GLEBY STREFOWE
zajmują łacznie ¾ pow kraju,należą do nich:g. brunatne,płowe,rdzawe,bielicowe i bielice,istnienie w profilu cech innych jedn. Taksonomicznych świadczy o przebytej lub trwającej ewolucji danej gleby
GLEBY BRUNATNE
Ol-A-Bbr-Cca lub C,optimum rozwoju znalazły w kl. umiarkowanym, gł. W strefie lasów liściastych i mieszanych,powstają z różnych skał macierzystych zasobnych w zasady,często zaw. Węglany,brunatne zabarwienie w całym profilu gl., kompleksy żelazisto-próchniczno-ilaste osadzone są na pow. ziarn minerałów w formie koloidalnej otoczki brunatnej,powstający in situ poziom wzbogacenia jest podpowierzchniowym poziomem diagnostycznym cambic-poziom brunatny,szeroki zakres odczynu,próchnica typu mull lub moder,poziomy próchniczne odpowiadają poziomom diagnostycznym mollic lub ochric.podtypy: br. wł,szarobrunatne,br wyługowane,br kwaśne br bielicowe,odmiany podtypów:eutroficzne,mezotroficzne,opadowo glejowe,głęboko opadowo glejowe,gruntowo glejowe, głęboko gruntowo glejowe,erozyjne,porolne,uprawne leśne
GLEBY PŁOWE
O-A-Eet-Bt-C lub O-A-Eet-Bt-Cca,występują w warunkach kl umiarkowanego oceanicznego pod zbiorowiskami roślinności lasów liściastych i mieszanych,efektem zachodzących procesów jest zubożenie powierzchniowych poziomów i powstanie płowego poziomu diagnostycznego Lubic-Eet i wzbogaconego w ił poziomu argic-Bt,wytworzyły się z glin zwałowych różnych zlodowaceń,pyłów różnej genezy i piasków gliniastych i rzadziej z iłów,podtypy:pł wł-O-A-Eet-Bt-C lub O-A-Eet-Bt-Cca,pł brunatne-O-A-Bbr-Eet-Bt-C,pł bielicowe-O-AEes-Bhfe-Eet-Bt-C,pł opadowo glejowe-O-A-Eetg-Btg-C,tworzą siedliska Lśw,odmiany podtypów gleb płowych:eutroficzne,mezotroficzne,opadowo glejowe,gruntowo
glejowe,zaciekowe,porolne,zniekształcone
GLEBY RDZAWE
Ol-Ofh-A-Bv-BvC-C lub Cca,domunują wśród gleb Polski i Europy,w nich zachowały się cachy śr. Peryglacjalnego,poziomem diagnostycznym jest Siderik-Bv, o V ok. 40cm o jednolitym żółtobrunatnym kolorze często z frakcją drobnokamienistą w spągu,jest on zazwyczaj bogatszy we frakcje pyłu i iłu od poziomu leżącego niżej,podst procesem glebotwórczym jest w tych glebach proces rdzawienia,podtypy: r właściwa Ol-Ofh-ABv-BvC-C lub Cca,r brunatne-Ol-Ofh-ABvBbr-Bv-BvC-Cca lub Ol-Ofh-ABbr-BvBbr-BvC-Cca,r bielicowe Ol-Of-Oh-AEes-BvBhfe-Bv-BvC-C lub Ol-Of-Oh-AEes-Ees-BvBhfe-Bv-BvC-C,podtypy:eutroficzne,mezotroficzne,oligotroficzne,opadowo glejowe,głęboko opadowo glejowe,gruntowo glejowe,głęboko gruntowo glejowe,porolne
GLEBY OCHROWE
