Płynna nowoczesność

Dlaczego płynna ?

Właściwość gazom i cieczom, a nie stałym. Zdolność odkształcania się, zmiana formy tego co stałe. Metaforyczny sens płynności, fazy nowoczesnej-płynne. Ciało stałe- metafora korelatów wczesnej nowoczesności. Nie ma tu jednolitości terminologicznej, płynna nowoczesność określana jest wieloma terminami: ponowoczesność, druga nowoczesność, nowoczesność refleksyjna, późna nowoczesność, nadnowoczesność, post-modernizm.

Nowoczesność- wczesna nowoczesność, po prostu nowoczesność, modernizm.

Ciało stałe a płyn:

Płyn- nie organizuje czasu ani przestrzeni, wpływ czasu zmienia płyny, a przestrzeń zajmują płyny tymczasowo, płyny nie nieuważniają, niesforność płynu, trudno go ujarzmić, kontrolować, kapie, wycieka, rozlewa się, omija zapory, przesiąka, drąży ciało stałe, nie zmieniają się pod wpływem ciał stałych

Ciało stałe- zamknięte w przestrzennej formie, podlega upływowi czasu, ciała stałe unieważniają czas, porusza się pod wpływem zewnętrznej siły, zmienia się pod wpływem płynów

Płynna nowoczesność jest taka jak płyn, a nowoczesność jak ciało stałe.

Projekt nowoczesny zjawił się po to, by „roztapiać to co stałe” ( Engels).

Wczesna nowoczesność XIX w. dążyła do roztopienia tego co stałe, w imię stworzenia ulepszenia ciał stałych. Rozbicie struktur i zastąpienie nowymi strukturami.

Nazizm i komunizm- utopie, podobne systemy różniące się wartościowaniem człowieka. Dla nazistów była to rasa, a dla komunistów klasa. Holocaust jest projektem nowoczesnym.

Nowoczesność była przedłużeniem przemysłowym gospodarki towarowo-pieniężnej.

Już w wiekach średnich niektórzy obrali system towarowo-pieniężny, państwa te są obecnie państwami zamożnymi. Ci, którzy jej nie przyjęli i wybrali gospodarkę naturalną (agrarną bez rynku, merkantylizm).

Na Zachodzie upowszechniła się ta pierwsza, po rewolucji przemysłowej przekształciła się w kapitalizm.

Na Wschodzie upowszechniła się naturalna.

Ta pierwsza wymagał odpowiednie zachowania, wypełniania ról społecznych, wypełniania ról etycznych, rodzinnych.

Nowoczesność związała to w więź ekonomiczną. Nowy porządek definiowany był w kategoriach ekonomicznych. Porządek nowoczesny eliminował z relacji ludzkich wszystko to co nie pieniężne.

Klasy kontynuują rolę stanów feudalnych. Stany wcześniej wytyczały horyzont możliwości życiowych, określały w sposób całościowyy perspektywy i plany jednostki. Przynależność klasowa utrudniała wybór strategii życiowych

Klasy a stany- w feudalizmie człowiek przypisany był do stanu. Człowiek nowoczesny obdarzony został wolnością, ale ma służyć do czasu odnalezienia swojej przegródki, swojej klasy. ( przestrzegania norm i zasad pozwalających przetrwać). Struktura klasowa uległa obecnie roztopieniu, trzyma się jednak mocno w społeczeństwie brytyjskim.

Przepuszczalność klas istniała, ale nie była specjalnie drożna. Dużym wysiłkiem awansować z klasy do klasy, łatwiej było się zdegradować.

Dzisiaj mamy groźbę prekariatu.

Sytuacja nowoczesna oznaczała, że porządki są dane, człowiek rodził się, mając swoje porządki, miał je tylko zrealizować w czasie swojego życia.

Dzisiaj nie ma już takiego porządku ani wzorca, jest wiele porządków i wzorców lecz nie są one dane. Nasze życie jest zadane, a nie dane. Życie dane było stałe, teraz są płynne.

Dzisiejsze życie jest niestałe, zadane, niestabilne, niepewne, powodujące lęk. My jako społeczeństwo roztapiamy, a nie roztapiają za nas. Przeniesiono z polityki na społeczeństwo, z makro-społecznego na mikro-społeczny.

Efekt tych działań: dziś mamy do czynienia z silnie zindywidualizowaną i sprywatyzowaną wersją nowoczesności, człowiek nigdy bardziej się nie bał, ale nie był też bardziej wolny. Wolność i bezpieczeństwo idą w parze. Jeśli bezpieczeństwo jest zagrożone, to rezygnujemy ze swojej wolności.

Paradoks naszych czasów- im więcej wolności tym więcej strachu. W nowoczesności to instytucje określały nasze zdania, to one projektowały nam życie, wyznaczały horyzonty nasze możliwości.

Obecnie odpowiedzialność spływa na jednostce. Ludzie nieraz chcą oddać swoją wolność w zamian za bezpieczeństwo. Erich Fromm- Ucieczka od wolności

W Polsce ponowocześni szukają teorii spiskowych, świat utracił sens dla nich. Nie czują instytucji sprawującymi kontrolę.

