Rzymskie ustawy

autor: Sextus Iulius, 2006-05-03 10:34:41

Oto, uszeregowane chronologicznie rzymskie prawa do 16r.n.e.

Autorzy:

- Sextus Iulius

- Quintus Caecilius Metellus Hostilius

Lex Valeria - prawdopodobnie 509, 449 i 300r.p.n.e.: dawała obywatelowi rzymskiemu możliwość odwołania się od wyroku śmierci, definiowała i potwierdzała prawo odwołania się (provocatio)

Lex Sacrata - prawo z 494r.p.n.e.: po pierwszej wojnie plebejuszy z patrycjuszami, ustawa albo afirmowała nietykalnośc trybunów albo ustanawiała zaprzysięgłą konfederację plebejuszy przeciw patrycjuszom

Lex Publilia Voleronis - 471r.p.n.e.: uznaje concilium plebis (zgromadzenia pelebejskie) i trybunów, wprawadza kary za "królewskie aspiracje"

Lex Icilia de aventino publicando - 456r.p.n.e.: prawo prawdopodobnie przeprowadzone przez trybuna L. Iciliusza, zapewniające ziemie publiczną na Awentynie pod mieszkania dla plebejuszy.

Lex Aterneia Tarpeia - 454r.p.n.e.: zezwalała na płacenie mandatów w brązie zamiast w bydle.

Lex Maenai Sestia - 452r.p.n.e.: ustala skalę grzywien - 1 wół = 12 owiec = 100 funtów brązu

Lex Duodecim Tabularum - 451r.p.n.e.:, najstarszy zbiór rzymskiego prawa zwyczajowego, tablice zawierały przepisy z zakresu prawa cywilnego, karnego i wojskowego. Zakazywała małżeństw między patrycjuszami a plebejuszami, zakazywała stosów pogrzbowych w granicach miasta oraz nadmiernej wystawności i zbytniego okazywania emocji podczas pogrzebów, przewidywała karanie czarów, określała granice władzy ojcowskiej (patria potestas), regulowała kwestię wyzwolenia syna spod władzy ojcowskiej, regulowała sprawę usus, czyli nabycia przez męża władzy nad żoną, utrzymywała prawo provocatio od wyroków śmierci oraz skazania na wygnanie

Lex Valeria Publicola - prawdopodobnie 509, 449 i 300r.p.n.e.: dawała obywatelowi rzymskiemu możliwość odwołania się od wyroku śmierci, definiowała i potwierdzała prawo odwołania się (provocatio)

Lex Valeria Horatia - 449r.p.n.e.: waliduje plebiscitia, podlegajace ratyfikacji przez senat, rozszerza provocatio, nakazuje aby senatus consulta były przechowywane w świątyni Ceres pod opieka edylów.

Lex Canuleia de conubio patrum et plebis - 444r.p.n.e., Caius Canuleius: odwracała zakaz ustanowiony przez Lex duodecim tabularum na małżeństwa między patrycjuszami a plebejuszami.

Lex Papiria Julia - 430r.p.n.e., czyniła opłaty grzywien w bronzie obowiązkowymi

Lex Licinia Sextia - 367r.p.n.e., trybuni Caius Licinius Stolo i Lucius Sextius: 500 jugerów (300 akrów) jako górny limit publicznej ziemi jaką jedna osoba mogła posiadać.

Lex Poetelia - 358r.p.n.e., prawdopodobnie trybun Caius Poetelius Libo Visolus: zakazywała ambitus (krążenia, ubiegania się o przychylność) najarmarkach i rynkach wsi i miasteczek, dopuszczając jedynie akcję wyborczą na Forum i na Campus Martius

Lex Genucia - 342r.p.n.e., konsul plebejski Lucius Genucius: zakazywała lichwy (pożyczek z odsetkami), ustanawiała, że ten sam urzad nie powinien być piastowany przez tę samę osobę w ciągu 10 lat, ani też nie wolno piastować dwóch urzędów na raz; równiez dopuszczono możliwość by obaj konsulowie byli plebejuszami

Lex Publilia - 339r.p.n.e., dyktator Publilius Philo: wymagała, aby jeden z cenzorów był plebejuszem, wymagała zatwierdzenia senatu zanim projekt jest przedstawiony i głosowany na komicjach centrurialnych (efektywnie uchylała veto patrycjuszy); uchylała prawo patrycjuszy do zawetowania legislacji na komicjach tribusowych