Ol-Ofh-Go-BreA-Gorre lub Grre,tworzą niewielkie zasięgi w obniżeniach terenu wśród gl kwaśnych,wytworzonych z łatwo przepuszczalnych drobnoziarnistych piasków z przemywanym typem gosp wodnej,powstają głównie w piaskach z zastojowo-podsiąkowym typem gosp wodnej,zasilanych wodami gruntowymi dopływającymi z otaczających terenów,charakteryzują się występowaniem ochrowego poziomu, V 40-60 cm, o intensywnej barwie od ciemnoczerwonego do czerwonego,jest reliktowym poziomem gruntowo glejowym oksydacyjnym GoBre, który w okresie powstania znajdował się pod wpływem kapilarnego podsiąkania wód gruntowych nasyconych zw żelaza,glinu i manganu i kwasami próchnicznymi wymytymi z gleb otaczających terenów wzniesionych,są glebami Bśw,BMśw, rzadziej LMśw,odmiany:gruntowo glejowe,głęboko gruntowo glejowe,płytkie, średnio głębokie,głębokie,bardzo głębokie,erozyjne
GLEBY BIELICOWE
O-AE-E-B-BC-C,zajmują ok. 10% pow. Polski,bielice zajmują ok. 2% Polski,wytworzyły się z ubogich przesortowanych piasków eolicznych,sandrowych dalekiego transportu,wydmowych,w wyniku bielicowania powstają 2 poziomy diagnostyczne:podpowierzchniowy poziom albic i spodic,podtypy:b wł,bielice wł,glejo-bielicowe wł,glejo-bielicowe murszaste,glejo-bielicowe torfiaste,glejo-bielice wł, charakteryzują się próchnicą typu mor lub moder,odczyn kwaśny,silnie kwaśny lub bardzo silnie kwaśny
GLEBY POZASTREFOWE
Należą do nich czarnoziemy,zajmują ok. 1% pow kraju,są reliktami panowania na tych terenach roślinności stepowej lub leśno stepowej
CZARNOZIEMY WYŁUGOWANE
występując pod świetlistymi lasami dębowymi znaczenie glebotwórcze miały procesy bioakumulacji azotu i próchnicy wysyconej zasadami.więc stosunek C:N w poziomie próchnicznym wynosi ok. 10,skałą macierzystą są gł lessy węglanowe in situ,częściowo podścielone skałami wapniowcowymi,rzadziej innymi utworami,mogą to być deluwia i aluwia lessowe,gliny morenowe i gliny wietrzeniowe,Czarnoziemy wyługowane właściwe Ol-Abi-ABbi-BCcacn-Ccacn mają 3 poziomową podst bodowę profilu ich części mineralnej pod lasami z nadkładem organicznym sięgającym do głębokości 80-120cm,w zagłębieniach V może być do 180cm
GLEBY SRÓDSTREFOWE
Mady-zajmują 5%pow PL,gl hydrogeniczne-zajmują ok. 7,8% pow PL,gytiowo-murszowe,gruntowo-glejowe,opadowo-glejowe,glejo-bielicowe,czarne ziemie-zajmują ponad 1%,gl murszaste,rędziny zajmują 0,9%,gl zasolone-zasilane słonymi wodami gruntowymi lub oddziaływanie zanieczyszczeń przemysłowych
GLEBY TORFOWE –Pot-Ot lub Pot-Ot-D typ (właściwie grupa typów) w rzędzie gleb bagiennych; płytkie gleby organiczne (ich głębokość wyznaczają żywe korzenie roślin torfotwórczych) kształtowane w warunkach skrajnie wysokiego uwilgotnienia i silnie zaznaczonej anaerobiozy w procesie specyficznego przetwarzania i akumulacji w powierzchniowej strefie torfowiska obumarłych części roślin hydrofilnych. O przynależności gleb torfowych do niższych jednostek taksonomicznych (typów, podtypów) decyduje zasobność wód zasilających torfowisko i zależny od niej skład botanicy roślinności. Wyróżnia się: a) gleby torfowe torfowisk niskich (eutroficme), b) gleby torfowe torfowisk przejściowych (mezotroficzne) i c) gleby torfowe torfowisk wysokich (oligotroficzne). Zależnie od troficzności, gleby torfowe tworzą siedliska olsów lub borów bagiennych.