Czas i przestrzeń- w przednowoczesności ( feudalizm) były to elementy trudne do kontrolowania przez ludzi, aspekty bliskiego doświadczania, niezmiennie ze sobą związane. Nagle polega się filozof Kant, uświadamiający : Czyste formy ludzkiej naoczności ( chyba). Arytmetyka to analiza stosunków czasowych, a geometria stosunków przestrzennych. Analiza matematyczna dała mu narzędzia. Są to formy ludzkiego poznania, tak naprawdę nie wiemy jaki jest świat. Poznajemy go kategoriami uczasowionymi lub przestrzennymi.

200 lat później Einstein na podstawie obserwacji czas i przestrzeń połączył w jedną kategorię.

Nowoczesność dąży do tego by czas i przestrzeń poddać kontroli. Kontrolowanie go powoduje uzyskiwanie czasu historii, czas staje się historii, a kontrolowanie przestrzeni stało się możliwe wzrost ze wzrostem możliwości przemieszczania się w przestrzeni.

Przestrzeń da się podbić, przemierzyć ze względem upływu czasu. Pojawiły się możliwości planowania czasem, zarządzania nim. Bismarck, Hitler, Stalin podbijali terytoria w krótkim czasie.

Zwiększenie prędkości i kontroli nad czasem, pojawia się idea postępu

Postęp- idea jest świetne obrazowana wzorem Pielgrzyma. Idea wynika wprost z założonej zmienności, postęp jest, ma wektor jednokierunkowy, od gorszego do lepszego, inaczej nie byłby postępem. Prędkość zmian, skracanie czasu na przebycie przestrzeni, były postępowe.

W związku z kontrolą przestrzeni powstał nowoczesny model włądzy ,nazywany on jest panopticonem.

Panoptykon- pomysł filozofa Jeremy`ego Benthama ( XVII-XIX), specyficzna rotunda więzienna, nie zbudowana jej, nie powstała, lecz: areszt w Toruniu, więzienie Presidio Modero na Kubie.

Panoptykon- Pan-wszyscy, Optyk-widzenie; to budowla, gdzie jeden widzi wszystkich.

Ideał Panoptykonu- rotunda na obwodzie którego miały znajdować się cele z więźniami, a w środku była wieżyczka strażnicza. Jeden widzi wszystkich dlatego, że nie będzie musiał być przez nich widziany. W idealnej sytuacji więźniowie kontrolują się sami, bo nie wiedzą kiedy są obserwowani. Więźniowie przywiązani są do miejsca, pozbawieni możliwości przemieszczania się, odgrodzeni od świata, nie wiedzą kiedy są obserwowani, lecz wiedzą, że mogą być. Mobilni strażnicy, niewidzialni dla więźniów. Przyporządkowanie do miejsca był najważniejszy. Sekret władców to panowanie nad czasem i unieruchomienie uwięzionych ( egzekutywa). Jest to model nowoczesny, lecz do dziś są ci, którzy w to wierzą. To model wzajemnego wzorca relacji władzy rządzący-rządzony.

Wady- nadzorcy musieli być zawsze na miejscu, lecz rzekomo więźniowie mają się kontrolować. Był to model drogi w stosunku do administrowania. Panoptykon- wszechwładna kontrola, która jest droga, sporą część majątku państwa trzeba przeznaczyć na utrzymanie terroru.

Dzisiaj miejsce pobytu rządzącego nie ma znaczenia, przykładem może być Air Force One i prezydent USA.

Dziś mamy etap post-panoptyczny- nie trzeba być na miejscu.

Koniec panoptykonu to zapowiedź ery obustronnego zaangażowania; rządzących i rządzonych, kontrolujących i kontrolowanych, armii i podbitej ludności, kapitału i siły robocze.

W ponowoczesności mamy sytuację odwrotną- synoptykon.

Syn-razem, optykon-widzieć. Odwrócenie sytuacji, wszyscy widzą jednego, jeden jest obserwowany, a wszyscy patrzą.

Rola mediów- obserwują wszystkich, możliwość kontrolowania przywódcy przez zwolenników ( wybory demokratyczne).

Powtarzane są hasła ( np. Baudrillard) „władza nie istnieje”. Władza nie jest dzisiaj władzą, lecz symulacją władzy- simulachrum lub simuclarum, simulakrum ???

Post-polityka- polityka w nowoczesności była rozumiana jako pewna ideowa działalność, dążąca do zrealizowania idei, celów.

Obecnie panuje synoptyzm- Facebook, wszyscy widzą wszystkich, google, hierarchizacja, interpretacja( profilowanie reklam na youtube), telemetria ( badania oglądalności telewizji),

Płynna nowoczesność to nowa nowoczesność, ona nie unieważnia nowoczesności. Mamy więc jednoczesne istnienie synoptykonu i panoptykonu.

Cechą charakterystyczną synoptykonu – chcemy być widziani zgodnie z (panoptykonem i )synoptykonem

Cechy nowej epoki- chęć widzenia prywatności jako publiczne. Nastąpiła kolonizacja sfery publicznej prywatnością. W nowoczesności było to nie do pomyślenia.

Kolejna cech- dezintegracja i rozpad więzi międzyludzkich w porównaniu z nowoczesnością.

