GRUPA SPOŁECZNA

GRUPA SPOŁECZNA – dwie lub więcej osób, które komunikują się ze sobą i wzajemnie na siebie wpływają, szczególnie w bezpośrednich kontaktach, mają poczucie przynależenia nawzajem do siebie (myślą o grupie „my”) oraz mają wspólny cel.

Elementy grupy wpływające na jej dynamikę:

 

Struktura grupy – organizacja wewnętrzna:

•         pozycja społeczna – miejsce w grupie związane z funkcją, jaką osoba je zajmująca spełnia wobec całej grupy;

•         rola społeczna – pewne zachowania, których grupa oczekuje od osób zajmujących określoną pozycję w grupie;

•         status – prestiż, jakim obdarzane są role społeczne w grupie i poza nią;

•         normy grupowe – reguły określające właściwe i niewłaściwe sposoby zachowania członków grupy;

•         interakcje – wzajemne oddziaływania między członkami grupy;

•         spójność – suma sił skłaniających jednostki do pozostawania grupy.

 

Dlaczego ludzie tworzą grupy:

•         potrzeba przebywania z innymi;

•         potrzeba wsparcia społecznego;

•         realizacja przedsięwzięć.

SPÓJNOŚĆ GRUPY

SPÓJNOŚĆ – suma sił skłaniających jednostki do pozostawania grupy, na siły te składają się:

•         atrakcyjność innych członków;

•         atrakcyjność wykonywanego wspólnie działania, zaangażowanie w działanie;

•         atrakcyjność całej grupy, czyli jej prestiż, duma grupowa.

Grupa jest tym bardziej spójna im trudniej do niej wejść, dlatego wiele grup tworzy rytuały przejścia – obrzędy inicjacyjne i okresy wstępne wymagające od aspirantów wiele wysiłku.

WZAJEMNE WPŁYWY WIĘKSZOŚCI I MNIEJSZOŚCI

Wpływ mniejszości na większość może być skuteczny dzięki dwóm strategiom:

•         konsekwentne odstępstwo – mniejszość wywiera skuteczny wpływ, jeżeli jest silnie zaangażowana w swoje poglądy, jeśli jest konsekwentna, nie zmienia swoich poglądów i prezentuje jednomyślność;

•         dwufazowa strategia działania mniejszości – w pierwszej fazie mniejszość zachowuje swoje poglądy dla siebie, a na zewnątrz ulega większości, w celu uzyskania jej zaufania i akceptacji. Gdy nadejdzie właściwa chwila, mniejszość ujawnia swoje poglądy sprzeczne z opinią większości, którą teraz łatwiej będzie mogła przekonać ze względu na uzyskane zaufanie.

Oddziaływanie większości/mniejszości:

•         uleganie – konformizm zewnętrzny, czyli publiczne powtarzanie opinii większości przy niekoniecznej  prywatnej ich akceptacji – jest wynikiem wpływu większości;

•         konwersja – nawrócenie, rzeczywista zmiana poglądów, niekoniecznie ujawniana w opiniach publicznie głoszonych przez jednostkę – jest wynikiem wpływu mniejszości.

Różnice między mniejszością i większością:

−        mniejszość jest z natury bardziej wyrazista, w większym stopniu przyciąga uwagę, dzięki czemu jednostka lepiej przetwarza jej komunikaty i lepiej je pamięta;

−        mniejszość jest mniej wiarygodna od większości;

−        niezłomność mniejszości jest bardziej jednoznaczna niż większości – mniejszość głosi swoje poglądy wbrew wszystkim, ponieważ w nie wierzy.

ZADANIOWE FUNKCJONOWANIE GRUPY

Dlaczego działanie w grupie jest skuteczniejsze od działania w pojedynkę:

−        zagrzewa innych uczestników do wysiłku;

−        pozwala na wykorzystanie rzadko spotykanych umiejętności uczestnika grupy;

−        bardziej sprawni członkowie kompensują braki gorszych;

−        na wiedzę grupy składa się suma wiedzy jej członków;

−        członkowie mogą się wzajemnie stymulować intelektualnie i poprawiać błędy.

FACYLITACJA I HAMOWANIE SPOŁECZNE

Wpływ obecności innych na funkcjonowanie zadaniowe:

•         efekt facylitacji społecznej – czyli efekt ułatwienia społecznego; wzrost poziomu wykonania zadań pod wpływem obecności innych;

•         efekt hamowania społecznego – spadek poziomu wykonania zadania w porównaniu z działaniem w pojedynkę.

Teza Zajonca: obecność innych podnosi skuteczność działania w zadaniach łatwych, a obniża w zadaniach trudnych.

Obecność innych powoduje podniesienie poziomu pobudzenia i mobilizuje organizm, dzieje się tak wskutek:

•         czujności i przygotowania do reakcji na potencjalne działania innych osób;

•         lęku przed oceną – obecność innych sygnalizuje perspektywę bycia ocenianym;

PRZYWÓDZTWO I WŁADZA

Władza – zdolność jednostki do wywierania wpływu na innych minus zdolność innych do wywierania wpływu na jednostkę. Osoba o największej władzy w grupie to jej przywódca.

STYLE KIEROWANIA

Istnieją dwa podstawowe style kierowania:

•         demokratyczny – ugodowość, orientacja na relacje społeczne, skłonność do zasięgania opinii podwładnych;

•         autokratyczny – koncentracja na zadaniu i produktywności, tendencja do narzucania podwładnym własnej opinii;

•         charyzmatyczny – nawołuje do zmian.

Zależnościowy model przywództwa - zakłada, że skuteczność stylu przywództwa zależy od tego, jak dalece sytuacja sprzyja liderowi, od stopnia w jakim kontroluje on sytuację (w jakim stopniu grupa akceptuje lidera) oraz od struktury zadania (kontrola lidera rośnie, gdy cele są jasno określone).

Rodzaje grup społecznych

Grupa ekskluzywna - to typ grupy społecznej, do której przynależeć mogą jednostki spełniające odpowiednie kryteria przynależności.

Ekskluzywność grupy wzrasta wraz z trudnością zdobycia odpowiednich referencji. Często kryterium uwzględnianym przy rekrutacji nowych członków jest ich pochodzenie np. arystokratyczne, a więc wynikające ze statusów przypisanych jednostek. Mogą to być grupy oparte na statusach osiąganych np. różnego rodzaju stowarzyszenia himalaistów, przedsiębiorców itd.

Grupa inkluzywna - typ grupy społecznej przeciwstawny wobec grupy ekskluzywnej. Członkiem tego typu grupy może być każda osoba, nie są tutaj istotne żadne kryteria klasyfikacyjne.

W rzeczywistości czysty model rzadko jest spotykany, można jednak mówić o grupach, które do tego modelu się zbliżaja i umożliwiają uczestnictwo bez konieczności zdobywania specjalnych kwalifikacji lub referencji. 

Grupa formalna - typ grupy społecznej charakteryzujący się sformalizowanymi stosunkami między jednostkami, sztywną strukturą, sformalizowaną kontrolą społeczną i zazwyczajprzypisanymi rolami odgrywanymi przez członków takiej grupy.

Struktura tego typu grupy charakteryzuje się przede wszystkim bezosobowymi, rzeczowymi więziami. Grupy formalne organizowane są dla realizacji konkretnego celu i

powstają zazwyczaj na bazie prawa publicznego.

Grupa nieformalna – typ grupy społecznej charakteryzujący się płynną, elastyczną strukturą, przewagą więzi osobowych, brakiem formalnie wytyczonych zadań do zrealizowania, nieformalną kontrolą społeczną.

Grupa pierwotna - podstawowa, uniwersalna dla wszystkich społeczeństw grupa społeczna, do której jednostki spontanicznie przynależą, jak rodzina, krąg sąsiedzki czy grupa rówieśnicza[1]. Cechuje ją kilka istotnych cech: niewielka liczba członków, bezpośrednie interakcje, duża trwałość, wielofunkcyjność, niewyspecjalizowany charakter kontaktów, duża zażyłość między członkami takiej grupy i mają duże znaczenie dla tożsamości jednostki, która z nimi się identyfikuje.

Grupa wtórna – typ grupy społecznej przeciwstawny wobec grupy pierwotnej. Charakteryzuje się względnie małą trwałością i wielością członków. Grupy wtórne tworzone są dla osiągnięcia określonego celu, charakteryzują się formalnym i rzeczowym typem więzi, przy czym komunikacja między członkami grupy ma charakter nieosobowy (np. partie polityczne). Często grupy wtórne rozwiązywane są po zrealizowaniu określonego celu, do którego zostały powołane. 