RĘDZINY reprezentują gl wapniowcowe wytworzone z litych skał wapiennych wę glanowych, tj: wapienie, margle, dolomity i opoki i siarczanowych, gł gipsu. Mają budowę profilu ACca-Cca-R. Poziom ACca zawiera pewną ilość odłamków skały macierzystej o różnym stopniu rozdrobnienia i zwietrzenia chem. Poziom Cca w górnej części togł silnie zwietrzały rumosz skalny przechodzący w dolnej części w skałę masywną. odznaczają się odczynem alkalicznym, dużym lub pełnym wysycaniem kompleksu sorpcyjnego zasadami. Właściwości fizykochemiczne rędzin wytworzonych ze skał siarczanowych są nieco inne (m.in. wykazują niższe pH i stopień wysycenia kompleksu kationami o charakterze zasadowym). Kolejne stadia rozwoju, determinowane wzrostem miąższości poziomu próchniczego rędzin to: r inicjalne-r właściwe-r czarnoziemne-r brunatne- r próchnicze górskie-r butwinowe górskie.
CZARNE ZIEMIE O-Aca-Gca Powstały z zasobnych w subst org utworów mineralnych zawierających najczęściej CaCO3 lub będących pod wpływem wód gruntowych bogatych w kationy Ca. Powstawały w warunkach wysokiego zwierciadła wód gruntowych, pod wpływem różnej roślinności, gł darniowo-łąkowej, niekiedy bagiennej. Powstawały z różnych gat utworów mineralnych: piasków słabo gliniastych i gliniastych, glin lekkich, średnich i ciężkich, utworów pyłowych i iłów. W utworach tych zachodzi proces łączenia się związków humusowych wysyconych wapniem z iłem koloidalnym w związki organiczno-mineralne nadające tym glebom gruzełkowatą strukturę i czarną barwę. Charakterystyczną cechą budowy ich profilów jest występowanie skały macierzystej C pod dobrze wykształconym poziomem próchniczym A o czarnym lub ciemnoszarym zabarwieniu.
GLEBY OPADOWOGLEJOWE O-A-Gg lub O-A-Gg-Cg-C Typ gl opadowoglejowych obejmuje gl odgórnie silnie oglejone, których powstanie związane jest z występowaniem dużej ilości opadów >700 mm i z nieprzepuszczalnym podłożem, warunkującymi okresową stagnację wody w profilu. Oglejenie odgórne, sięgające niekiedy 1,5 m, może być powodowane gromadzeniem się wód opadowych nad warstwami słabo przepuszczalnymi w gl niecałkowitych wytworzonych z utworów luźniejszych zalegających na zwięźlejszym podłożu. tworzą się gł z zapiaszczonych glin zwałowych, utworów pyłowych różnej genezy.
GLEBY GRUNTOWOGLEJOWE Gl gruntowoglejowe o budowie O-A-Go-Gor-Gr są gl mineralnymi o wysokim poziomie wody gruntowej, w których procesy glejowe przeważają nad innymi procesami, a oglejenie oddolne sięga do 30 cm poniżej powierzchni. Cechą charakterystyczną tych gl jest ruch wstępujący kapilarnie podsiąkających wód.
GLEBY MURSZOWE M-O/M-O-Dg/Dca powstają z zabagnionych i pobagiennych glebach organicznych. W profilach tych gleb występuje co najmniej 30 cm miąższości warstwa utworu zawierającego powyżej 20% subst org.
GLEBY MURSZOWATE (MR) M-O lub M-O-DG są to gleby mineralno-organiczne próchniczne, wytworzone z utworów zawierających mniej niż 20% mati org, również z utworów organicznych zawierających ponad 20% subst org o miąższości mniejszej niż 30 cm.
GLEBY MURSZASTE Amu-AC-Cgg powstają w wyniku ewolucji gl murszowa tych,tworzą siedliska Lw,LMw
MADY RZECZNE A-AC-C lub A-AC-Cgg. Wyróżnia się osady na terasach zalewowych i osady delt. Cechą charakterystyczną mad, szczególnie młodszych, jest budowa warstwowa swoista dla utworów pochodzenia sedymentacyjnego. Powstają z osadów rzecznych o V co najmniej 40cm na rzecznych terasach zalewowych,podtypy:m rzeczne inicjalne,m rzeczne wł,m rzeczne próchniczne, m rzeczne brunatne.
