Wąski pas szczelinowej podłogi wzdłuż zadów pozwala na łatwe usuwanie odchodów. Z uwagi na znaczne ograniczenie ruchu, lochy powinny przebywać w takich kojcach nie dłużej niż do połowy ciąży.
2wady zalety sciolowego utrzymywania
sciolowe- wada pracochłonność, naklad duzych ilości pracy, możliwość większej ilości chorob, koszty związane z utrzymaniem stada/ duza ilość miejsa potrzebnego na magazynowanie jak i skladowanie zuzytej ściółki/ budowa plyty obornikowej
zaleta wyzsza temp, zmniejszenie kosztow dogrzewania prosiat podczas odchowu, mniejszy stres swin ,
bezsciolowe- zalety- mniej nakładu pracy i robocizny, brak konieczności budowy magazynu na ściółkę , nizszy koszt ze zgledu na brak dokupowania nowej sciolki
wady- koszta zbiornikow na gnojowice napowietrzających i mieszających , koszty związane z rusztami, nizsza temp w chlewni wyższe koszta na dogrzanie, wyzsza wilgotnosc
3wady zalety utrzymywania bezsciolowego
bezsciolowe- zalety- mniej nakładu pracy i robocizny, brak konieczności budowy magazynu na ściółkę , nizszy koszt ze zgledu na brak dokupowania nowej sciolki
wady- koszta zbiornikow na gnojowice napowietrzających i mieszających , koszty związane z rusztami, nizsza temp w chlewni wyższe koszta na dogrzanie, wyzsza wilgotnosc
4funkcje kojcow porodowych
zmniejszenie stresu lochy związanego z porodem, kontrola nad wyproszeniem, mniejsza śmiertelność wśród prosiat, możliwość pomocy losze przy wyproszeniu, lepszy odchow prosiat, lepsze warunki utrzymania skutkujące poprawa dobrostanu, możliwość indywidualnego podawania paszy o wysokich walorach energetycznych
5typy i funkcjonalność kojcow
KOJCE DUŃSKIE Stosowane są w chlewniach dwurzędowych. Korytarz paszowy jest wówczas pośrodku, wzdłuż niego są koryta. Wzdłuż ścian zew budynku przebiegają korytarze gnojowe, na które otwierają się drzwiczki kojców,szerokość równa szerokości korytarza, ok 110 cm. Drzwiczki sa otwarte, powierzchnia powiększona o tę część korytarza. Tu też tuczniki wydalają odchody. Drzwiczki zamykane są na czas mechanicznego usuwania odchodów. Wzdłuż kojców od strony korytarza gnojowego przechodzi kanalik .ściekowy odprowadzający gnojówkę. Kojce dobre wykorzystanie powierzchni oraz łatwe użytkowanie. Oddzielenie legowisk korytarzem gnojowym od ściany zewnętrznej budynku zapewnia lepsze oświetlenie i zapobiega w znacznym stopniu zaziębianiu się tuczników.
KOJCE ZWYKŁE .najbardziej rozpowszechnione. W chlewniach jeden korytarz, używany do zadawania karmy i do wywożenia obornika, czyli paszowo-gnojowy. Wadą jest to, że koryta są w nich za krótkie w stosunku do ich powierzchni, a ponadto stwarzają one gorszę warunki higieniczne, gdyż gnojówka spływa do kanału ściekowego znajdującego się pod korytem. Kłopotliwe jest także usuwanie
KOJCE STOŁÓWKOWE. Stosowane są one tylko w dużych, specjalistycznych tuczarniach. Wykorzystywany jest wyłącznie jako legowisko, a odpas tuczników odbywa się na korytarzu gnojowo-paszowym, na którym znajdują się koryta. Tuczniki wypuszczane są na korytarz tylko na czas odpasu, który trwa około 20 minut. W tym czasie wydalają one również odchody. Zaletą tych kojców jest dobre wykorzystanie powierzchni paszowej, gdyż na jednym korytarzu paszowo-gnojowym można karmić tuczniki z kilku kojców.