GLOBALIZACJA

Globalizacja - proces oznaczający zacieśnienie stosunków i wzrost współzależności w skali świata -Globalizacja oznacza, że świat, w który żyjemy, to w coraz większym stopniu „jeden świat", gdzie inni odczuwają skutki naszych działań, a my odczuwamy problemy globalne. Globalizacja to rzemiany systemów globalnych, zmiany zachodzące w życiu codziennym ludzi we wszystkich krajach świata, zarówno biednych, jak i bogatych.

Globalizację jako zjawisko ekonomiczne, to pogląd zbyt uproszczony. Zjawisko globalizacji jest wypadkową procesów politycznych, gospodarczych, kulturowych i społecznych. Składają się na nie przede wszystkim postępy technik informacyjnych i komunikacyjnych, które zwiększyły szybkość i zasięg interakcji międzyludzkich na całym świecie.

Na wzrost globalizacji składa się szereg czynników: zakończenie zimnej wojny i upadek sowieckiego komunizmu, rozwój międzynarodowych i regionalnych form sprawowania władzy przyczyniły się do zbliżenia poszczególnych krajów, rozpowszechnienie technik informacyjnych ułatwiło przepływ informacji w skali globu i poszerzyło światopoglądy. rozrosły się i nabrały znaczenia korporacje ponadnarodowe, tworząc sieci produkcji i konsumpcji, które oplatają świat i wiążą ze sobą jego rynki gospodarcze.

Globalizacja jest przedmiotem gorących sporów.

• Sceptycy uważają, że przecenia się jej znaczenie i że istniejące współcześnie współzależności mają swoje odpowiedniki w przeszłości. Niektórzy sceptycy zwracają ponadto uwagę na narastające zjawisko regionalizacji.

• Hiperglobalisci o globalizacji mówią inaczej. Ich zdaniem globalizacja jest rzeczywistą, a przy tym potężną siłą, która może całkowicie zredukować znaczenie rządów państw narodowych.

• Wg zwolenników koncepcji transformacji, globalizacja przekształca wiele aspektów istniejącego porządku światowego, w tym gospodarkę, politykę i stosunki społeczne, ale stare wzory nie znikają.

Według Giddensa globalizacja jest napędzana przez trzy kluczowe czynniki :

• czynniki o charakterze politycznym upadek komunizmu sowieckiego, który nastąpił w wyniku szeregu rewolucji w Europie Wschodniej- rozwój międzynarodowych i regionalnych mechanizmów rządowych np. Unia Europejska, działalność organizacji międzyrządowych,

• czynniki o charakterze technologicznym - techniki informacyjne stworzyły możliwości kontaktu między ludźmi na całej kuli ziemskiej; jednostki posiadają świadomość globalną, zdając sobie sprawę, że ich odpowiedzialność społeczna nie kończy się wraz z ich granicą państwową

• czynniki o charakterze ponadnarodowym - korporacje międzynarodowe, korporacje międzynarodowe odpowiadają za 2/3 światowego handlu

Skutki globalizacji odczuwamy także w naszym życiu osobistym, w naszym sposobie myślenia o sobie i o naszych relacjach z innymi. Globalizacja jest procesem otwartym i uwikłanym w wewnętrzne sprzeczności -trudno przewidzieć i kontrolować jej skutki. Globalizacja stawia nas wobec nowych form ryzyka, różnych od tych, z jakimi ludzie mieli dotąd do czynienia. Globalizacja postępuje gwałtownie, ale nierównomiernie. Charakteryzuje ją rosnący rozziew między najbogatszymi a najbiedniejszymi krajami świata. Majątek, dochód, zasoby i konsumpcja światowa są skupione w krajach rozwiniętych, podczas gdy większość krajów rozwijających się zmaga się z ubóstwem, niedożywieniem, chorobami i zadłużeniem zagranicznym. Wielu krajom najbardziej potrzebującym korzyści ekonomicznych, na które szansę stwarza globalizacja, grozi marginalizacja.Globalizacja tworzy ryzyko, wyzwania i nierówności, które wykraczają poza granice poszczególnych krajów i wymykają się istniejącym strukturom politycznym. Podporządkowanie naszej woli gwałtownie zmieniającego się świata społecznego może okazać się największym wyzwaniem XXI wieku.

Interakcja społeczna a życie codzienne

W windach ludzie przesadnie demonstrują podstawę "nie słucham" i "nie patrzę", wlepiając wzrok w powietrze czy gdziekolwiek, byle nie patrzeć w stronę współpasażera. Podobnie dzieje się, gdy rozmowę kilku osób przerywa telefon do jednej z nich. Pozostałym osobom trudno momentalnie okazać kompletną nieuwagę, więc trochę na siłę kontynuują rozpoczętą rozmowę.

Socjologowie stosują rozróżnienie statusu przypisanego i statusu osiągniętego. Status przypisany to status "przyznany" jednostce na podstawie jej cech biologicznych (rasa, płeć, wiek). Można mieć status osoby "białej", "kobiety" czy "nastolatka". Status osiągnięty to status, który jednostka uzyskuje własnym wysiłkiem. Statusem osiągniętym może być status "studenta" czy "sportowca". Na ogół chcemy wierzyć że najważniejszy jest status osiągnięty, ale społeczeństwo może być innego zdania. W każdym społeczeństwie pewne statusy mają pierwszeństwo nad innymi i zasadniczo determinują pozycję społeczną danej jednostki.

Interakcja społeczna to proces obejmujący nasze działania wobec innych i nasze reakcje na ich działania wobec nas. Wraz z postępem globalizacji rośnie liczba interakcji.
Dwie mijające się osoby na ulicy, w pewnej odległości od siebie, rzucają na siebie nawzajem krótkie spojrzenie, a następnie przechodząc obok siebie, odwracają wzrok. Demonstrują postawę uprzejmej nieuwagi. Polega ona na tym, aby nie wykonać żadnego gestu, który mógłby zostać odebrany jako wtargnięcie w przestrzeń prywatną.
Badanie codziennych zachowań w sytuacjach bezpośredniego spotkania określa się mianem mikrosocjologii, dotyczy ona jednostek i małych grup. Różni się od makrosocjologii, zajmującej się wielkimi systemami społecznymi jak systemy polityczne czy porządek gospodarczy.

Głównym aspektem komunikacji niewerbalnej jest wyrażanie emocji przez wyraz twarzy.
Charles Darwin, twórca teorii ewolucji, twierdził że podstawowe sposoby wyrażania emocji są dla wszystkich ludzi takie same. Potwierdza to eksperyment, w którym przebadano izolowaną społeczność z Nowej Gwinei, której członkowie nie mieli wcześniej kontaktu z ludźmi z zewnątrz. Kiedy pokazano im zdjęcia twarzy wyrażających szczęście, smutek, gniew, obrzydzenie, lęk i zaskoczenie, bezbłędnie potrafili rozpoznać te stany emocjonalne.
Emocje wyrażane mimiką twarzy i zdolność ich interpretacji są wrodzoną cechą każdego człowieka.
O ile wyrażanie emocji mimiką jest cechą wrodzoną, o tyle indywidualne i kulturowe czynniki decydują o szczegółach mimiki i o tym, w jakiej sytuacji dany wyraz twarzy jest stosowany (np. w jaki sposób ludzie się uśmiechają).

Istnieją różnice kulturowe, np. w niektórych społeczeństwach ludzie mówiąc "nie" kiwają, a nie kręcą głową. Gesty i postawy ciała, podobnie jak wyraz twarzy, są stale stosowane dla uzupełnienia wypowiedzi oraz przekazania treści gdy nie padają żadne słowa. Korzystając z tych trzech form komunikacji, można żartować oraz wyrażać ironię i wątpliwości.
W posługiwaniu się językiem, część sensu zawarta jest w słowach, ale część zależy od kontekstu społecznego. Prowadzone od niechcenia pogawędki są tak złożone, że dotychczas nie udało się zaprogramować komputerów tak, żeby mogły prowadzić konwersacje z ludźmi. Słowa, jakimi posługujemy się, nie są z reguły jednoznaczne, więc "ustalamy" co mają znaczyć. Rozmowa to jeden z podstawowych mechanizmów utrzymywania stabilności w naszym życiu codziennym. Podczas większości rozmów, by mogły łatwo przebiegać, rozmówcy dostrajają się do wskazówek, jakie otrzymują od innych, takich jak zmiana intonacji, krótkie pauzy czy gesty.

