1. INFLACJA

- wzrost cen w czasie

- spadek siły nabywczej pieniądza

- wzrost podaży pieniądza i wielkości kredytu¹

(American College Dictionary:)

Szkodliwa ekspansja lub wzrost ilości waluty krajowej, spowodowana w szczególności poprzez druk pieniądza papierowego, nie dającego się wymienić na twardy pieniądz²

Inflacja- proces wzrostu poziomu cen, powodujący niekontrolowane i nie akceptowane społecznie zmiany proporcji podziału dochodu narodowego.

We współczesnej gospodarce światowej występuje ona powszechnie, choć z różnym nasileniem w poszczególnych krajach. Stopień nasilenia inflacji określa stopa inflacji, wyrażająca w procentach wzrost poziomu cen w okresie badanym w stosunku do okresu przyjętego przez ustawę

Stopa inflacji to stopa zmian ogólnego poziomu cen, liczona w następujący sposób:

$$\frac{\text{poziom}\ \text{cen}\left( \text{ro}k\ t \right) - \ \text{poziom}\ \text{cen}\ \left( \text{rok}\ t - 1 \right)}{\text{poziom}\ \text{cen}\ \left( \text{rok}\ t - 1 \right)}\text{\ \ }x\ 100\%$$

W jaki sposób mierzymy ,,poziom cen”

Poziom cen jest mierzony jako średnia ważona cen towarów i usług w gospodarce. W praktyce korzystamy ze wskaźników cen określających przeciętne ceny dóbr i usług.

Klasyfikacja inflacji³

• Inflacja pełzająca- do 5-ciu% rocznie

• Inflacja krocząca- 5-10% rocznie

• Inflacja galopująca- 10-50% rocznie

• Hiperinflacja- ponad 50%

• Hiperinflacja katastrofalna- ceny rosną z dnia na dzień

Rodzaje inflacji⁴

1. Inflacja popytowa- ciągniona przez popyt.

Przyczyny Inflacji Popytowej

• Inflacja kredytowa (polityka ,,łatwego pieniądza”)

• Inflacja gotówkowa (zwiększenie szybkości obiegu)

• Inflacja importowana

• Pobudzenie inflacji przez państwo

2. Inflacja kosztowa- pchana przez koszta. Wywoływana przez wzrost cen surowców, środków produkcji.

Przyczyny inflacji kosztowej

• Nacisk podatków wliczanych w koszty

• Wzrost kosztów socjalnych

• Walka o podział dochodów

• Wzrost cen światowych

Skutki inflacji

• Wysoka inflacja utrudnia wzrost gospodarczy,

• Realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają waloryzacji,

• Ponieważ siła nabywcza pieniądza maleje, konsumenci chcą się go pozbyć, zakupując dobra, których wartość nie maleje,

• Niechęć przedsiębiorców do podejmowania inwestycji, gdyż nie można przewidzieć realnych zysków,

• Ponieważ rosną ceny dóbr, konsumenci chętniej kupują ich tańsze zamienniki,

• Wzrost cen, niektórych towarów, może wywołać wzrost cen kolejnych,

Sposoby zapobiegania inflacji⁵

Inflacja popytowa

-podnoszenie stopy podatkowej (przytłumienie popytu)

-cięcia wydatków budżetowych

-ograniczenie popytu inwestycyjnego poprzez sprzedaż obligacji

-podnoszenie stopy procentowej i stopy rezerw bankowych

Inflacja kosztowa

-zamrożenie cen i płac

-zmiany zasad kształtowania cen i płac

-układy zbiorowe między pracodawcami a pracobiorcami

Inflacja w Polsce na przestrzeni lat:⁶

2)DEFICYT BUDŻETOWY⁷

Deficyt Budżetowy- niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku do jego wydatków (inaczej - nadwyżka wydatków nad dochodami).

Źródłami finansowania deficytu budżetowego mogą być kredyty bankowe udzielane przez bank centralny, emisja papierów wartościowych (obligacji, weksli, bonów skarbowych), podwyższenie stopy podatkowej, a w ostateczności dodatkowa emisja pieniądza.

