GRY I ZABAWY OGÓLNOROZWOJOWE

I. Definicja gry i zabawy.
"Zabawy i gry to działania wykonywane dla przyjemności, którą na ogół sprawiają.

W atmosferze zabawy nawet te czynności, które poza zabawą mogłyby być przykre, nabierają znaczenia czynności pożądanych" . W. Okoń

GRA - to czynności o ustalonych zasadach, wykonywane jednocześnie przez kilka lub kilkanaście osób. Gry mogą być fizyczne np. koszykówka, siatkówka lub umysłowe szachy, skrable, poker.
ZABAWA - są to działania podejmowane dobrowolnie wynikające z bezpośrednich potrzeb

i zainteresowań . Nie ma określonych zasad i nazwać nią można każdą czynność dziecka,

która sprawia mu przyjemność a jednocześnie przynosi określone efekty(np. rysowanie,gra piłką czy śpiewanie)

II. Rola gier i zabaw
Zabawy jak i gry odgrywają ważną rolę w rozwoju dziecka. Dziecko we wczesnych etapach swojego dzieciństwa bawiąc się poznaje kształty, kolory słowa, poznaje otaczający go świat. Bawiąc się

i podglądając starszych nabierają nieświadomie nawyków przydatnych im w dorosłym życiu
(np. bawiąc się w opiekunki lub szkołę) poprzez zabawę integruje się również z rówieśnikami.
W etapach przedszkolnych i wczesnoszkolnych a następnie w poszczególnych szkołach na poszczególnych stopniach poznaje zasady gier sportowych czy drużynowych poprzez to dzieci uczą się rywalizacji a także współpracy między sobą.
Gry i zabawy mają również duży wpływ na rozwój fizyczny dziecka, na kształtowanie
i wzmacnianie części ciała np. na rozbudowę masy mięśniowej czy tkanki kostnej.

III.
1) Różnice pomiędzy grą a zabawą.

GRA	ZABAWA
Określone zasady gry	Nie ma określonych zasad
Charakter rywalizacyjny	Charakter zabawowy
Współpraca zespołowa	Różnorodność
	Swoboda
	Rozwija :wyobraźnię, pamięć, uwagę

IV. Klasyfikacja Gier i zabaw.
Biorąc za punkt wyjścia; stopień trudności; elementów ruchowych ; zasady, przepisy, współzawodnictwo i organizację – zabawy o treściach ruchowych można podzielić na dwie grupy:
Zabawy proste i Gry ruchowe.

1) Zabawy proste
W zabawie prostej występują najprostsze ruchy naturalne związane z motoryką człowieka, takie jak chód, bieg, skok, rzut itp. Zasady i przepisy są jasne, nieskomplikowane. W zabawie prostej może, ale nie musi występować element współzawodnictwa, rywalizacji. Jedną z istotnych cech zabawy prostej jest to, że bawiący się może w każdej chwili opuścić grupę, a także nowy uczestnik może w każdej chwili do niej dołączyć i nie zmienia to zupełnie charakteru i przebiegu zabawy. Zabawy proste to:
-ze śpiewaniem i przy muzyce
- oriętacyjno porządkowe
- bieżne
- na czworakach
- skoczne
-rzutne
- kopne
- z mocowaniem i dźwiganiem
Gry ruchowe dzielimy na:
- proste
- złożone
- przejściowe
- specjalistyczne
- drużynowe
2) Gry proste

Liczba drużyn biorących jednocześnie udział w grze prostej jest dowolna. Jednakże powinny być przynajmniej dwa zespoły w każdym przynajmniej po dwóch zawodników. Przepisy gier tej podgrupy są proste nie skomplikowane. Zawodnicy i sędziowie powinni być dokładnie poinformowani o tym co jest określone jako błąd w wykonaniu zadania. Wiąże się z zasadą, że o kolejności miejsc i zwycięstwie decyduje na pierwszym miejscu dokładność w wykonaniu zadania. Aby grę można było nazwać prostą, może w niej występować jeden element ruch (np. W grze prostej skocznej tylko jeden skok już bez biegu)

