Przebieg stanów wody wciągu roku może hyc przedstawiony graficznie w postaci wykresów przebiegu codziennych stanów wody, zwanych hydrogramami stanów wody. Wykresy te wykonywane w układzie osi współrzędnych prostokątnych przedstawiają zmienność stanów wody w funkcji czasu. Na wykresach tych wyraźnie zaznaczają się okresy, w których rzeka prowadzi duże ilości wody pochodzącej z zasilania deszczowego lub z roztopów wiosennych. Okresy te noszą nazwę okresów wezbraniowych samo zaś zjawisko przyboru wody nazywane jest wezbraniem. Linia wykresu stanów wody w okresie wezbrań przybiera charakterystyczny kształt, zwany falą wezbraniową.

Hydrogramy codziennych stanów wody obrazuje charakter rzeki. czyli jej reżim hydrologiczny. Różne typy rzek odznaczają się rozmaitym przebiegiem stanów wody w ciągu roku. Rzeki górskie wykazują dużą nie regularność stanów. Na hydrogramie zaznacza się w ciągu roku szereg krótkotrwałych fal wezbraniowych, poprzedzielanych krótkimi okresami występowania stanów niskich. Przyczyną tego jest szybki spływ wód opadowych i roztopowych, spowodowany mała zdolnością zatrzymywania wody na obszarze dorzecza. Te zdolność zatrzymywania wody nazywa się zdolnością retencyjną.

Inny charakter przebiegu stanów wody wykazują rzeki nizinne. Duża retencja na obszarze dorzecza powoduje, że wyraźnie zaznacza się jedynie wezbranie wiosenne wywołane roztopami. Jest ono bardziej rozciągnięte w czasie a przybór i opadanie są powolniejsze niż na rzekach górskich. Wezbrania wywołane deszczami letnimi i jesiennymi nie są zazwyczaj tak wysokie. Odnosi się to do dużych i średnich, rzek nizinnych. Małe rzeki nizinne, podobnie jak rzeki górskie, charakteryzują się krótkotrwałymi wezbraniami, ale wezbrania te nie występują tu tak często. Przez większa część roku przeważają na tych rzekach stany niskie.

Jeszcze bardziej wyrównany charakter przebiegu stanów wody wykazują hydrogramy rzek płynących na obszarze pojezierzy. Stany wody są tu w mniejszym lub większym stopniu wyrównywane przez oddziaływanie zbiorników wodnych - jeziora. Podobnie wyrównany charakter ma przebieg stanów wody w rzekach przymorskich wskutek większego wyrównania opadów, jakie występuje w klimacie morskim.

Hydrogramy stanów wody z poszczególnych lat są graficzną charakterystyką przebiegu zjawisk hydrologicznych, jakie występowały w danym okresie. Z hydrogramów można określić, kiedy i w jakiej liczbie występowały wdanym roku wezbrania oraz jaka była ich wysokość i przebieg, Podobne informacje można uzyskać o okresach niskich stanów wody w rzece, czyli o okresach niżówkowych.

W praktyce hydrogramy codziennych stanów wody znajdują, zastosowanie do weryfikacji danych obserwacyjnych. Jeżeli na rzece znajduje się więcej niż jeden wodowskaz, to linie hydrograniów dla każdego z nich nanosi się na wspólnym wykresie, uzyskując tzw. wykresy kontrolne. Za pomocą tych wykresów można stwierdzić, czy istnieje zgodność przebiegu stanów wody w poszczególnych przekrojach wodowskazowych położonych wzdłuż rzeki. Zgodny przebieg linii hvdrogramów wykreślonych dla kolejno po sobie idących wodowskazów świadczy o tym, że

dane pomiarowe są wiarygodne. Jeżeli jednak wykresy wykazują niezgodności, to należy wyjaśnić przyczyny wykrytych niezgodności, a jeżeli nie są one uzasadnione - skorygować błędy za pomocą odpowiednich metod.

rzeka górska

rzeka nizinna

rzeka pojezierna

wykresy kontrolne

Stany charakterystyczne

Zalicza się do nich stany skrajne i przeciętne oraz trwające przez określony czas. Siany charakterystyczne dzielą się na główne i okresowe. W praktyce wyróżnia się jeszcze pewne stany umowne (stan brzegowy, brzegotwórczy, żeglugowy), zwane konwencjonalnymi .