W większości interakcji kontakt wzrokowy jest dość przelotny. Wpatrywanie się w drugą osobę może zostać poczytane za oznakę wrogości albo - w pewnych okolicznościach - miłości. Badanie interakcji społecznej jest fundamentalną dziedziną socjologii, dającą wgląd w wiele aspektów życia społecznego.
O naturze rozmowy wiele możemy się dowiedzieć, gdy zwrócimy uwagę na wykrzyknięcia i przyjrzymy się przejęzyczeniom. Przejęzyczenia są często zabawne i psychologicznie są ściśle związane z dowcipem i żartem.

Interakcja niezogniskowana oznacza wzajemną świadomość jednostek znajdujących się w dużych zgromadzeniach i nie nawiązujących ze sobą bezpośredniej rozmowy. Interakcja zogniskowana, w której można wydzielić odrębne zdania, czyli epizody interakcyjne, następuje wówczas, gdy dwie lub więcej jednostek bezpośrednio reaguje na to, co mówi bądź robi druga osoba lub pozostałe.

Przestrzeń prywatna to odległość, jaką zachowują między sobą jednostki zaangażowane w interakcję społeczną. To, jaka to powinna być odległość, zależy od kultury.

Nowoczesne społeczeństwa cechują w dużej mierze niebezpośrednie, bezosobowe interakcje i brak współobecności. Prowadzi to do powstania potrzeby bliskości, potrzeby spotykania się, kiedy to tylko możliwe. Sytuacje współobecności dostarczają znacznie bogatszej wiedzy o tym, co myślą i czują inni, o ich uczciwości, niż niebezpośrednie formy porozumiewania się.

Płeć i seksualność

Płeć – termin właściwy dla świata ożywionego. W najbardziej podstawowym wymiarze odnosi się do różnicy fizycznej, biologicznej i psychicznej w sferze seksualnej, której podstawowym wyznacznikiem jest rola w funkcjach prokreacyjnych: żeńskich i męskich. W odniesieniu do zwierząt mówi się o samcach i samicach, w odniesieniu do ludzi o mężczyznach i kobietach.

Płeć biologiczna (sex) w odniesieniu do anatomicznych i fizjologicznych różnic między ciałem kobiety i mężczyzny.

Płeć kulturowa (gender) odnosi się do psychologicznych, społecznych i kulturowych różnic między kobietami i mężczyznami. Płeć kulturowa wiąże się z budową społecznej koncepcji męskości i kobiecości. Niekoniecznie jest bezpośrednią pochodną płci biologicznej.

Rozróżnienie płci biologicznej i kulturowej ma fundamentalne znaczenie, gdyż wiele różnic między kobietami i mężczyznami nie bierze się z biologii.

I teza: Zachowania kobiet i mężczyzn wynikają z uwarunkowań biologicznych. (od hormonów i chromosomów począwszy, a skończywszy na rozmiarach mózgu i genetyce kończąc)Mężczyźni mają skłonność do agresji, której kobietom brak. W wielu kulturach kobiety poświęcają znaczną część życia opiec nad dziećmi i nie mogą łatwo uczestniczyć w wojnach i polowaniach. Poziom agresji i łagodności u kobiet i mężczyzn waha się w zależności od kultury.

II teza: Socjalizacja do ról związanych z płcią. Nauka tych ról następuje podczas kontaktu z instytucjami społecznymi, jak rodzina i środki przekazu. Dziecko rodzi się z płcią biologiczną, a płeć kulturową nabywa z doświadczeniem życiowym i nauką. Mężczyźni i kobiety w procesie socjalizacji uczą się różnych ról. Chłopcy i dziewczynki uczą się różnych ról płci i odpowiednio męskiej i żeńskiej tożsamości, która tym rolą towarzyszy. Pomagają im w tym pozytywne i negatywne sankcje stosowane przez społeczeństwo w danych sytuacjach. Pozytywne i negatywne bodźce pomagają w dostosowaniu się do wymagań społecznych.

Dwie główne teorie formowania tożsamości płci kulturowej kładą nacisk na dynamikę emocjonalną między dziećmi a ich opiekunami.

Najbardziej znaną i kontrowersyjną teorię tożsamości płciowej sformułował Sigmund Freud na podstawie posiadania i braku penisa. Posiadanie penisa jest symbolem męskości, jego brak kobiecości.
Kolejną teorią jest teoria Chodorowa, oparta na założeniach Freuda, w wielu punktach zmodyfikowana. Nauka czucia się istotą męską lub żeńską zaczyna się w początkowym okresie życia od przywiązania się dziecka do rodziców.

Należy pamiętać, że płci kulturowej nie da się zaprogramować. Jednostki ludzkie nie są biernymi odbiorcami, a tożsamość płci jest w pewnym stopniu efektem oddziaływań społecznych.

Kobietom i mężczyznom przypisuje się różne role i tożsamości. Różnice płci są ważnym czynnikiem satysfakcji społecznej. Płeć jest czynnikiem tworzącym strukturę życiowych szans i możliwości stojących przed jednostkami i grupami, ma wpływ jakie role dostanie się do odegrania, począwszy od gospodarstwa domowego, a skończywszy na urzędach państwowych. Mimo, że role kobiet i mężczyzn w różnych krajach są odmienne, nie spotykane są kultury, w których kobiety miały by większą władzę niż mężczyźni . Prawie we wszystkich kulturach mężczyźni są wyżej cenieni i nagradzani niż kobiety. Kobiety zwyczajowo odpowiedzialne są za prowadzenie domu i wychowywanie dzieci. Mężczyźni natomiast do zaspokajania potrzeb gospodarstwa i zapewnienie środków do jego prowadzenia.

Ruchy feministyczne mają w założeniu zmniejszenie nierówności płci i dyskryminacji kobiet (seksizm, dyskryminacja, nierówne płace i traktowanie).

Typy męskości w środowisku szkolnym:

- Macho – grupa chłopców pochodzenia robotniczego, zachowująca się prowokacyjnie, okazująca pogardę i agresywna. Trudno jest im wyobrazić sobie swoją przyszłość, a jeszcze trudniej ją zbudować.
- Kujon – zorientowani na zdobycie wykształcenia akademickiego i uzyskanie dobrej pracy, postrzegani stereotypowo jako zniewieściali frajerzy, wierzą, że ciężka praca zagwarantuje im dobrą pracę, byt i pewną przyszłość .

- prawdziwi Anglicy – wywodzą się z klasy średniej, sprawiają najwięcej problemów podczas edukacji, stawiają się ponad wszystkimi, sprawiają wrażenie, że osiągają sukces bez żadnego wkładu pracy

- homoseksualiści – czują się z jednej strony zaszufladkowani przez innych, z drugiej zlekceważeni

Mężczyzna został oszukany przez społeczeństwo (rosnące bezrobocie, malejące płace, wydłużony czas pracy, strach przed zwolnieniem) podważają rolę żywiciela rodziny. Małżeństwa nie są już tak stabilne jak kiedyś. Dzisiejszy mężczyzna odchodzi od wizerunku Rambo na rzecz mężczyzny stłumionego.

Ludzie na całym świecie są w większości heteroseksualni, co oznacza, że poszukują bliskości emocjonalnej i satysfakcji seksualnej w relacji z płcią przeciwną. W każdym społeczeństwie heteroseksualiści są podstawą małżeństwa i rodziny. Istnieje również wiele mniejszości seksualnych. JudithLorber wyróżnił aż dziesięć różnych tożsamości seksualnych (właściwą kobietę, właściwego mężczyznę, lesbijkę, geja, mężczyznę biseksualnego, kobietę biseksualną, transwestytkę, transwestytę, transseksualistę, transseksualistkę).

Praktyki seksualne mogą przybierać różne formy. Mężczyzna lub kobieta może odbywać stosunki seksualne z kobietami, mężczyznami lub z jednymi i drugimi jednocześnie, z jednym, dwoma lub wieloma partnerami. Można uprawiać seks z samym sobą (masturbacja) lub nie uprawiać go z nikim (celibat). Można odbywać stosunki z transseksualistami lub osobami w erotycznym przebraniu płci przeciwnej, korzystać z pornografii, rekwizytów seksualnych, praktykować sadomasochizm, odbywać stosunki ze zwierzętami.