Rodzaje gier prostych:
- oriętacyjno porządkowe
- na czworakach
- bieżne
- skoczne
- rzutne
- kopne
- z mocowaniem i dźwiganiem

3) Gry złożone
Gry złożone są wyższą formą gier prostych. Wyższość ta polega na tym, że w grze złożonej występuje kilka rodzajów gier prostych, tworzących kombinację ruchową. Najczęściej spotkaną formą jest wyścig z pokonywaniem i niektóre formy ćwiczeń gimnastycznych . Liczba zespołów jest dowolna (minimum dwa). Przepisy są bardziej skomplikowane. Typowym przykładem gry złożonej są wszelkie sztafety wielozadaniowe, polegające na wykonaniu różnych zadań na trasie wyścigu.
4) Gry przejściowe
Wymagają od uczestników większych umiejętności niż gry złożone stanowią wprowadzenie do gier specjalistycznych i drużynowych. Wymagają od uczestników zrozumienia i przestrzegania zasad oraz większych czynności ruchowych. W tych grach na boisku znajdują się jednocześnie dwa zespoły o równej liczbie zawodników, które walczą o zwycięstwo.
5) Gry specjalistyczne „Małe gry”
Zalicza się do nich doskonalące elementy techniczne i taktyczne mini-gier i sportowych gier zespołowych. Na zmniejszonym boisku walczą dwa zespoły o zmniejszonej liczbie uczestników. W specyficznych warunkach w danej drużynie może znajdować się tylko jeden gracz, bądź liczba zawodników może nie być równa. Drużyna o zmniejszonym składzie może zajmować mniejsze boisko.
6) Gry drużynowe
Odznaczają się najwyższą formą organizacyjną zabaw i gier ruchowych wymagająca największych umiejętności od uczestników. Są stosowane głównie w klasach starszych szkół podstawowych. Mają znaczący wpływ na rozwój fizyczny, charakteryzują się dużym poziomem cech motorycznych. Gry drużynowe są odprężające i rozrywkowe, np „dwa ognie”

V. Szczegółowy podział gier i zabaw.
Zabawy przy śpiewie przy muzyce zabawy te przyczyniają się do umuzykalnienia dzieci,wywołują radość i odprężenie. Zabawy te dzielimy na:
- rytmiczne
- inscenizowane
- taneczne
Zabawy i gry orientacyjno – porządkowe:
W śród nich wyróżniamy:
- zabawy z bodźcami i rekreacyjnie niezapowiedzianymi (w grze walki o punkty)
Ten rodzaj gier i zabaw ma na celu głównie kształtowanie u dzieci szybkiej reakcji, spostrzegawczości oraz orientacji na sygnały wzrokowe i słuchowe. Pomagają w spostrzegawczości oraz orientacji na sygnały wzrokowe i słuchowe. Pomagają w doskonaleniu zwinności i zręczności. Stosujemy je we wstępnej części lekcji.

„Berek w kole”
Liczna uczestników: dowolna ale nieparzysta
Uczestnicy stoją na obwodzie koła, twarzą do środka, odliczają kolejno, np do 4. Jedno dziecko (bez numerka) – berek stoi w środku. Wywołany przez nauczyciela numerek musi zmienić miejsce z innymi uczestnikiem, posiadającym ten sam numer, przebiegając przez środek koła. W trakcie zmiany miejsc, berek musi jedno z nich dotknąć. Złapane dziecko staje się berkiem, a poprzedni berek otrzymuje jego numer i zajmuje wolne miejsce na obwodzie koła.
Zabawy i gry bieżne:
ZABAWY
- z bieganiem swobodnym, gdzie szybkość regulują sami uczestnicy
-z szybkością regulują sami uczestnicy
- z szybkością narzuconą przez treść
GRY
- wyścigi masowe – łatwą lub strumieniem
- wyścigi sztafet
- gry z walką o punkty

Zabawy i gry bieżne pełną funkcje w usprawiedliwieniu dzieci, gdyż wpływają na kształtowanie takich cech motoryki jak szybkość, zręczność, wytrzymałość, wzmacniają jednocześnie pracę układu krążenia i odchylania. Nauczanie ich rozpoczyna się od swobodnych biegów masowych. Następnie organizuje się wyścigi po liniach prostych, prosty wymijaniem, że zmianą kierunków.

