Rzeki i ich reżim

Podział cieków

Jednym z elementów cyklu hydrologicznego jest odpływ rzeczny, na który składa się spływ powierzchniowy i zasilanie wodami podziemnymi. Odpływająca z pewnego obszaru woda tworzy na powierzchni terenu cieki. Pojęcie cieku obejmuje zarówno spływającą wodę, jak i łożysko przez nią wyżłobione.

Elementy cieku: koryto, teren zalewowy, dolina cieku.

Wyróżnia się cieki:

Epizodyczne

Okresowe

Stałe

Rzeką nazywamy ciek naturalny powstały z połączenia mniejszych potoków lub wypływający z czoła lodowca, jeziora, źródła, wywierzyska lub z obszaru zabagnionego, zasilany powierzchniowo i podziemnie wodą z opadów, mający ukształtowane koryto i płynący pod działaniem siły grawitacyjnej w łożysku i w dolinie, wyżłobionych w wyniku działalności jego siły erodującej.

Obszary zasilania cieków

Obszar, z którego spływają wody do cieku, nazywa się ZLEWNIĄ. Ponadto wyróżnia się terminy: dorzecze ( cały system rzeczny ) i zlewisko ( obszar zasilania morza lub oceanu ).

Rozróżnia się zlewnie powierzchniowe ( obszar, z którego woda spływa po powierzchni terenu, bądź korytami mniejszych cieków ) i podziemne ( obszar, z którego wody podziemne zasilają dany ciek ).

Zlewnie ograniczone są DZIAŁAMI WODNYMI, które dzielą się na powierzchniowe: stałe ( topograficzne ) i zmienne: okresowe ( hydrologiczne ) i sztuczne, i podziemne: stałe i okresowe.

Klasyfikacja wezbrań

Pod pojęciem wezbrania rozumie się w potocznym znaczeniu każdorazowe wyraźne podniesienie się stanów wody w ciekach i jeziorach, spowodowane zwiększonym zasilaniem lub podpiętrzeniem zwierciadła wody wskutek utrudnienia swobodnego odpływu. Utrzymują się przez pewien czas, dlatego należy je rozpatrywać jako okres hydrologiczny, w którym stany wody utrzymują się na poziomie wyższym niż przed jego początkiem. Rozpatrywane pod względem wysokości stanów wody oraz czasu ich trwania. Rozróżnia się PRZYBÓR i POWÓDŹ.

PRZYBÓR-nieznaczne podniesienie się stanów wody poniżej stanu brzegowego

POWÓDŹ-gdy woda występuje z koryta sieku na teren doliny

Wezbrania opadowe wywołane przez opadły ciekłe:

Opadowe nawalne-wywołane przez lokalne burze termiczne i deszcze nawalne

Opadowe frontalne-wywołane przez deszcze występujące w strefie frontów atmosferycznych

Opadowe rozlewne-wywołane prze opady na których wydajność ma wpływ ukształtowanie terenu

Wezbrania roztopowe

Wezbrania zimowe:

Śryżowe-wywołane szybkim i obfitym tworzeniem się śryżu i lodu dennego

Zatorowe-powstające podczas spływu lodów, w wyniku spiętrzania się kry

Lodowe-powstające w dolnych biegach rzek znajdujących się pod pokrywą lodową, na które z górnego biegu nadchodzi fala przyborowa

Wezbrania sztormowe

Klasyfikacja niżówek

Niżówka jest zjawiskiem przeciwstawnym do wezbrania. Potocznie niżówką nazywa się długotrwałe obniżenie się stanów wody i odpływów rzecznych ( okres hydrologiczny, w którym przepływy rzeczne zasilane są przez wody podziemne).