Deficyt budżetowy, przy niewielkich jego rozmiarach, może mieć korzystny wpływ na gospodarkę, zwłaszcza w okresie recesji (interwencjonizm państwowy). Przekroczenie jego "bezpiecznej" granicy (5% produktu narodowego brutto) może wywołać poważne zaburzenia w gospodarce (inflacja)

Deficyt budżetowy może wynikać:⁸

• z nadmiernych wydatków budżetowych (militaryzacja gospodarki, rozbudowana administracja państwowa, inwestycje publiczne, transfery, wysokie koszty obsługi kosztu długu zagranicznego i wewnętrznego)

• ze zbyt niskich dochodów budżetowych, które z kolei mogą wynikać z niskiej stopy opodatkowania, mało skutecznego systemu ściągania podatków, czy też ze spadającego poziomu produkcji i dochodu narodowego. Dlatego też deficyt jest z reguły większy w okresie recesji gospodarczej, gdy dochód narodowy spada i mniejszy w okresie ożywienia, kiedy dochód narodowy wykazuje znaczny wzrost

• z oczekiwań społeczeństwa, że państwo będzie spełniać funkcję gwaranta bezpieczeństwa socjalnego, finansując cześć konsumpcji mniej zamożnych grup społecznych.

• ze sposobu uchwalania budżetu w systemie parlamentarnym. Różne siły społeczne - z jednej strony zainteresowane są minimalizacją podatków, z drugiej zaś maksymalizacją wydatków. Natomiast nikt nie jest zainteresowany w zrównoważeniu dochodów z wydatkami.

Deficyt budżetowy, przy niewielkich jego rozmiarach, może mieć korzystny wpływ na gospodarkę, zwłaszcza w okresie recesji (interwencjonizm państwowy). Przekroczenie jego "bezpiecznej" granicy (5% produktu narodowego brutto) może wywołać poważne zaburzenia w gospodarce (inflacja)^7a

Deficyt Budżetowy w Polsce:

w 2009 roku ustawa budżetowa, 2010 prognoza MF
źródło: sprawozdanie z wykonania budżetu NIK, MF

3)KRYTERIA Z MAASTRICHT

• umowa międzynarodowa parafowana 11 grudnia 1991 r.

• podpisana 7 lutego 1992 r. w Maastricht w Holandii.

• weszła w życie 1 listopada 1993 roku po referendach przeprowadzonych w niektórych krajach członkowskich⁹

Oceny przygotowania gospodarki do uczestnictwa w unii monetarnej przygotowują Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny w swoich raportach o konwergencji.

Kraje strefy euro powinny osiągnąć znaczny stopień zbieżności, co dotyczy zarówno wielkości nominalnych (np. inflacji), jak i pewnych wielkości realnych (synchronizacji cykli koniunkturalnych). Przed powstaniem strefy euro, jej twórcy zdawali sobie sprawę z wyzwań, jakie to przedsięwzięcie stawia przed nimi i w związku z tym opracowano listę tzw. kryteriów konwergencji (zbieżności), które mają na celu określenie, czy dany kraj jest już przygotowany do przyjęcia wspólnej waluty.

Spośród nominalnych kryteriów zbieżności wyróżniamy kryteria fiskalne i monetarne.

Kryteria fiskalne, czyli:

1. kryteria stabilności finansów sektora instytucji rządowych i samorządowych są spełnione, gdy kraj nie jest objęty procedurą nadmiernego deficytu. Nadmierny deficyt występuje wtedy, gdy faktyczny lub planowany deficyt sektora finansów publicznych przekracza 3% PKB lub relacja zadłużenia publicznego do PKB przewyższa 60%.

Monetarne kryteria zbieżności dotyczą odpowiednio: stabilności cen, kursu walutowego oraz wysokości długoterminowych stóp procentowych.

1. Kryterium stabilności cen, zwane też kryterium inflacyjnym, wymaga, aby inflacja w kraju ubiegającym się o członkostwo w strefie euro nie przekraczała o więcej niż 1,5 pkt. proc. średniej inflacji w trzech krajach członkowskich UE najlepszych pod względem stabilności cen.

2. Kryterium kursowe mówi, że przez co najmniej dwa lata trzeba uczestniczyć w Europejskim Mechanizmie Kursowym II. W tym okresie kurs złotego wobec euro powinien się utrzymywać w standardowo określonym przedziale wahań (+/-15%), albo w wynegocjowanym węższym paśmie wokół ustalonego centralnego parytetu, przy czym parytet nie może zostać zdewaluowany.

3. Kryterium stóp procentowych, długoterminowa nominalna stopa procentowa w Polsce nie będzie mogła być wyższa niż 2 pkt. proc. od średniej z tak wyznaczonych stóp w trzech krajach UE najlepszych pod względem stabilności cen¹⁰

Kraj, który spełni powyższe kryteria nie ma gwarancji, że już w ramach jego uczestnictwa w unii monetarnej nie wystąpią żadne problemy. Niemniej jednak, są to kryteria gospodarki charakteryzującej się niską inflacją, stabilnym kursem walutowym i uporządkowanymi finansami publicznymi. Spełnienie tych wymagań pozwala zatem uznać, że dany kraj jest gotowy do przyjęcia wspólnej waluty i że w ramach unii monetarnej jego gospodarka będzie konkurencyjna i nie będzie ciężarem dla pozostałych uczestników strefy euro.