I kolejna- konsumpcjonizm, hyperteria, nadmiar wszystkiego, hipertrofia konsumowania i informacji, konsumujemy zdecydowanie za dużo niż potrzebujemy. W warunkach synoptykonu trzeba konsumować by być widocznym. ( markowe ciuchy, medycyna estetyczna). Brzydota chorobą, a konsumpcja leczy.

Emancypacja- dążenie do nieskrępowanej wolności, proces wyzwalania się jednostki ze społeczeństwa, nie czujemy się zobowiązani do czegokolwiek, mamy realizować projekt życiowy jak nam się podoba. Grupy społeczne się emancypują, indywidualizm, etetytazacja życia kosztem etatyzacją ( to JA jestem normą ! mam prawo zrealizować się tak jak JA chcę!), kontrola indywidualna nad czasem i przestrzenią ( gdzie i kiedy chcemy jechać).

Praca traktowana jak przygodność

Rozpad wspólnotowości

Bezustanny lęk i poczucie niepewności w związku z permamentą zmiennością. Nie jesteśmy w staine za tym nadążyć, zmienność stała się stałą.

Upadek autorytetów tradycyjnych- świat zmierza ku celebrytyzmow

Diasporyzacja- przygodne grupy o charakterze nowoplemiennym, trybalizm ( wprowadził je Francuz Maffeson Micheal), grupy zawiązujące się dla jakiś celów, do których łatwo wstąpić i łatwo się wypisać ( fani drużyn sportowych, społeczności gier)

Konsumpcjonizm

WZORY osobowe

Pielgrzym ( wzór nowoczesny)

( wzory ponowoczesne)

Spacerowicz (flaner z francuskiego)

Turysta

Włóczęga

Gracz

Hipertrofia informacji, zalew jej, trudno nam do niej dotrzeć, trudno jest nam ją odróżnić od tego co ważne i nieważne.

Nastawienie antyedukacyjne ( antyedukacjonizm) wykształcenie jako produkt, a nie jako wiedza. Starze pokolenie nie edukuje, ono produkuje czegoś co rozwiązuje problemy ( jak np. nauka pod maturę)

Dlaczego nie wzorce?- bo to ideały, panereza

Wzory- takimi nie są, można powiedzieć, że to produkty myślenia indukcyjnego ( jeden tak się zachowuje, a inny inaczej). Wzorzec jest dany z góry i trzeba go zrealizować.

Atrybutem ponowczesnego stylu życia jest niespójność, epizodyczność, fragmentaryzacja.

Ponowoczesną osobowość daje się opisać za pomocą 4. wzorców, są one normą obecnie.

1 ) norma zachowania

2 ) występują naraz u wszystkich ludzi ( każdy z nas ma czegoś po trochu z nich)

Osobowość to wynalazek wczesnej nowoczesności, dawniej nie było potrzeby jej posiadania. Wszyscy ludzie byli w danej grupie bardzo podobni. Zmiana nastąpiła później.

Rozwój miast wymusił zmianę, ruchliwość jednostek. Im więcej ruchu tym więcej kontaktu z obcymi. Obcy obracają się wśród obcych, człowiek był widziany przez innych fragmentarycznie nie był widziany jako całość.

Doświadczenie obcego, to z nowoczesności, kiedy miasta zaczęły rozrastać się lub powstawać od nowa. Stała obecność obcych zrodziła pytanie o osobowość ( kim ja jestem?) pytanie o tożsamość w sposób nowoczesny.

Osobowości nie dostaje się w prezencie, konstruujemy ją.

Tożsamość ma dwa wymiary - poczucie odrębności własnej osoby i ciągłość własnej osoby

Oba te problemy to nieustanna troska człowieka nowoczesnego.

Kant i ośiwceniowcy uważali, że otżsamość trzeba odkryć, wierzyli w istotę człowieka, w której mamy być w błdzie. Rozum możę nas do niej, do jądra istoty ludzkiej doprowadzić.

Nietsche, Hiedeger, wierzyli w wynalazek- osobowość

Jeśli istnieje istota człowieka, to polega na tym, że trzeba budować tożsamość od zera, od jajka, przez decyzje podporządkować naczelnemu projektowi. Wymagać i odkryć to 2 strony osobowości.

Pielgrzym- znakomity skrót, sposób, cech życia człowieka nowoczesnego. Trafia w docelowość życia i nawyk oceny każdego fragmentu naszego życia z punktu widzenia życia, oddalającego lub zbliżającego dotarcie do celu. Pielgrzym idzie zawsze po linii prostej, porusza się co zassie przypominającym wektor skierowany w jedną stronę. Człowiek nowoczesny zawsze wie kiedy idzie, bycie pielgrzymem to jest los a nie wybór. Życie pielgrzyma w jakiej żył, to los, a nie wybór. Pielgrzym ma cel. Cel życia to dotarcie do celu.

Włóczęga- lubi chodzić, nie zależy mu na dotarciu do celu. Ma to być strata czasu, nie przybliża nas nic do celu.

Wyobrażenie pielgrzymi Maxowi Weberowi posłużyła jako rozwój kapitalizmu i protestanckiej etyki.