Lex Poetelia Papiria - 326 lub 313r.p.n.e:. wymagała wyroku sądowego do potwierdzenia zanim rozpoczeto egzekucję polegającą na obróceniu obywatela w niewolnika (utrata wolności), wyeliminowała samopomoc;

Lex Ovinia - co najmniej 312r.p.n.e.: ustawa która dawała cenzorom zamiast konsulom prawo do rewidowania listy senatu (prawdopodobnie zezwalała również na to by ex-urzednicy zostawali senatorami)

Lex Valeria - prawdopodobnie 509, 449 i 300r.p.n.e.: dawała obywatelowi rzymskiemu możliwość odwołania się od wyroku śmierci, definiowała i potwierdzała prawo odwołania się (provocatio)

Lex Ogulnia - 300r.p.n.e.: otwiera kapłaństwo także dla plebejuszy

Lex Maenia - po 293r.p.n.e.: duże osiągnięcie plebejuszy, wprowadzała zasadę lex Publilia do wyborów.

Lex Hortensia - 287r.p.n.e., dyktator Quintus Hortensius: stwierdzała że plebiscitia powinny miec moc prawa i wiązać całe społeczeństwo, ważny środek “głosu plebsu”

Lex Aquilia - 286r.p.n.e., prawdopodobnie trybun Aquilius: ustala wysokość kar za szkody wyrządzone bezprawnie na cudzym majątku, obejmowała trzy rozdziały: pierwszy regulował skutki zabicia cudzego niewolnika lub zwierzęcia czworonożnego; drugi przewidywał ukaranie wierzyciela ubocznego, który umorzył dług; trzeci ustalał konsekwencje spalenia, złamania lub zniszczenia cudzej rzeczy oraz zranienia niewolników i czworonogów

Lex Apuleia de sponsu - 241r.p.n.e.: regulowała odpowiedzialność poręczycieli, przyznawała actio temu poręczycielowi, który zwrócił wierzycielowi więcej niż wypadała jego część roszczenia w stosunku do pozostałych poręczycieli

Lex Hieronica - 240r.p.n.e.: opodatkowanie Sycylii

Lex Flaminia - 232r.p.n.e., Caius Flaminius: prawo ziemskie, warte zanotowanie ze względu na fakt, że zostało wprowadzone bez konsulatacji z Senatem

Lex Claudia - 218r.p.n.e., trybun Quintus Claudius i senator Caius Flaminius:,zakazywała senatorom posiadania statków morskich.

Lex Oppia - 215r.p.n.e.: pierwsza z ustaw przeciw zbytkowi, ograniczała ozdoby kobiet

Lex Atilia de tutore dando - 214r.p.n.e., konsul Marcus Atilius Regulus: postanawiała, iż powołanie opiekuna nad niedojrzałym, w braku opiekuna testamentowego lub ustawowego, może nastąpić na podstawie zarządzenia władzy

Lex Calpurnia - 204r.p.n.e., Caius Calpurnius Piso: wprowadza legis actio per conditionem dla dochodzenia roszczeń, jeśli przedmiotem sporu była rzecz oznaczona (de certa re), poza pieniędzmi

Lex Cincia de donis et muneribus - 204r.p.n.e.: zakazywała dokonywania darowizn powyżej pewnej (bliżej dziś nie znanej) sumy, przy czym zakaz nie dotyczył najbliższych krewnych, zabraniała także adwokatom przyjmowania honorarium

Lex Furia testamentaria - pomiędzy 204r.p.n.e. a 169r.p.n.e.: postanawiała, iż nie wolno nabyć wskutek zapisu więcej niż 1000 asów

Lex Porcia (1) - 199r.p.n.e., trybun Publius Porcius Laeca: dawała prawo do apelacji w sprawach głównych (gardłowych)

Lex Porcia (2) - 195r.p.n.e., Marcus Porcius Cato: zabronia chłostania obywateli bez odwołania (zapewne chodzi o odwołanie do ludu rzymskiego)

Lex Plaetoria - 192r.p.n.e.: wprowadzała ochronę małoletnich poniżej 25 roku życia

Lex Acilia de intercalando - 191r.p.n.e.: poprawka do kalendarza

Lex Porcia (3) - 184r.p.n.e., konsul Lucius Porcius Licinus: zabezpieczała przed karą zbiorowej egzekucji podczas służby wojskowej (dziesiątkowanie?), dając prawo odwołania

Lex Cornelia Baebia - 181r.p.n.e.: konsulowie Publius Cornelius Cethegus and Marcus Baebius Tamphilus: traktuje o ambitus, oprawka, ze tylko 4 pretorów może być wybranych w różnych latach, została powtórzona w 175r.p.n.e.