Historia Janeen Newham i Davida Willisa, pary transseksualistów 
 Spośród innych transseksualnych par wyróżniają się tym, że są pierwszym w UK małżeństwem transseksualistów. Janeen przyszła na świat jako chłopiec, lecz od najmłodszych lat dręczyło ją pragnienie bycia dziewczynką. Wraz z upływem lat ciało stawało się jej coraz bardziej obce. Ożeniła się i została ojcem dwójki dzieci, lecz wciąć towarzyszyło jej uczucie, że jest uwięziona w obcym ciele. David przyszedł na świat jako dziewczynka, ale przez całe dzieciństwo żył ze świadomością, że wewnętrznie jest chłopcem. Dziś mówi, że tak mu to ciążyło, że marzył o tym, by nie mieć ciała w ogóle. Ostatecznie Janeen i Davis, by uporać się z tą „straszną pomyłką natury” poddali się długiemu procesowi zmiany płaci, obejmującemu terapią hormonalną i leczenie operacyjne. Poznali się dzięki organizacji walczącej o prawa dla transseksualistów. Z czasem ich znajomość przerodziła się w trwały związek. Nie mogli się jednak pobrać, gdyż w świetle prawa brytyjskiego liczyłby się ich akt urodzenia, nie zaś obecna płeć. Pobrali się więc w Danii, gdzie nie był to problem. 
 
Każdy z nas „konstruuje płeć” w naszych codziennych interakcjach z innymi. Wszystkie aspekty naszego życia, od tonacji głosu przez gesty i sposób poruszania się do norm zachowań, są związane z płcią. Para transseksualistów również musieli się uczyć tego „konstruowania płci” w życiu codziennym.

Rodzina

Więzy rodzinne, rodzina i małżeństwo są ze sobą ściśle powiązane ze względu na ich kluczowe znaczenie dla socjolodii i antropologii. Więzy rodzinne abejmują pokrewieństwo genetyczne i związki, które winikają malżeństwa. Rodzina jest to grupa spokrewnionych i spowinowaconych osób, które dzielą obowiązki związane z wychowaniem dzieci. Małżeństwo to związek dwojga ludzi, którzy żyją ze soba w społecznie akceptowanym zwiazku seksualnym.

Rodzina nuklearna to gospodarsto domowe złożone z pary małzeńskiej (lub osoby samotnej ) i jej własnych lub adoptoanych przez nią dzieci. Kiedy z parą małżeńską i dziećmi mieszkają-albo pozostaja w bliskiej.

W kulturze zachodu małżeństwo a co za tym idzie rodzina mają charakter monogamiczny(spółeczne przyzwolenie dotyczy związku seksualnego jednej kibiety i jednego mężczyzny).wiele innych kultur lub faworyzuje poligamię polegającą na małżeństwie z dwiema lub więcej osóbami na raz.w 20tym wieku w krajach uprzemysłowionych tradycyjna rodzina nuklearna systematycznie traciła swoją dominującą pozycję.obecnie mamy doczynienie z wielką różnorodnością wzorów życia rodzinnego.w badaniach nad rodziną stosuje się przeciwstawne podejścia.funkcjonaliści podkreślają fundamentalne znaczenie rodziny jako instytucji społecznej a w szczególności jej role w procesie socjslizacji dzieci.femanistki zajmują się badaniem nierówności w wielu obszarach życia rodzinnego jak podział obowiązków domowych nierówny rozkład sił w związku i zaangażowania w czynności opiekuńcze.od końca 2 wojny światowej rośnie liczba rozwodów a spada liczba zawieranych po raz pierwszy małżeństw.w skutek tego co raz więcej dzieci żują w rodzinach z jednym rodzicem.dość duży jest odsetek osób ponownie zawierających małżeństwo.powtórne małżeństwo może dać początek w rodzinie odbudowanej tak zwanej wielorodzinie w ktorej pryznajmniej jedno z malzonkow ma dzieci z poprzedniego malzenstwa lub zwiazku. Pojecie nieobecny ojciec odnosi sie do sytuacji po razwodzie lub seporacji kiedy ojciec rzadko kontektyje sie ze swoimi dziecmi lub calkowicie yrywa wiezi y nimi.

Ogromna różnorodność wzorów życia rodzinnego występuje wśród etnicznych grup mniejszościwych. Mieszkającej w Wielkiej Brytanii rodziny połudnjowo-aziatyckie i afrokaribskie różnią się od dominujących typów rodzin. Małżeństwo przestało być podstawą związku dwojgo ludzi. W wielu krajach uprzemysłowionych bardziej rozpowszechnione staje się mieszkanie razem bez ślubu (kiedy para mieszka i współżyje ze sobą nie będąc małżeństwem). W efekcie liberalizacji postaw wobec homoseksualizmu deje i lesbikki coraz częściej mogą mieszkać razem jako pary. W niektórych przypadkach pary homoseksualne uzyskały formalny status rodziny.

Życie rodzinne oczywiście nie zawsze jest wzórem harmonii i szczęścia; nieraz dochodzi tam do molestowania seksualnego i przemocy. Sprawcami większości aktów seksualnego wykorzystania dzieci i przemocy w rodzinie są męszczyźni, co wskazuje na związek z innymi brutalnymi zachowaniami męszczyzn.

Dla każdej płci małżeństwo przestało być warunkiem regularnego współżycia seksualnego; nie jest też już ono podstawową jednostką gospodarczą. Nie ulega wątpliwości, że będą powstawać coraz to nowe wzóry związków społecznych i seksualnych. Małżeństwo i rodzina to wciąż silne instytucje, ale prechodzą dziś trudny, niespokojny okres.

PRZESTĘPCZOŚĆ I DEWIACJA

Dewianci to teoretycznie to ludzie nie żyjący zgodnie z regułami, których nie przestrzega społeczeństwo. Nie mieszczą się w ramach, które większość z nas uznałaby za granicę dopuszczalności. W socjologii to pojecie trudno zdefiniować. Dlaczego? Przykład: Kevin Mitnick, haker, wg. Władzy jeden z niebezpieczniejszych przestępców na świecie, skazany na więzienie. Wg. środowiska hakerów Mitnick to geniusz, posiadający nieprzeciętne umiejętności. Socjologia pokazuje, że w dewiacjach nikt nie łamie wszystkich reguł, nikt też wszystkich nie przestrzega; uczy, że nierozumiane przez nas zachowanie może się wydać racjonalne, gdy poznamy motywy działania.

Przestępczość i dewiacja to nie to samo, choć te pojęcia się zazębiają: pojęcie dewiacji jest dużo szersze, oznacza postępowanie non-konformistyczne, które jest jednoznaczne ze złamaniem prawa. Można je odnieść do zachowań indywidualnych i grupowych, np. Hare Kryszna – subkultura dewiacyjna.

Kryminologia bada przestępczość, zachowania podlegające prawu karnemu( bardziej fakty, co, jak i kiedy), natomiast socjologia dewiacji posiłkuje się badaniami kryminologów, ale bada też zachowania nie podlegające prawu karnemu (przyczyny - dlaczego).

Teoria biologiczna przestępczości szuka wrodzonych cech fizycznych, które powodują dewiację – np. duża siła – natomiast teoria psychologiczna szukają źródeł w psychice – np. agresja.

Teorie socjologiczne, które wywarły największy wpływ na socjologię dewiacji:

1) Teoria funkcjonalistyczna – wynika z napięć strukturalnych i braku społecznych mechanizmów regulacji zachowań; akcentuje powiązania między konformizmem a dewiacją w różnych kontekstach społecznych. Durkheim zauważył że nigdzie nie może istnieć całkowita zgoda co do rządzących norm i wartości. Wg niego dewiacja spełnia 2 funkcje: a) adaptacyjną –dewiacja jako siła innowacyjna, b) pomaga utrzymać granicę między „dobrem” a „złem”. Merton – dewiacja to produkt uboczny nierówności ekonomicznych i braku równości szans, z punktu widzenia jednostki. Cohen – uważał, że reakcje między wartościami a środkami ich realizacji wyrażają się zbiorowo.
2) Teoria interakcjonalistyczna –dewiacja jako wytwór społeczeństwa; teoria stawia pytanie, co sprawia że zachowanie uznaje się za dewiacyjne, i dlaczego dane grupy społeczne uznaje się za dewiantów; przeciwstawia się poglądowi, że przestępcy różnią się od innych cechami psychicznymi. Shutherland – pojęcie zróżnicowanych powiązań : w społeczeństwie występują różne subkultury, jedne sprzyjają podejmowaniu nielegalnych działań, a inne nie. Jednostki staja się przestępcami, dlatego że przystają z osobami, które wyznają przestępcze normy.