Wzorce osobowe ponowoczesne

Pielgrzym: sylwetka pielgrzyma jest skrótowym i uogólnienie człowieka nowoczesnego, pielgrzymka odbywa się w czasie rozumianym linearnie, czas chrześcijański. Cechą pielgrzymki jest to, że dochodzi się do konkretnego punktu. Istotą pielgrzymowania jest pielgrzymowanie do celu. Miejsce, do którego dąży pielgrzym jest miejscem z góry określonym, wyznaczonym, pielgrzym-pątnik. Niewiele zależy od człowieka, Bóg określa miejsce pielgrzymki i jej cele. Indywidualne pasje są bezużyteczne w pielgrzymce, bo nie odmieniają losu, są stratą czasu, dowodem lekceważenia woli Boga. Porównać ją można z drogą człowieka nowoczesnego. Dotarcie do celu w czasie nowoczesnym, osiągniecie postępy, zrealizowanie sytuacji, zamierzenia jest kluczowe, kształtuje wszystko co się czyni, narzędziem tego celu jest właśnie pielgrzymowanie. W życiu pielgrzyma nie ma miejsca na kroki, które nie zmierzają do celu, nie ma czynów obojętnych, albo coś jest bezużyteczne albo prowadzi do celu. Czas poświęcony uciechom, rozrywkom jest czasem pustym, zmarnowanym. W łonie protestantyzmu rozwinęły się ruchy protestanckie, wspólnoty religijne, purytańskie. Celem pielgrzymki nie jest zbawienie duszy, lecz spełnienie powołania, urzeczywistnienie powołania, konsekwentna i do końca doprowadzona konstrukcja tożsamości. Pielgrzymka odbywa się w terenie, który został uporządkowany kartograficznie, na mapie. Pielgrzym tak jakby miał mapę, wg. Której pielgrzymuje. Pielgrzymka może odbyć się jedynie w świcie uporządkowanym, w społeczeństwie o sztywnej strukturze, gdzie np. jak się urodziłeś robotnikiem to robotnikiem umrzesz. Ludzie nowocześni postrzegali świat jako sztywną strukturę. Pielgrzymowanie dotyka warstwy średnie. On cieszy się tym, co będzie jutro

„Wolność to uświadomiona konieczność” – Hegel

W Polsce zaczęło się ok. 1968 roku. Na świecie kiedy zrodziła się kontrkultura, babyboomers, zbuntowanie przeciw światu, pierwsze pokolenie, które dostosowało świat do siebie.

Pielgrzymką było życie jako całość, ta okoliczność wyznaczała skalę planowania, nastawienie na spójności konsekwencje, tego wymaga pielgrzymowanie, mimo, że droga cięża to trzeba iść do celu, by do niego dojść. Czyny pozostawiają trwały ślad w świecie, to nasz dorobek, ślady kumulują się.

Osiągnięcia ponowoczesna liczą się jeśli tworzą drogę, tworzą przyszłość, jakiś kapitał.

3 warunki pielgrzymki:

Nieznana przyszłość może być wyobrażany jako nieznany czas teraźniejszy, brak szczególnej zmienność struktura jest stała jak np. tysiącletnia rzesza. Śwat będzie taki jak zawsze

Cel pożądany dzisiaj, będzie równie dobrze pożądany jutro, zawsze będzie coś atrakcyjnie bez względu na czas.

Uprawnienia, które już zgromadzone osiągniecia oferują pielgrzymowi, będą też honorowane jutro.

Żaden z warunków nie jest aktualny, Pielgrzym traci sens w ponowoczesności.

Wzory ponowoczesne:

Spacerowicz, Włóczęga, Turysta, Gracz

Odnosząc się do wzoru pielgrzyma: cechą ponowoczesności jest brak obecności struktur społecznych wyznaczających to co możliwe, klasy społeczne są coraz bardziej luźne, zanikają. Upływ czasu to nie proces ciągły, lecz następujących po sobie epizodów. Można je sobie wyobrazić jako będące obok siebie nie składają się w pełną całość. Każdy epizod ma samoistną wartość, jest zamknięty, z innych epizodów dla niego nic wynika.

Życie ponowoczesne to serial, w których kolejne odcinki mają tych samych bohaterów lecz inną akcję.

Tożsamość obecnie: wykonywana funkcja nie ma dużego znaczenia z tożsamością.

Sukcesowi życiowemu pomaga szybkość uczenia się, przekształcania się, elastyczności, umiejętności mobilnych, kreatywność, dostosowywanie się.

Ponowoczesność faworyzuje brak ściśle zdefiniowanej osobowości, osobowość ponowoczesna nie wiążę się z ścisłą tożsamością.

Stosunki międzyludzkie przewartościowują się; ewolucja zachowań seksualnych, formy tożsamości seksualnej. Miłość i seks zostały rozdzielone, seks i reprodukcja nie idą dzisiaj w parze. Miłość współbieżna.

Rozpad projektu życiowego pojmowanego jako pielgrzymka, naciąg epizodów owocuje kulturą karnawału- zmianą polegającą na dominacji estetyki nad etyką. Niel Postman- Ammused to death ( Zabawieni na śmierć). Kultura karnawału zastąpiła kanon kulturowy, korowód mód.