Lex Orchia - 181r.p.n.e.: kolejna ustawa przeciw zbytkowi

Lex Villia Annalis - 180r.p.n.e.: pierwsza ustawa która ustanawiała minimalny wiek dla urzedników kurulnych - 36 lat edyl, 39 pretor, 42 konsulowie; wymagała dziesięcioletniej przerwy między byciem konsulem, zaś przerwy dwuletniej między piastowaniem kolejnych urzędów, odrzucona w 202r.p.n.e. przez Caiusa Serviliusa, jak i 107r.p.n.e. przez Caiusa Mariusa

Lex Voconia - 169r.p.n.e., trybun Quintus Voconius Sax: ograniczała ilośc ziemi jaka moogła być rozdzielona między kobiety-spadkobierczynie, nieskuteczna ze względu na transfery ziemi zaufanym. Generalnie Lex Voconia wykluczała kobiety od dziedziczenia ustawowego po najbliższym krewnym agnatycznym, a przyznawała im jedynie prawo do dziedziczenia po bracie lub siostrze oraz ustalała maksymalną wysokość zapisów dla kobiet (równą połowie spadku), ponadto postanawiała, iż nie można otrzymać w drodze zapisu więcej, niż otrzymywał dziedzic ustanowiony

Lex Fannia - 161r.p.n.e.: kolejna ustawa przeciw zbytkowi

Lex Aebutia de magistratibus extraordinariis - 154r.p.n.e.: wnioskodawca nadzwyczajnego urzędu nie moze go piastować

Lex Aebutia de formulis - około 150r.p.n.e.: uznawała że pretor miał dowolność w przedkładaniu spraw w sądzie pretora miejskiego (praetor urbanus), pretor mógł remodelowac prawo rzymskie

Lex Aelia - około 150r.p.n.e.: razem z Lex Fufia potwierdzała prawo każdego urzędnika kurulnego lub trybuna by odwołać zgromadzenia ludowe na podstawie prostej deklaracji, że widział niesprzyjający omen

Lex Fufia - około 150r.p.n.e.: rezem z Lex Aelia była substytutem dla przestarzałych przepisów, tzw. , czyli uchwałom senatu zgodnie z prawem niezbędnych dla nadania ważności wyborom niektórych urzędników

Lex Calpurnia de pecuniis repetundis - 149r.p.n.e., tybun Lucius Calpurnius Piso, ustanawiała pierwszy stały sąd – queastio perpetua; Questio de repetunis została ustanowiona “aby zapewnić odszkodowanie za nielegalne oskarżenie o zdzierstwo; sąd ten, podobnie jak sądy powoływane ad hoc, był pod kontrolą pretora, a sędziów powoływano z klasy senatorskiej

Lex Canuleia - 149r.p.n.e.: zezwalała plebejuszom i patrycjuszom na małżeństwa.

Lex Atinia - 149r.p.n.e.: trybuni plebejscy automatycznie wchodzili do senatu po zakończeniu swej kadencji

Lex provinciae - 146r.p.n.e.: zbiorczy kodeks regulacji dla każdej prowincji.