Dział jest jednostką nadrzędną. Obejmuje gl wytworzone pod dominującym wpływem jednego z czynników glebotwórczych, albo pod wpływem wszystkich, bez wyraźnej przewagi jednego z nich. W ramach poszczególnych działów rozróżnia się rzędy gleb.
Rządobejmuje gl o podobnym kierunku rozwoju, podobnym stopniu zwietrzenia i przemian materiału glebowego, podobnym typie subst org i jej przemian.
Typ jest jedn podstawową systematyki gleb. Obejmuje gl o takim samym układzie gł poziomów genetycznych, zbliżonych właściwościach chem i fizykochem, jednakowym rodzaju wietrzenia, przemieszczania się składników i podobnym typie próchnicy.
Podtypwyróżnia się wówczas, gdy na cechy gł procesu glebotwórczego danego typu nakładają się dodatkowo cechy innego procesu glebotwórczego.
Rodzaj jedn charakteryzująca skały macierzyste i podłoże gleb (utwory geologiczne).
Gatunek gleby określa skład granulometryczny (uziarnienie) utworu glebowego, wyrażony
procentowym udziałem poszczególnych frakcji.
Odmiana podtypu najniższa jedn w podtypie gl określająca ilościowe i jakościowe modyfikacje w profilu glebowym,które są uzależnione od zmian w układzie czynników glebotwórczych,w tym również z udziałem człowieka,w układzie poziomów genetycznych podtypu gl znajdują się dodatkowe cechy pedogeniczne,geogeniczne i antropogeniczne niższej rangi od podtypu i typu gl.
Miąższość gl mineralnej:płytka-do 40cm głębokości,średnio głęboka-od 40 do 80cm głębokości,głęboka-od 80 do 130cm głębokości,bardzo głęboką-pon 130cm
Miąższość gl organicznej:płytka-do 80cm głębokości,średnio głęboka-od 80 do 130cm głębokości,głęboką-ponad 130cm głębokości
Gatunki gleb (skład mechaniczny):
żp żwiry piaszczyste
płz pyły zwykłe (gleby pyłowe lekkie i średnie)
żg żwiry gliniaste
płi pyły ilaste (gleby pyłowe mocne)
pl piaski luźne
ls lessy i utwory lessowate zwykłe (gleby lessowe i lessowate lekkie i średnie)
ps piaski słabo gliniaste
li lessy i utwory lessowate ilaste (gleby lessowe i lessowate mocne)
pgl piaski gliniaste lekkie ip iły pylaste (gleby ilaste ciężkie)
pg piaski gliniaste mocne
i iły (gleby ilaste bardzo ciężkie)
gl gliny lekkie
l rędziny lekkie
gs gliny średnie
s rędziny średnie
gc gliny ciężkie
c rędziny ciężkie
POZIOMY GENETYCZNE GŁÓWNE oznacz się dużymi literami alfabetu łacińskiego. W glebach mineralnych i mineralno-organicznych wyróżnia się następujące poziomy główne:
O-poziom organiczny zawiera 20% świeżej lub częściowo rozłożonej materii organicznej. W glebach mineralnych i mineralno-organicznych tworzy się na powierzchni utworu mineralnego, zwykle przy pełnym dostępie powietrza. W mineralnych glebach semi- i hydrogenicznych o ile wystepuje, ma zwykle miąższość mniejszą od 10cm. Jeśli natomiast miąższość jest większa i wynosi od 10 do 30cm, gleba jest zaliczana do organiczno-mineralnych a przy miąższości ponad 30cm-do organicznych.
A - poziom próchniczny tworzy się w powierzchniowej warstwie gleby mineralnej Jest ciemno zabarwiony lub ciemniejszy od poziomów leżących poniżej. dzięki zawartości mhumifikowanej materii organicznej w rożnym stopniu związanej z mineralnymi składnikami gleby. Zawiera mniej niż 20% materii organicznej.