3) Teoria etykietowania – dewiacja jest procesem interakcji między dewiantami a niedewiantami; zadaje pytanie dlaczego niektórym ludziom przyczepia się etykietkę dewianta. Np. na dziecko z bogatej rodziny które kradnie jabłka z czyjegoś ogrodu, będzie się przymykało oko, natomiast z biednej będzie to dopatrywanie skłonności przestępczych. Becker – „zachowanie dewiacyjne to takie, któremu ludzie przypisują taką etykietę” , krytykował podejście kryminologiczne. Lemert – dewiacja jest rozpowszechniona i większości ludzi uchodzi na sucho; dewiacja a) pierwotna – pierwsze wykroczenie b) wtórna: kolejne, godzenie się z etykietą. Wilkins – wynikiem procesu utożsamiania się jednostki z etykietą jest wzmocnienie dewiacji.
4) Teoria kontroli – zakłada, że przestępstwo jest wynikiem zachwiania równowagi między impulsami skłaniającymi do przestępstwa a kontrolą społeczną i fizyczną powstrzymującą się od takich czynów. Hirschi – uważał że generalnie wszyscy ludzie są samolubni i podejmują przemyślane decyzje, czy angażować się w działalność przestępczą, czy nie, ważąc potencjalne korzyści i ryzyko na jakie się narażają. 4 typy więzi człowieka ze społeczeństwem i prawem: 1) przywiązanie 2) zaabsorbowanie 3) kontrola społeczna 4) konformizm. Wilson, Kelling – teoria wybitych okien: zakłada, że istnieje bezpośredni związek miedzy nieporządnym wyglądem otoczenia a faktycznie popełnianymi przestępstwami (wybitne okno, które nie jest wymienione – sygnał że policja i mieszkańcy nie dbają o otoczenia)

Policyjna zasada zero tolerancji – policjanci surowi wobec małych dewiacji, zachowanie porządku jest kluczem do zapobiegania poważnym przestępstwo. Zmniejszyło to znacznie przestępczość w Nowym Jorku. Wada teorii: brak określenia, co należy uznać za „nieporządek społeczny”

Rytualiści stosują się do przyjętych społecznie norm, choć nie utożsamiają się z wiążącymi się z normami wartościami, przestrzegają reguł dla samego ich przestrzegania, bezcelowo. Buntownicy odrzucają zarówno wartości, jak i środki, natomiast czynnie dążą do wprowadzenia w ich miejsce nowych norm i rekonstrukcji systemu społecznego.

Kobiety rzadziej niż mężczyźni popełniają przestępstwa, prawdopodobnie z powodu ogólnych różnic w przebiegu socjalizacji mężczyzn i kobiet oraz większego udziału mężczyzn w sferze publicznej. Wskaźnik przestępczości wiąże się z bezrobociem i „kryzysem męskości”. Ofiarami niektórych rodzajów przestępstw są przede wszystkim kobiety. Gwałty są popełniane dużo częściej, niż wskazują to oficjalne dane. W pewnym sensie ofiarami gwałtu są wszystkie kobiety, gdyż obawa przed gwałtem zmusza je do podejmowania szczególnych środków ostrożności. Szczególnie często ofiarami przestępstw i nękania są homoseksualiści, są opinie, że nie są niewinnymi ofiarami, a niejako na to „zasługują”.

Przestępczość zorganizowana – popełniane przestępstwa przez zamożniejsze grupy społeczne. Ich skutki są poważniejsze niż drobna przestępczość ludzi ubogich, ale są one słabiej ścigane. Odnosi się do zinstytucjonalizowanych form działalności przestępczej, mających cechy prawidłowo funkcjonujących organizacji, ale faktycznie prowadzących regularną działalność przestępczą.

Rasa, etniczność i migracja

Rasa człowieka - to kategoryzacja populacji ludzkich na grupy w zależności od cech dziedzicznych. podziały opierają się na zew, rzucających się w oczy cechach: kolor skóry, kształt czaszki lub twarzy, wzrost, kształt i kolor włosów; kolor oczu. Tradycyjnie i najprościej, ludzi dzieliło się na rasy główne: Białych, czarnych, żółtych i na rasy mieszane, powstałe z krzyżowania przedstawicieli ras głównych

Joseph Arthur de Gobineau nazywany ojcem nowoczesnego rasizmu uważał ze istnieją trzy rasy biała(kaukaska), czarna(negroidalna) i żółta (mongoloidalna). Wg niego rasa biała przewyższała dwie pozostałe inteligencją moralnością i siłą woli. Czarni są najmniej zdolni mają zwierzęca naturę i brak moralności. Gobineu był inspiracja dla Hitlera, ugrupowań jak Ku-Klux-Klan czy apartheid w Afryce Południowej.

Różnice rasowe - odmiany fizyczne wyróżnione przez członków społeczeństwa lub społeczności jako społecznie znaczące. Różnice rasowe można rozumieć jako zespół relacji społecznych które umożliwiają identyfikację jednostek lub grup albo przypisanie im określonych atrybutów czy zdolności na podstawie cech biologicznych. Podziały rasowe SA nie tylko odzwierciedleniem różnic między ludźmi ale też czynnikami reprodukcji wzorów władzy i nierówności w społeczeństwie

Racialisation- kiedy pojęcie rasy staje się podstawą klasyfikacji ludzi. W przeszłości podział ten wynikał z klasyfikacji grup ludzi jako biologicznie odrębnych na podstawie naturalnych cech fizycznych(tak jak proponował de Gobineau).

Etniczność- odnosi się do kulturowych praktyk i zapatrywań danej społeczności ludzkiej odróżniających ją od innych społeczności. Członkowie grup etnicznych czują się kulturowo różni od innych grup społecznych i tak też są postrzegani. Grupy etniczne różnią się językiem, historią lub pochodzeniem, religią strojem i ozdobami. Różnice etniczne są w pełni . Etniczność najczęściej przypisuje się grupom mniejszościowym.

Grupy mniejszościowe (mniejszości etniczne) – grupy ludzi których członkowie SA nieuprzywilejowani w stosunku do większości populacji i maja pewne poczucie solidarności grupowej. Wspólne doświadczenie dyskryminacji ze strony innych wzmacnia poczucie lojalności i wspólnoty interesów.. Członkowie grup mniejszościowych SA fizycznie i społecznie odizolowanie, żyją na oddzielonych obszarach miejskich lub poza miastem, rzadko wchodzą w związki małżeńskie z członkami większości lub innych grup mniejszości.

Uprzedzenia - dotyczą opinii i postaw członków jednej grupy wobec drugiej. Osoba uprzedzona opiera swoje poglądy na pogłoskach a nie bezpośrednich danych i niechętnie je zmienia nawet pod wpływem informacji. Ludzie SA pozytywnie uprzedzeni do grup z którymi się identyfikują a negatywnie do innych. Osoba uprzedzona do danej grupy nie jest w stanie wysłuchać jej racji. Uprzedzenia opierają się na stereotypach i charakterystykach poszczególnych grup.

Utarty stereotyp- stereotyp który nie ma pokrycia w rzeczywistości np. ze samotne matki uzależnione są od pomocy społecznej i nie chcą pracować.

Strategia wskazywania kozła ofiarnego- skierowana przeciwko grupom wyróżniającym się i bezbronnym bo stanowią łatwy cel. Role kozła ofiarnego w historii zachodu pełnili protestanci katolicy Żydzi włosi czarni Afrykanie i Cyganie.

Dyskryminacja- odnosi się do faktycznych zachować wobec innej grupy lub jednostki. często występująca forma wykluczenia społecznego, objawiająca się poprzez traktowanie danej osoby mniej przychylnie, niż innej w porównywalnej sytuacji ze względu na jakąś cechę

Rasizm- uprzedzenie związane ze społecznie znaczącymi różnicami cech fizycznych. Rasista to ktoś kto wierzy w wyższość pewnych jednostek inne zaś uważa za niższe na podstawie różnic o podłożu rasowym. Koncepcja rasizmu instytucjonalnego sugeruje ze wszystkie struktury społeczeństwa są przesiąknięte rasizmem. Polityka prowadzona przez wszystkie instytucje polega na sprzyjaniu pewnym grupom i dyskryminacji innych.

Przyczyny rasizmu: opozycja białe-czarne; biel kojarzy się z czystością, czarne ze złem, dominacja kulturowa o np. braku świadomości chrześcijaństwa. Drugim czynnikiem było powstanie i kariera koncepcji rasy i trzecim wyzysk nie-białych narodów po przez handel niewolnikami, rządy kolonialne brak praw obywatelskich.