Lex Gabinia - 139r.p.n.e.: wprowadziła tajne głosowanie w wyborach do magistratur

Lex Cassia - 137r.p.n.e.: wprowadzała tajne głosowanie w sądach wieloosobowych

Lex Sempronia agraria - 133r.p.n.e.: reforma rolna trybuna Tyberiusza Grakcha

Lex Rupilia - 131r.p.n.e., prokonsul Publius Rupilius: reorganizowała Sycylię, po tzw. I wojnie niewolniczej

Lex Papiria - 131r.p.n.e., trybun Caius Papirius Carbo: ustanawia tajne głosowanie zamiast otwartej deklaracji przy legislacji

Lex Aebutia - 130r.p.n.e.: wprowadziła niezależnie od istniejącego procesu legisakcyjnego, fakultatywnie również proces formułkowy

Lex Iunia de peregrinis - 126r.p.n.e., trybun Marcus Iunius Pennus: wygnała tych którzy nie byli obywatelami z Rzymu, zapewniając obywatelstwo italikom

Lex Aufeia - 124r.p.n.e.: reguluje kwestię osadnictwa w Azji

Lex Acilia - 123r.p.n.e., trybun Glabrio Manlius Acilius: zapewniała ekwitom funkcję sędziego w sądach nadzorujących korupcję klasy senatorskiej za granicą, szalenie niepoularna ze względu na to że niższa klasa osądzała wyższą, uznawano ją za cześc reform Grakcha, sugeruje się, że Grakchus przeprowadził swój główny akt sądowy pod imieniem innego trybuna

Lex Rubria - 122r.p.n.e., trybun Gaius Gracchus: miała zamiar ustanowic Iunonie kolonią, uchylona przez następcę Grakcha

Lex Sempronia - 121r.p.n.e., Caius Sempronius Gracchus i Tiberius Sempronius Gracchus: ustawy ziemskie braci Grakchów

Lex Thoria - 111r.p.n.e., Spurius Thorius: jedna z 5 ustaw agranych uchwalonych między 111 a 90r.p.n.e.

Lex Coelia - 107r.p.n.e., trybun Caius Coelius Caldus: wprowadzała tajne głosowanie w sprawach o zdradę (perduellio)

Lex Servilia Caepio - 106r.p.n.e., konsul Quintus Servilius Caepio: część kontroli nad sądem de rebus repentundis została zwrócona senatorom

Lex Servilia Glaucia de repetundis - 104r.p.n.e.: przywraca kontrolę questio de repetundis ekwitom, ustanawia comperindinatio, które dzieli proces na 2 oddzielne części (actio prima i actio secunda)

Lex Marcia de tenore - 104r.p.n.e.: brała w obronę dłużników przed wierzycielami żądającymi zbyt wysokich odsetek, umozliwiała im dochodzenie zwrotu zapłaconych już zbyt wysokich odsetek

Lex Domitia de sacerdotis - 104r.p.n.e., trybun Cnaues Domitius Ahenobarbus: przenosi wybór kapłanów 4 głównych kolegiów z kolegiów do 17 losowo wybranych tribus; poprawka została uchylona przez Sullę, ale przywrócona przez trybuna Labieniusa

Lex Appuleia frumentaria - 103/100r.p.n.e., trybun Lucius Appuleius Saturninus:obniżka cen zboża dla ludu

Lex Appuleia agraria - 103/100r.p.n.e., trybun Lucius Appuleius Saturninus: przydział gruntów w Afryce i Galii weteranom Gajusza Mariusza

Lex Appuleia de maiestate deminuta - 103/100r.p.n.e., trybun Lucius Appuleius Saturninus:ustanawiała trybunał karny do spraw działania na szkodę ludu rzymskiego

Lex Servilia Glaucia - 100r.p.n.e., trybuni Lucius Appuleius Saturninus i Caius Servilius Glaucia: zapewniała działki weteranom w południowej Galii

Lex Furia de sponsu - ok. 100r.p.n.e., trybun Lucius Furius: zawierała przepis w myśl którego, po upływie dwóch lat od momentu kiedy dług winien być zwrócony, gasła odpowiedzialność reczycieli sponsora i fideipromissora

Lex Caecilia Didia - 98r.p.n.e.: ograniczała oszustwa przy zabezpieczaniu weksli w końcowym rozrachunku i wprowadzała regularną przerwę 3 dni handlowych które musiały upłynąć między promulgacją środka i jego głosowaniem na zgromadzeniu

Lex Licinia Mucia - 95r.p.n.e., konsulowie Lucius Licinius Crassus i Quintus Mucius Scaevola Pontifex: wprowadzała questio przeciw obcym, którzy nielegalnie zostali uznani za obywateli, to prawo jest główna i bezpośrednią przyczyna tzw. wojny ze sprzymierzeńcami