E - poziom wymywania (eluwiany)wytworzony bezpośrednio pod poziomem O lub A (jeśli poziom A jest obecny), zawiera mniej materii organicznej niż poziom A (lub, O jeśli poziom A nie występuje) oraz mniej półtoratlenków i frakcji ilastej od poziomu bezpośrednio pod nim zalegającego. Zwykle charakteryzuje się jaśniejszą barwą niż poziomy sąsiednie oraz większą zawartością kwarcu i krzemionki lub innych minerałów odpornych na wietrzenie.
B - poziom wzbogacania; leży pomiędzy poziomem A lub E
(jeśli poziom E jest obecny) a poziomem C, G lub R). Nie zaznaczają się w nim struktury skały macierzystej lub widoczne są słabo. Charakteryzuje go nagromadzenie półtoratlenków i materii organicznej na skutek wymywania lub akumulacji rezydualnej oraz frakcji ilastej w wyniku wymywania lub rozkładu minerałów pierwotnych i tworzenia się wtórnych minerałów ilastych. Może to być odrębna akumulacja wymienionych substancji lub połączona. Poziom B może także wykazywać wtórne nagromadzenie węglanów wapnia, węglanów magnezu, gipsu lub innych soli.
C-poziom skalny macierzystej; składa się z materiału mineralnego nie skonsolidowanego, nie wykazujący cech innych poziomów glebowych. Jest stosunkowo mało zmieniony przez procesy glebotwórcze, nie wykazuje cech identyfikacyjnych innych poziomów glebowych, wykazuje jednak cechy wietrzenia abiotycznego. Mogą się w nim gromadzie węglany wapnia i magnezu oraz rozpuszczalne sole. Może również wykazywać cechy cementacji przez wmyte węglany, rozpuszczalne sole, krzemionkę, żelazo także cechy oglejenia.
G - poziom glejowy: poziom mineralny wykazujący cechy silnej lub całkowitej redukcji w warunkach anaerobowych. Ma zwykle barwę stalowo szarą,. odcień niebieskawy lub
-zielonkawy i nie ma cech diagnostycznych poziomów A, E lub B. W tym poziomie głównym procesem jest silna redukcja. W przypadku, gdy pełne oglejenie spowodowane jest wodami gruntowymi. Używa się symbolu g, a gdy wodami opadowymi- gg. Jeśli inne poziomy genetyczne wykazują cechy oglejenia jako procesu towarzyszącego, oznaczamy je również dodatkowo symbolem g (oglejenie spowodowane wodami opadowymi) lub gg (oglejenie spowodowane wodami gruntowymi).
P - poziom bagienny część profilu gleby organicznej objęta bagiennym procesem glebotwórczym.
D - podłoże mineralne - nie lite gleb organicznych.
M - poziom murszenia - część profilu gleby organicznej objęta procesem murszenia
R - (podłoże skalne - lita lub spękana skała zwięzła(magmowa, przeobrażona, osadowa) występująca w podłożu.
Ees,Bhfe-gl bielicowa
Bbr-gl brunatna
Bv- gl rdzawa
Eet- gl płowe
Bt-gl mineralne
Ot- gl torfowe
PEDON najmniejsza jednorodna pod względem genetycznym objętość gleby, która pozwala zdefiniować glebę z jej poziomami genetycznymi i właściwościami. Przyjmuje się, że jest to graniastosłup o h od 1 do kilku m2
Zespół cech pedogenicznych odzwierciedlony kolejnością poziomów i podpoziomów genetycznych oraz cech nieciągłości fitogenicznych i litologiczno-pedogenicznych, w połączeniu za skałą macierzystą jestpodsatwą zaszeregowania pedonu w systemie hierarchicznym:typu,podtypu,odmiany podtypu,rodzaju i gat gleby.