Rodzaje stanów głównych

Stany główne pierwszego stopnia. Stany określane terminem stanów głównych charakteryzują zakres, w jakim zmieniają się stany wody z rozpatrywanym okresie. Będą to zarówno wartości .skrajne - największe i najmniejsze, jak i wartości przeciętne. Stany te oznacza się symbolami literowymi, stosowanymi przez służbę hydrologiczną. Do stanów skrajnych zalicza sic stan maksymalny (najwyższy) WW oraz stan minimalny (najniższy) NW, Stanami przeciętnymi są: stan średni SW oraz stan zwyczajny (środkowy) ZW. Stan zwyczajny (zwany stanem środkowym)jest stanem, który w okresie, z którego pochodzą wyniki badań, był w połowie przypadków przekroczony i w połowie nieosiągnięty. Stany główne można wyznaczać dla różnych okresów. W praktyce wyznacza się je zazwyczaj dla okresów rocznych, półrocznych (półrocze zimowe i letnie), okresu wegetacyjnego czy też okresu żeglugi.

Stany główne drugiego stopnia. Stany główne I^o wyznaczone dla poszczególnych lat w okresie wieloletnim tworzą zbiory stanów głównych o określonej charakterystyce: stanów maksymalnych, średnich, zwyczajnych i minimalnych. Dla określonego zbioru wartości stanów głównych 1° z okresu wielolecia można wyznaczyć następnie wartości: największą, średnią, zwyczajną i najniższą w tym zbiorze. Stany takie noszą nazwę stanów głównych II^o. W każdym zbiorze stanów (maksymalnych, średnich, zwyczajnych i minimalnych) wyróżnia się wodę:

- najwyższą - W,

- średnią - S, -

zwyczajną- Z, -

najniższą - N.

Łącznie wyróżnia się 16 stanów wody głównych II^o.

Wykresy przebiegu stanów głównych. Podobnie jak w przypadku stanów dobowych, również zbiory stanów głównych I^o można przedstawić w postaci wykresów ich przebiegu. Wykresy takie wykonuje się zazwyczaj dla wszystkich stanów głównych jednocześnie. Przebieg stanów można przedstawić za pomocą:

- linii łamanych przez pouczenie punktów naniesionych na osi poziomej w połowie poszczególnych okresów;

- słupków o wysokości równej danemu sianowi wody i szerokości równej w skali wykresu danemu okresowi.

Wykres przebiegu stanów głównych 1° przedstawiono na rysunku. Przebieg stanów ekstremalnych przedstawia się zwykle za pomocą linii łamanych, stanów przeciętnych zaś - za pomocą słupków.

Wykresy stanów głównych można wykonywać dla miesięcy, półroczy i lat. Wykresy stanów z okresów miesięcznych można wykonywać jako wykresy chronologiczne dla kolejnych miesięcy w roku lub dla wielolecia. dla kolejnych miesięcy roku przeciętnego {wypośrodkowanego z wielolecia), jak również jako wykresy dla wybranych okresów, jakimi su te same miesiące w szeregu łat (np. dla maja w kolejnych latach okresu wieloletniego).

Wygładzanie wykresów- stanów głównych. Wykresy chronologiczne przebiegu stanów głównych maja kształt nieregularny, spowodowany przypadkowa zmiennością czynników wpływających na wartość stanów. Punkty wykresu wznoszą, się i opadają, bez większej regularności. Przyczyny tych zmian mogą być następujące:

- zmiany zasilania rzeki przez opady atmosferyczne wynikające ze zmian klimatycznych, które dzielą, się na chwilowe, sezonowe, okresowe oraz wiekowe;

- zmiany morfologiczne zachodzące w korycie rzeki oraz w zlewni;

- błędy w pomiarach stanów wody oraz przesunięcia poziomu zera wodowskazu.