6 zalety grupowego utrzymywania swin
zmniejszenie kosztow związanych z żywieniem- 1 mieszanka/ możliwość lepszej walki z chorobami zwierzęcymi/ mniejszy stres swin osłabiony przebywaniem z innymi osobnikami/lepsze wykorzystanie paszy
7rola wybiegu przy wychowie trzody
zapewnia lepszy dobrostan zwierzat , komfort fiz namiastke naturalnych warunkow, zwieksza się motoryka ruchowa która wpływa dodatnio na zmniejszanie chorob konczyn
8wymagania swin co do warunkow mikroklimatycznych
warunki termiczne 12-33C/ wilgotność wzgledna 60-80/ ochładzanie 8-20 mWcm2/ czynniki stressotworcze/ zapylenie/ Halas/ domieszki gazow szkodliwych/ oświetlenie/lochy luzne i prosne- 10C/ lochy karmiace- 18-20/ prosieta 18-22C/ tuczniki do 30 kg19C/ tuczniki starsze 13C
9sposoby zdawania pasz dla roznych gr swin
Zywienie
1prawidlowy dobor pasz w żywieniu swin
poprawnym okresleniu zapotrzebowaniu zwierzecia na składniki poka, okresleniu wartości poka pasz stosowanych w dawce, właściwym doborze pasz, dobrym zbilansowaniu zapotrzebowania na składniki pokarmowe.
2potrzeby pokarmowe roznych gr swin produkcyjnych
3zmiany w żywieniu lochy w okresie cyklu reprodukcyjnego
4problemy żywieniowe w chowie swin
5rola energii i bialka w chowie swin
strawność bialek min 76% , prosieta warchlaki 80%/ 10 aminokwasow niezbędnych tj takich których org nie wytwarza lub za Malo wytwarza argininy, fenyloalaniny, histydyna, izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina, treonina, tryptofan, walina
Em- czyli cieplo spalenia pobranej paszy pomniejszona o energie wydalonego kalu gazow i moczu/ potrzeby energetyczne, potrzeby bytowe, potrzeby produkcyjne, zapotrzebowanie bytowe zalezy od masy ciala sposobu utrzymania
6rola wlokna w żywieniu swin
stosowane u loch zwłaszcza w okresie ciazy, spelnia funkcje zaspokojnie potrzeb pokarmowych oraz wypełniacz zoladka, co sprzyja uczuciu sytości, wpływa na wieksza mleczność w okresie laktacji
7charakterystyka pasz w żywieniu trzody
8rola pasz przemyslowych w żywieniu swin
Tucz
1czynniki wpływające na jakość zywca wieprzowego
2rodzje tuczu i ich efektywność
3wplyw czynnikow środowiskowych na efektywność tuczu
4sposoby wyceny wartości trzody po ubojowej
5typowe wady miesa wieprzowego. Przyczyny i wystepowanie
6wybory kulinarne z miesa wieprzowego
krzyzowanie towarowe. Hybrydyzacja
1optymalny dobor ras krzyzowanych towarowo w Polsce
2cel i korzyści wynikające z krzyzowania towarowego w Polsce
3krzyzowanie a jakość miesa
4wady miesa wieprzowego, charakterystyka i wystepowanie
5efekt heterozji w chowie trzody chlewnej
sposoby oceny wartości hodowlanej
1metody i kryteria oceny użytkowości rozplodowej loch
2metody i kryteria oceny uzytklowosci tucznej i rzeznej knurow
3wady i zalety oceny pzrezyciowej i stacyjnej knurow
4przebieg oceny poubojowej
5ocena pokroju trzody chlewnej
6metody oceny hodowlanej u swin
7wykorzystanie technik ultradźwiękowych w chowie i hodowli
użytkowość rozplodowa u loch
1wplyw środowiskowych czynnikow na użytkowość rozpolodowa
2rola swiatla w chowie trzody
światło pozwala na ocene barwy, ksztaltu i odleglosci przedmiotow, ulatwia wzajemne rozpoznawanie, ulatwia zoobserowowac ruch, zwieksza pobieranie paszy oraz sprzyja aktywności fiz. Promienie uv wspomaga wydzielanie Wit D3 i w gospodarce wapniowej. Zwieksza wydzielanie hormonow gonado i tyreotropowych, melatoniny i serotoniny , szybsze dojrzewanie płciowe loszek, krótszy okres odpoczynku, zwiekszenie intensywności objawow rujowych, wieksza l kom owulowanych jajowych jak i wieksza pzrezywalnosc zarodkow, wyz mleczność loch , lepsza witalność i rozwoj prosiat
3straty potencjalu gen u loch
4zywienie jako czynnik poprawy użytkowości rozplodowej
5cechy charakteryzujące użytkowość rozplodowa loch
6czynniki wpływające na szybsza dojrzałość plciowa
7wspolzaleznosc pomiedzy cechami charakteryzującymi użytkowość rozplodowa
ochow poszczególnych gr swin
1sposoby żywienia utrzymania i postepowania z knurami
2zmiany utrzymania loch w czasie cyklu reprodukcyjnego
3 utrzymanie i żywienie knurkow i loszek hodowlanych