LESSY-utwory powstałe w okresie lodowcowym z akumulacji pyłów atmosferycznych,składają się z ostrokrawędzistych ziaren kwarcu i glinokrzemianów
WAPIENIE-powstały ze szczątków org żywych szkieletach wapiennych i z osadów chem. Składa się z CaCO3
DOLOMITY-skały pochodzenia chemicznego składające się gł z dolomitu CaMg(CO3)2
TORFY-utwory org zbudowane ze szczątków roślin zmumifikowanych w środowisku bagiennym w warunkach beztlenowych:budowa włóknista lub gąbczasta, w przekroju torfu występują warstwy o różnym stopniu rozłożenia i humifikacji mat org,wyróżnia się torfy torfowisk niskich,t t wysokich i t t przejściowych
GYTIA-muł jeziorny zbudowany z mat org,CaCO3 i materiału ilastego
GIPSY I ANHYDRATY-osady chemiczne siarczanów wapnia powstałe w wysychających słonych zbiornikach wodnych,miękkie i podatne na wietrzenie,powstają z nich rędziny kredowe
SKAŁY MACIERZYSTE GLEB-skały metamorficzne powstają ze skał magmowych i osadowych w skutek ich przeobrażenia w warunkach wysokiej temp i ciśnienia w głębi skorupy ziemskiej,przeobrażone skały magmowe i osadowe ulegają sprasowaniu, częściowo lub całkowicie przekrystalizowują (gnejsy,łupki krystaliczne)
SYMBOLE SKAŁ MACIERZYSTYCH:
Qp-piaski zwałowe
QhRp-piaski rzeczne,holoceńskie
QRp-piaski starych terasów rzecznych
QZp-piaski wodnolodowcowe sandrowe
QFp-piaski wodnolodowcowe(np. moren czołowych spiętrzonych,ozów,kemów)
Qg-gliny zwałowe
QDg-gliny deluwialne
QRM-mady rzeczne
QMM-mady morskie
QT-torfy
Bs- ARi-arenosole inicjalne,ARw-arenosole właściwe,Arb-arenosole bielicowane
Bśw-Bw-bielicowa właściwa,BLw-bielica właściwa,RDb-rdzawa bielicowa,ARw-arenosole właściwe,Arb-arenosole bielicowe,Bwgg-bielicowa właściwa odm. głębokogruntowoglejowa,Blwgg-bielica właściwa odm. Głębokogruntowoglejowa,RDbgg-rdzawa bielicowa
BMśw- rdzawe bielicowe
LMśw-rdzawe właściwe,rdzawe brunatne,płowe bielicowe,brunatne bielicowe,brunatne kwaśne,brunatne bielicowe odmian opadowo glejowych
Lśw-brunatne lub płowe,rdzawe brunatne,para rędziny,czarne ziemie,brunatne właściwe,szarobrunatne
OLS-torfy niskie,próchnica 1murszowa,2 torfowo-murszowa,3 torfowa
BMwyżśw-RDw-rdzawa właściwa,RDb-rdzawa brunatna,Bw-płowa właściwa
LMwyżśw-uwilgotnienie 1-BRk-brunatna kwaśna,Brb-brunatna bielicowa,Pb-płowa bielicowa,RDbr-rdzawa brunatna,RDw-rdzawa właściwa,uwilgotnienie 2-Rw-rędzina właściwa,PRw-pararędzina właściwa
Lwyżśw-wariant uwilgotnienia 1-BRwy-brunatna wyługowana,BRk-brunatna kwaśna,Pw-płowa właściwa,Pb-płowa bielicowa,RDb-rdzawa brunatna,wariant 2-OGw-opadowoglejowa właściwa,Pog-płowa opadowo glejowa,Dbrgg-deluwialna brunatna odm. głęboko gruntowo glejowa
BWGśw-uwilgotnienie 1-RNw-ranker właściwy,RNb-ranker bielicowy,RNbt-ranker butwinowy,Bw-bielicowa właściwa,owilgotnienie 2-RNw-ranker właściwy
BGśw-Bw-bielicowa właściwa,RDbog-rdzawa bielicowa odm. opadowo glejowa,RNw-ranker właściwy,RNb-ranker bielicowy
LGśw-RBr-rędzina brunatna,Rw-rędzina włąściwa,PRw-paraędzina właściwa,PRbr-pararędzina brunatna,BRk-brunatna kwaśna,BRb-brunatna bielicowa,BRwy-brunatna wyługowana
WARIANT UWILGOTNIENIA siedliska określa się w zależności od charakteru wody:-gruntowej (g) i jej głębokości występowania,glebowo-opadowej (og) i stokowej (sg) i głębokości jej występowania i okresu stagnowania
Uziarnienie gleb (skład mechaniczny) jest to %udział poszczególnych frakcji w glebie. w bad. terenowych skład granulometr. określa się met. Organoleptyczną. Pozwala to określić możliwie dokładnie grupę granulometryczną gleby.