Kultura ponowoczesna to próba generalna śmierci, nietrwałości rzeczy, przemijania, nieustanna demonstracja przemijania.

Żyjemy dzisiaj w świecie propuderancji ( wzdymanie się)powódź, nadmiar, przerost informacji, ładunek semiotyczny jest nie do wchłonięcia. Nie ma komunikatów znaczących.

Festiwal znaczy tyle, że wszystko znaczy to samo i ma taką samą wartość. Kakofonia sensów prowadzącej do braku znaczenia, nic nie ma znaczenia, jeśli wszystko chce coś znaczyć, nie ma drogowskazów mówiących co jest wartościowe a co nie.

W tak skonstruowanym świcie nie ma miejsca dla pielgrzyma, ponieważ nie ma celu.

Wędrówka ponowoczesna miała by kształt linii bez kierunku, znika ograniczenie od-do i wektor. Nie ma planu generalnego wędrówki.

Można mówić o tym, że nie ma jednej metafory oddającej charakter życia ponowoczesnego, nie ma jednego wzoru. To, że są 4. Wzorce pokazuje niespójność, a nie rozmaitość.

Spacerowicz (flaneur) zainspirowanie malatstwem Guy`a, cechą jego malarstwa było to, że ludzie uchwyceni na obrazach byli uchwyceni powierzchownie, było widać ich zarysy, a nie głębie, on malował to co widać, nie odsłaniał, lecz ukrywał przed wzrokiem przechodnia to co ważne.

Spacerowicz wszystko widzi, lecz nie jest widziany. Zamieniamy się w spacerowicz patrząc na ludzi w różnych sytuacjach, gdy wiemy, że ktoś nie widzi, że jest obserwowany. Spacerowicz reżyseruje obraz, który chce zobaczyć, tych który widzi są aktorami, lecz jego decyzje nie wpływają na losy osób zdecydowanych. On wie, że sztuka jest sztuką, a życie życiem, spacerowicz nie ma skrupułów reżyserując spektakl. Decyzje bez konsekwencji, władza bez obowiązku. Spacer po mieście, przyglądanie się ludziom jest przeżyciem wolności, lecz wolności umownej, nie odkształca ona świata. Człowiek człowiekowi ekranem. Koncepcja społeczeństwa ekranu. Spacerowicza stworzyła anonimowość miasta. W czasach nowoczesnych wzór spacerowicza istniał, lecz był wzorem dla elity. Ponowoczesność uczyniła ten wzór powszechnym, jest dla każdego. Widać to po tym, że upowszechniły się na całym świecie wielkie centra handlowe, do których chodzimy by miło spędzić czas, a nie coś kupić. Chodzą tam tacy, którzy szukają wrażeń, jako zamiennik dla kościoła. Centra handlowe mają zapewniać nam wrażenia estetyczne, kusić nas i dawać przyjemność estetyczną. Odpowiednio reżyseruje się tą przestrzeń. Spacerowicz i telemiasto: ekran telewizora/komputera w mieszkaniu przejął funkcję terenu wokół dawnego domu. Podglądamy innych, obserwujemy, nie musimy wychodzić z domu, atomizowanie społeczności. Jest to wygodne dla spacerowicza, zapewnia mu to co nieprzyjemne dla spacerowicza np. spotkanie kogoś z kim wcale nie chce się spotkać. Telewizja to simulacrum, znak odsyłający do znaczenia, do pewnej koncepcji. To co odbija rzeczywistość, staje się takie jak ona. Przedstawienie wpływa jaka ma być rzeczywistość. Rzeczywistość dostosowuje się do świata przedstawionego na ekranie, a nie na odwrót.

Włóczęga:

W epoce wczesnej nowoczesności postrzegają jako wroga publicznego, on nie chciał być taki jak inni, nie chciał iść tam gdzie inni. Traktowano go jako kogoś niepożądanego, jako kogoś kto budzi lęk, represjonowano ich, on zaprzeczał nowoczesnemu ładowi.

Droga włóczęgi nie ma celu, nie koniecznie musi być pojmowana jako linia prosta. Linia włóczęgi jest zygzakowata, nie porusza się po wyznaczonej ścieżce po sporządzonej mapie, on sam tworzy sobie mapę. Metafora mapy i terytorium: klasyczna wersja w której mapa wyprzedza terytorium. W nowoczesności mapa odzwierciedla terytorium, a teraz mapa wyprzedza terytorium. Jak wyznaczymy sobie drogę, tak ją przejdziemy.

W ponowoczesności włóczęgostwo jest adutem, on nie grozi społeczeństwu, dziś cele osiąga się za pomocą pokus, a nie przemocy. Włóczęgostwo jest konieczne, solidność ładu ponowoczesnego zależy od mocy pokusy.

Włóczęga przenosi się z marginesu nowoczesności do codzienności obecnego życia. Dla włóczęgi podobnie jak do pielgrzyma życie to ruch i zmiana, włóczęga nie wie dokąd zmierza i nie jest to złe dla niego. Ważny jest ruch a nie cel.

Włóczęga cieszy się dniem dzisiejszym, bo nie jest pewien dnia jutrzejszego. Dla niego dobre jest „ nie należeć” w zbiorowości, bo świat włóczęgi to zbiorowisko szans, dla włóczęgi świat to pastwisko. Jemy trawę póki rośnie, nie martwimy się czy odrośnie.