Etnocentryzm - nieufność względem osób nie należących do danej kultury połączonej ze skłonnością do oceniania kultur innych ludzi w kategoriach własnej kultury

Hermetyczność- zamkniecie się grupy przed wpływami z zewnątrz. Grupa utrzymuje granice oddzielające ją od innych za pomocą narzędzi wykluczania które zaostrzają podziały miedzy poszczególnymi grupami etnicznymi. Do ograniczeń należy zakaz dot. Małżeństw z członkami innych grup ograniczenie kontaktów towarzyskich i współpracy gospodarczej w tym handlu oraz separacja grup (getta etniczne).

Model asymilacji - imigranci odchodzą od swoich obyczajów i praktykach i dostosowują swoje zachowania do wartości i norm większości. Polega na zmianie języka stroju stylu życia i światopoglądu.

Model tygla narodów - tradycje imigrantów nie zanikają pod dominacja większości ale mieszają się ze sobą tworząc nowe wzoru kulturowe. W ten sposób kultura danego społeczeństwa zostaje wzbogacona o zróżnicowane wartości i normy wprowadzone z zew. Grupy imigrantów nie zarzucają swoich tradycji i obyczajów ale wzbogacają nimi środowisko społeczne w którym żyją. Przejawem jest mieszana kuchnia, moda, muzyka i architektura.

Pluralizm kulturowy - troska o rozwój pluralistycznego społeczeństwa w którym równouprawnionych byłoby wiele rożnych kultur. Zakłada społeczną równorzędność mniejszościowych grup etnicznych czyli maja takie same prawa jak grupa większościowa. Różnice etniczne są uznawane i szanowane jako istotne składowe życia całego narodu

Czystki etniczne - polegają na zmuszeniu społeczności etnicznych do przesiedlenia się przez stosowanie wobec nich przemocy nękanie groźby i kampanie terrorystyczne.

Ludobójstwo- oznacza systematyczna fizyczna eliminacje jednej grupy etnicznej przez drugą.

Imigracja - napływ ludzi do danego kraju w celu osiedlenia się w nim.

Emigracja - odpływ ludności z kraju w celu osiedlenia się gdzie indziej.

Model gastarbeiterow - polityka przyjmowania imigrantów na określony czas bez przyznawania im nawet po długim pobycie obywatelstwa

Czynniki wypychające – wojna, klęska głodu, prześladowania polityczne, które zmuszają do emigracji

Czynniki przyciągające- zachęcające imigrantów do przybycia: dobre rynki pracy, lepsze warunki życia, mniejsze zagęszczenie ludzi,

Diaspora- populacja etniczna rozrzucona po świecie poza krajem ojczystym w skutek konieczności spowodowanej dramatycznymi okolicznościami. Członkowie diaspory żyją z dala od siebie w sensie geograficznym ale łączy ich wspólna historia i tożsamość etniczna.

Nowa migracja - zmiana wzorów migracji w Europie które są następstwem zimnej wojny , długotrwałego konflikty etnicznego w byłej Jugosławii, pogłębianie się integracji europejskiej.

Nowoczesne organizacje

Organizacja - wielki zespól ludzi powołany do realizacji określonych celów, np. przedsiębiorstwa, instytucje państwowe, szkoły, uniwersytety, szpitale, wiezienia.

Cechy nowoczesnych organizacji:

- są zbiurokratyzowane. Biurokracja oznacza ze istnieje wyraźna hierarchia zależności, urzędnicy działają według skodyfikowanych reguł postępowania a ich praca w ramach organizacji jest oddzielona od życia prywatnego. Członkowie organizacji nie są właścicielami środków materialnych, którymi posługują się przy pracy. Weber uważał nowoczesna biurokracje za wysoce wydajna formę organizacji dużych zespołów ludzi pozwalająca na podejmowanie decyzji na podstawie jednolitych kryteriów.

Na każdym poziomie organizacji i miedzy różnymi organizacjami rozwijają się struktury nieformalne. Ich badanie jest równie istotne jak badanie formalnych struktur którymi zajmował się Weber- weberowski model biurokracji:

Niektóre integralne cechy organizacji mogą stawać na przeszkodzie jej sprawnemu funkcjonowaniu. Z rytualizmem biurokratycznym mamy do czynienia wówczas gdy postępowanie zgodnie z formalnymi procedurami staje się celem samym w sobie i są one przestrzegane nawet wówczas gdy odpowiedniejszy byłby inny sposób postępowania. Innym problemem może być sytuacja, gdy reguły funkcjonowania organizacji zyskują większe znaczenia niż zasadnicze cele organizacji. Biurokracja najlepiej sprawdza się przy realizacji rutynowych żądań, gorzej gdy warunki działania są niestabilne.

- architektura nowoczesnych organizacji ma ścisły związek z nadzorem jako środkiem mającym zapewnić posłuszeństwo wobec władzy. Nadzór oznacza obserwacje działań ludzi oraz trzymanie akt zawierających informacje na ich temat. Np. instytucje zamknięte jak; wiezienia, szpitale psychiatryczne to miejsca w których jednostki pozostają przez długi czas odizolowane od świata zewnętrznego.

- zgodnie z żelaznym prawem oligarchii w wielkich organizacjach i w społeczeństwie w ogóle władza skupia się w rekach malej grupy, co utrudnia funkcjonowanie demokracji. Z jednej strony centralizacja władzy wiąże się z rozwojem społeczeństw nowoczesnych, z drugiej nasilają się dążenia do demokratyzacji społeczeństw nowoczesnych.

- struktura nowoczesnych organizacji jest oparta na dyskryminacji płci. Kobiety przypisane kategoriom zawodowym od początku. W ostatnich latach duża liczba kobiet zaczęła pracować na stanowiskach profesjonalnych i kierowniczych. Panuje przekonanie ze jedynym sposobem w jaki kobiety mogą dostać się na szczyt hierarchii organizacyjnej jest przyjecie typowo męskich postaw.

- proces restrukturyzacji- ma na celu odbiurokratyzowanie i uelastycznienie. Np. wiele firm zachodnich przyjęło elementy japońskiego systemu zarządzania: kierownictwo zasięga opinii pracowników niższego szczebla, o wysokości wynagrodzenia i zakresie odpowiedzialności decyduje staż, za jakość pracy oceniane są ni tyle jednostki, ile zespoły.

- nowe techniki informacyjne zmieniają sposób funkcjonowania organizacji. Elektronika pomaga na realizowanie wielu zadań natychmiast. Nowe możliwości techniczne powodują zacieranie się granic organizacji

- debiurokratyzacja odnosi się do procesu, w którym weberowski model biurokracji przestaje być dominującą forma organizacji

Środki masowego przekazu

Środki masowego przekazu odgrywają fundamentalną role w nowoczesnym społeczeństwie. Środki masowego przekazu to: gazety, czasopisma, telewizja, radio, kino, nagrania wideo, płyty CD i inne- które docierają do szerokich rzesz odbiorców i wywierają znaczący wpływ na ich Zycie. Media nie tylko dostarczają rozrywki, ale przekazują i kształtują informacje, którymi kierujemy się w naszym codziennym życiu.

Do najważniejszych pierwszych środków przekazu należą gazety i czasopisma. Wciąż zachowują wysoka pozycje, jednak stopniowo zastępują je TV i Internet.

Telewizja - najważniejsze osiągniecie ostatniego półwiecza. W większości krajów telewizja była od początku kontrolowana prze państwo. Transmisje satelitarne i Siecie kablowe zasadniczo zmieniają charakter telewizji. Telewizje publiczne tracą cześć widowni na rzecz coraz większej liczby kanałów komercyjnych, a państwu coraz trudniej kontrolować zawartość programowa.

Media wg InnisaMcLuhana: media oddziałują na społeczeństwo nie tyle przez to co przekazują, ile jak to przekazują. Jak to określił McLuhan - środek przekazu jest przekazem. Np. wpływ telewizji na zachowania i postawy wynika z tego ze bardzo rożni się ona od innych mediów jak gazety i książki.

Media wg Habermasa: rola mediów polega na tworzeniu „sfery publicznej”- obszaru w którym znajduje się wyraz opinia publiczna i toczy się publiczna debata

Media wg Baudrillarda: na jego teorie Duzy wpływ wywarły poglądy McLuhana, jego zdaniem nowe media a szczególnie telewizja faktycznie zmieniają nasze doświadczenia „rzeczywistości”

Media wg Thompsona: uważa ze środki masowego przekazu stworzyły nowa forma interakcji która jest znacznie bardziej ograniczona wąska i jednostronna niż codzienna interakcja społeczna.