Utwory szkieletowe stan suchy: przewaga kamieni i żwiru, cząstki są luźne, rozpadają się bardzo łatwo, brak cementaci.
Utwory piaszczyste stan suchy: szorstkie w dotyku, wyczuwalny gł. piasek agregaty z reguły nie trwałe(rozsypują się przy dotknięciu), stan wilgotny: nieplastyczne, sypkie, łatwo nasiąkają H2O, nasycone tworzą płynną masę, nie dają się wałeczkowa.
U. gliniaste stan suchy: rozcierają się niezbyt trudno, wyczuwalna różnoziarnistość. Stan wilgotny: mocno chłoną H2O, słabo pęcznieją, na ogół zwięzłe i plastyczne, dają się wałeczkować.
U. pyłowe stan suchy:łatwo się rozcierają, w dotyku sypkie, części grubsze niewyczuwalne, słabo przywierają do ręki, łatwo się rozsypują,s tan wilgotny: brak zwięzłości, plastyczności, w H2Orozpływają się, z trudnością dają się wałeczkowa(kruszą się)
U. ilaste stan suchy: trudno się rozcierają, nie wyczuwa się piasku, tłuste w dotyku, mocno przywierają do ręki, b.plastyczne, łatwo dają się wałeczkowa.
Metody laboratoryjne oznaczenia uziarnienia:
1.met. sitowa
2. met. Przepływowa
-Kopeckyego
-przepływowa puławska
-przepływowo-lewarowa
3.sedymentacyjna
-Atterberga
-pipetowa Köhna
-areometrycznaBauyoucosa Cassagrande’a
-areometryczna Cassagrande’a w modyfikacji Prószyńskiego
4. met.odwirowania
Skały macierzyste- skały różnej genezy, z których w wyniku wietrzenia i procesów glebotwórczych powstają gleby, stanowią jej podstawową część masy(97-99%)
MAGMOWE: powstają w wyniku krystalizacji magmy w różnych war. temp. i ciśnienia w głębi ziemi lub po jej wydobyciu się na pow. Char. je duże zróżnicowanie składu chem., najważniejsze skład.to krzemiany i glinokrzemiany. Wyróżniamy skały magmowe głębinowe,wylewne i żyłowe.
Granit- najpospolitsza skała magmowa głębinowa, minerał gł.kwarc, skaleń potasowy/sodowy i plagioklazy. Rola podrzędna biotyt i muskowit i pirokseny i amfibole. Zwietrzelina glinowa zazwyczaj gruboziarnista i ostrokrawędzista, bogata w K i Na,uboga w Ca, Mg
Sjenit zwietrzelina drobnoziarnista bogata w K
Dioryt stosunkowo łatwo wietrzeje i daje zwietrzeliną drobnoziarnistą
SKAŁY OSADOWE: powstają w wyniku osadzania się i cementowania produktów wietrzenia innych skał oraz gromadzenie się i osadzanie resztek roślinnych i zwierzących o różnym stopniu rozkładu na lądach i w morzach.