Lex Iulia de civitate latinis et sociis danda - 90r.p.n.e., konsul Lucius Caesar: oferowała obywatelsto wszystkim italikom, którzy nie zaczęli walczyć przeciw Rzymowi podczas tzw. wojny ze sprzymierzeńcami

Lex Plautia de vi - 89r.p.n.e., trybun Marcus Plautius Silvanus: czyni szereg zachowań czynami kryminalnymi, była wymierzona w tych, którzy dewastowali domy, zajmowali publiczne miejsca, nosili broń lub próbowali wpłynąć na decyzje senatu i zgromadzeń przez zbieranie grup uzbrojonych ludzi;

Lex Plautia iudiciaria - 89r.p.n.e.: pozwalała na wybór sedziów z innej klasy niż ekwici, ustawa te miała jednak krótki żywot

Lex Plautia Papiria - 89r.p.n.e., trybuni Marcus Plautius and C. Papirius: dawała pełne obywatelstwo każdemu wolnemu nie mającemu praw wyborczych w italskich miastach

Lex Pompeia - 89r.p.n.e., konsul Cnaeus Pompeius Strabo: dawała Gali Cisalpejskiej status latyński i przez to czyniła prowincją.

Lex Cornelia de sicariis et veneficiis - 84r.p.n.e., Lucius Cornelius Sulla Felix: wydana przeciwko bandytom i trucicielom; obejmowała nie tylko tych, którzy "krążyli uzbrojeni w celu mordowania lub okradania ludzi" i trucicieli, lecz także na skrytobójców, podpalaczy i fałszywych świadków; rozciągała się na wszystkich obywateli państwa rzymskiego, sprawcą przestępstwa mógł być mężczyzna, kobieta, wolny, niewolnik; ze sprawcą zrównany był podżegacz i pomocnik

Lex Cornelia Annalis - 81r.p.n.e., Lucius Cornelius Sulla Felix: wygląda na sankcję dla przeszłych aktów Sulli, część jego programu by wzmocnić senat.

Lex Cornelia de maiestate - 81r.p.n.e., Lucius Cornelius Sulla Felix: konsoliduje i czyni godnym rozważenia poprawki do prawa o zdradzie wprowadzając pod nią pewną liczbę aktów uzurpacji części zarządców prowincji i magistratów (chociaż reguluje aktywnośc promagistratów w części prowincji, szczególnie wojen bez zezwolenia i nagłych wojen)

Lex Cornelia de iniuriis - 81r.p.n.e., Lucius Cornelius Sulla Felix: regulowała postępowanie sądowr dla niektórych form czynnego naruszenia prawa, na żądanie pokrzywdzonego przed specjalnymi trybunałami (questiones de iniuriis) rozpatrywane były sprawy o pobicie, o ćwiczenie rózgami oraz o gwałtowne najście na dom

Lex Aurelia de tribunitia potestate - 75r.p.n.e.: brak informacji

Lex Terentia Cassia - 73r.p.n.e, konsulowie Marcus Terentius Varro i Caius Cassius Longinus: zapebzpieczenie dostaw kukurydzy i dystrybucji zboża po niższych stawkach

Lex Gellia Cornelia - 72r.p.n.e.: konsulowie upoważnili Pompejusza, by mógł nadawać rzymskie obywatelstwo zasługujacym na to, zyskała klientela Pompejusza w Hiszpanii

Lex Aurelia de iudiciaria - 70r.p.n.e.: utworzyła bardziej równą dystrybucję służby sedziowskiej pomiędzy senatorów, ekwitów i trybunów, zrobiła niewiele dla sprawiedliwości jako całości.

Lex Plautia de reditu Lepidanorum - 70r.p.n.e.: zapewniła przebaczenie dla dawnych stronników Lepidusa

Lex Pompeia Licinia - 70r.p.n.e., Cnaeus Pompeius Magnus i Marcus Licinius Crassu: w pełni przywracała trybunat ludowy do pozycji jaką miał przed reformami Sulli

Lex Cornelia de iurisdicatione - 67r.p.n.e., trybun Caius Cornelius: zobowiązywała pretora, aby przy wykonywaniu jurysdykcji stosował się do przepisów prawnych zawartych w edykcie