Dziedzina telekomunikacji: przekazywanie informacji za pomocą mediów elektronicznych tekstu, dźwięku i obrazu na odległość. Techniki cyfrowe tworzą podstawę funkcjonowania multimediów - kilku różnych form medialnych połączonych w jedna całość – i mediów interaktywnych, pozwalających odbiorcom czynnie uczestniczyć w tym co widza i słyszą. Najdynamiczniej rozwijającą się dziedzina mediów jest dziś telefonia komórkowa.

Internet: umożliwia nawiązywanie łączności i interakcji na niespotykana dotąd skale. Internet stwarza fascynujące możliwości, ale pojawiają się tez obawy, ze okaże się szkodliwy dla relacji i społeczności ludzkich, prowadząc do izolacji i animowości.

Globalizacja przemysłu medialnego: na proces globalizacji złożyło się kilka czynników:

- następuje coraz większa koncentracja własności mediów w rekach wielkich koncernów

- media prywatne wypierają z rynku media publiczne

- działalność koncernów medialnych wykracza poza granice poszczególnych krajów

- oferta koncernów medialnych różnicuje się

- w przemyśle medialnym coraz częściej dochodzi do fuzji

Cały światowy przemysł medialny jest rekach garstki wielonarodowych korporacji. Krytycy martwią się ze skupienie potęgi mediów w rekach kilku koncernów i osób zagraża demokracji.

Nasze poczucie życia we wspólnym świecie bierze się po części z międzynarodowego zasięgu środków przekazu.

Metody badań socjologicznych to metody wypracowane w socjologii dla bardziej obiektywnego oglądu zjawisk i procesów społecznych.

Określone metody badawcze związane mogą być z daną szkołą socjologiczną, taką jak np. szkoła chicagowska czy też mogą być bardziej efektywne, jeżeli założone hipotezy badawcze wynikają z określonych paradygmatów w socjologii. Przykładowo w ujęciu strukturalno-funkcjonalnym, które opisuje system społeczny jako pewną całość, bardziej przydatna jest metoda wywiadu, przy zastosowaniu wywiadu kwestionariuszowego niż obserwacja uczestnicząca, która może być bardziej przydatna, jeżeli badacz wychodzi z podejścia etnometodologicznego.

Rodzaje badań:

• metoda badań dokumentów

  • metoda badań dokumentów osobistych

  • analiza treści

• obserwacja

• eksperyment

• socjometria

• wywiad

  • wywiad kwestionariuszowy

  • ankieta

  • wywiad swobodny

  • wywiad biograficzny

Robert Cialdini "Wywieranie wpływu na ludzi"

 

Rozdział 1. Narzędzia wpływu

Utrwalone wzorce reakcji - regularne, ślepo mechaniczne wzorce zachowań. Podstawową ich właściwością jest to, że składające się na nie zachowania pojawiają się za każdym razem, w niezmienionej postaci i kolejności.

Klik...informacja ze środowiska, jakaś sytuacja.

Wrrr... "odtwarzanie tasmy"; włączony zostaje standartowy ciąg zachowań w odpowiedzi na sytuację.

Wyzwalacz - zwykle jedna cecha, jedna rzecz wyzwala reakcję np. czerwone pióra na piersi rywala drozda lub słówko "bo" w eksperymencie z kserokopiarką (Ellen Langer).

Reguła uproszczonej oceny szans - jest to tzw. ”pójście na skróty"; zamiast rozpatrywać wszystkie za

i przeciw bierzemy pod uwagę tylko jedną przesłankę gdyż uważamy, że dzięki niej jesteśmy w stanie coś trafnie ocenić np. wysoka cena = wysoka jakość.

Heurystyki sądzenia - upraszczają proces wydawania sądów np. wierzymy "ekspertom".

Reagowanie kontrolowane - skłonność do reagowania na podstawie gruntownej analizy całości dostępnych informacji.

Zasada kontrastu - jeżeli druga z pokazywanych rzeczy różni się znacznie od pierwszej, to widzimy ja jako bardziej różną przez to, że uprzednio widzieliśmy tę pierwszą. (nieskuteczny jest zbyt duży kontrast jak i zbyt mały)

Rozdział 2. Reguła wzajemności

Reguła wzajemności - stwierdza ona, że zawsze powinniśmy starać się odwdzięczyć osobie, która dostarczyła nam jakieś dobro.

Zasady działania reguły

• Przykład eksperymentu z bezinteresownym przyniesieniem Coca-Coli i proszeniem o kupno losów. Więcej losów kupili Ci, którym przyniesiono napój (str.36).

• Przemożna siła wzajemności: jest to bardzo skuteczna reguła gdyż ogromna jest jej siła. Poczucie zobowiązania jest na tyle silne, że nieraz decyduje o spełnianiu wielu próśb, nawet niezależnie od tego czy proszącego o przysługę lubimy czy nie (eksp. z Coca-Colą, ilość zakupionych losów nie zależała od tego czy lubiono proszącego czy nie). Przykładem jest sekta Hare Kriszna, która wręcza kwiaty, a później prosi o wsparcie. Aby się "bronić" ludzie odmawiają "prezentu" gdyż wiedzy, że przyjęcie go "zmusi" ich do rewanżu wobec ofiarodawcy.

• Polityka: oddawanie wielu przysług różnym ludziom przez jakiegoś "sprytnego" polityka doprowadza do tego, że często głosują oni wbrew swojemu klubowi aby się zrewanżować. Przykładem jest prezydent USA L. Johnson (str.40). Aby uniknąć "odwdzięczania się" ustalono przepisy co do przyjmowania przez polityków pieniędzy na kampanie od różnych firm, osób prywatnych, etc.

Najniższy szczebel: Polityk - wyborca. Oddawanie przysług dodaje głosów.

• Darmowa próbka: sprzedawca chce na nas w ten sposób "wymusić" zakupienie reklamowanego produktu. Np. częstowanie napojami, ciastkami, szamponetki, kremy, itd.

[BUG - Amway, torba zawierająca wszystkie próbki produktów firmy, która zostawia się u klienta. W drodze rewanżu zawsze coś kupią!]

• spełniamy nawet bardzo niewygodne, dziwaczne dla nas prośby w zamian za drobną przysługę np. większa szansa zebrania datków na jakis cel jest wtedy gdy do koperty z prośbą o wsparcie włożymy naklejki z nazwiskiem i adresem odbiorcy.

• Często dajemy więcej niż otrzymaliśmy np. wartość losów zakupionych przez badanych była wyższa niż cena butelki Coca-Coli.

Wzajemność ustępstw - człowiek traktujący nas w dany sposób, ma prawo oczekiwać podobnego traktowania. Jeżeli ktoś nam ustąpi, to i my powinniśmy odpłacić mu jakimś ustępstwem.

Odmowa - wycofanie (technika "drzwiami w twarz") - szanse spełnienia jakieś prośby rosną gdy najpierw przedstawimy taka, która jest prawie niemożliwa do spełnienia a po odmowie przedstawiamy drugą, mniejszą prośbę tak aby wyglądało to na ustępstwo.

Po zastosowaniu tej techniki "nabrany" człowiek odczuwa poczucie odpowiedzialności za osiągnięty kompromis oraz satysfakcję.

 

 

Rozdział 3. Zaangażowanie i konsekwencje

 

• eksp. na plaży. Gdy proszono o przypilnowanie radia to przy próbie jego kradzieży osoba pilnująca go natychmiast reagowała. Gdy jednak nic nie mówiono i oddalano się aby się wykąpać to osoba leżąca w pobliżu radia nie reagowała na jego kradzież.

• Czasami od myślenia odstrasza nas nie wysiłek lecz wnioski do jakich moglibyśmy dojść. Przykładem jest obserwacja uczestnicząca gdzie obserwator (Cialdini) znajdował się na spotkaniu, które miało na celu nakłonienie ludzi do wzięcia udziału w odpłatnym kursie medytacji. Gdy kolega Cialdiniego (Logik) wykazał brak logiki w argumentach "wykładowców" to wszyscy zapisali się na kurs! Nie chcieli bowiem dopuścić do siebie logicznych argumentów gdyż tak było im wygodniej, oni chcieli uwierzyć w skuteczność kursu aby pomóc sobie w problemach (tkwili w fortecy głupców).

Strategia przemysłu zabawkarskiego; zabawki obiecane dzieciom przez rodziców pojawiają się w sklepach tylko w małej ilości aby po świętach pojawić się w większej ilości (str. 72).