Gruzy: utwory luźne z nieobtoczonych odłamków skalnych o ø 2-75mm, tworzą rumosze skalne, gruzowiska lub piargi, silnie przepuszczalne, ubogie w składniki pokarmowe
Piaski zwałowe-występują w okolicy moren czołowych, mogą tworzyć się z rozmytych glin zwałowych, są różnoziarniste
Piaski wodnolodowcowe poch. z osadzenia mat. skalnego przez rzeki lodowcowe na przedpolach moren czołowych, niezbyt dobrze obtoczone o gładkich i błyszczących ziarnach
Piaski aluwialne starych tarasów akumulacyjnych osadziły się w pradolinach w okresie lodowcowym, wyraźnie warstwowane, przesortowane o małej zawartości frakcji pyłu i iłu. Ziarna dobrze obtoczone i błyszczące, ubogie w minerały wietrzejące i składniki pokarmowe, łatwo ulegają wymieniu
Piaski wydmowe powstają ze zwydmienia piasków rzecznych, wodnolodowcowych lub morskich. Ziarna obtoczone i porysowane podczas wielokrotnego przesypywania. Mat różnoziarnisty zbudowany z kwarcu. Żyzność zależy o poziomu wód gruntowych i składu mineralogicznego.
Piaskowce powstałe z ziaren piasku zlepionych różnego rodzaju spoiwem. Wartość glebotwórcza kształtowana przez skład chem.
Gliny lodowcowe (zwałowe)powstałe w okresie lodowcowym z mat. skalnego rozcieranego i transportowanego przez lądolód. Materiał różnoziarnisty, niewarstwowany, składają się z iłu, pyłu i piasku i dużej domieszki szkieletu. Z nich powstają gleby płowe i brunatne a w położeniach wilgotnych i mokrych czarne ziemie i gleby glejowe.
Iły lodowcowe powstały w okresie plejstoceńskim w śródlądowych jeziorach zastoiskowych, do których spływał najdrobniejszy materiał transportowany przez H2O lodowcowe.
kartografia gleb leśnych jest działem gleboznawstwa zajmującego się sporządzeniem map glebowych na podstawie : badań laboratoryjnych, terenowych i analizy czynników glebotwórczych.
O walorach mapy decyduje: skala, dobór jednostek podziału, zgodność z faktycznym stanem, przejrzystość, czytelność, zgodność z aktualną wiedzą z zakresu gleboznawstwa
Metody kartografii zależą od: skali, treści
Metody: dedukcyjne( mapy średnio- i wielkoskalowe, zebranie wiad. dot. Geomorfologii terenu, skał macierzystych gleb, roślinności) indukcyjne(mapy w skalach dużych, wstępne rozpoznanie terenu i istniejących opracowań, ustalenie dokładności jed. glebowych, rozpoznanie bud. morfologicznej i właściwości gleb, przeniesienie wydzieleń na podkład mapy, opis mapy)analityczne(przedstawiają jedną właściwość) syntetyczne (wynik współdziałania wielu czynników) glebowe ogólno przyrodnicze (rozmieszczenie gleb w zależności od stref klimatycznych), glebowo-genetyczne(rozmieszczenie jednostek genetycznych gleb) glebowo-rolnicze (treścią są kat. użytkowania) glebowo-bonitacyjne (rozmieszczenie gleb zależnie od klasy bonitacyjnej zgodnie z obowiązują tabelą klas gruntu) mapy zasobności i potrzeb wapnowania(treścią są klasy zasobności w składniki pokarmowe) glebowo-melioracyjne (inf. o czynnikach ważnych przy melioracji gleb- stosunki wodne, uziarnienie itp.) glebowo-siedliskowe (przedstawiają łącznie jednostki glebowe i siedliskowe, zawierają typ,podtyp, rodzaj, i gat. gleby i TSL z określonym wariantem uwilgotnienia, wykonywane dla potrzeb UL i planowania hodowlanego)
Badania orientacyjne (skala od 1:100000), marszrutowe (1:000000 do 1:300000), marszrutowo-obchodowe (1:200000 do 1:100000), obchodowe (1:25000 do 1:10000), specjalne (1:5000 do1:2000, siatki kwadratów, siatki rzekomej, punktów rozproszonych)