Turysta:

Ma korzenie w nowoczesności, turyzm zrodził się na wyspach brytyjskich, w warstwach arystokratycznych w ostatnich latach XIX wieku. Niezrozumiały dla reszty turystów, oni przemieszczają się jak pielgrzym, trochę jak włóczęga, on szuka wrażeń, nie musi opuszczać domu, gna go rządza przygody, szuka atrakcji, jest wyniosły wobec świata. Staj się turystą wyłącznie z własnej woli, nie można nas zmusić do podróżowania. On traktuje świat jako podlegający sobie.

Turysta wymaga, on stawia warunki, postrzega świat jako sobie posłuszny. On jest artystą, gotów przedsięwzięć drogę, wysiłek, aby zobaczyć jak aktorzy grają naprawdę.

Turysta szuka nowych wrażeń, których może mu dostarczyć jedynie inność, obcość jest dla niego warunkiem dla projektu życiowego. Turysta ma dom, nie jest bezdomny jak włóczęga, zabiera w podróż zabiera swój dom jako punkt odniesienia. Jeśli inność mu się nie spodoba, to w każdej chwili wraca do „domu”. Turysta jest wobec tubylców postacią eksterytorialną, zachowania jego dziwią autochtonów. To co obce zawsze dziwi.

Turysta pożera świat, ale nie jest przez świat pożerany, jest zachłanny, ale nie jest obiektem zachłanności. Przyswaja nie będąc przyswajanym, nie kryje się obcością. Interesuje go obcość.

Turysta czuje się w obcych stronach bezpiecznie, ma pieniądze, płaci za brak odpowiedzialności. Porusza się po wyznaczonych szlakach dla turystów.

W świecie ponowoczesnym wszyscy jesteśmy po trosze turystami, jesteśmy wszędzie przejazdem, wszystko co się dzieje, dzieje się mimochodem, z dala od domu.

Wzór Gracza

Gra znosi przeciwieństwo tego co konieczne, a tego co przypadkowe. Gdy gramy świat nie jest twardy, gra dotyczy ułamka świata, jest konwencją w jakimś sensie umową, umawiamy się, że to inny świat. Rzeczywistość jest miękka, plastyczna, odmienna od świata codziennego.

W grze nie ma pewności, nie daje pewności wyniku. Gracz gra w świcie opisanych, niezmiennych zasad, zawsze istnieje jakieś ryzyko. Świat gry jest również graczem, w grze nie idzie po to, by kogoś zgnębić, lecz kogoś przechytrzyć, oszukać, zdobyć nad nim pewną umowną przewagę.

Istotą gry jest wygrana, gracz może skupić wysiłki na tym, co prowadzi do wygranej. Nie ma miejsca na sympatii, wzajemną pomoc, można skorzystać z tego co zadowolone i prowadzi do zwycięstwa.

Gra jest wojną, wygrana jednej strony oznacza przegranie innej strony. ( system 0/1)

Gra uniemożliwia pielęgnowanie krzywd, urazów, bo traktowalibyśmy ją poważniej niż na to zasługuje.

Porażka w grze nie jest ostateczna, można się odegrać. Życie gracza to seria walk, potyczek, z których każda jest zamkniętą całością. Seria w grze nie ma naturalnego końca, gra nie wiadomo kiedy może się skończyć. Z jednej gry można przerzucić się na inną, lecz nie można wystąpić przeciwko zasadom.

Wszyscy jesteśmy po trosze graczami, życie jest grą, bo w ponowoczesności nie ma praw nieodmiennych i trwałych. Nie ma pewności, więc zachowujemy się jak gracze, możemy przerzucić się na inną grę lub daną kontynuować.

O języku lektura Kazimierza Ożoga „O stanie polszczyzny na przełomie wieków”.

Relacja między językiem a płcią

Możemy mieć na myśli dwie rzeczy: z angielskiego sex (b-biologiczna) i płeć gender ( społeczno-kulturowa). Ta ostatnia wykształca się w dobie socjalizacji.

Każdy ma określoną płeć biologiczną i kulturową.

Gender- system zachowań społecznych, stereotypów, oczekiwań, które względem płci są formułowane przez społeczeństwo. To rola społeczna mężczyzny/kobiety.

Ageism- rasizm z powodu wieku, wykluczanie ludzi starych, starzenie się,

Gender studies zajmowały się problematyką płciową, wykluczaniem kobiet z życia społecznego.

Judith Butler- przez nią rozpoczęły się studia genderowe,

performatywność płci- w każdym momencie naszego świadomego życia jesteśmy konfrontowani z oczekiwaniami dotyczącymi naszej płci, stajemy się kobietą lub mężczyzną

Istnieje pojęcie seksizmu, które oznacza nierówne traktowanie obydwu płci w danym społeczeństwie. Płeć biologiczna ma determinować zachowania społeczne.

Można spotkać się z poglądem, że język polski jest językiem seksistowskim.

Asymetria-rodzajowo płciowa: różnice w języku pod względem płci, różnice w statusie kobiety i mężczyzny

W każdym języku istnieje asymetria płciowa, androcentryzm, mężczyźni.