„Pociąg”

Liczba uczestników: dowołań lub parzysta
Przybory: 2-4 pachołki
Ustawianie: 2-4 rzędy po 4-6 osób
Na sygnał prowadzącego pierwsze z rzędu startuje, obiega pachołek i wraca do swojego rzędu. Tam zbiera następnego zawodnika i obaj trzymając się za ręce obiegają pachołek. Tam zbiera następnego zawodnika i obaj trzymając się za ręce obiegają pachołek. Wracają ponownie do swojego rzędu, gdzie zabierany jest trzeci zawodnik a pierwszy ustawia się na końcu zespołu. Za następnym obiegnięciem i zabraniem kolejnego uczestnika zostaje drugi na końcu rzędu itd. Wygrywa ten zespół, który najszybciej ukończy wyścig.
Gry i zabawy na czworakach:
ZABAWY

- elementami chodów, biegów i skoków na czworakach, przeprowadzonych w formie swobodnej
- z elementami biegów i skoków na czworakach z narzuconą szybkością
GRY
- z elementami biegu na czworakach – wyścig sztafetowy
- ze skokami na czworakach – wyścig sztafetowy

Ten rodzaj zabaw bardzo odpowiada małym dzieciom i korzystnie wpływa na kształtowanie się fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. Ma to duże znaczenie dla kształtowanie podstawy ciepła. Te zabawy mają duże znaczenie w ogólnym usprawiedliwieniu dzieci przez wzmacnianie aparatu kostno-stawowo-wiązadłowego.

„Toczenie piłki głową”
Liczba uczestników: dowolna ale parzysta

Przybory: piłki

Prowadzący daje dzieciom piłki, dzieci poruszając się na czworakach starają się uderzyć piłkę głową tak, aby potoczyła się do współćwiczącego.
Gry i zabawy skoczne:
ZABAWA

- ze swobodnymi podskokami, przeskokami i skokami

- z elementami przeskoków i skoków ze współzawodnictwem indywidualnym

GRY

- wyścigi masowe skokami, przeskokami

- wyścigi sztafet skokami, przeskokami

- gry w których następuje walka o punkty dla drużyny

Tu ważne jest aby się oderwać od podłogi. Zabawy te sprzyjają wzmacnianiu stawów kończyn dowolnych, głównie skokowych i kolanowych.

„Berek skoczek”
Liczba uczestników: dowolna

Przybory: szarfy
Wybrane berki , ubrane w kolorowe szarfy gonią pozostałe. Wszyscy poruszają się podskokami na jednej nodze, często ją zmieniając. Zadaniem berków jest złapanie jak najwięcej liczby uczestników.
Zabawy i gry ruchowe:
Wśród gier i zabaw rzutne wyróżniamy:
- zabawy i gry na odległość
- z rzutnymi do celu nieruchomego i ruchomego

- z podbijaniem piłeczek na odległość i do celu

- rzutno-chwytne

Kształtują one siłę, szybkości i koordynację ruchowo-wzrokową.