Zaangażowanie - jest wyzwalaczem ludzkiego dążenia do konsekwencji. Kiedy już jakieś stanowisko zostanie raz zajęte, pojawia się naturalna tendencja do postępowania uparcie zgodnego z tym stanowiskiem. Łatwo jest uzyskać zaangażowanie gdy "wymusimy' na kliencie złożenie jakieś, nawet najmniejszej deklaracji.

Technika stopy w drzwiach (od rzemyczka do koziczka) - sposób wykorzystywany przez Chińczyków do nakłaniania jeńców do zdrady, donoszenia, itp. Jest to metoda małych kroków. Zaczyna się od zasugerowania zrobienia całkiem niewinnych rzeczy aby stopniowo przechodzić do rzeczy większych, ale w taki sposób aby nakłaniany nie zorientował się w tym.

• Aby zamienić kogoś w "osobę zaangażowaną" nasze działanie musi mieć charakter: aktywny, publiczny, muszą wymagać wysiłku i winno im towarzyszyć przekonanie wykonawcy, że wykonuje je z własnej woli.

• DEKLARACJE SŁOWNE bardzo skuteczne; ludzie starają się dotrzymać pisemnej deklaracji sporządzonej przez siebie. Pisemne oświadczenie jest skuteczne gdyż jest duża łatwość upublicznienia deklaracji. Ludzie pod presją publiki chcą być konsekwentni (Oko publiczności).

Dodatkowy wysiłek - im więcej wysiłku dana osoba wkłada w swoje zaangażowanie w jakąś sprawę, tym bardziej pozytywny staje się stosunek do tej sprawy.

Przykład z inicjacją do grup studenckich, im trudniejsza inicjacja tym bardziej wartościowsze wydaje się bractwo i tym większa lojalność wobec "braci".

Własny wybór - uczestnicy np. inicjacji muszą czuć, że to oni są sprawcami własnych działań i wyborów!!!! Ludzie biorą osobistą odpowiedzialność za własne postępowanie jeżeli myślą, że sami je

wybrali pod nieobecność jakiś silnych nacisków zewnętrznych.

Duże nagrody oraz poważne groźby są w stanie nakłonić nas do jakiegoś działania, ale nie

uczynią, że staniemy się zaangażowani na trwałe w to postępowanie np. eksperyment

Freedmana z dziećmi; zakaz bawienia się robotem (str. 96).

Zapuszczanie korzeni - jeżeli nakłoni się jednostki do tego aby podejmowały działania powodujących, że będą spostrzegać siebie jako ożywione duchem obywatelskim, to pozostaną takie w wielu różnych okolicznościach.

Osoba wywierająca wpływ nie musi podtrzymywać działania wpływu. Wystarczy samoistne dążenie do konsekwencji oraz ludzka skłonność do wynajdowania nowych argumentów potwierdzających ich działanie.

"Puszczanie niskiej piłki" - np. przy sprzedaży samochodu oferujemy dany model o 400$ niżej niż u konkurencji. Później wykrywamy "pomyłkę" i doliczamy owe 400$ (str.98).

Rozdział 4. Społeczny dowód słuszności

 

Zasada dowodu społecznego - głosi ona, że o tym, czy coś jest poprawne, czy nie, decydujemy poprzez odwołanie się do tego, co myślą na dany temat inni ludzie.

Uważamy jakieś zachowanie za poprawne w danej sytuacji o tyle, o ile widzimy innych, którzy tak właśnie się zachowują (Władza ludu), np. "śmiech z puszki", fobia - psy: pokazywanie 20 min. dziennie filmu z psem i bawiącym się z nim dzieckiem, datki na tace, talerzyk na napiwki (str.115-117).

• Przykład obserwacji uczestniczącej. 3 eksperymentatorzy przyłączyli się do pewnej sekty. Guru była pewna para dr Armstrong i Marian Keech. Pani Keech otrzymywała wiadomości od tajemniczych istot zwanych "strażnikami" i zapisywała je dzięki swojej "automatycznie piszącej" ręki. "Strażnicy" zapowiedzieli wielki kataklizm co spowodowało wzrost zaangażowania wyznawców w całą sprawę. Mieli oni być ocaleni. Oczywiście żaden koniec świata nie nastąpił gdyż "Bóg" ulitował się nad nimi. Po tym wydarzeniu zaczęli głosić swoją wiarę do tej pory utrzymywaną w głębokiej tajemnicy. Czynili to po to, aby pozyskać nowych wyznawców aby oni dostarczyli im społecznego dowodu słuszności (str119-124).

Niepewność - najbardziej skłonni jesteśmy uznać działania innych za dowód słuszności wtedy, gdy jesteśmy niepewni swego, gdy sytuacja jest niejasna i dwuznaczna.

Niewiedza wielu - "znieczulica społeczna", sytuacja, w której cała grupa widzów nie udziela pomocy ludziom będącym w potrzebie np. morderstwo na oczach 38 świadków (str.125).

Efekt Wertera - po każdym samobójstwie, które jest bardzo nagłaśniane w mediach następuje wzrost liczby samobójstw.

 

 

Rozdział 5. Lubienie i sympatia

 

Kogo lubimy i za co

1. Atrakcyjność fizyczna - wiąże się to z efektem aureoli czyli gdy jedna cecha jakiejś osoby przyćmiewa wszystkie inne. Osoby ładne mają większe szanse zdobyć pracę, są łagodniej traktowane w sądach, łatwiej uzyskują pomoc i maja większy wpływ na opinię innych.

2. Podobieństwo - lubimy ludzi podobnych do nas samych.

3. Komplementy - lubimy tych, którzy mówią nam, że nas lubią.

4. Kontakt i współpraca - lubimy bardziej tych, z którymi mamy kontakt i możliwość współpracy przy osiągnięciu wspólnego w przyjemnych warunkach.

Warunkowanie i kojarzenie

• Nie lubimy tych, którzy kojarzą nam się z niemiłymi wiadomościami (np. zapowiadacz pogody) i na odwrót.

• Akceptacja auta wzrasta wraz z prezentowaniem go przez ładną modelkę.

• Politycy często fotografują się ze znanymi i lubianymi osobistościami.

• Większa akceptacja produktu reklamowanego przez lubianą postać (aktorka, sportowiec).

• Technika obiadu czyli ważne dla nas sprawy załatwiajmy po podaniu posiłku.

 

 

Rozdział 6. Autorytet

Eksperyment Miligrama z szokami elektrycznymi (str. 193-196)

Symbole autorytetu:

1. Tytuły - prof., dr medycyny, przypisywanie większego wzrostu osobie z tytułem (prawdziwym bądź nie).

2. Ubranie - większe zaufanie np. do Policjanta; większy posłuch do "mundurowych" (większe zaufanie wzbudza osoba elegancko ubrana).

3. Samochody - ważny wyznacznik statusu społecznego.

 

 

Rozdział 7. Niedostępność

 

Reguła niedostępności - wartość przedmiotu wzrasta gdy jest on niedostępny lub dostępny w bardzo ograniczony sposób (np. "świątynia mormonów" str.215, znaczki, :białe kruki").

• Aby kogoś do czegoś namówić, lepiej jest go inf. o tym co może stracić niż co zyskać.

• Aby podnieść atrakcyjność towaru można informować, że np. dany model samochodu jest jednym z niewielu jakie jeszcze zostały na rynku.

• Str. 217 przykład jak zainteresować klienta bardziej niż on sam tego chce; technika ograniczonych egzemplarzy.

• Technika nieprzekraczalnego terminu czyli oznajmienie, że jakiś produkt jest sprzedawany tylko w ściśle określonym czasie.

• Teoria reaktancji ("zakazany owoc") J.W. Brehm.

• Zjawisko Romea i Julii czyli nadmierna ingerencja rodziców wzmaga uczucie kochanków.

• Cenzura: niemal zawsze reakcją na zakaz jakieś inf. jest wzrost pragnienia zapoznania się z tą inf. oraz wzrost pozytywnego ustosunkowania się od kwestii, której ona dotyczy.

• Okoliczności w jakich reguła niedostępności działa najsilniej:

1. świeżość niedostępności - np. koncepcja socjologa J. C. Daviesa, który twierdzi, że wybuchowi rewolucji sprzyjają czasy gdy po długiej stabilizacji I dobrobycie następuje nagłe pogorszenie warunków bytowania.

2. rywalizacja o niedostępne dobra - konkurencja wzmaga pożądanie jakiegoś dobra.