Państwa członkowskie a strefa euro

Strefa euro: Austria, Belgia, Cypr, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Malta, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Włochy

Klauzula opt-out(odstępstwa od przepisów): Dania(4 opt-out), Irlandia (2 opt-out), Polska (1 opt-out), Szwecja (1 opt-out, ale tylko de facto) i Wielka Brytania (4 opt-out). Czechy 1 opt-out

Państwa z derogacją: Bułgaria, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Szwecja, Węgry

Derogacja (łac. derogatio 'jw.' z derogare 'zabrać; uchylić; zob. de-; rogare) jest to wyłączenie (bezterminowe) państwa członkowskiego UE z obowiązku wypełniania części (specjalnie wynegocjowanej) zobowiązań płynących ze stosowania prawa wspólnotowego. Także pozbawienie przepisu prawnego mocy obowiązującej przez zastąpienie go innym przepisem prawnym. ¹¹

4) DOCHODZENIE DO CZŁONKOSTWA W STREFIE EURO

Mechanizm Kursów Walutowych (ang. European Exchange Rate Mechanism – ERM)

4) PODSUMOWANIE RAPORTU DOTYCZĄCEGO STOPNIA WYPEŁNIENIA KRYTERIÓW FORMALNYCH PRZEZ POLSKĘ

1. Nie spełnia kryterium inflacyjnego, bo KE (Komisja Europejska) i KBC miały wątpliwości dotyczące trwałości spełnienia kryterium inflacyjnego w przyszłości

2. Nie spełnia kryterium fiskalnego, objęta bowiem była procedurą nadmiernego deficytu

3. Nie spełnia kryterium kursowego, ponieważ podczas okresu referencyjnego złoty nie uczestniczył w systemie ERM II

4. Nie spełnia kryterium konwergencji prawnej, gdyż prawodawstwo polskie nie spełnia jeszcze wszystkich wymogów dotyczących niezależności BC

5. Spełnia kryterium długoterminowych stóp procentowych

5)POLSCY POLITYCY O SPRAWIE PRZYSTĄPIENIA NASZEGO KRAJU DO STREFY EURO:

Minister finansów Jacek Rostowski (Warszawa, 15.10.2009r.):

„W niedalekiej przyszłości deficyt sektora finansów publicznych ma spaść poniżej 3% PKB i wtedy wejdziemy do strefy euro”. Według szefa MF, poziom wydatków publicznych, jak na stan rozwoju gospodarki, jest jednak trochę wysoki. „Damy sobie z tym radę w średnim horyzoncie dzięki temu, że polska gospodarka będzie rosła, a wydatki będziemy korygować” ¹²

Wiceprezes NBP Witold Koziński (Warszawa, 09.11.2009):

„Wejście do ERMII będzie możliwe nie wcześniej niż za dwa lata, a przyjęcie euro w 2014-2015 roku. Plan wprowadzenia euro powinien być gotowy w połowie 2010 r.”. „W długim terminie złoty nie powinien się osłabić, oczywiście, jeśli w naszym regionie Europy nie wydarzy się nic nadzwyczajnego. Prawdopodobnie w dłuższym okresie złoty będzie miał tendencję do lekkiego umacniania się”.

„Inflacja w połowie 2010 r. powinna znaleźć się w okolicach celu i wydaje się, że do tego momentu nie będzie potrzeby podnoszenia stóp procentowych”.

---

1. www.eioba.pl↩

2. ibidem↩

3. Zdzisław Markuszewski, „Makroekonomia: materiały dydaktyczne”, Toruńska Szkoła Zarządzania, 1999., str34↩

4. Ibidem str. 34-35↩

5. Zbigniew Markuszewski, op cit., str. 39↩

6. Wykres na podstawie danych z www.wikipedia.pl↩

7. ^{, 7a} www.portalwiedzy.onet.pl↩

8. www.wikipedia.pl↩

9. www.wikipedia.pl↩

10. www.nbportal.pl; Marek Rozkrut NBP, „Kryteria z Maastricht”, 1 grudnia 2009:

    ↩

11. WWW.wikipedia.pl↩

12. www.npb.pl↩