Planowanie procesu kształcenia:
Rola planowania:
-wpływa na ład i dyscyplinę
--pomoc w ukierunkowaniu uczenia się uczniów
-wpływa na wyniki w nauce
-uświadamia uczniom cele ukryte w zadaniach dydaktycznych
-poprawia motywację uczniów, motywuje nauczyciela
-wpływa na jakość pracy nauczyciela
Planowanie nauczycielskie to złożony proces, który wiąże się z wszystkimi innymi aspektami nauczania i na który wpływa wiele czynników.
Modele planowania:
1) TRADYCYJNY-> liniowy model planowania:
* uwaga zostaje skierowana na cele i zamierzenia-pierwszy etap procesu
*z dostępnych możliwości wybiera się sposoby działania i czynności mające doprowadzić do założonych celów
* model zakłada ścisłe związki między tymi, którzy ustalają cele a tymi, którzy odpowiedzialni są za ich osiąganie
CELE-> DZIAŁANIA -> WYNIKI
2) ALTERNATYWNY-> nieliniowy model planowania:
*planiści zaczynają od działań, które przynoszą rezultaty(przewidywane lub nie), na koniec podsumowanie i wytłumaczenie swojego działania, przypisując do nich cele.
*opiera się na przekonaniu, że plany nie muszą wytyczać kierunku działań a są raczej symbolami tego co zostało wykonane
DZIAŁANIA-> WYNIKI -> CELE
Fazy i okresy planistyczne:
Proces planowania ma postać cyklu. Informacje uzyskane w trakcie kontroli osiągnięć uczniów wpływają na kolejny plan, na nauczanie itd.
FAZY:
Faza przedlekcyjna:
*wybór treści
*wybór sposobu nauczania
*gospodarowanie czasem i przestrzenią
*ustalenie struktur
*motywowanie
b) Faza śródlekcyjna:
*prezentacja
*odpytywanie
*pomaganie
*ćwiczenia praktyczne
*zmiany metodyczne
*utrzymanie ładu
c) Faza zamykająca:
*sprawdzanie zrozumienia
*informacja zwrotna
*chwalenie i krytykowanie
*kontrola
*wystawianie stopni
OKRESY PLANISTYCZNE
Plany nauczycieli musza obejmować różne okresy planistyczne, czyli różny czas- od minuty czy godziny, do tygodnia, miesiąca, roku. Planowanie co zrobić lub zrealizować jutro jest zasadniczo odmienne od planowania rocznego. Okresy planistyczne – okres brany pod uwagę przy planowaniu dzień, tydzień, jednostka metodyczna, semestr, rok szkolny.
TYPY PLANÓW
*Planowanie dzienne
* planowanie tygodniowe
* planowanie jednostki tematycznej
*planowanie semestralne
*planowanie roczne
INSTRUMENTY PLANISTYCZNE
Są to narzędzia, które pomagają w planowaniu i doborze treści nauczania.
-struktura wiedzy:
Na każdą dziedzinę składa się znacznie więcej wiedzy, niż dałoby się opanować w ciągu roku czy życia. Nauczyciele muszą wybierać treść opartą na podstawowych twierdzeniach i oddającą strukturę wiedzy w danej dziedzinie. We wszystkich dziedzinach to, co złożone, opiera się na tym co prostsze, tworząc konstrukcję podobną do piramidy.
-tablica czynność-treść:
Narzędzie ułatwiające integrację celów, zachowania uczniów i treści przedmiotu. Przydaje się do planowania lekcji i kontrolowania postępów ucznia. Pochłania czas, gwarantuje dobre wyrażenie nauczania.
-mapa programu:
Narzędzie planistyczne, które umożliwia grupom nauczycieli ustalić, czego nauczają w danej klasie lub na dany temat. W ten sposób można wyszukać luki i powtórzenia.
-cele dydaktyczne:
Komunikaty wyrażające zamiary nauczyciela, jak powinni zmienić się uczniowie. Cele dydaktyczne pomagają nauczycielowi i uczniom zorientowac się dokąd zmierzają i w którym momencie znaleźli się w danym miejscu.
Cele według Magera- cele operacyjne
* opis zachowania ucznia-jakie działanie ucznia nauczyciel uzna za dowód osiągnięcia celu.
*sytuacja sprawdzania-warunki, w których należy się spodziewać działania ucznia
*kryteria osiągnięć- poziom wykonania uznany za wystarczający
-taksonomia:
Narzędzie pomagające klasyfikować rzeczy i ukazywać relację między nimi (np. klasyfikacja roślin i zwierząt). Użyteczna jest taksonomia celów nauczania Blooma np. w planowaniu nauczania, konstruowaniu testów, ybór strategi odpytywania. Taksonomia Blooma dzieli się na dziedziny: poznawczą (wiadomości, rozumienie, zastosowanie, analiza, synteza, ocena), emocjonalną (odbieranie bodźców, reagowanie,wartościowanie, systematyzacja wartości, uwewnętrznienie systemu wartości), psychomotoryczną (odruchy, ruchy podstawowe, zdolności percepcyjne, zdolności fizyczne, ruchy wyćwiczone, ruchowe środki wyrazu).
-tablice synchronistyczne:
Mogą przybierać różne formy- niektóre są mniej szczegółowe a mają za to bardziej otwarte formy. Tablica synchronistyczna stanowi chronologiczną mapę szeregu czynności dydaktycznych lub czynności składających się na jakieś specjalne przedsięwzięcie, wskazuje ogólny kierunek działań i ich rezultatów w określonym czasie. Do najprostszych technik synchronistycznych zaliczamy tablicę Gantta-pozwala zobaczyć składniki zadania we wzajemnym powiązaniu, kiedy się zaczynają i kończą.
Badania naukowe związane z planowaniem (próba obalenia dowolnego mitu) każdy miał to zrobić i opracować więc polecam sięgnąć do źródła, którego ja w moim obecnym bałaganie pokojowym nie potrafię odszukać.