„Rzucanie do celu”
Liczba uczestników: dowolna
Przybory: woreczki
Z wyznaczonej odległości dzieci starają się trafić do celu, mogą rzucać piłkami, woreczkami, szyszkami celem może być np. obręcz, kosz, tarcza, piłka lekarska, drzewo. Pamiętać należy, aby dzieci ćwiczyły zarówno prawą, jak i lewą ręką.
Zabawy i gry kopne:
Wśród gier i zabaw kopnych wyróżniamy

- gry i zabawy z uderzeniem i podbijaniem piłki

-z przyjęciem piłki
- z prowadzeniem piłki
Zabawy i gry są szczególnie interesujące dla chłopców. Ten rodzaj gier elementami połączeniu z elementami biegu sprzyja kształtowaniu zręczności, sił, szybkości i wytrzymałości. Stanową ćwiczenie wielostronne i angażują cały organizm, poza kończynami górnymi, choć i one są potrzebne do zachowań równowagi. Organizowane w zespołach mają wpływ na kształtowanie podstaw współpracy. Przygotowują do gry w piłkę nożną.

„Piłka nożna w kole”
Liczba uczestników:dowolna
Przybory: dowolna
Uczestnicy ustawieni są w kole, osoba znajdująca się w środku kopie piłkę tak, aby ta opuściła, koło; jeżeli piłka opuści koło, najbardziej winna osoba zajmuje miejsce tej, która była w środku dotychczas.
Gry z zabawy z mocowaniem i dźwiganiem:
Wśród tych gier i zabaw wyróżniamy;

- gry i zabawy z ciągnięciem

- z przepychaniem
- z przeciąganiem
- z dźwiganiem

Ten rodzaj gier i zabaw jest bardzo ważny w kształtowaniu siły. Nauczanie ich odbywało się w następującej kolejności : przeciąganie w parach, w kole, w rzędach, ciągnięcia, przepychania, dźwigania. Przy zabawach należy stosować celowy dobór uczestników w zespołach z uwzględnieniem budowy somatycznej i ich sił.

„Walka o poruszenie z miejsca”
Liczba uczestników: dowolna ale parzysta
Dzieci ustawiają się w parach twarzami do siebie w pozycji małego rozkroku i opierają sie o siebie dłonie swoich obu rak. Na znak rozpoczynają walkę o wytracenie z równowagi – wygrywa ten, komu uda się wytrącić przeciwnika z równowagi i spowodować zmianę jego nóg.

VI. Metodyka prowadzenia gier i zabaw ruchowych.
Składa się z czterech podstawowych etapów:
1) przygotowanie

2)organizacja

3)przeprowadzenie

4)zakończenie

1) Przygotowanie do prowadzenia gry i zabawy ruchowej.

a) przygotowanie prowadzącego

Nauczyciel powinien szczegółowo zaplanować organizację gry a nauczyciel z małym doświadczeniem przygotować konspekt zawierający poszczególne elementy. Ważny jest dobór gier i zabaw należy tu wziąć pod uwagę:
- grupę ćwiczebną (wiek, płeć, stan zdrowia)

- miejsce zajęć
-rodzaj i liczbę posiadanych przyborów
- zadania lekcji
- program nauczania
b) Przygotowanie zawodników do gry

to przygotowanie obejmuje:

- podział na drużyny, zespoły (przypadkowy lub celowy)
- wybór pomocników.
2)Organizacja gry ruchowej.
Do właściwej organizacji gry czy zabawy ruchowej zaliczamy:
a) sprawne ustawienie uczestników na pozycjach wyjściowych.

b) właściwe ustawienie się prowadzącego(nauczyciel powinien być ustawiony w stosunku do dzieci w taki sposób, aby widział wszystkich uczestników raz aby ćwiczący wyraźnie słyszeli jego polecenie).
c) odpowiednie objaśnienie gry:

• sposób pokazowy – stosowany w pracy z młodszymi dziećmi, przy łatwiejszych zabawach

• sposób pokazowo – słowno – stosowany w klasach młodszych przy trudnych grach, pokaz wykonujemy na jednym zespole, a trudniejsze elementy wyjaśniamy słowne

• sposób słowny – stosowany w klasach starszych

• sposób słowno – pokazowy – stosowany w klasach starszych przy trudniejszych grach.