Lex Gabinia - 67r.p.n.e., trybun Aulus Gabinius: dawała Pompejuszowi olbrzymie prerogatywy z zakresie dowództwa na Morzu Śródziemnym, wymusiły to rajdy piratów na transporty zboża

Lex Acilia Calpurnia - 67r.p.n.e.: całkowite wykluczenie z urzedu w przypadku korupcji wyborczej

Lex Manilia - 66r.p.n.e., Caius Manilius: dawała Pompejuszowi na Bliskim Wschodzie generalne upoważnienie do walk przeciwko Mitrydatesowi VI i Tigranesowi

Lex Vatinia - 59r.p.n.e., trybun Publius Vatinius: dawała Cezarowi zarząd Galii Cisalpejskiej i Illirii na 5 lat

Lex Iulia de repetundis - 59r.p.n.e.: dotyczyła zdzierstw na prowincjach

Leges Clodiae - 58r.p.n.e., Publius Clodius Pulcher: uchylała lub modyfikowała Lex Aelia et Fufia

Lex Licinia Pompeia - 55r.p.n.e, Cnaeus Pompeius Magnus i Marcus Licinius Crassus: przedłużała prokonsulat Cezara w obu galiach na kolejne "quinquennium", końcową datą miał być koniec roku 50 lub początek 49

Lex Trebonia - 55r.p.n.e.: organizacja prowincji

Lex Roscia - 49r.p.n.e.: zaproponowana przez Cezara, dawała pełne prawa wyborcze mieszkańcom Galii Transpadańskiej

Lex Rubria - 49-42r.p.n.e.: suplement do Lex Roscia, pełne prawa latyńskie dla mieszkańców Galii Transpadańskiej

Lex Iulia Municipalis - 45r.p.n.e.: zachowana w inskrypcji z Heraclei w południowej Italii, napisana przez Cezara, opublikowana przez Antoniusza, regulacje dotyczące rzymskich municypiów

Lex de permutatione provinciae - 44r.p.n.e., Marek Antoniusz: prawo dające Markowi Antoniuszowi 5 letnie dowództwo w Galii Cisalpipńskiej i Transpadańskiej; dawła prawo przeniesienia legionów z Macedonii do nowych prowincji

Lex curiata de imperio - 43r.p.n.e.: Komicja Kurialne ratyfikowały wybór nowego króla (domyślac się nalezy, ze chodzi o barbarzyńskiego) a także potwierdzono adopcję Oktawiana przez Cezara

Lex Titia - 43r.p.n.e., trybun Publius Titius: wybierała Antoniusza, Lepidusa i Oktawiana jako triumviri rei publicae constituendae consulari potestate (triumwirowie rzeczpospolitej z władzą konsulów) na pięć lat, właściwie legalizowała drugi triumwirat

Lex Curiata de imperio - 43r.p.n.e.: potwierdzała adopcję Oktawiana przez Cezara

Lex Falcidia - 40r.p.n.e., Publius Falcidius: wprowadzała dalsze ograniczenia w zakresie ustanawiania zapisu, dziedzic na legaty mógł wydać najwyżej3/4 majątku spadkowego, zaś 1/4 przypaść musiała dziedzicowi

Lex Iulia de colegiis - 21r.p.n.e.: ustalała, iż zawiązanie nowego stowarzyszenia wymaga uprzedniego zezwolenia, udzielanego początkowo przez senat, potem przez cesarza

Lex Iulia de adulteriis coercendis - 18r.p.n.e.: cześć kodeksu małżeńskiego Augusta; małżeńska niewierność była zarówno przestępstwem publicznym jak i prywatnym, możliwe wygnanie

Lex Iulia de maritandis ordinibus - 18r.p.n.e., część kodeksu małżeńskiego Augusta; samotni w wieku małżeńskim i młode wdowy, które ponownie nie wyszły za mąż byli wykluczeni z dziedziczenia i uczestniczenia w igrzyskach (oczywiście w charakterze widzów), podobne kary wprowadzono dla tych, którzy byli w bezdzietnym związku małżeńskim, senatorom nie wolno było poslubiać wyzwolenic, prawo to było tak niepopularne, że w 9r.p.n.e. konsulowie Marcus Papius i Quintus Poppaeus próbowali je zmodyfikować (por. Lex Papia Poppaea), Domicjan próbował narzucić to prawo