Seksizm jest postawą, którą żywi się świadomie, kto chce być seksistą, jest seksistą. To ludzie są seksistowscy, a nie język.

Tylko mężczyźni mają swój rodzaj przymiotnika i czasownika w języku polskim. Np. poszli oni, poszły one, poszły koty.

Język odzwierciedla dawną nierówność statusu kobiety i mężczyzny.

Androcentryzm, dominacja mężczyzny.

„Lingwistyka płci” jako lektura

W wielu językach świata spotyka się słowotwórczość następującą: imiona żeńskie powstają od imion męskich.

W wielu językach świata spotyka się wciąż, zwyczaj stawiania przed nazwiskiem tytułu grzecznościowego, zwrotu do danej osoby. np. Mr i Mrs Smith.

W polskim pojawia się pani i panna. Dawniej pojawiały się nazwiska z przyrostkami wskazującymi na stan cywilny. Nowakówna- córka Nowaka, Nowakowa- żona Nowaka

-yna/-ina dla żony, -anka dla córki

Dawniej synów nazywano -owicz, ze względu na zawód ojca. Generałowicz, premierowicz, wójtowicz.

Potocznie mówimy np. że idziemy do Andrzejów, Maciejów, gdy jest to małżeństwo, gdzie mężczyzna a na imię Andrzej, Maciej.

Żony potoczne zwą się on imion mężów np. Andrzejowa, Michałowa.

Przegląd rzeczowników pospolitych:

Nazwy żeńskie tworzy się od nazw męskich, zawodów też to dotyczy.

Actor i actress, norsk i norksa ( Norweg i Norweżka), presidente i presidentessa, orwosz i orwoszle ( węgierski).

W angielskim niektóre zawody budowane są z nazw męskich. Man- mężczyzna i człowiek, u nas są dwa słowa. Postman, businessman, fireman.

Lekarz, lekarka, czarodziej, czarodziejka, student, studentka, woźny, woźna, podwładny, podwładna.

Ministra, marszałkini, posłanka

Przyrostek -ka. Noga i nóżka, ręka i rączka.

Szoferka, marynarka.

Idziemy do dziadków czyli do dziadka i jego żony.

Profesorostwo- profesor i jego żono

Język traktuje nierówno kobiety i mężczyzn.

Gdy chcemy mówić np. Adamostwo i chcemy użyć nazwiska to mówimy Adamostwo Nowakowie.

Państwo doktorostwo itp..

Luki leksykalne na poziomie języka polskiego

Zawody: cukiernik i cukierniczka, lakiernik i lakierniczka nie występuje

Studenci siedzą i słuchają- siedzą kobiety i mężczyźni. Ustawa prawo o ruchu drogowym pojawia się wyłącznie forma kierujący.

Jeśli zbiór ma wiele płci, trzeba odmienić. „Dziś egzamin zdaje troje studentów, egzamin zdaje trzech studentów.”

„Klient nasz pan”- dotyczy to także kobiet

Tytuły utworów literackich- „Chłopi”, „Nędznicy”, „Niemcy”

„Kto jest autorem książki?” Nie pytamy o to, kto jest autorką. Kto otworzył okno, a nie kto otworzyła okno?

„Rozesłaliśmy listy do pracowników.” Mamy na myśli kobiet i mężczyzn.

Zwrot „Drogi czytelniku”.

Pierwszy człon męski: król i królowa, bracia i siostry, Adam i Ewa.

Chłop na schwał, mężny, bratni, braterski, męstwo, rycerskość.

Możemy mówić o męstwie kobiet, a nie o kobiecości mężczyzn.

Być kimś za pan brat, braterskie porozumienie, podać komuś bratnią dłoń, kobieta, która się zakolegowała.

Kawaler orderu.

Rzeczowniki żeńskoosobowe.

Mistress- pani domu,zaczął oznaczać utrzymankę

Dziwka także uległa temu zabiegowi, kurwa ( kobieta niezamężna),

Kobietą zmienną jest, kobieto puchu marny, ciekawy jak stuletnia baba.

My dyskryminujemy, a nie język.

Ozóg wyróżnia 5 tendencji wyróżniających zmiany i wiąże je z ponowoczesnością. Przenikają się i są aspektami sukcesu:

-konsumpcjonizm

-medialność

-rewolucja informatyczna

-amerykanizacja

-tendencje postmodernistyczne

Wpływ mediów na współczesną polszczyznę. Zniesienie cenzury spowodowało zmianę kontekstu komunikacji publicznej, można było powiedzieć wszystko.

Frekwencja niektórych wyrazów wzrosła jak np. „demokracja”, a także pojawiły się nowe wyrazy spowodowane zmianą rzeczywistości.

Po roku 89` największy wpływ na polszczyznę wywierają media. Model komunikacji medialnej przed 89` można określić jako jednokierunkowy przepływ od nadawcy do odbiorcy, gdzie nadawca był ważniejszy. Decydował on co dostaje odbiorca.

Dzieli się cenzurę na prewencyjną i represyjną. Represyjna następuje po opublikowaniu tekstu.