3) Przeprowadzanie gry ruchowej.

Zdaniem nauczyciela jest rozpoczęcie gry lub zabawy a następnie jej zakończenie. Rozpoczęcie lub zakończenie odbywa się na sygnał dźwiękowy lub wizualny. Prowadzący powinien tak poruszać się tak, aby widzieć wszystkich uczestników i by mógł czuwać nad poprawnością wykonywanych elementów technicznych i taktycznych. Nauczyciel musi też czuwać nad odpowiednim natężeniem gry.
4) Zakończenie zabawy, gry ruchowej.
Sygnał zakończenia gry lub zabawy ruchowej powinien nastąpić, gdy dzieci osiągnęły wyraźnie zadowolenie, a gra jeszcze im się nie znudziła. Jeśli zabawa odbywa się na czas, nauczyciel powinien uprzedzić o zbliżającym się zakończeniu. Po zakończeniu gry należy ogłosić wyniki rywalizacji oraz przeprowadzić podsumowanie.

VII. Metodyka nauczania różnych zabaw i gier ruchowych.
Zabawy ze śpiewem i przy muzyce.
- zabawy rytmiczne

- zabawy inscenizowane
- zabawy taneczne
Zabawy taneczne rozpoczynamy od podstawowych kroków:
- polki
- krakowiaka
- mazura

- walca
- oberka
Po nauczeniu należy nauczyć:
-słów piosenki
- zapoznać je z melodią

- nauczanie melodii
- połączenie słów z melodią
- dołączanie ruchów
Zabawy i gry orientacyjno-porządkowe
- ustawienie w określonym szyku
- swobodny bieg po sali
- zabawa z 2 bodźcami „piłka wzwyż”
- zabawa taka by w jednym bodźcu występowały dwie reakcje „dzień i noc”
Zabawy i gry bieżne
- swobodny bieg
- zabawy i gry z pościgiem
Zabawy i gry na czworakach
- forma swobodnej zabawy
- swobodne skoki
- zabawa i skoki na czworakach
- zabawa na czworakach z piłką
- pościg na czworakach
Gry i zabawy skoczne

- swobodne podskoki jednonóż, obunóż
- wyścigi skokami obunóż
- gra np w berka
Gry i zabawy rzutne
-rzuty na odległość
-rzuty do celu
-rzuty i chwyty
- podbijanie
Zabawy i gry kopne
- oswojenie się z piłką
- uderzenia i podania piłki
- przyjęcia piłki
*toczącej się po podłożu
*po odbiciu piłki od podłoża
*z powietrza
*w powietrzu
*po linii prostej
*po linii łamanej
*po linii krzywej
Zabawy i gry z mocowaniem i dźwiganiem
- ciągnięcia
- przeciągania
*w parach oburącz, jednorącz
*w kole
*w szaragach
*w rzędach trzymaniem za biodra
* w rzędach trzymaniem się za przybór
- przepychanie
- elementy walki wręcz
- dźwigania piłki lekarskiej, ławeczki, części skrzyni,
- dźwiganie współpartnera

VII Bezpieczeństwo na lekcji zabaw i gier ruchowych.

Zakładając, że bezpieczeństwo, tj. Zdrowe i życie dzieci, jest najistotniejszym zadaniem nauczyciela wychowania fizycznego, trzeba jednocześnie określić zakres jego kompetencji. Nauczyciel mający na uwadze bezpieczeństwo i higienę dzieci powinien:
- umiejętnie planować zajęcie wychowania fizycznego

- zapoznać się z kartami zdrowa uczniów

- przeprowadzać szczegółową diagnozę osobniczą, grupową i środowiskową

- poznać potrzeby i zainteresowania uczniów

- dobrym metodykiem, pedagogiem i psychologiem

- nauczyć uczniów asekuracji,samoasekuracji, samokontroli i samooceny

- być odpowiedzialnym za wszelkie podejmowane decyzje