Lex Iulia de fundo dotali - 18r.p.n.e.: zabraniała mężowi zbywania nieruchomości posagowych, jeśli grunty były położone w Italii

Lex Iunia Norbana - 17r.p.n.e. lub 19r.n.e. :August próbował wprowadzić kontrolę nad wyzwalaniem niewolników, bez dopłeniania pewnych formalności wyzwoleni byli nazywani Latynami Iuniańskim

Leges Iuliae de vi publica et privata - 17r.p.n.e.: wymierzone przeciwko zbrojnym działaniom naruszającym spokój i porządek państwa. Przewidywały ostrzejsze kary niż Lex Plautia de vi, a mianowicie wygnanie lub nawet karę śmierci, konfiskatę 1/3 majątku, utratę praw obywatelskich lub roboty przymusowe

Leges Iuliae iudiciariae - 17r.p.n.e.: wprowadzały jako obowiązujący proces formułkowy w miejsce postępowania legisakcyjnego, zawierały także przepisy dotyczące cessio bonorum, prawdopodobnie jedna ustawa regulowała postępowanie w sprawach karnych, druga zaś w sprawach cywilnych

Lex Fufia Caninia - 2r.p.n.e. :prawo konsularne wprowadzone przez Augusta, ograniczało liczbę niewolników, których właściciel mógł wyzwolić w swym testamencie (przy 4-10 niewolnikach nie więcej niż połowę, przy 11-30 nie więcej niż 1/3, przy 31-100 nie więcej niż 1/4 powyżej 100 nie więcej niż 1/5)

Lex Aelia Sentia - 4r.n.e.: prawo konsularne wprowadzone przez Augusta przeciwko wyzwoleniom niewolników przez właścicieli, wyzwoleni którzy popełnili określone przestępstwa mogli mieć szybko odebraną wolnosć

Lex Iulia de vicesima hereditatum - prawdopodobnie 5r.n.e.: wprowadzała 5% podatku od rozporządzeń spadkowych

Lex Valeria Cornelia - 5r.n.e.: dwóch konsulów poprawiło procedurę wyboru konsulów i pretorów na Komicjach Kurialnych dodatkowa grupa dziesięciu centurii (Cesarskie nazwane na cześć Gajusza i Lucjusza Cezararów) dokonywała wcześniejszego wyboru kandydatów

Lex Papia Poppaea - 9r.n.e., konsulowie Marcus Papius and Quintus Poppaeus: poprawki do Lex Iulia de maritandis ordinibus; wprowadzała szereg zakazów w zakresie zawierania małżeństw oraz nakazów odnośnie do posiadania potomstwa w celu podniesienia stanu moralnego i siły żywotniej przodujących stanów społecznych, w szczególności senatorskiego

Senatus Consultum Silanianum - 10r.n.e.: dotyczyła niewolników – w przypadku zamordowania właściciela, wszyscy niewolnicy, którzy byli w pobliżu, a nie ratowali pana z narażeniem zycia podlegali torturom i śmierci

Lex Iunia Norbana - 17r.p.n.e. lub 19r.n.e. :August próbował wprowadzić kontrolę nad wyzwalaniem niewolników, bez dopłeniania pewnych formalności wyzwoleni byli nazywani Latynami Iuniańskimi

Wykorzystane Ľródła:

I. Źródła pisane: 1. Kolańczyk, K., Prawo rzymskie, Warszawa 2000, 2. Suetonius Tranquillus, C., De vita caesarum, Wrocław 2004, 3. Wołodkiewicz, W., Zabłocka, M., Prawo rzymskie. Instytucje, Warszawa 1996, 4. Wołodkiewicz, W. (red.), Prawo rzymskie. Słownik encyklopedyczny, Warszawa 1986, II. Źródła internetowe:: 1. http://en.wikipedia.org/wiki/Roman_laws 2. http://www.unrv.com/government/index-of-roman-laws.php 3. http://www.unrv.com/government/twelvetables.php 4. http://www.fordham.edu/HALSALL/ancient/12tables.html 5. http://www.geocities.com/bwduncan/rhr/leges.html 6. http://www.geocities.com/Athens/Sparta/9909/laws.html 7. http://www.answers.com/topic/list-of-roman-laws