Powtarzające się wyrazy to problem dotyczący wszystkich, którzy piszą po polsku. W innych językach nie trzeba na to zwracać uwagi. Język polski jest jednak językiem bardzo bogatym w synonimy, którymi możemy zastąpić powtarzające się wyrazy oraz formy, którymi posługujemy się budując zdania. Ogromne utrapienie to z pewnością słowo „jest”, szczególnie w czasie przeszłym. Aby pozbyć się jego nadmiaru warto zastosować się do następujących wskazówek:
1. Zmienić formę zdania, w którym występuje słowo „jest”, np.:
„Regały były zastawione książkami”. Aby uniknąć pisania słowa „były” można napisać zdanie z użyciem nieosobowej formy czasownika: „Regały zastawiono książkami”.
2. Pojedyncze słowa, zwroty i wyrażenia, np. „jest” zamienić na nieco mniej banalne:
Był wrzesień. – Nastał wrzesień.
Było mroźno. – Panował mróz.
Był ranek. – Rozpoczął się nowy dzień.
Był poniedziałek. – Rozpoczynał się nowy tydzień.
Było ciemno. – Zapanował zmrok.
3. Zamiast napisać, co było zrobione (strona bierna), napisz przyczynę tego zjawiska jako czynną, czyli taką, która coś robi (strona czynna):
Wszystko było pokryte kurzem. – Wszystko pokrywał kurz.
W pierwszym przypadku „wszystko” jest pomiotem, a w drugim podmiotem jest „kurz”.
4. Aby zlikwidować „jest” w niektórych przypadkach można ten wyraz zamienić na „to”:
Bulwa ziemniaka jest organem.
Bulwa ziemniaka to organ.
UWAGA! Zdanie zmienia się wtedy na równoważnik zdania, ponieważ nie ma orzeczenia.
5. Są jeszcze inne kłopotliwe wyrazy, np.: „który”. Tutaj również możemy zmienić formę zdania lub podzielić je na dwa.
Bulwa ziemniaka to organ, który pełni funkcje spichrzowe.
Bulwa ziemniaka to organ pełniący funkcje spichrzowe.
Bulwa ziemniaka to organ (roślinny). Pełni ona funkcje spichrzowe.
W drugim zdaniu, a właściwie jego równoważniku czasownik pełniący funkcję orzeczenia zamienił się w imiesłów. Możemy zadać dwa pytania, aby ten imiesłów był na nie odpowiedzią: (jaki?), (co robiący?)
Forma ta sprawdza się niestety tylko wtedy, gdy zdanie przekazuje nam, co najmniej dwie informacje:
Bulwa:
- pełni funkcje spichrzowe,
- jest organem.
Jeżeli zdanie zawiera tylko jedną informację, np.: „Bulwa ziemniaka pełni funkcje spichrzowe”, utworzenie jego wersji z formą nieosobową czasownika byłoby niemożliwe. Nie zrobimy przecież takiego zdania: „Bulwa ziemniaka pełniąca funkcje spichrzowe”. Dlatego warto dodać: „jest organem” i od razu mamy więcej informacji.
6. Niektóre wyrazy, w szczególności spójniki, możemy bez problemu zastąpić innymi:
- Bo; gdyż; ponieważ; bowiem; albowiem; dlatego, że.
- Że możemy zastąpić „iż”, jednak ta forma jest lekko przestarzała.
- Ale; lecz; jednak.
- „A” w niektórych przypadkach możemy zastąpić: natomiast; z kolei; zaś; co się tyczy.
- Więc; dlatego też; zatem.
- Też; również.
- Lub; albo; czy; bądź.
- Ani; ni.
- Dlatego; z tego powodu.
- I; oraz; jak również.
- Aby; żeby.
- Z kolei; natomiast.
Jeśli masz problem z zamianą wyrazów, sięgnij do słownika wyrazów bliskoznacznych
7. Problem stwarza też „że”. Na likwidację tego wyrazu, w niektórych przypadkach są sposoby, m. in. taki:
(Przykładowe zdanie) Zamiast: „Z tego wynika, że wystarczy, że ktoś przejdzie...”, to „Z tego wynika, że wystarczy, by ktoś przeszedł...”.
8. Z kolei kolorystykę można przedstawić na bardzo wiele sposobów:
Brzoskwiniowa ściana
Ściana o brzoskwiniowym kolorze
Ściana o brzoskwiniowej barwie
Ściana brzoskwiniowego koloru
Ściana brzoskwiniowej barwy
Ściana pomalowana na brzoskwiniowo
(Podmiot) mieni się (barwa)
9. Przydatne zwroty i wyrażenia określające postać – dobrze nadają się do charakterystyki:
był…
- cechował się/cechowało go…
- odznaczał się…
- charakteryzował się/charakteryzowało go…
- wykazywał się…
- wyjątkowo wyrazista cecha (bohater) to/wyjątkowo wyrazistą cechą bohater jest…
- cechą (bohater), którą należy przedstawić w pierwszej kolejności jest..
Każdą cechę trzeba potwierdzić przykładem (sytuacją):
- o czym świadczy sytuacja…
- co potwierdza sytuacja…
- na co dowodem jest sytuacja…
- o (cecha) świadczy (przykład)
- (podmiot) był (cecha), o czym świadczy (przykład)
- (cecha) wykazał się podczas (przykład)
- swoją (cecha) udowodnił podczas (przykład)
- sytuacja jest dowodem/potwierdzeniem (cecha)
10. Przydatne zwroty i wyrażenia określające ubiór – dobrze nadają się do charakterystyki:
- ubierał się w…
- ubrany/przyodziany/przywdziany/odziany był w…
- przyodziewał…
- przywdziewał…
- nosił…
- zakładał/wkładał…
- nakładał/zakładał/wkładał na siebie/na włosy/na…