Feedback- sprzężenie zwrotne- reakcja odbiorcy na treści nadawcy była utrudniona, np. poprzez wysłanie listu do gazety lub zadzwonieniu do radia, gdzie nie zawsze pozyskiwało się odpowiedź. Na Zachodzie koncerny medialne prowadziły jednostronny dialog, a nie partia polityczna.

Po 1989 zmieniła się sytuacja, system medialny dostosował się do warunków kapitalistycznych. Racją istnienia dziennikarza stało się to, czego oczekuje odbiorca.

Tabloidyzacja- sprowadzenie dziennikarstwa do „niskiego poziomu”

Entertainmen:

Edutainment- dodanie pierwiastka edukacji i zabawy

Politainment- polityka i rozrywka

Infoteiment- informacja i rozrywka

Media są najsilniejszym kanałem transmisji tendencji kulturowych do społeczeństwa. Rządzi zasada KISS- Keep It Simple Stupid- trzeba być prostym, dać prosty sposób wyrażania, łatwiej wtedy pozyskać odbiorcę.

Popularyzacja i spłycenie słów: np. charyzmatyczny, popularny,

Dążenie do przesady: absolutnie nieśmiertelny hit, gigantyczne wichury, świąteczny amok.

Kolokwializacja języka w kontakcie, np. w polityce.

Amerykanizacja

Terminologia dotycząca komputerów, Internetu, rzeczy dotyczące konsumpcji, promocji – gratis, grand, super. Polszczyzna czerpie mocno z american english.

Reality show, talk show, sitcom, zapper, zapping, cheaseburger,

Angielska składnia- Sport telegram, rok opera, seksafera, minimarket,Chrismass party, walentynki,

Rewolucja Internetu

Kultura postmodernistyczna

Odejście od rozumu, rozrywka, enterteinment

Grzecznościowość językowa- asymetria ja i TY, umniejszanie siebie, a wyolbrzymienie rozmówcy.

Wyrównuje się pozycja nadawcy i odbiorcy w zachowaniach grzecznościowych.

Zmieniają się formy wyrażania szacunku.

Następuje redukcja formy, minimalizacja i uproszczenie zwrotów wyrażających grzeczność. Jak np. wielki szacunek dla pani dobrodziejki, moje uszanowanie, a któż to zawitał w moje skromne progi.

Zanik nadmiernie grzecznych formuł stosowanych wobec kobiet

Całuje rączki szanownej pani, padam do nóżek, całuje stópki i stóp podnóżek, ściskam kolanka.

Język sukcesu

Jak chwalimy samych siebie, istota komunikacji biznesowej.

Następuje paradoks, komunikaty reklamowe są najmniej akceptowalne ze wszystkich tekstów medialnych.

Dlaczego ludzie nie lubią reklam? - nie chcą mieć podsuniętych gotowych ocen, wartościowania, ludzie rzadko kiedy oceniają reklamy pod kątem estetycznym. Obecność reklamy pogarsza jakość odbioru przekazu medialnego. Ludzie najczęściej krytykują reklamy telewizyjne, te wg odbiorców powielają stereotypy, zawierają treści niesmaczne, obraźliwe, odrzucają.

Ludzie krytykują za niejasność, niespójność, niezrozumiałość i brak logiki.

Respondenci z klasy średniej traktują treści reklamowe jak inne treści medialne. Czyi w sposób praktyczny i konkretny.

Status społeczny a tolerancje na reklamy: najczęściej irytację wyrażają osoby z klasy średniej. Ich względnie wysoki status finansowy, pozwala im na zdobycie informacji z pominięciem reklam.

Odbiorcy z mniejszymi środkami finansowymi, z mniejszym potencjałem technologicznym, są zależne od reklam emitowanych w mediach.

Brak akceptacji dla reklam, nie musi oznaczać braku akceptacji treściami konsumpcyjnymi i dobrami konsumpcyjnymi.

Seriale i sitcomy są traktowane jako poradniki estetyczne, kreowane są konkretne wizerunki.

Wieloma użytkowaniami mediów rządzi dzisiaj zasada przyjemności. Rzadziej korzystamy z tekstów medialnych do pozyskania informacji, poznania idei, poszerzeniu horyzontów. Sięgamy po rozrywkę i relaks.

Respondenci o niższym statusie widzą jako próbę perswazji. Ludzie o lepszym statusie zwracają rolę w gospodarce i działaniu mediów.

Szeroki paradygmat reklamowania – reklama jako osobny gatunek mowy, reklamę oddziela się np. komunikatem, muzyką, jinglem.

Reklamowanie stanowi podstawowy kontekst języka mediów. To jakim mówi się językiem, zależy od reklamy. Media utrzymują się przez reklamodawców. Reklama jest podstawowym, najważniejszym składnikiem przekazu. Mówi się o telewizji reklamy, o tym, że telewizja powstała po to, by reklama mogła funkcjonować.

Funkcje reklamy- perswazyjna i informacyjna.

Rozwiązania formalne i dobór presji w mediach, wynikają z potrzeby stworzenia kontekstu przesłania reklamowego i dostosowania do odbiorcy.

Co można powiedzieć ludziom, jak ich zainteresować?

Reklama stwarza kontekst co się mówi i co nam się mówi. Co konsumować i jak?